Presentatie die Luc Van de Steene (ex-De Morgen) gaf tijdens Publiek14, de inspiratiedag van Publiek Centraal op 24 maart 2014 in de Gentse Minardschouwburg.

1. Revolutie in de fotografie
Van analoog naar digitaal
Van langzaam naar ultrasnel
Van zwartwit naar kleur
Van autonomie naar functionaliteit
Van journalistiek portret naar magazinefotografie

2. Hoe kies je betere en
pakkender beelden?
Tien basisprincipes en vele voorbeelden
(Volgens het auteursrecht mogen de foto’s niet zomaar verspreid
worden. Ze zijn in deze presentatie vervangen door een korte
uitleg.)

3. 1. Elementen van een
sterk beeld
Vier elementen zijn bepalend voor de compositie van het beeld:
formaat, onderwerp, standpunt en derde dimensie (of diepte).

4. • Qua formaat is alles mogelijk: horizontaal, verticaal, vierkant. Een horizontaal of
liggend beeld is het meest natuurlijk, beantwoordt het best aan de manier waarop
we met het oog waarnemen. Voor portretten ligt het staande beeld iets meer voor de
hand. Dit heeft dan te maken met de menselijke gestalte. Er zijn geen vaste regels.
Belangrijker is het om hierin de keuze van de fotograaf te respecteren, en
bijvoorbeeld niet in het beeld te snijden.
• Nogal wiedes dat een foto best een onderwerp heeft. Hoe sterker het onderwerp
hoe sterker ook het beeld, meestal.
• Het standpunt is van groot belang omdat dit het perspectief gaat bepalen. Een
ongebruikelijk standpunt kan sterke beelden opleveren. Over het algemeen geven
lage standpunten op korte afstand een overdreven perspectief, een hoog standpunt
onderdrukt het juist. Feit is dat je met de perspectiefkeuze heel sterk het beeld
bepaalt. Bij kinderen: fotografeer ze op ooghoogte.
• De derde dimensie of diepte in de foto ontstaat doordat je met drie niveaus werkt:
de voorgrond, het middenplan en de achtergrond. Door deze opbouw wordt het oog
van de kijker als het ware in de foto getrokken. Er ontstaat een derde dimensie in
het tweedimensionale beeld. Daardoor wordt het beeld ook échter, een weergave
van de werkelijkheid zoals ze is.

5. 2. De regel van derden
als leidraad

6. Door de horizon en het onderwerp in het midden te plaatsen ontstaat een vrij
saai beeld.

7. Een klassieke manier om een goede compositie te bereiken is de plaatsing van
twee denkbeeldige lijnen, op 1/3 en 2/3 van de breedte van het beeld.

8. Die lijnen geven geschikte posities voor een onderwerp aan. Bij een sterk beeld
is er vaak sprake van een zekere ‘complexiteit’ op één van beide lijnen of zelfs
allebei de lijnen.

9. Een variante op de regel van derden is de gulden snede.

10. 3. De vier snijpunten

11. • De regel van derden of de gulden snede zorgen voor vier denkbeeldige snijpunten
in het beeld.
• Deze vier snijpunten vormen sleutelposities. Door het hoofdpunt van de aandacht
op één ervan te plaatsen krijgt het extra aandacht. Bij een portret is dit vaak het
hoofd, en dan vooral de ogen.
• Er ontstaat een sterke compositie en dynamiek door vanuit het hoofdelement (op
een snijpunt) een denkbeeldige diagonaal te laten vertrekken naar een tweede
(secundair) aandachtspunt.
• Een klein helder of kleurrijk accent is vaak al voldoende om als magneet voor het
oog te dienen. Het leidt het oog het beeld binnen.

12. 4. Eén aandachtspunt
of meerdere

13. 5. Perspectief en
standpunt

14. • Perspectief is de grootteverhouding van elementen die op verschillende afstanden
tot de camera in beeld staan. Het perspectief bepaalt zo hoe we diepte in een foto
ervaren.
• Een basismethode om diepte in een foto te creëren is het plaatsen van objecten in
de voorgrond, middenzone en achtergrond.
• Convergerende lijnen leiden het oog naar de verte.
• Diepte-effect ontstaat door gebruik te maken van: lineair perspectief, invoerende
lijnen, korte opnameafstand, groothoeklens, verdwijnpunten (denkbeeldig punt waar
de perspectieflijnen samenkomen), vallende lijnen.
• Mooie effecten ontstaan soms door het perspectief fel te overdrijven.

15. 6. Halfvol of half leeg?

16. • Is een goeie foto halfvol of half leeg? De vraag heeft uiteraard niets te maken met
het glas dat het liefst halfvol is.
• Als een foto niet helemaal beeldvullend is, is dit vaak een bewuste keuze van de
fotograaf. Die ‘lege ruimte’ heeft een functie; een foto moet kunnen ‘ademen’.
• De fotograaf kan er ook bewust voor kiezen om een portret beeldvullend te maken
met attributen die verwijzen naar de geportretteerde. Zo’n portret krijgt daardoor iets
journalistieks: het vertelt een verhaal.
• Hou rekening met de beperkingen van het medium. Dit wil zeggen: kleine foto’s
(weinig informatie) niet te groot, grote foto’s (veel informatie) niet te klein.

17. 7. Visuele
basiselementen

18. beeldhoeken
aandachtspunt
horizon
beeldvulling

19. 8. Op zoek naar vorm
en contour

20. • Een foto kan soms onmiddellijk aanspreken door een bepaald spel van
contouren, vormen, patronen, oppervlaktestructuur. Deze elementen verlenen het
nodige realisme aan een vlak, tweedimensionaal beeld.
• De lichtinval is heel belangrijk voor de manier waarop vormen tot uiting komen.
• De contour is een van de meest primaire herkenningspunten van een onderwerp.
• Een lichtrand werkt extra sterk tegen een donkere achtergrond.

21. 9. Kijken in kleur

23. • De kleur is vaak een van de eerste dingen die je in een foto opvalt, waardoor de
foto ook zal bijblijven.
• Met de kleurencirkel (vorige pagina) kun je zien hoe kleuren op elkaar reageren.
• Contrasterende kleuren bevinden zich tegenover elkaar op de kleurencirkel. Rood
staat tegenover cyaan (blauwgroen). In combinatie geven dit soort kleuren een
dynamisch effect. Ze versterken elkaar.
• Harmoniërende kleuren liggen naast elkaar op de cirkel.
• Warme kleuren liggen in het gebied van geel en rood. Onbewust zien we deze
kleuren als symbool voor zon en vuur.
• Daartegenover staan de koele kleuren: blauw en aanverwanten zoals violet en
paars.

24. 10. Bewegend (in) beeld

25. • De essentie van beweging kan op verschillende manieren in beeld gebracht
worden.
• Je kunt beweging bevriezen, of over het beeld spreiden in een waas van kleur, of
je kunt zelf actie aan het beeld toevoegen.