1. Wijziging pensioenregeling
Lunchbijeenkomst Vereniging van Pensioenjuristen (VvPj)
Edwin Schop
Amsterdam, 7 juni 2011
1

2. Onderwerpen
I. Materiële aspecten: wat en van wie?
II. Formele aspecten: hoe?
2

3. Varianten van pensioenafspraken:
Bpf Bpf Opf CAO Overig
wettelijk contractueel wettelijk of
contractueel
x x
x x
x
x x
x x
x
x x
3

4. 1. Materiële aspecten
Actieven
- op te bouwen aanspraken: ja
- opgebouwde aanspraken: verbod art. 20 PW
- voorwaardelijke toeslagen: ja
- onvoorwaardelijke toeslagen: art. 20 PW?
- literatuur: nee
- n.m.m.: ja
- Hof A’dam 26 mei 2009 (PJ 2009/130, r.o. 4.44 + 4.45)
4

5. 1. Materiële aspecten
Slapers en gepensioneerden
- uitgewerkte rechtsverhouding?
- opgebouwde aanspraken en rechten:
- verbod art. 20 PW [?]
- afkoopverbod art. 65 PW
- voorwaardelijke toeslagen:
- ja, zie wetsbehandeling PW
5

6. 1. Materiële aspecten
Slapers en gepensioneerden
- onvoorwaardelijke toeslagen:
- nee, zie wetsbehandeling PW
- ook Rb. A’dam 24 juli 2009 (PJ 2009/145, r.o. 4.11)
- en Hof A’dam 26 mei 2009 (PJ 2009/130, r.o. 4.40 + 4.41)
6

7. 1. Materiële aspecten
Slapers en gepensioneerden
- voorwaardelijke toeslagen (P. Vestering, P&P 2010/7):
- hoe, d.w.z. op grond van welke rechtsgrond?
- via CAO?
- via wijzigingsvoorbehoud na einde arbovkmst?
- via voortdurende rechtsverhouding?
- hoe, d.w.z. met welke toets?
- art. 7:613 BW of 6:248 lid 2 BW?
7

8. 2. Formele aspecten
OPF
Ondernemingspensioenfonds Bestuur
- via bestuur? UO PR
WG WN
PO
- niet nee: (wetsbehandeling) PW
- ja: literatuur
- nee: DNB
- nee? Ktr. R’dam 9 april 2010 (PJ 2010/137, r.o. 6.7 en 6.8)
8

9. 2. Formele aspecten
BPF
Bedrijfstakpensioenfonds Bestuur
- via bestuur UO PR
- materiële wetgeving
- art. 4 Wet Bpf 2000
WG WN
PO
9

10. 2. Formele aspecten
Tweezijdige wijziging
- Er is sprake van een CAO
- art. 9 Wet CAO
- art. 14 Wet CAO + incorporatie
10

11. 2. Formele aspecten
Tweezijdige wijziging
- er is geen sprake van CAO
- verhoogde onderzoeksplicht werkgever (7:611 BW)
- principe van ongelijkheidscompensatie
- vereiste van ‘ondubbelzinnigheid’ :
- duidelijkheid over (individuele) gevolgen
- bedenktijd (begrip en aanvaarding)
- mogelijkheid tot extra informatie/vragen
11

12. 2. Formele aspecten
Tweezijdige wijziging
- aanvaarding is vormvrij, tenzij (art. 3:37 lid 1 BW)
- negatieve optie toegestaan? Ja.
- HR: CZ (PJ 2010/69) en Halliburton (PJ 2010/157)
- ondubbelzinnig welbewust?
- aanvullende voorwaarden:
- schriftelijk [?]
- optie tot maken bezwaar
- aangeven hoe (en termijn) bezwaar te maken
12

13. 2. Formele aspecten
Eenzijdige wijziging
- wijziging naar redelijkheid en billijkheid?
- redelijk voorstel (7:611 BW)
- zwaarwichtig belang (7:613 BW; 19 PW)
- onaanvaardbaar (6:248 lid 2 BW)
- ingrijpende omstandigheden (12 PW)
- onvoorzienbare omstandigheden (6:258 BW)
13

14. 2. Formele aspecten
Eenzijdige wijziging
- HR Stoof/Mammoet (JAR 2008, 204)
- “veeleer”
- individueel: 7:611 BW
- collectief:
- als wijzigingsbeding: 7:613 BW
- als geen wijzigingsbeding: 6:248 lid 2 BW
14

15. 2. Formele aspecten
Eenzijdige wijziging
- Eenzijdig wijzigingsbeding
- schriftelijkheidsvereiste: HR 18 maart 2011 (LJN BO9570)
- “in dezelfde regeling”, zie ook Hof A’dam JAR 2008/53
- art. 7:613 BW en art. 19 PW
- geen art. 19 PW maar wel art. 7:613 BW?
15

16. 2. Formele aspecten
Eenzijdige wijziging
- Eenzijdig wijzigingsbeding
- zwaarwichtig belang
- zwaarwegende ETO-redenen
- volle rechterlijke toets (niet terughoudend)
- rechtspraak: omstandigheden van het geval
16

17. 2. Formele aspecten
Eenzijdige wijziging
- Eenzijdig wijzigingsbeding
- zwaarwichtig belang
- omstandigheden van het geval
- instemming OR: vermoeden, niet per se
- wijze van instemming OR (Ktr. A’dam JAR 2008/299)
- geen instemming OR: indicatie, niet per se (PJ 2011/1)
17

18. 2. Formele aspecten
Eenzijdige wijziging
- Eenzijdig wijzigingsbeding
- zwaarwichtig belang
- omstandigheden van het geval
- financiële gevolgen werkgever (onderbouwd)
- aanvaardbare alternatieven
- overgangs- of afbouwregeling
- individuele voorlichting
- ingrijpendheid
18

19. 2. Formele aspecten
Eenzijdige wijziging
- Eenzijdig wijzigingsbeding
- zwaarwichtig belang
- wijziging in wetgeving?
a. dwingend: (ver)nietig(baar) art. 3:40 BW
b. dwingend, maar beleidsvrijheid:
- Wet terugdringing ziekteverzuim?
- Zorgverzekeringswet?
19

20. 2. Formele aspecten
Eenzijdige wijziging
- Eenzijdig wijzigingsbeding
- zwaarwichtig belang
- wijziging in wetgeving?
c. fiscale wetgeving
- slechts fiscale grenzen, geen doorwerking (PJ 2011/19)
- rechtspraak: Wet VPL, RJ, PW 2007
20

21. 2. Formele aspecten
Eenzijdige wijziging
- Eenzijdig wijzigingsbeding
- zwaarwichtig belang
- wijziging in wetgeving?
c. fiscale wetgeving
- zelfde vormvereisten
- opvulling via art. 6:248 lid 1 BW
21

22. 2. Formele aspecten
Eenzijdige wijziging
- Eenzijdig wijzigingsbeding
- zwaarwichtig belang
- wijziging in wetgeving?
c. fiscale wetgeving
- fiscaal beding?
- algemeen
- glijclausule: (art. 19a Wet LB)?
- wijziging ingecontracteerd?
22

23. 2. Formele aspecten
Eenzijdige wijziging
- Eenzijdig wijzigingsbeding
- binding individu OR? > omkering bewijslast (JAR 2006/181)
- houding van collega’s? > omkering bewijslast
(JAR 2005/136, LJN BH 7770 (r.o. 4.18) en PJ 2009/47)
- incorporatiebeding OR? (PJ 2008/48 en PJ 2009/65)
23

24. 2. Formele aspecten
Eenzijdige wijziging
- Onaanvaardbaarheidstoets art. 6:248 lid 2 BW
- veel strengere toets (uitzonderlijk)
- onbetamelijk/onfatsoenlijk
- marginale rechterlijke toets: terughoudend
- omstandigheden als art. 7:613 BW niet van doorslaggevend belang
24