1. Proefstuderen Bachelor Kunstmatige Intelligentie
Computationele Linguïstiek
15 April 2011
Wouter Beek
http://www.wouterbeek.com

2. Deel I: Overzicht Kunstmatige
Intelligentie

3. Definitie Kunstmatige Intelligentie
De bestudering van (menselijke) intelligentie
aan de hand van computationele modellen.

4. Kunstmatige Intelligentie
• Is niet één vakgebied, maar een conglomeraat
van vakgebieden.
• Deze hebben veelal hun eigen methoden en
technieken.
• Doel is om wetenschap en techniek samen te
brengen.

5. Curriculum Kunstmatige Intelligentie
• Informatica: Het bouwen van computerprogramma's.
• Logica: De wiskunde van het correct redeneren.
• Taalkunde: Bestuderen van structuren in taal.
• Visuele en auditieve waarneming.
• Robotica
• Psychologie: Bestuderen van menselijk denken.
• Filosofie: Relatie tussen geest en brein.

6. Waarom Kunstmatige Intelligentie?
• Als je menselijke intelligentie wil begrijpen.
• Als je complexe computertoepassingen wil maken.
• Als je niet kunt/wilt kiezen.

7. Deel II:
Computationele Linguïstiek

8. Waarom is taal zo belangrijk voor het
denken?
• Wat is intelligentie? / Wat is denken?
• Het meeste denken is talig.
• Taal is een essentieel aspect van intelligentie.
• Wat taal zo bijzonder maakt zijn de restricties die op
de sequenties van woorden van toepassing zijn.
• Betekenis bestaat uit de structurele configuraties van
woorden.

9. Het verband tussen taal en denken
• De structuur van de taal is verwant aan de
structuur van het denken.
• Bijvoorbeeld:
– “Loopt paard het” heeft geen betekenis.
– Maar “Het paard loopt” heeft een betekenis.
– Bovendien: “Het paard loopt” drukt een gedachte
uit.
– En: “Het paard loopt” kan worden gebruikt.

10. Waarom taal binnen KI moet worden
bestudeerd
• Er is een verband tussen de grammatica van de taal
en de structuur van het denken.
• Dus kennis van de grammatica leidt tot kennis over
het denken.
• Wanneer we grammatica kunnen namaken, kunnen
we een belangrijke component van het denken
namaken.
• Daarom is het namaken van grammatica een
belangrijk onderdeel van KI.

11. Deel III: Generatieve
Grammatica

12. Constituentenstructuur
Z
ND WD
ZN ND
LID BN ZN WW2 LID BN ZN
de oude kat ziet een grote hond
LID = lidwoord ; BN = bijvoegelijk naamwoord ; ZN = zelfstandig naamwoord ;
WWn = werkwoord ; ND = naamwoordelijk deel ; WD = werkwoordelijk deel ; Z = zin

13. Z  ND, WD
Generatieve Grammatica ND  LID, ZN
ZN  BN, ZN
ZN  kat
ZN  hond
Z
WD  WW1
WD WD  WW2, ND
ND
ND WW1  loopt
ZN ZN WW2  ziet
LID BN ZN WW2 LID BN ZN LID  de
de oude kat ziet een grote hond LID  een
LID  elke
BN  oude
BN  jonge
BN  grote

14. Z  ND, WD
Z ND  LID, ZN
WD ZN  BN, ZN
ND
ZN  kat
ZN  hond
WD  WW1
WD  WW2, ND
WW1  loopt
WW2  ziet
LID  de
LID  een
LID  elke
BN  oude
BN  jonge
BN  grote

15. Z  ND, WD
Z ND  LID, ZN
ND WD ZN  BN, ZN
ZN  kat
ZN ZN  hond
LID WD  WW1
WD  WW2, ND
WW1  loopt
WW2  ziet
LID  de
LID  een
LID  elke
BN  oude
BN  jonge
BN  grote

16. Z  ND, WD
Z
ND  LID, ZN
ND WD
ZN  BN, ZN
ZN  kat
ZN ZN  hond
LID WD  WW1
WD  WW2, ND
de
WW1  loopt
WW2  ziet
LID  de
LID  een
LID  elke
BN  oude
BN  jonge
BN  grote

17. Z  ND, WD
Z
ND  LID, ZN
ND WD
ZN  BN, ZN
ZN  kat
ZN
ZN  hond
LID BN ZN WD  WW1
WD  WW2, ND
de
WW1  loopt
WW2  ziet
LID  de
LID  een
LID  elke
BN  oude
BN  jonge
BN  grote

18. Z  ND, WD
Z
ND  LID, ZN
ND WD
ZN  BN, ZN
ZN  kat
ZN
ZN  hond
LID BN ZN WD  WW1
WD  WW2, ND
de oude kat
WW1  loopt
WW2  ziet
LID  de
LID  een
LID  elke
BN  oude
BN  jonge
BN  grote

19. Z  ND, WD
Z
ND  LID, ZN
ND WD ZN  BN, ZN
ND ZN  kat
ZN
ZN ZN  hond
LID BN ZN WW2 LID BN ZN WD  WW1
WD  WW2, ND
de oude kat ziet een grote hond
WW1  loopt
WW2  ziet
LID  de
LID  een
LID  elke
BN  oude
BN  jonge
BN  grote

20. • Generatieve Grammatica
Theorie over de structuur van de taal
Mathematische definitie van verzameling zinnen met
bijbehorende boomstructuren.
• Formele semantiek
Theorie over de betekenis van taal
Mathematische definitie van verzameling zinnen met
bijbehorende logische formules.

21. Deel IV: Automatisch vertalen
Woord voor woord vertalen gaat niet goed.
Daarom passen we generatieve grammatica's toe.

22. Vertaalschema

23. – Nederlands: BN, ZN
– Frans: ZN, BN
ZN  BN, ZN

ZN  ZN, BN

24. Z  ND, WD
ND  LID, ZN
Nederlands ND  EN
EigenNaam  Jan
ZN  BN, ZN
ZN  hond
WD  WW2, ND
WW2  ziet
Z
LID  een
WD
NG BN  gemene
ND
ZN
EigenNaan WW2 LID BN ZN
Jan ziet een gemene hond

25. Z  ND, WD
ND  LID, ZN
Frans ND  EN
EigenNaam  Jean
ZN  BN, ZN
ZN  chien
WD  WW2, ND
Z WW2  voit
LID  un
WD
ND BN  méchant
ND
ZN
EigenNaam WW2 LID ZN BN
Jean voit un chien méchant

26. Een lastig probleem
• 1957, lancering van de Sputnik.
• “In from three to eight years we will have a
machine with the general intelligence of an
average human being.” [Marvin Minsky]
• Evaluatie in 1966:
– “The spirit is willing, but the flesh is weak.”
(Markus 14:38)
– “The vodka is good, but the meat is rotten.”

27. Deel V: Betekenis

28. Compositionele betekenis
• Een zin heeft betekenis (want kan wel of niet
het geval zijn).
• Kunnen we de betekenis van alle zinnen
opbouwen uit ‘betekenissen’ van de
woorden?

29. Z
ND WD
ND
LID ZN WW2 EN
een hond bijt jan
een . .∃ . ∧
hond .
een hond .∃ . ∧
bijt . . ,
jan
bijt jan . ,
een hond bijt jan ∃ . ∧ ,

30. Practicum
Assistenten:
Sharon Gieske,
Bastiaan van der Weij
Opdracht:
http://www.wouterbeek.com