Awiting-Bayan
Ang awiting-bayan (tinatawag ding kantahing-bayan) ay isang tulang
inaawit na nagpapahayag ng damdamin, kaugalian, karanasan,
pananampalataya, gawain o hanapbuhay ng mga táong naninirahan sa isang
pook. Maraming uri ang mga awitin-bayan. May mga awit tungkol sa pagdakila
sa kanilang Bathala, pag-awit sa pagsisisi sa kasalanan, pag-awit upang
sumagana ang ani, pag-awit sa pakikidigma, pag-awit sa tagumpay, pag-awit sa
pagpapatulog ng batà, pag-awit sa kasal, at pag-awit bílang papuri sa kanilang
mga ninuno. May mga awit namang malaswa ang sinasabi at may kagaspangan
ang mga pananalita.
Ang mga awiting-bayan ay isa sa mga matatandang uri ng panitikang
Filipino na lumitaw bago dumating ang mga Kastila. Ito’y naglalarawan ng mga
kalinangan ng ating tinalikdang panahon.
Karamihan sa mga ito ay may labindalawang pantig. Ito ay may tugma at
indayog. Sinasabing ito ay tula muna bago naging awit. Ang mga titik ng mga
awiting-bayan ay naglalarawan ng ugali ng mga Pilipino na may bakas ng
bagong kalinangan at kabihasnang dala rito ng mga Kastila.
Sa panahong ito, ang awiting-bayan lámang ang nakapagpapanatili sa
ating moral. Nanatiling paksa ng ating mga awiting-bayan ang ating katutubong
kultura, damdamin, at iba’t iba pang mga paksain.
Mga Uri ng Awiting-Bayan
1. Oyayi o ayayi. Ito ay awiting panghele o pampatulog sa bata.
2. Diyona. Ito ay awiting tungkol sa kasal.
3. Kundiman. Ito ay awit ng pag-ibig.
4. Kumintang. Ito ay awit ng pandigma.
5. Soliranin. Ito ay awit sa paggagaod.
Kayarian ng Salita _ IKATLONG MARKAHAN SA FILIPINO 9
Ang presentation na ito ay para sa mga mag-aaral at guro sa ikasiyam na baitang ng Junior High School. Ito ay makatutulong para maunawaan nang lubos ang paksa sa kayarian ng salita partikular sa mga saliatng ugat at apat na panlapi.
Awiting-Bayan
Ang awiting-bayan (tinatawag ding kantahing-bayan) ay isang tulang
inaawit na nagpapahayag ng damdamin, kaugalian, karanasan,
pananampalataya, gawain o hanapbuhay ng mga táong naninirahan sa isang
pook. Maraming uri ang mga awitin-bayan. May mga awit tungkol sa pagdakila
sa kanilang Bathala, pag-awit sa pagsisisi sa kasalanan, pag-awit upang
sumagana ang ani, pag-awit sa pakikidigma, pag-awit sa tagumpay, pag-awit sa
pagpapatulog ng batà, pag-awit sa kasal, at pag-awit bílang papuri sa kanilang
mga ninuno. May mga awit namang malaswa ang sinasabi at may kagaspangan
ang mga pananalita.
Ang mga awiting-bayan ay isa sa mga matatandang uri ng panitikang
Filipino na lumitaw bago dumating ang mga Kastila. Ito’y naglalarawan ng mga
kalinangan ng ating tinalikdang panahon.
Karamihan sa mga ito ay may labindalawang pantig. Ito ay may tugma at
indayog. Sinasabing ito ay tula muna bago naging awit. Ang mga titik ng mga
awiting-bayan ay naglalarawan ng ugali ng mga Pilipino na may bakas ng
bagong kalinangan at kabihasnang dala rito ng mga Kastila.
Sa panahong ito, ang awiting-bayan lámang ang nakapagpapanatili sa
ating moral. Nanatiling paksa ng ating mga awiting-bayan ang ating katutubong
kultura, damdamin, at iba’t iba pang mga paksain.
Mga Uri ng Awiting-Bayan
1. Oyayi o ayayi. Ito ay awiting panghele o pampatulog sa bata.
2. Diyona. Ito ay awiting tungkol sa kasal.
3. Kundiman. Ito ay awit ng pag-ibig.
4. Kumintang. Ito ay awit ng pandigma.
5. Soliranin. Ito ay awit sa paggagaod.
Kayarian ng Salita _ IKATLONG MARKAHAN SA FILIPINO 9
Ang presentation na ito ay para sa mga mag-aaral at guro sa ikasiyam na baitang ng Junior High School. Ito ay makatutulong para maunawaan nang lubos ang paksa sa kayarian ng salita partikular sa mga saliatng ugat at apat na panlapi.
2. Kasanayang Pangwika
Ang lahat ay Masaya
Kami ay masaya
Silang lahat ay masaya.
Kayo ba ay masaya?
Tayong lahat ay masayang-masaya.
Kapag ang lahat ay nagkaisa.
3. 1. Bakit nga ba mahalaga na masaya ang isang pamilya?
2. Paano natin mapapanatili na masaya ang isang pamilya?
6. Isaisip Natin
Kami, Tayo, Kayo, at Sila (Panghalip)
Ang kami, tayo, kayo, at sila ay mga salitang
ginagamit na pamalit sa ngalan ng tao para hindi
kailangan ulit-ulitin gayunding upang maging
kanais-nais pakinggan o basahin ang isang
pahayag.
7. Kami Ginagamit ang Kami bilang pamalit sa
pangalan ng taong nagsasalita at
kanyang mga kasama.
Halimbawa:
Kami ay nagtutulungan sa pamayanan.
Kami ay pupunta sa Baguio.
9. Tayo Ginagamit ang tayo bilang pamalit sa
pangalan ng nagsasalita at ng kanyang mga
kasama at kausap.
Halimbawa:
Tayo ay magbabasa ng isang kwento.
Lahat tayo ay nararapat na tumulong
sa mga nangangailangan.
10. Tayo ay magbabasa ng isang kwento.
taong nagsasalita
kasama at kausap
11. kayo Ginagamit ang kayo bilang pamalit sa pangalan
ng dalawang tao o higit pa na kinakausap.
Halimbawa:
Lahat kayo ay may malasakit sa iba.
kayo ba ang mga bisita ng aking lola?
12. Kayo ba ang bisita ng aking lola?
taong nagsasalita
kausap
13. Sila Ginagamit ang sila bilang pamalit sa pangalan
ng dalawa o higit pang tao na pinag-uusapan.
Halimbawa:
Sila ang mga kaibigan kong mapagbigay.
Sila ang aming lolo at lola.
14. Sila ang aming lolo at lola.
Pinag-uusapan
nagsasalita kinakausap
nag-uusap
15. Isulat sa patlang ang Kami, tayo, kayo, at sila upang
mabuo ang pangungusap.
1. _____ ay papasok sa paaralan.
Kami
