Ερευνητική εργασία τοπικής ιστορίας 8ου Γυμνασίου Αθηνών

1. Έργασία τοπικής ιστορίας
«Οι πλατείες της γειτονιάς μου»
2016-17

2. ΤΑ ΠΑΤΗΣΙΑ
ΣΥΝΤΟΜΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ
 Στο πλαίσιο του πρότζεκτ τοπικής ιστορίας, η ομάδα μας ασχολήθηκε με τις
πλατείες της περιοχής των Πατησίων.
 Τα Πατήσια τον 19ο αιώνα ήταν ένα μικρό χωριό στα βόρεια της πόλης των
Αθηνών. Μετά τη διάνοιξη της οδού Πατησίων το 1841 εξελίχτηκε σε ένα
όμορφο εξοχικό προάστιο με ελαιώνες, ανθόκηπους και λίγες επαύλεις που
ανήκαν σε πλούσιους Αθηναίους.
 Τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα τα Πατήσια προσέλκυσαν πολλούς
κατοίκους και επεκτάθηκαν. Κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου
ενοποιήθηκαν σταδιακά με το κέντρο της Αθήνας και τους γύρω
συνοικισμούς.
 Μεταπολεμικά, άλλαξαν όψη με την αντιπαροχή, τις πολυκατοικίες και τη
μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμού. Σύντομα εξελίχτηκαν σε μια από τις πιο
πυκνοκατοικημένες περιοχές της πόλης. Κατοικήθηκαν κυρίως από
μεσοαστικά και μικροαστικά στρώματα.

3. Πίνακας ζωγραφικής του
Σπύρου Βασιλείου που
απεικονίζει τα Πατήσια
το 1929.
Τα σπίτια είναι διώροφα
με κεραμίδια και
περιβάλλονται από πολύ
πράσινο. Στο βάθος
φαίνεται η Πάρνηθα.

4. ΤΑ ΠΑΤΗΣΙΑ ΣΗΜΕΡΑ
 Στις μέρες μας, τα Πατήσια
εξακολουθούν να
συγκεντρώνουν μεγάλο
αριθμό κατοίκων, Ελλήνων
αλλά και οικονομικών
μεταναστών από διάφορες
χώρες.
 Λόγω του τρόπου που είναι
κτισμένα αντιμετωπίζουν
σοβαρά προβλήματα που
κάνουν δύσκολη τη ζωή των
κατοίκων, όπως: έλλειψη
ελεύθερων χώρων για πράσινο
και αναψυχή, έλλειψη χώρων
στάθμευσης, ατμοσφαιρική
ρύπανση, ηχορύπανση κ.ά.

5.  Ωστόσο, ανάμεσα στις
πολυώροφες
πολυκατοικίες υπάρχουν
ακόμα κάποιες πλατείες
που αποτελούν
πνεύμονες πράσινου και
προσφέρουν στους
κατοίκους χώρο για
ξεκούραση και αναψυχή.
 Το σχολείο μας βρίσκεται
μεταξύ των πλατειών
Κολιάτσου και Αμερικής.

6. Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΟΛΙΑΤΣΟΥ
 Πήρε το όνομά της από την
οικογένεια Κολιάτσου που
είχε κτήματα στην περιοχή.
Ο Στυλιανός Κολιάτσος
ήταν αξιωματικός της
χωροφυλακής στα χρόνια
του βασιλιά Όθωνα και
εκλέχτηκε πολλές φορές
βουλευτής.
 Το 1945 η πλατεία
Κολιάτσου μετονομάστηκε
σε πλατεία Αυστραλίας,
αργότερα όμως ξαναπήρε
την αρχική της ονομασία.

7. Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗΣ
 Αρχικά ονομαζόταν πλατεία
Ανθεστηρίων επειδή εκεί
γιορταζόταν η Πρωτομαγιά.
 Αργότερα ονομάστηκε
πλατεία Αγάμων, γιατί ήταν
ερημική και εκεί
συναντιόντουσαν ανύπαντρα
ζευγάρια.
 Το 1927 με απόφαση του
Δημοτικού Συμβουλίου
ονομάστηκε πλατεία
Αμερικής προς τιμή των
Ηνωμένων Πολιτειών
Αμερικής για τον
φιλελληνισμό που επέδειξαν.

8. Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ
 Βρίσκεται στα Κάτω Πατήσια
κοντά στην Αγία Παρασκευή, που
είναι παρεκκλήσι του Αγίου
Λουκά Πατησίων.
 Το παρεκκλήσι κτίστηκε πάνω σε
παλαιότερο ναό και ο ρυθμός του
είναι σταυρεπίστεγη μονόκλιτη
βασιλική.
 Προπολεμικά βρισκόταν μέσα
στο κτήμα Χρηστομάνου. Το
1959 ο γιατρός και καθηγητής
Αντώνιος Χρηστομάνος το
δώρισε στον Άγιο Λουκά.
 Στο παρεκκλήσι φυλάσσεται
λείψανο της Αγίας Παρασκευής.

9. Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑ
 Πρόκειται για μια μικρή πλατεία
που αναπτύσσεται γύρω από τη
μικρή εκκλησία του Αγίου
Ανδρέα.
 Ο Άγιος Ανδρέας είναι ιστορικό
μνημείο γιατί εκεί το 1588
μαρτύρησε η Αγία Φιλοθέη.
 Στο εσωτερικό του ναού,
μπροστά στο τέμπλο, σώζεται η
κολώνα, όπου η Αγία Φιλοθέη
βασανίστηκε από τους Τούρκους.
 Το εκκλησάκι αναστηλώθηκε το
1942 από τον Αναστάσιο
Ορλάνδο και το 1951
αγιογραφήθηκε από τον
αγιογράφο Φώτη Κόντογλου.

10. Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΚΑΛΛΙΓΑ
 Η πλατειά Καλλιγά βρίσκεται
ανάμεσα στις πλατείες Κολιάτσου
και Αμερικής. Είναι γνωστή και ως
πλατεία Καραμανλάκη.
 Ο Αλέξανδρος Καραμανλάκης,
υπήρξε δημοσιογράφος και
πρωτοπόρος αεροπόρος, ο πρώτος
πιλότος που σκοτώθηκε σε
αεροπορικό δυστύχημα στην ιστορία
της ελληνικής αεροπορίας.
 Ωστόσο, η επίσημη ονομασία της
πλατείας είναι πλατεία Καλλιγά.
 Η περιοχή της πλατείας Καλλιγά
υπήρξε, κατά τον περασμένο αιώνα,
μια όμορφη γειτονιά με
καταπράσινες πρασιές, που
συγκέντρωνε μεσοαστούς και
πολλούς καλλιτέχνες.

11. ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ
 Σχηματίζεται γύρω από την
εκκλησία του Αγίου Λουκά και
περιβάλλεται από τις οδούς
Αγίου Λουκά, Πατησίων και
Καμπούρογλου.
 Ο Άγιος Λουκάς κτίστηκε πάνω
στα ερείπια παλαιότερης Μονής
του Αγίου Λουκά.
 Οι εργασίες ανέγερσης ξεκίνησαν
το 1864 και τα εγκαίνια έγιναν το
1870.
 Είναι έργο του Γερμανού
αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ, ο
οποίος ήρθε στην Αθήνα το 1861
και έχτισε πολλά δημόσια και
ιδιωτικά κτίρια.

12. ΤΟ ΠΑΡΚΟ ΓΑΖΙΑ
 Βρίσκεται μεταξύ των
οδών Σκιάθου, Αιλιανού
και Ευγενίου Καραβία.
 Παλιά στον χώρο αυτόν
στεγαζόταν η ταβέρνα
Γαζία.
 Πρόκειται για μία έκταση
περίπου 2 στρεμμάτων,
με δέντρα, θάμνους και
άνθη. Χαρακτηριστικό
είναι το πηγάδι στην οδό
Αιλιανού.

13. Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
 Βρίσκεται στα Κάτω Πατήσια
κοντά στο σταθμό του
ηλεκτρικού και αναπτύσσεται
γύρω από την εκκλησία του
Αγίου Νικολάου.
 Ο ναός του Αγίου Νικολάου
θεμελιώθηκε το 1932 και
ολοκληρώθηκε το 1956.
 Η αγιογράφηση του ναού
έγινε από τον αγιογράφο
Φώτη Κόντογλου, οπαδό της
βυζαντινότροπης
τοιχογραφίας, ο οποίος
δούλεψε στο ναό για πολλά
χρόνια, μαζί με τους μαθητές
και τους βοηθούς του.

14. ΠΛΑΤΕΙΑ ΦΥΤΕΥΤΗΣ
 Περιβάλλεται από τις
οδούς Αιλιανού,
Προμηθέως, Αγίας
Παρασκευής και Σίφνου.
 Αποτελεί όαση μέσα σε ένα
πυκνοκατοικημένο σημείο
των Κάτω Πατησίων.
 Εκεί, βρίσκεται ένα
αγροτόσπιτο, από τα μέσα
του 19ου αιώνα, που
διαθέτει κήπο με πηγάδι και
μεγάλη στέρνα.