Πλαστικά σε επαφή με τρόφιμα

1. Καλός μαθητής
Ενημερωμένος καταναλωτής
Πλαστικά σε επαφή με τρόφιμα
Τα πλαστικά, λόγω των πολλών δυνατοτήτων που έχουν
 ελαστικά και άθραυστα
 έχουν απεριόριστες δυνατότητες μορφοποίησης
 δύσκολα αλλοιώνονται από περιβαλλοντικούς παράγοντες
 είναι φθηνά
βρήκαν ευρεία εφαρμογή στην καθημερινή ζωή.
Μία από τις πολλές χρήσεις τους είναι και η αποθήκευση τροφίμων.

2. Σύσταση πλαστικών
Το βασικό συστατικό των πλαστικών είναι τα πολυμερή, τα οποία φτιάχνονται από μικρά
μόρια χημικών ουσιών, που ονομάζονται μονομερή. Τα πολυμερή ουσιαστικά είναι αλυσίδες
μονομερών, οι οποίες όμως από μόνες τους δεν έχουν τις γνωστές ιδιότητες των πλαστικών.
Σχηματική αναπαράσταση πολυμερισμού
Για να αποκτήσουν τις επιθυμητές τους ιδιότητες, προστίθενται σε αυτά, σε μικρές αναλογίες,
ορισμένες άλλες χημικές ουσίες που ονομάζονται πρόσθετα. Τα πρόσθετα κατατάσσονται
στις ακόλουθες κατηγορίες:
 πλαστικοποιητές: κάνουν το πλαστικό εύκαμπτο και άθραυστο
 αντιοξειδωτικά: προστατεύουν τα πολυμερή από την οξείδωση
 σταθεροποιητές: προστατεύουν τα πλαστικά από τη θερμότητα και την υπεριώδη
ακτινοβολία
 αντιστατικά: δεν επιτρέπουν την εμφάνιση στατικού ηλεκτρισμού
 χρώματα: κάνουν το πλαστικό αισθητικά πιο ελκυστικό
Κίνδυνοι
Ουσίες όπως μονομερή, που δεν έχουν πολυμεριστεί και τα παραπάνω πρόσθετα
πλαστικοποιητές, αντιοξειδωτικά, σταθεροποιητές, αντιστατικά, χρώματα κ.ά. μπορεί να

3. μεταναστεύσουν από τα πλαστικά στα τρόφιμα και στο νερό που βρίσκονται σε
επαφή και μέσω αυτών να μεταφερθούν στον ανθρώπινο οργανισμό. Η μετανάστευση
εξαρτάται από παράγοντες όπως:
 μοριακό βάρος του τροφίμου
 τη φύση του τροφίμου που βρίσκεται σε επαφή με το πλαστικό
 τη θερμοκρασία
 το χρόνο αποθήκευσης
Στον ανθρώπινο οργανισμό δρουν σωρευτικά και μπορεί μακροχρόνια να δημιουργήσουν
προβλήματα υγείας λόγω της τοξικολογικής ή και πιθανής καρκινογόνου δράσης.
Δεκάδες μελέτες έχουν καταδείξει την τοξική δράση πολλών ουσιών που χρησιμοποιούνται
στην παραγωγή των πλαστικών γι’αυτό και οι κανονισμού είναι εξαιρετικά αυστηροί και
καθορίζουν με σαφήνεια τόσο το είδος των επιτρεπόμενων ουσιών (πρόσθετων και
μονομερών κλπ) όσο και τις συνθήκες χρησιμοποίησης των πλαστικών συσκευασιών και από
καιρό σε καιρό αναθεωρούνται επί το αυστηρότερο. Παρά το γεγονός ότι οι ποσότητες που
μπορεί να μεταναστεύουν από μια πλαστική συσκευασία μπορεί να είναι πολύ μικρές της
τάξης των ppt ακόμη και κάτω από τα όρια ανιχνευσιμότητας, που επιτρέπουν οι αναλυτικές
μέθοδοι, η καθημερινή χρήση και η πολύ μεγάλη διάδοση και χρήση των πλαστικών
κάνει τις δόσεις αυτές μακροχρόνια επικίνδυνες.
Μελέτες έχουν δείξει ότι πολλές από τις ουσίες αυτές:
 Λειτουργούν ως «ενδοκρινολογικοί διαταράκτες», παρεμποδίζουν τη δράση των
οιστρογόνων και διαταράσσουν το ορμονικό σύστημα του ανθρώπινου
οργανισμού.
 Πολλές από τις ουσίες αυτές δεν μεταβολίζονται ούτε αποβάλλονται εύκολα με
αποτέλεσμα να συσσωρεύονται στο οργανισμό με πιθανότητα λόγω της το-
ξικολογικής τους δράσης να προκαλέσουν μελλοντικά διαταραχές ζωτικών οργάνων
κυρίως στα παιδιά, με εκδήλωση προβλημάτων υγείας όπως δυσλειτουργία του
ανοσοποιητικού και αναπαραγωγικού συστήματος, στο ήπαρ, τα νεφρά, τις
αρθρώσεις κλπ.

4. Τυποποίηση πλαστικών
Είναι αδύνατο ως ουτοπικό να θεωρήσει κανείς ότι για να προφυλαχθεί δεν πρέπει να
χρησιμοποιεί τρόφιμα που βρίσκονται σε επαφή με πλαστικά! Ο καλύτερος τρόπος
προφύλαξης είναι η ενημέρωση και η σωστή χρήση των πλαστικών.
Τα πλαστικά τυποποιούνται σε κατηγορίες ανάλογα με τις επιτρεπόμενες,
θεωρούμενες ασφαλείς χρήσεις τους.
Όλες οι πλαστικές συσκευασίες που περιέχουν τρόφιμα όπως
μπουκάλια νερού, λαδιού, κεσέδες γιαουρτιού, βουτύρου κλπ
πρέπει να φέρουν τυπωμένο σε κάποια θέση που δεν είναι
αυστηρά προσδιορισμένη το ειδικό σύμβολο που δηλώνει τον
τύπο του πλαστικού από το οποίο είναι φτιαγμένες.
 Το σύμβολο αυτό αποτελείται από τρία βέλη που σχηματίζουν ένα τρίγωνο
το οποίο στο κέντρο έχει ένα κωδικό αριθμό που συχνά συνοδεύεται από τα
λατινικά αρχικά γράμματα της χημικής ουσίας του πλαστικού που είναι
κατασκευασμένο.
 Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να μην υπάρχει το σύμβολο πρέπει να υπάρχει
όμως ο κωδικός και τα αρχικά λατινικά γράμματα.
 Κάθε κενή συσκευασία που προορίζεται για χρήση αποθήκευσης, μεταφοράς
τροφίμων η απλά να έρθει σε επαφή με τρόφιμο ή εδώδιμο ρευστό πρέπει να έχει
την παραπάνω ένδειξη ή να αναγράφει κατάλληλο σε επαφή με τρόφιμα ή
να φέρει το ειδικό σύμβολο «ποτήρι – πιρούνι» και στη
συσκευασία πώλησης του να αναγράφεται η προδιαγραφή ΕΛΟΤ ή
άλλα στοιχεία βάσει των οποίων προσφέρεται για τη συγκεκριμένη
χρήση.
• Οι κωδικοί 2, 4, 5 θεωρούνται οι ποιο ασφαλείς
• Ο κωδικός 1 κατηγορείται για πιθανές ορμονικές διαταραχές.
• Ο κωδικός 3 ενοχοποιείται για καρκινογενέσεις και καρδιαγγειακά και ως
εκ τούτου η χρήση του έχει περιοριστεί σημαντικά.

5. • Ο κωδικός 6 ύποπτος για καρκινογενέσεις.
• Ο κωδικός 7 θεωρείται η πλέον επικίνδυνη κατηγορία λόγω των
αποδεδειγμένα τοξικών ουσιών που περιέχει. Μεταξύ αυτών είναι η δισφαινόλη
Α-(BPA). Απαγορεύεται η οποιαδήποτε σχέση του με τα τρόφιμα.
Ασφαλείς κωδικοί Μη ασφαλείς κωδικοί

6. Οδηγίες χρήσης
Κωδικοί – σύσταση και χρήση πλαστικών συσκευασιών

8. Γενικοί κανόνες - συμπεράσματα
Ο καταναλωτής να ελέγχει στις πλαστικές συσκευασίες των προϊόντων, που θα
αγοράσει, αν υπάρχει η εγχάρακτη σήμανση καταλληλόλητας και να επιλέγει τους πιο
ασφαλείς κωδικούς.
Ποτέ να μην αλλάζουμε τη χρήση μιας πλαστικής συσκευασίας.
Ποτέ να μην τοποθετούνται τρόφιμα σε πλαστικές συσκευασίες ενώ είναι ακόμα ζεστά.
Να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο συσκευασμένων πλαστικών τροφίμων.
Να πλένουμε τα πλαστικά στο χέρι και όχι στο πλυντήριο πιάτων και να πετάμε
πλαστικά που έχουν φθαρεί.
Δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε πλαστικά μιας χρήσης για πολλαπλές χρήσεις.
Δεν επιτρέπεται η μακροχρόνια αποθήκευση λαδιού και αλκοολούχων ποτών σε
πλαστικά μπουκάλια.
Τα εμφιαλωμένα νερά για να είναι ασφαλή δεν πρέπει να εκτεθούν σε θερμοκρασίες
υψηλότερες των 20ο C. Βέβαια κανείς δεν μας εξασφαλίζει ότι από τη στιγμή της
παραγωγής μέχρι τη στιγμή κατανάλωσης όλοι όσοι εμπλέκονται εφάρμοσαν πιστά
αυτή την οδηγία.
Αφού δεν μπορούμε να ζήσουμε πια χωρίς πλαστικά ας μάθουμε
τουλάχιστον να τα χρησιμοποιούμε σωστά.
Πηγές
 http://www.child-environment.gr/
 Πλαστικά σε επαφή με τρόφιμα, Κ. Σαββάκης, Καθηγητής στο Γενικό Τμήμα Θετικών
Επιστημών ΤΕΙ Κρήτης
 Ασφάλεια υλικών σε επαφή με τρόφιμα, Υπουργείο Υγείας - Γενικό Χημείο του κράτους