1. Praktikal 4
Topik : Mengukur dan membandingkan kepelbagaian spesies.
Tarikh : 5 September 2012
Tujuan : Untuk mengkaji kepelbagaian spesies kupu-kupu dan
membandingkannya di antara Pulau Sipadan, Pulau Talang-Talang
dan Pulau Redang.
Teori :
Menurut Raven dan Johnson (1995), bio-kepelbagaian ditakrifkan sebagai aneka
spesies organisma di bumi sama ada flora atau fauna. Ia meliputi semua hidupan
dalam ekosistem atau seluruh bumi termasuk hidupan laut. Bio-kepelbagaian selalu
digunakan untuk mengukur keadaan sistem biologi yang sihat. Kepelbagaian
hidupan di bumi hari ini terdiri daripada berjuta-juta spesies biologi hasil daripada
evolusi 3.5 juta tahun yang lalu (http://ms.wikipedia.org/wiki/Biokepelbagaian).
Menurut Tom Jackson (2005), bilangan spesies di dunia sekarang
dianggarkan melebihi 80 juta. Di Malaysia, terdapat 280 daripada 4 600 spesies
haiwan kelas mamalia di dunia dan daripada jumlah itu, terdapat 210 spesies di
Semenanjung Malaysia dan 220 spesies di Sabah dan Sarawak. Bagi memudahkan
kajian dan perbincangan di peringkat antarabangsa, organisma perlulah dikelaskan
mengikut kumpulan secara teratur berdasarkan ciri-ciri sepunya
(http://treebuilder.blogspot.com/2010/11/biokepelbagaian.html). Menurut Raven dan
Johnson (1995), kepelbagaian akan berkurangan apabila gen baru atau spesies
baru dihasilkan atau ekosistem baru terbentuk. Selain itu, kepupusan sesuatu
spesies organisma dan kemusnahan sesuatu sistem kompleks juga menjadi punca
kemerosotan kepelbagaian.
Menurut Kesey-Bear dan Acquired Intelligence, Inc. (2000), kepelbagaian
spesies dapat dibahagikan kepada dua komponen utama. Pertama, kekayaan
spesies yang merupakan bilangan spesies dalam himpunan. Kedua, kesamarataan
spesies iaitu bilangan relatif individu yang sama rata dalam kalangan spesies.
1

2. Bagi mengukur kepelbagaian spesies, Indeks Kepelbagaian Simpson
digunakan. Dalam ekologi, indeks ini sering digunakan untuk mengukur biodiversiti
habitat (http://www.countrysideinfo.co.uk/simpsons.htm). Indeks Kepelbagaian
Simpson mengambil kira bilangan spesies, jumlah individu dan sebahagian daripada
jumlah yang dijumpai dalam setiap spesies. Untuk membandingkan kepelbagaian
dalam kalangan komuniti, saiz sampel perlulah sama jika menggunakan indeks ini.
Komuniti yang mengandungi hanya satu spesies akan mempunyai nilai 1.0. Nilai
tersebut akan meningkat sehingga ke infiniti
(http://www.countrysideinfo.co.uk/simpsons.htm).
Berikut merupakan formula bagi Indeks Kepelbagaian Simpson :
D = (n / N)2
n = the total number of organisms of a particular species
N = the total number of organisms of all species
2