Download to read offline
More Related Content
Similar to Presentation16 b overview
Presentation16 b overview
- 1. СЭДЭВ 16. МАЛ,АМЬТНЫ ХАЛДВАРТ ӨВЧНИЙ ТУХАЙ ХИЧЭЭЛИЙН ТОЙМ ЛЕКЦ
- 2. 1.МАЛ, АМЬТНЫ ХАЛДВАРТӨВЧНИЙ ТУХАЙ УДИРТГАЛ ХИЧЭЭЛ • Халдварт өвчин судлалын хичээлийн судлах зүйл • Халдварт өвчнөөс учрах эдийн засгийн хохирол, тэмцэх урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээний эдийн засгийн үр өгөөж • Орчин үе дэх эпизоотологийн асуудлууд
- 3. ЭПИЗООТОЛОГИЙН ШИНЖЛЭХ УХАААНЫСУДЛАХ ЗҮЙЛ Халдварт өвчин судлал-эпизоотология-epidemiology: • Онол-Ерөнхий халдварт өвчин судлал • Клиник-тусгай халдварт өвчин судлал • Малын их эмчийн сэтгэлгээ-шинжлэх ухааны болон үйлдвэрлэл дэх мал эмнэлгийн олон талын мэдлэг бүхий өндөр чадвартай мэргэжилтэн • Эпизоотологи гэдэг нь амьтадын дунд халдварт өвчин үүсэх, тархах, намжих зүй тогттол болон тэдгээр өвчинтэй тэмцэх, урьдчилан сэргийлэх арга замыг судалдаг шинжлэх ухаан. • Эпизоотологийн шинжлэх ухаан нь эпизооти тархах арга зам болон түүнийг нөхцөлдүүлэгч бүх хүчин зүйлс, тэдгээрийн нөлөөллийг мөн хамтад нь судалдаг.
- 4. ЭПИЗООТОЛОГИЙН ОРЧИН ҮЕИЙНОЙЛГОЛТ: • Эпизоотын процессын зүй тогтол, түүнийг хянан шинжлэх, тэмцэх тухай • Хөдөө аж ахуйн амьтадын өвчлөлийг төөрөгчлөх арга зүй • Мал, амьтадын дундах халдварт өвчнийг устгах нийтлэг болон өвөрмөц арга зам, зарчмууд • Сүргийг эрүүлжүүлэх арга зам, арга зүй • Зоо эрүүл ахуй, ариун цэврийн арга хэмжээнд үндэслэсэн халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх ерөнхий зарчим, арга зүй
- 5. 2.ХАЛДВАР БА ХАЛДВАРТӨВЧИН • Үүсгэгч шалтгаан-амьд зүйл үүсгэнэ. • Үүсгэгч бүр өвөрмөц шинж чанартай. • Амьд учраас нэгээс нөгөөд дамжин халдварлах шинж чанартай. • Өвчин нууц үетэй. • Явцын орчилтой байдаг. • Дархлаа үүснэ. • Хэт мэдрэгшил үүсэж болно.
- 6. • Мутуализм-харилцан биебиедээ тустай хам амьдрал. • Комменсализм-бичил биетэнд ашигтай хам амьдрал бөгөөд ингэхдээ үлэмж бие махбодод ямар нэг хор хөнөөл учруулдаггүй. • Паразитизм - бичил бие махбод нь үлэмж бие махбодоос шууд хамааралтай хам амьдралын хэлбэр. Энэ төрлийн харилцаа нь үлэмж бие махбодод ямагт хохирол учруулах ба бичил бие махбодууд нь өвчин үүсгэдэг эмгэг төрүүлэгчид байдаг. БИЕ МАХБОДУУДЫН ХООРОНДЫН ХАРИЛЦААНЫ ТӨРӨЛ
- 7. 3.ЭПИЗООТЫН ПРОЦЕСС • Эпизоотынпроцессын мөн чанар, эпизоотын хэлхээ; • Эпизоотын процессын хөдөлгөгч хүч, эпизоотын процессын эрчимжилтэд нөлөөлөгч хүчин зүйлүүд; • Эпизоотын процессын илрэх хэлбэр, хөгжлийн үе шат.
- 8. ЭПИЗООТЫН ПРОЦЕССЫН БҮДҮҮВЧ 11I 1II 1V V VI
- 9. Өвчлөлийн процесс Халдварын процесс Эпизоотын процесс болонхалдварын процессын ялгаа Байгаль-газар зүйн Халдварын байдал Эпизоотын процесс Халдварын процесс
- 10. 4. ЭПИЗООТЫН ГОЛОМТ •Эпизоотын голомтын тухай ойлголт • Эпизоотын голомтын төрлүүд • Тайван бус нэгж болон халдварт өртөж болзошгүй бүс нутгийн тухай ойлголт
- 11. 5. МАЛ, АМЬТНЫХАЛДВАРТ ӨВЧНИЙ АНГИЛАЛ, НЭРШИЛ, ТЭДГЭЭРИЙН ПРАКТИК АЧ ХОЛБОГДОЛ • Халдварт өвчний нэршил (лат. nomenclature - перечень) гэдэг нь бие даасан тусгай өвчнүүдийн жагсаалт болно. • Өвчний нэршлийг янз бүрээр гаргаж болно. Ихэвчлэн үүсгэж байгаа шалтгаанаар нь нэрлэдэг. • Энэ нь шинээр нээсэн өвчнийг бие даасан тусгай өвчин гэдгийг баталж, түүнийг амьтны бие махбодод эмгэг үүсгэх нөлөөтэй тусгай үүсгэгч үүсгэдэг болохыг нотлон харуулахад чухал ач холбогдолтой байдаг.
- 12. ХАЛДВАРТ ӨВЧНИЙ АНГИЛАЛ Халдвартөвчний ангилал (лат. classis - эгнээ, дэд эгнээ, анги и facio - хийх, жагсаах, дэлгэж тавих) гэдэг нь хэрэглэхэд тохиромжтой байлгах үүднээс халдварт өвчнүүдийг шинжлэх ухааны үндэслэлтэйгээр системчлэн ангилсан байдлыг хэлдэг: • Оношлогооны • Тэмцэх арга хэмжээг хэрэгжүүлэх • Аюулын зэрэглэлийг тогтоох гэх мэтчилэн Үүнээс харахад өвчний нэршил, ангилал нь хоёр өөр ойлголт юм.
- 13. 6. ЭПИЗООТЫН МОНИТОРИНГБА ХАЛДВАРТ ӨВЧНИЙ ТАЛААРХ СУДАЛГААНЫ ҮНДЭС • Эпизоотологийн судалгааны Объект; • Эпизоотологийн мониторингийн цогц аргууд; • Эпизоотологийн олон талт судалгааны цогц аргууд.
- 14. ЭПИЗООТОЛОГИЙН МОНИТОРИНГ Под эпизоотологическиммониторингом следует понимать наблюдение (сбор данных), оценку и прогноз эпизоотического состояния определенных территорий в связи с хозяйственной деятельностью человека. Для проведения ЭМ и ЭИ необходимо использовать данные учета возникновения, распространения и ликвидации инфекционных болезней (географическое местоположение неблагополучных пунктов, их число, динамика возникновения и ликвидации, число больных и павших животных).
- 15. 7. МАЛ, АМЬТНЫХАЛДВАРТ ӨВЧНӨӨС УРЬДЧИЛАН СЭРГИЙЛЭХ ЕРӨНХИЙ БОЛОН ӨВӨРМӨЦ АРГА ХЭМЖЭЭ • Xалдварт өвчний эсрэг хэрэгжүүлэх арга хэмжээний үндсэн зорилго, зарчим; • Халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх өвөрмөц ба өвөрмөц бус арга; • Халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, шинэ арга хэрэгсэлийн талаарх мэдээлэл, ойлголтууд; • Аж ахуйн тайван байдлыг хадгалах арга зам.
- 16. 8. ХАЛДВАРТ ӨВЧНИЙГУСТГАХ БОЛОН МАЛ СҮРГИЙГ ЭРҮҮЛЖҮҮЛЭХ АРГА ХЭМЖЭЭ • Халдварт өвчний голомт, түүнийг устгах арга хэмжээ; • Халдварт өвчний дэгдэлтийн үед МАА-н гаралтай бүтээгдэхүүн бэлтгэх, тээвэрлэх, худалдаалах болон малын шилжилт хөдөлгөөнд тавих хяналт; • Халдвар дамжих механизм, замыг аюулгүй болгох арга хэмжээ.
- 17. 9. ХАЛДВАРТ ӨВЧНИЙЭМЧИЛГЭЭНИЙ ЗАРЧМУУД • Халдварт өвчтэй малыг эмчлэх шаардлага, ач холбогдол; • эмчилгээний зорилго, эмчилгээг зохион байгуулах онцлог; • Өвөрмөц эмчилгээний арга хэрэгсэл; • Шинж тэмдэгийн эмчилгээ; • Өвөрмөц бус эмчилгээ.
- 18. ЭМЧЛЭХИЙГ ХОРИГЛОСОН ӨВЧНҮҮД •Галзуу, • туляреми, • тахал(үхэр, тэмээний), • хэл хөхрөх • скрепи (хонь), • ям, • хулгана яр, • Адууны нийлүүлгийн өвчин, • Африкийн тахал (адуу, гахай), • токсоплазмоз (муур, нохой), • микроспорией (муур), • томуу, ньюкаслын өвчин, • пситтакоз (шувуу). Дараах өвчнүүдийн үед өвчтэй малыг устгах заалттай байдаг. Үүнд:
- 19. НЯДЛАХ ЗААЛТТАЙ ӨВЧНҮҮД •Үхрийн цээж • Сүрьеэ • Бруцеллез • Адууны халдварт цус багасах өвчин • Гахайн сонгомол мялзан • Шувууны пастереллез • Шувууны Цэцэг • Шувууны ларинготрахеит
- 20. 10. МАЛ, АМЬТНЫХАЛДВАРТ ӨВЧНИЙ ҮЕД ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ЭМНЭЛЭГ-АРИУН ЦЭВРИЙН ҮНДЭС • МЭ-ийн ариутгал, халдваргүйтгэл; • МЭАХ-ын арга хэмжээг хэрэгжүүлэх зарчим, үндсэн шаардлага, онцлог; • Био хамгаалал ба халдваргүйтгэл; • Шавьж, мэргэчид устгах.
- 21. 11. МАЛ, АМЬТНЫХАЛДВАРТ ӨВЧНИЙ ЭРСДЭЛИЙН ҮНЭЛГЭЭ, БЭЛЭН БАЙДЛЫН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ • Эрсдэлийн тухай ойлголт, мөн чанар; • Эрсдэлийн үндсэн зураг; • Тодорхойгүй байдал ба эрсдэлийн нөхцөл; • Эрсдэлийн эх үүсвэр; • Эрсдэлийн хүчин зүйлүүд; • Эрсдэлийг удирдах аргууд; • Эрсдэлийн задлан шинжилгээ ба үнэлгээ; • Онцгой нөхцөл байдлын талаарх ойлголт, бэлэн байдлын төлөвлөгөө.
- 22. Үүсгэгч: Прототроф Метатроф Гетеротроф Гадаадорчин Гадаад орчин + организм Организм 12. ХАЛДВАРТ ӨВЧНИЙ ХУВЬСАХ ХӨГЖИЛ ДЭХ ЭКОЛОГИЙН ХАНДЛАГА БИЧИЛ БИЕТНИЙ ХУВЬСАХ ХӨГЖИЛ
- 23. БИЕ МАХБОДЫН ХУВЬСАХХӨГЖИЛД НӨЛӨӨЛӨГЧ ХҮЧИН ЗҮЙЛС Биологийн шинж чанарын өөрчлөлтийн индикатор нь хэв шинжит бус хэлбэр үүсэх байдлаар илэрдэг. Дасан зохицох шинж чанар Биоцено зын өөрчлөл т Байгаль орчны өөрчлөл т Амьд зүйлүүдийн амьдрах орчин өөрчлөгднө. Биоценозын бүлгэмдэлд сөрөг нөлөө үзүүлнэ. Биологийн шинж чанар өөрчлөгднө.
- 24. 1. Байгаль дахьжинхэнэ эзэнтэйгээ болон зүйлийн хоорондын харилцааны саадыг даван туулахад гарсан өөрчлөлтийн үр дүнд үүсгэгчийн генотипид гарч буй өөрчлөлт; 2. Үндсэн 3 чиглэлд явагдаж байгаа эпизоотын процесс дэх өөрчлөлт; 3. Өмнө нь нүүр тулж учирч байгаагүй шинэ зүйлийн бие махбодод үүсгэгч нэвтрэн орсноос шалтгаалан үүссэн өөрчлөлт; 4. Нийгэм-эдийн засгийн, экологийн эсвэл технологийн шинжтэй шалтгааны улмаас үүсгэгчийн дамжих механизмын идэвхжсэнтэй холбоотой өөрчлөлт гэсэн 4 гол шалтгаан байгаа. ХАЛДВАРТ ӨВЧНИЙ ҮҮСЭЛ, ХӨГЖИЛД ГАРЧ БАЙГАА ХУВЬСЛЫГ ҮҮСГЭГЧ 4 ГОЛ ШАЛТГААН
- 25. 13. МАЛ, АМЬТНЫХАЛДВАРТ ӨВЧНИЙ НИЙГЭМ, ЭДИЙН ЗАСАГ, ХҮРЭЭЛЭН БУЙ ОРЧИНД УЧРУУЛАХ ХОХИРЛЫГ ҮНЭЛЭХ • Мал эмнэлгийн арга хэмжээний эдийн засгийн үр ашиг; • Малын өвчний улмаас учрах эдийн засгийн хохирол; • Малын өвчний улмаас учрах эдийн засгийн хохирлыг тооцох арга зам; • Малын халдварт өвчний улмаас хүрээлэн буй орчинд учруулах хохирол.
- 26. 14. ХАЛДВАРТ ӨВЧИНТЭЙТЭМЦЭХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ҮР ДҮНГ ҮНЭЛЭХ ШААРДЛАГА, АЧ ХОЛБОГДОЛ • Халдварт өвчний дэгдэлтийн эсрэг хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээний эдийн засгийн үр ашиг; • Эдийн засгийн үр ашгийг тооцдог систем үзүүлэлтүүд; • Эдийн засгийн бодит хохирол; • Эдийн засгийн алдагдлын мөнгөн үнэлгээ; • Зайлуулж чадсан хохирол; • Мал эмнэлгийн тогтолцоо болон хөтөлбөр хэрэгжүүлэхтэй холбоотой зардал.
- 27. 15. МАЛ, АМЬТНЫХАЛДВАРТ ӨВЧИН ХИЛ ДАМЖИН ЗӨӨВӨРЛӨГДӨХӨӨС ХАМГААЛАХ АРГА ХЭМЖЭЭ • Хил дамжин халдварладаг өндөр эрсдэл бүхий өвчнүүдийн Дэлхий дахины өнөөгийн байдал; • Монгол Улс дахь ХИЛ ДАМЖИН ХАЛДВАРЛАДАГ өвчнүүдийн өнөөгийн байдал; • Хил дамжин халдварладаг өвчнүүдээс урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх- улс, бүс нутгийн тайван байдлыг хамгаалах талаар анхаарах асуудлууд.
Editor's Notes
- #4 Эпизоотология - это теоретическая и одновременно клиническая дисциплина, которая формирует мышление ветеринарного врача, делает его универсальным специалистом в научной и практической ветеринарии. Эпизоотология — наука о закономерностях возникновения, распространения и угасания (прекращения) заразных (инфекционных) болезней животных, методах их профилактики и борьбы с ними. Эпизоотология — наука о способах распространения эпизоотий и обо всех условиях и влияниях, этому способствующих.
- #5 Эпизоотология изучает: особенности развития и проявления отдельных инфекционных болезней, их причин, патогенеза, диагностики, патоморфологических изменений, лечения и профилактики каждого заболевания. закономерностей эпизоотического процесса и его мониторирование или контроль, методологии прогнозирования заболеваемости сельскохозяйственных животных, общих и специальных принципов и методов ликвидации инфекционных заболеваний среди животных, способов и методов оздоровления стад, принципов и методов общей профилактики инфекционных болезней на основе зоогигиены и санитарии.
- #7 К комменсалам (сотрапезникам) относится большинство бактерий и вирусов в локальных микробиоценозах кожи, желудочно-кишечного и полового трактов, верхних дыхательных путей. Паразитизм микроорганизмов бывает облигатный (обязательный), когда паразит экологически и биологически может жить и размножаться только в организме хозяина (возбудители сибирской язвы, риккетсиозов, бешенства и др.). Облигатный паразитизм бывает внеклеточный (для большинства бактерий) и внутриклеточный (для прионов, большинства вирусов и некоторых бактерий). Факультативный (необязательный) паразитизм микроорганизмов объясняется возможностями и способностями их жить и размножаться как во внешней среде, так и в организме хозяина, которому наносят вред и провоцируют заболевание.
- #10 Эпизоотический процесс (среди популяции животных) и инфекционный процесс (в организме конкретного животного) — не одинаковые понятия, но между ними существует тесная взаимосвязь. Инфекционный процесс можно анализировать на основе результатов клинических, патологоанатомических, лабораторных и других исследований, а эпизоотический процесс невозможно понять без социально-экономических, природно-географических, экологических и других закономерностей, а также без философского обобщения.
- #13 Классификация инфекционных болезней -представляет собой научно обоснованную систематизацию болезней с определенной целью, в частности, для удобства: диагностических исследований, организации противоэпизоотических мероприятий, определения степени опасности и пр. д
- #25 генотипа возбудителя в результате изменения его отношений с организмом естественных хозяев и преодоление некоторыми возбудителями межвидовых барьеров. Эволюционные изменения в эпизоотическом процессе, происходящие в трёх основных направлениях: Проникновение возбудителей в организмы видов, ранее с ним не встречавшихся: Активизация механизмов передачи вследствие причин социально-экономического, экологического или технологического характера.