1. Omgevingsrecht aan het
einde van de levenscyclus
Symposium DCMR 27 april 2010
Prof. mr. Friso de Zeeuw
Directeur Nieuwe Markten Bouwfonds Ontwikkeling
Praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft

2. 1

3. 2

4. Sinds jaren zeventig:
enorme toename sectorale regelgeving
Positief: milieuverbetering
Maar nu:
• complexiteit en figuurzagen
• suboptimale oplossingen
• hoge plan- transactiekosten
• lange doorlooptijden (verdrievoudiging sinds 1970)
• burgers en bedrijven in het doolhof
3

5. Tegenwerpingen
"is lobby van de asfalt- en betonjongens"
"het lukt wel als je alle sectoren er tijdig bij
betrekt en je deskundigheid in huis in hebt”
"hou erover op; het is een natuurverschijnsel"
4

6. Planvormend proces
(b.v. structuurvisie,
stedebouwkundig plan,
masterplan) ID2 ID3
Stroomschema Interimwet stad en milieu Besluit start project
Plan van Aanpak
ID4
Is er sprake van mogelijke overschrijding
Nee Milieukwaliteitsnorm, met betrekking tot bodem, geluid of Integraal en iteratief planproces ID5
lucht? van tekenen (scenario's) en
rekenen (milieu normen en
Ja
planeconomie)
Heeft de overschrijding betrekking op de luchtvaartwet, de
Ja wet luchtvaart, de wet geluidshinder normen voor
luchtvaartterreinen?
Nee
Stap 1 Integraal proces opstarten om te onderzoeken of bron
gerelateerde maatregelen voldoende zijn om de
overschrijding weg te nemen?
ID26
Bestemmingsplan
Interim wet Stad en
Milieu wordt niet Ja Zijn bron gerelateerde maatregelen voldoende?
ID27
procedure
toegepast Voornemen om gebruik te maken van Interimwet stad -en
milieubenadering uitspreken
Nee ID28
Keuze plan / voorkeur scenario
Integraal proces opstarten om te kijken of het optimaal ID5
B&W doet melding aan Gedeputeerde
benutten van bestaande wetgeving voldoende is om
Staten dat er een voornemen is om het
overschrijding weg te nemen?
besluit te nemen.
ID30
Ja Is de bestaande wetgeving voldoende?
ID31
B&W zendt een afschift Voorbereiding voor het opstellen van een nieuw
Stap 2 van de melding aan
inspecteur
bestemmingsplan
ID6
Nee
Is er sprake van geluidsbelasting hoger dan 33dB in de
Ja
woning met gesloten ramen?
B&W plaatst een publicatie van het
voornemen om het besluit te nemen via
Nee een overheidswege uitgegeven blad.
Bestemmingsplan producten /
onderzoeken
Voorbereidingen treffen voor stap 3 ( b.v.
Volksgezondheidsonderzoek opstarten en wettelijke B&W doet melding dat er een voornemen is
verplichte adviesorganen betrekken) om het besluit te nemen via de
ID32
elektronische weg.
Nemen van het besluit om stap 3 van de Interimwet stad - Het nemen van het besluit om nieuw bestemmingsplan
op te stellen (evt nemen van voorbereidingsbeluit)
Stap 3 en milieubenadering toe te passen
ID36 ID12
Opstellen bestemmingsplan ID13
Stap 3 besluit opstellen en motiveren Zijn er nadelige gevolgen voor het milieu?
ID37
Nee Ja Inspraak voor ontwerp bestemmingsplan ID15 ID16 ID17
Wettelijk vooroverleg ex. Art. 3.1.1 Bro ID18
Maatregelen opnemen om nadelen
in of in directe omgeving van het
projectgebied compenseren
Ontwerpbesluit stap 3 ter inzage leggen Nieuw ontwerpbestemmingsplan ter inzage leggen
ID42 ID21
Is een orgaan van de gemeente bevoegd gezag of als
nee
adviseur aangesteld?
Stel het bevoegd gezag in gelegenheid advies uit
te brengen
ja
Zijn er zienswijzen ingediend? Ja Zienswijzen per post en elektronisch
Gedeputeerde Staten sturen
Nee Zienswijzen verwerken ID44
Het stap 3 besluit vaststellen Nieuw bestemmingsplan vaststellen
ID45 ID23
Het vastgestelde stap 3 besluit ter inzage leggen Het vastgestelde bestemmingsplan ter inzage leggen
ID24
Beroepsprocedure
(valt samen met procedure bestemmingsplan)
Is het stap 3 besluit goedgekeurd door Gedeputeerde Reactieve aanwijzing door GS in Is er een reactieve aanwijzing door GS of inspecteur in het
Ja / Nee Nee
Staten? gebied waar stap 3 besluit betrekking op heeft?
bestemmingsplan
Belangstellende kan beroep instellen bij afdeling
bestuursrechtspraak van de Raad van State Ja
ID52 Nee
Ja
Bestemmingsplan onherroepelijk met
Is verzoek om voorlopige voorziening gedaan bij de Ja uitsluiting van reactieve aanwezige en
voorzitter van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Nee zonder stap 3 besluit
ID51
Raad van State? ID50
Ja
Werking van het besluit word opschorting tot beslissing Is het beroep Ja Bestemmingsplan onherroepelijk met
beroep afgewezen? stap 3 besluit
ID51
Nee
Belangstellende kan beroep instellen bij afdeling
Besluit wordt door uitspraak in rechte vernietigt, bestuursrechtspraak van de Raad van State
Ja
ingetrokken of gewijzigd
Hier begin je dus Nee
B&W stuurt Afschift van besluit naar Dienst voor
Kadaster en de Openbare Registers
Zijn er achteraf onvoorziende ontoelaatbare effecten op
milieu of volksgezondheid?
Ja
Maatregelen treffen tot het niveau toelaatbaar is
Nee
Gedeputeerde staten moet 2 jaar na intreding van
besluit en 1 jaar voor de IWSM vervalt verslag
doen van doeltreffendheid van de IWSM aan
minister
ID66
Ja Beroep ongegrond?
Nee
Beroep deels gegrond
niet aan… B&W moet vanaf 1 jaar na goedkeuring van het besluit
5 jaar lang jaarlijks een verslag zenden aan de
gedeputeerde staten over voortgang en bevindingen
ID53
Legenda
Nee
Ja
Vervolg
Alle activiteiten voor IWSM Heeft de gedeputeerde staten verzocht de verslaglegging
Nee
afgerond! voor te zetten?
Actie
ID60
Vraag
Ja
Verwijzing naar de planning ID51
B&W moet maximaal nog eens 5 jaar lang jaarlijks een
verslag zenden aan de gedeputeerde staten over
voortgang en bevindingen
ID59
5

7. Recente publicaties, alleen in deze maand
“Jarenlange uitwerking van diverse aspecten van leefomgevingskwaliteit heeft
geresulteerd in een complex, soms onevenwichtig en vooral sectoraal stelsel van
wetten en afspraken.”
Slagkracht voor de regio, DCMR
“Het stelsel gaat steeds meer zichzelf en de samenleving in de weg zitten en
brengt aanzienlijke kosten met zich mee voor overheid, ondernemers en burgers.
Aanvullende instrumenten beginnen steeds meer een onderdeel van het probleem
te worden.”
Heroverwegingsrapport Wonen
“Ondanks de pogingen tot deregulering blijkt uit onderzoek dat complexiteit,
moeizame besluitvormingstrajecten en bezwarenprocedures de grootste
knelpunten blijven.”
Knelpuntenmonitor Woningbouw
“Een grondige systeeminnovatie is onontkoombaar.”
Heroverwegingsrapport Leefomgeving en Natuur
6

8. Escalatie van de discussie over
Crisis- en Herstelwet
• Legt kloof bloot tussen praktijkmensen en schriftgeleerden
• Werkt als katalysator in debat over omgevingsrecht
• Met de CH-wet kunnen we ervaring opdoen (voorbeeld: Stadshavens)
7

9. 8

10. Wat te doen? Perspectief (I)
1) Herstel verhouding bestuur, burger en rechter
• pas adviezen Commissie Elverding toe aan "voorkant" planproces
• geef keuzemogelijkheden aan het openbaar bestuur terug
• één keer naar de rechter voor het integrale besluit
2) Maak milieuruimte flexibeler
• normstelling en -realisering op hoger schaalniveau
• flexibiliteit en schuifruimte
• zie essay DCMR en de CH-wet
3) Vereenvoudig de Stad en Milieu-aanpak
• plankwaliteit heeft prioriteit boven minimale hindertoename
• introduceer een cascademodel; je kan niet op alles een 9 scoren
• randvoorwaarden voor gezondheid en natuur
9

11. Wat te doen? Perspectief (II)
4) Maak de project-besluitvorming gebruikersvriendelijker
• of de Wabo daartoe bijdraagt is twijfelachtig
• saneer de onderzoeksverplichtingen
• voor complexe gebiedsontwikkeling: kijk naar het Duitse systeem
5) Onderneem actie richting EU
• Europese wijze van normstelling belemmert gebiedsontwikkeling
• zoek gelijkgezinde bondgenoten
• brief kabinet naar EU-Commissie net op tijd uit
10

12. Tot slot
• milieu- en veiligheidswetgeving aanvankelijk effectief
• maar na 35 jaar aan het eind van de levenscyclus; tijd voor vernieuwing
• kennis en praktijkervaring van DCMR hard nodig voor vernieuwing; niet
overlaten aan de schriftgeleerden
• gemotiveerd werken aan duurzaamheid in plaats van chagrijnig
figuurzagen met superspecialistische sectorwetgeving
11

13. 12