უმიშევრობის ბუნებრივი დონე და ფილიპსის მრუდი

1. უმუშევრობის ბუნებრივი დონე და
ფილიპსის მრუდი

2. ამ თემაში ჩვენ განვიხილავთ
 უმუშევრობას
 ინფლაციას
 ფილიპსის მრუდს

3. უმუშევრობა
უმუშევრობა წარმოადგენს
სოციალურ–ეკონომიკურ
პრობლემას, რომელიც
თითოეულ ადამიანზე
პირდაპირ და ძლიერ
ზემოქმედებას ახდენს.
დასაქმებულთათვის სამუშაოს
დაკარგვა ნიშნავს ცხოვრების
დონის ვარდნას, რაც მათ
სერიოზულ ფსიქოლოგიურ
ტრავმას აყენებს.

4. უმუშევრობის ეკონომიკური
შინაარსი
უმუშევრობა
ასახავს შრომის
ბაზარზე სამუშაო
ძალის მიწოდების
სიჭარბეს მასზე
მოთხოვნასთან
შედარებით.
W,
ხელფასი
L, მომუშავეთა
რაოდენობა
L1 L2L*
W1
W*
უმუშევრობა
შრომაზე
მოთხოვნა
შრომის
მიწოდება

5. უმუშევრად აღიარების კრიტერიუმები
იყოს „სამუშაოს გარეშე“, ე.ი. არ გააჩნდეს
ანაზღაურებადი სამუშაო გარკვეული დროის
განმავლობაში;
„მზად იყოს“ მოცემულ მომენტში მუშაობისთვის, ე.ი.
მზად იყოს იმუშაოს დაქირავებით ან თავად დასაქმდეს;
„ეძებდეს სამუშაოს“, ე.ი. კონკრეტულ ღონისძიებებს
ახორციელებდეს ანაზღაურებადი სამუშაოს მოსაძებნად.

6. უმუშევრობას იწვევს:
• დაბალი ხელფასები -რომლებიც ძირითადად მოზარდთა
შრომის ბაზარზე მოქმედებს
• უმუშევრების დაზღვევის პოლიტკა-ეს არის სახელმწიფო
პროგრამა რომელიც სამუშაო დაკარგულ ადამიანებს
ნაწილობრივ უნაზღაურებს ზარალს.
• ქვეყნის დაბალი ეკონომიკური მდგომარეობა- ანუ
წარმოების და ბიზნესის არ არსებობა ან ნაკლებობა
• და სხვა

7. უმუშევრობის კლასიფიკაცია
ფრიქციული უმუშევრობა
სტრუქტურული უმუშევრობა
ციკლური უმუშევრობა
უმუშევრობის
ბუნებრივი დონე
 სეზონური უმუშევრობა
 ფარული უმუშევრობა
 ინსტიტუციონალური
უმუშევრობა და სხვ.

8. ფრიქციული უმუშევრობა-პროფესიისა და საქმიანობის სახეების არჩევის
„თავისუფლების“ პირობებში გარკვეული მომუშავეები დროის გარკვეულ მომენტში
უმუშევარ მდგომარეობაში აღმოჩნდებიან, ზოგიერთები ნებაყოფლობით იცვლიან
სამუშაო ადგილს, ზოგი დროებით კარგავს სეზონურ სამუშაოს და კიდევ არსებობს
მომუშავეთა კატეგორია – ახალგაზრდები, რომლებიც პირველად ეძებენ სამუშაოს.
როდესაც ყველა ეს დასახელებული ადამიანი მოძებნის ახალ სამუშაოს ან ძველს
დაუბრუნდება დროებით გათავისუფლების შემდეგ, მათ შეცვლის სამუშაოს სხვა
„მძებნელები“ და დროებით გათავისუფლებული მომუშავეები, რომლებიც მათ
ადგილს დაიკავებენ უმუშევართა „საერთო ფონდში“.
სტრუქტურული უმუშევრობა-დროთა განმავლობაში სამომხმარებლო
მოთხოვნის სტრუქტურასა და ტექნოლოგიაში ხდება ცვლილებები, რომლებიც,
თავის მხრივ, ცვლიან სამუშაო ძალაზე ერთობლივი მოთხოვნის სტრუქტურას. ასეთ
ცვლილებათა შედეგად მოთხოვნა პროფესიათა ზოგიერთ სახეობაზე (რომლებიც
ადრე არ არსებობდა) იზრდება. მოცემულ შემთხვევაში უმუშევრობა წარმოიშობა
იმიტომ, რომ სამუშაო ძალა სრულად ვერ პასუხობს ახალ ცვლილებებს სამუშაო
ადგილების სტრუქტურაში. ზოგიერთი მომუშავე დაინახავს, რომ ის პროფესიული
ჩვევები, რომლებიც მათ ახლა გააჩნიათ, უკვე აღარ შეესაბმება ბაზრის მოთხოვნებს:
მათი გამოცდილება და უნარი მოძველდა და გამოუსადეგარი გახდა ტექნოლოგიასა
და სამომხმარებლო მოთხოვნის ხასიათში ცვლილებათა გამო.
ციკლური უმუშევრობა-წარმოიშვება დაქვეითების პერიოდში, ე. ი. ეკონომიკური
ციკლის იმ ფაზაში, რომელიც მთლიანი ხარჯების უკმარისობით ხასიათდება.

9. უმუშევრობის შედეგები
 საზოგადოებრივი მორალის
დაცემა;
 სიკვდილიანობის მაჩვენებლის
ზრდა;
 შობადობის შემცირება;
 მოსახლეობის ჯანმრთელობის
გაუარესება;
 მომუშავეთა მიერ
კვალიფიკაციის დაკარგვა და სხვ.
სამუშაო ძალის რეზერვის
მუდმივი შენარჩუნება;
მომუშავეებს შორის
კონკურენცია;
შრომის მწარმოებლურობისა და
ინტენსივობის სტიმულირება;
დასაქმებულის სოციალური
სტატუსის ზრდა და სხვ.
ნეგატიური შედეგები: დადებითი შედეგები:

10. დასაქმება – ესაა სოციალურ–ეკონომიკური
კატეგორია, რომელიც ახასიათებს
სოციალურ–შრომითი ურთიერთობების
სხვადასხვა ფორმებს და დაკავშირებულია
შემოსავლის მიღების მიზნით
საზოგადოებრივად სასარგებლო
საქმიანობაში ადამიანების
მონაწილეობასთან.
სრული დასაქმება არის მდგომარეობა,
როდესაც ყველა, ვისაც სურს შრომის მაღალი
ანაზღაურება, პოულობს სამუშაო ადგილს.
ამის წინაპირობაა სამუშაოს მაძიებელში
მუშაობის სურვილის არსებობა, შრომის
უნარის განკარგვის მოტივი და ასევე
შესაბამისი სამუშაო ადგილების შეთავაზება.

11. საქართველოში უმუშევრობისა და დასაქმების
პრობლემებს არეგულირებს შრომის,
ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის
სამინისტრო
 ინფორმაციის
გავრცელება ვაკანსიების
შესახებ;
 მოქალაქეთა
გადამზადება;
მათი კვალიფიკაციის
გაუმჯობესების
ხელშეწყობა და სსვ.
დასაქმების
სახელმწიფო
სამსახურები

12. ინფლაცია
 ინფლაციის არსი მდგომარეობს ეროვნული ვალუტის
გაუფასურებაში საქონელთან, მომსახურებასთან და
უცხოურ ვალუტასთან მიმართებით;
 ინფლაციის დროს ფულის მასა იზრდება, რაც იწვევს
ვალუტის გაუფასურებას და შესაბამისად იზრდება
სასაქონლო ფასები;
 ინფლაცია არის ზოგადად ფასების დონის ზრდა:
- ეს იმას არ ნიშნავს, რომ ყველა ცალკეული
პროდუქტისა და სერვისის ფასი იზრდება.
- ინფლაცია ამცირებს ფულის მსყიდველობით უნარს:
შემოსავლის თითოეულ ლარს (ან სხვა ვალუტას)
ინფლაციის პირობებში შესაძლებელია ნაკლები
რაოდენობის საქონლის შეძენა, ვიდრე ეს
ინფლაციამდე იყო შესაძლებელი.
- თავად ფულის ღირებულება მცირდება.

13. ინფლაციის გამომწვევი მიზეზებია
 დისბალანსი - დისბალანსი ხელისუფლების ხარჯებსა და შემოსავლებს შორის -
ე.წ. სახელმწიფო ბიუჯეტის დეფიციტი. ხშირად, ეს დეფიციტი იფარება ფულის
ბეჭდვით, რაც იწვევს ფულის მიწოდების ზრდას და შედეგად ვიღებთ -
ინფლაციას;
 ინფლაციურად საშიში ინვესტიციები - პირველ რიგში მილიტარიზაციის
ეკონომიკა. სამხედრო ხარჯებს მოჰყვება დამატებითი შესყიდვები, და შედეგად -
იზრდება ფულის მიწოდება. გადაჭარბებული სამხედრო შესყიდვები ხშირად
ხდება მიზეზი სახელმწიფო ბიუჯეტის დეფიციტისა და იზრდება ვალი,
რომელიც გაიცემა და მოიცავს დამატებით მოჭრილ ქაღალდის ფულს;
 სრულყოფილი კონკურენციის არარსებობა – თანამედროვე საბაზრო სისტემას
განაგებენ ოგოპოლისტები, რომლებიც დაინტერესებული არიან საქონლის
რაოდენობის შემცირებით, რაც ბაზარზე დეფიციტს ქმნის და განაპირობებს ფასის
შემდგომ ზრდას.
 იმპორტირებული ინფლაციის როლი - იზრდება ღია ეკონომიკის პირობებში,
ქვეყნის საერთაშორისო ურთიერთობებში მოღვაწეობის ფონზე. ამ შემთხვევაში
სახელმწიფოს არ შესწევს ძალა ებრძოლოს მას. ამ დროს ერთ–ერთ მისაღებ
მეთოდს წარმოადგენს საკუთარი ვალუტის გადაფასება, რაც იმპორტს ხდის
უფრო მომგებიანს და თავის მხრივ ართულებს ექსპორტს;
 ინფლაციის მოლოდინი - მთავრობა და მოსახლეობა ეგუება ფასების
მოსალოდნელ ზრდას. მოსახლეობა მოითხოვს ანაზღაურების გაზრდას და უფრო
მეტ საქონელს ინახავს, რადგან მოელის მასზე ფასების ზრდას. ეს ფაქტორი
მწარმოებლებზეც ახდენს გავლენას, ისინიც უფრთხიან ფასების ზრდას,
რადგანაც მათაც უწევთ გარკვეული საქონლის შეძენა თავისი
მიმწოდებლისგან. ამ პროცესის ცოცხალ მაგალითს შეგვიძლია დავაკვირდეთ
ყოველდღიურ ცოხვრებაში.

14. ინფლაციის სახეები
• სტაბილურობის ხარისხის მიხედვით შეიძლება
გამოვყოთ ორი სახის ინფლაცია: სტაბილური და
არასტაბილური.
• სტაბილური: როდესაც ინფლაციის ტემპები
დაბალანსებულია, ფასები სტაბილურად
იზრდება საქონელსა და მომსახურებაზე, არ არის
გაუთვალისწინებელი მოვლენები, ფასები
სტაბილურია და ეკონომიკაც არ განიცდის
კრიზისს.
• არასტაბილური: არასტაბილური ინფლაციის
დროს კი ფასების ცვლილება
არაპროგნოზირებადია რამაც შეიძლება
სავალალო შედეგებამდე მიგვიყვანოს.

15.  მაღალი ინფლაცია ყოველთვის სერიოზულ
უარყოფით ზეგავლენას ახდენს ეკონომიკურ და
პოლიტიკურ წესრიგზე.
 მცირე ინფლაცია ხელს უწყობს ფასების და
ბიზნესის სფეროში მოგების ზრდას, თავისთავად
ინფლაციაც იზრდება და შემდეგ ეტპზე უკვე
რეალურ დაბრკოლებას წარმოადგენს წარმოების
სფეროში.
 ამ დროს საზოგადოებაში იზრდება სოციალური და
ეკონომიკური დაძაბულობა, რაც მძიმე
ეკონომიკურ ზარალს აყენებს ქვეყანას და
ეკონომიკურ პოლიტიკას.
 ფასების არათანაბარი ზრდა ამახინჯებს სისტემაში
სამომხმარებლო მოთხოვნას.

16. ინფლაციასთან ბრძოლის მეთოდები
იმფლაციას ებრძვიან დეფლაციის პოლიტიკის განხორციელებით.
დეფლაციის პოლიტიკა გულისხმობს მიმოქცევიდან ჭარბი ფულის
ამოღებას. იგი ხორციელდება:
 სარეზერვო სისტემის გაზრდით-ეროვნული ბანკი კომერციულ ბანკს
უზრდის რეზერვს ან სახელმწიფო ზრდის ბიუჯეტის სარეზერვო
თანხას.
 ობლიგაციების შესყიდვით-ეროვნული ბანკი ყიდულობს
კომერციული ბანკებისგან ძვირადღირებულ ობლიგეციებს რადგან
ხმარებიდან ამოიღონ ჭარბი ფული.

17. ფილიპსის მრუდი
 მოკლევადიან პერიოდში საზოგადოება აუცილებლად დგას ინფლაციასა და
უმუშევრობას შორის ალტერნატივის წინაშე. ინფლაციის შემცირება იწვევს
უმუშევრობის ზრდას, ანუ ინფლაციასა და უმუშევრობას შორის
უკუპროპორციული დამოკიდებულებაა. ფილიპსმა დაადგინა რომ როცა
უმუშევრობა მაღალია ხელფასებს ახასიათებს კლების ტენდენცია.
 პრაქტიკაში, ინფლაციასთან ბრძოლის მეთოდების საფუძველს წაროადგენს
ე.წ. კომპრომისული თეორია, რომლის მიხედვითაც დინამიკა
უმუშევრობასა და ინფლაციას შორის ურთიერთსაწინააღმდეგოა.
 ფილიფსის მრუდი წარმოადგენს უმუშევრობის, ინფლაციის და მიღებულ
გასამრჯელოს დამოკიდებულებას, ეტაპობრივად წლიური ტემპებით.
 ცხადია, რომ უმუშევრობის შემცირება გაზრდის ფასებს და ხელფასს.
მრუდი რაც უფრო დახრილია, მით მეტია მისი კოეფიციენტიც.
 პრაქტიკა გვიჩვენებს, რომ ფილიპსის მრუდი უფრო ეფექტურია
მოკლევადიან პერიოდში. გრძელვადიან პერსპექტივაში (5-10 წლამდე),
ხდება ვერტიკალური, უფრო მეტიც, გაუთვალისწინებელი რყევების,
შერეული გრაფიკების, მოთხოვნის, ვერტიკალური და ჰორიზონტალური
ფაქტორების გათვალისწინებით ფილიფსის მრუდი იცვლის ფორმას და
წყვეტილი ხდება, ამიტომ თეორიულად ნაკლებად გამოსადეგია.

18. ფილიპსის მრუდის განტოლება:
განტოლება გვიჩვენებს დამოკიდებულებას ციკლური
უმუშევრობის დონესა და ინფლაციას შორის;

19. • როდესაც θ(ინფლაციის მოსალოდნელი ტემპი) 0-ის ტოლია ჩვენ
მივიღებთ ინფლაციის ტემპსა და უმუშევრობის შორის
დამოკიდებულებას:
π =(μ+z)- αu
• როდესაც θ დადებითია ინფლაციის ტემპი დამოკიდებულია არა
მხოლოდ უმუშევრობის დონეზე არამედ გასული წლის ინფლაციის
ტემპზეც: π = θ π +(μ+z) - αu
• როდესაც θ 1-ის ტოლია მაშინ დამოკიდებულება შემდეგ სახეს მიიღებს:
π- π = (μ+z) - αu
t-1
t t
t t
t t-1 t

20. მოკლევადიან პერიოდში ინფლაციასა და
უმუშევრობას შორის დამოკიდებულება
გამოისახება შემდეგნაირად:

21. „ფილიპსის მრუდის" მიხედვით, უმუშევრობისა და
ინფლაციის დონეს შორის უკუპროპორციული
დამოკიდებულება არსებობს: როდესაც უმუშევრობის
დონე მცირდება, ინფლაციის დონე იზრდება. „ფილიპსის
მრუდი" ამ ორი ცვლადის ურთიერთდამოკიდებულების
გამარტივებული მოდელია და არ აღწერს ისეთ
სიტუაციებს, როდესაც ინფლაციებს გარეგანი ფაქტორები
(მაგალითად, ნავთობზე ან რომელიმე უალტერნატივო
პროდუქტზე ფასების მომატება) იწვევს.
ფილიპსის მრუდი" გვეუბნება, რომ თუ მთავრობა
ფისკალურად ჩაერევა ბაზრის ფუნქციონირებაში და
უმუშევრობის დონეს ხელოვნურად შეამცირებს,
ინფლაციის დონე გაიზრდება.

22. გმადლობთ
ყურადღებისთვის