Charlas divulgativas e informativas nos 7 concellos que forman parte do Proxecto de Xeoparque do Cabo Ortegal, candidato a Xeoparque Mundial da UNESCO, nas que se realiza unha explicación da figura dos Xeoparques e as súas implicacións a nivel de desenvolvemento turístico e local.

1. GOODLIFE Consultores
Novembro de 2019.

2. ÍNDICE
1. QUE É UN XEOPARQUE? UNHA APROXIMACIÓN XERAL.
1.1 Definición, características e funcionamento dos xeoparques.
1.2 Os xeoparques como dinamizadores do turismo e o desenvolvemento sostible.
2. O PROXECTO DE XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL.
2.1. Contexto, antecedentes e estado actual do proxecto.
2.2. Criterios de valoración e proceso de candidatura ante a UNESCO.
3. IMPLICACIÓNS E POTENCIALIDADES DO PROXECTO.
3.1. Beneficios para o territorio e os axentes locais.
3.2. Exemplos de boas prácticas noutros xeoparques.

3. QUE É UN XEOPARQUE?
Unha aproximación

4. “Un xeoparque é una zona xeográfica única e
unificada na que se xestionan sitios e
paisaxes de importancia xeolóxica
internacional cun concepto integral de
protección, educación, investigación e
desenvolvemento sostible”
UNESCO (Organización das Naciones Unidas
para a Educación, a Ciencia e a Cultura)
DEFINICIÓN
APROXIMACIÓN XERAL:
DEFINICIÓN E CARACTERÍSTICAS DUN XEOPARQUE

5.  Xuño 2000 - Lesbos: Rede Europea de Xeoparques (European
Geoparks Network, EGN) - organización voluntaria de cooperación
financiada por un programa europeo LEADER II C. Comeza con 4
espazos naturais en Francia, Alemaña, Grecia e España (Parque
cultural do Maestrazgo - Teruel)
 Á vista do éxito da experiencia europea, a UNESCO auspiciou o
programa extendéndoo a todo o mundo. Creouse á Rede Global de
Xeoparques (GGN), asistida pola UNESCO como unha actividade
complementaria do Programa Internacional de Xeociencias.
 2015 a UNESCO crea o Programa Internacional de Ciencias da Terra
e Xeoparques recoñecendo aos xa adheridos á GGN.
 ASOCIACIÓN REDE GLOBAL DE XEOPARQUES: XEOPARQUES
MUNDIAIS DA UNESCO: http://www.globalgeopark.org/index.htm
APROXIMACIÓN XERAL:
DEFINICIÓN E CARACTERÍSTICAS DUN XEOPARQUE
EVOLUCIÓN DOS XEOPARQUES

6.  O xeoturismo é un tipo de turismo sostible
que ten como obxectivo destacar o
patrimonio xeolóxico, a xeodiversidade e a
biodiversidade dun territorio. Patrimonio
xeolóxico como eixo condutor da visita.
 Ferramenta para a conservación, divulgación
e valorización da Terra e dos seu cambios
dende hai 4,600 millóns de anos.
 Máis de 140 xeoparques mundiais da
UNESCO, en 41 países, 15 en España.
 O último, maio 2019: Montañas do Courel
(Lugo)
APROXIMACIÓN XERAL:
DEFINICIÓN E CARACTERÍSTICAS DUN XEOPARQUE
XEOTURISMO E XEOPARQUES:

7. CARACTERÍSTICAS E PREMISAS BÁSICAS:
APROXIMACIÓN XERAL:
DEFINICIÓN E CARACTERÍSTICAS DUN XEOPARQUE
 Calidade científica
 Singularidade
 Valor estético
 Valor didáctico
 Debe ter uns límites claramente definidos,
cunha superficie suficiente para poder
desenvolver a súa propia estratexia de
desenvolvemento económico.
 O patrimonio xeolóxico destaca por:
PATRIMONIO
XEOLÓXICO SINGULAR
ESTRATEXIA DE
DESENVOLVEMENTO
PROPIA

8. BASES DO CONCEPTO DE XEOPARQUE:
APROXIMACIÓN XERAL:
DEFINICIÓN E CARACTERÍSTICAS DUN XEOPARQUE
 CONSERVACIÓN: Non é una figura legal de protección. Búscase preservar o
patrimonio do territorio para as xeracións futuras: patrimonio xeolóxico, pero tamén
natural e cultural que reflexe a identidade do territorio, mediante as súas
compoñentes tanxibles e intanxibles. Esquema: Investigar Divulgar Conservar
4 liñas de actuación fundamentais:
 EDUCACIÓN: promover a educación en aspectos xeolóxicos e medioambientais;
valores fundamentais do territorio. Xeoparque: territorio científico e de interpretación.

9. BASES DO CONCEPTO DE XEOPARQUE:
APROXIMACIÓN XERAL:
DEFINICIÓN E CARACTERÍSTICAS DUN XEOPARQUE
 TURISMO: asegurar un desenvolvemento sostible fundamentado no xeoturismo:
creación dun relato diferenciador e integrador arredor do patrimonio xeolóxico, e
a partir del explorar, desenvolver e promover as relación entre o patrimonio
xeolóxico e o resto dos aspectos patrimoniais do seu territorio. Cada xeoparque
ten que contar a súa propia historia, e entre todos conforman una historia común.
 DESENVOLVEMENTO ECONÓMICO E SOCIAL. Non restrinxe actividades
económicas. Os xeoparques deben asegurarse de velar polo benestar propio e
común, contribuíndo aos ODS.

10. Por que os os xeoparques son
axentes de dinamización do
TURISMO e o DESENVOLVEMENTO
SOSTIBLE?

11. “Aquel que é capaz de satisfacer as
necesidades das xeracións presentes
sin comprometer as posibilidades
das xeracións futuras”
1987: INFORME BRUNDTLAN
CNUMAD- Asamblea de UN
Equilibrio entre necesidades de crecemento e expansión desmesurada
QUE É O
DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE?
OS XEOPARQUES COMO DINAMIZADORES DO TURISMO
E O DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE

12. DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE
 Conservación do medio ambiente para
non poñer en perigo as especies de
flora e fauna.
 Desenvolvemento apropiado que non
afecte sustantivamente os ecosistemas.
 Paz, igualdade, e respeto cara os
dereitos humans.
 Democracia.
3 AREAS, 4 DIMENSIÓNS BÁSICAS
OS XEOPARQUES COMO DINAMIZADORES DO TURISMO
E O DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE

13. TRANSFORMAR O NOSO MUNDO: AXENDA 2030
PARA O DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE
 Persoas: poñer fin á pobreza e a fame en todas as súas dimensións
 Planeta: protección do planeta contra a degradación, consumo responsable e
medidas urxentes contra o cambio climático
 Prosperidade: progreso económico, social e tecnolóxico en harmonía coa natureza
 Paz: propiciar sociedades pacíficas, xustas e inclusivas.
 Alianzas: Alianza Mundial para o Desenvolvemento Sostible revitalizada.
 2016: Acordo de París sobre o Cambio Climático
Cumbre do Desenvolvemento Sostible:
Declaración ASAMBLEA XERAL DA ONU- 25
sept 2015
OS XEOPARQUES COMO DINAMIZADORES DO TURISMO
E O DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE

14. ODS(2015-2030)
AXENDA 2030
OS XEOPARQUES COMO DINAMIZADORES DO TURISMO
E O DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE

15. TURISMO E OS ODS
 2016 e 2017: Foros sobre o DS da ONU:
Destacase o papel do turismo no
desenvolvemento sostible; Recoñécese que o
turismo ten o potencial para contribuir,
directa ou indirectamente, a todos os ODS
 Meta directa en 3 ODS:
 8: Traballo decente e crecemento
económico
 12: Produción e consumo responsables
 14: Vida submariña (Uso inclusivo e
sostible dos recursos dos océanos e
mariños)
OS XEOPARQUES COMO DINAMIZADORES DO TURISMO
E O DESENVOLVEMENTO SOSTIBLE

16. O proxecto de XEOPARQUE DO
CABO ORTEGAL: contexto,
antecedentes e estado actual

17.  Zona xeográfica única e unificada suficiente: concellos de Cariño, Cerdido, Cedeira,
Moeche, Ortigueira, San Sadurniño e Valdoviño.
 Sitios e paisaxes de importancia xeolóxica internacional:
Global Xeosites: Selección en cada país de contextos xeolóxicos en base ao seu especial
significado no rexistro xeolóxico internacional. Así, a selección dos lugares e paisaxes de interese
xeolóxico vese orientada pola súa representatividade dentro do contexto xeolóxico abordado.
 Máis de 108 lugares de interese xeolóxico catalogados para a Candidatura.
 5 lugares de interese xeolóxico de importancia internacional (Xeosites):
Complexo de Cabo Ortegal.
XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL
O PROXECTO DE
O PROXECTO DE XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL

18. O PROXECTO DE XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL
 España: 1. Complexo de Cabo Ortegal
 Contexto: Orógeno Varisco Ibérico.
 Interese principal: Tectónico.
 5 lugares de interese xeolóxico de
importancia internacional (Xeosites):
• 14 OV004 Ordovícico Silúrico- Cantís e Macizo
Montañoso entre As Blancas e Punta Ardillosa (Cedeira)
• 15 OV004b Ordovícico Silúrico- Acantilados e macizo
montañoso en Punta Candelaria (Cedeira)
• 16 OV004c Ordovícico Silúrico- Acantilados e macizo
montañoso en Santo André de Teixido (Cedeira)
• 17 OV004d Ordovícico Silúrico- Acantilados e macizo
montañoso en Punta Aguillóns (Cabo Ortegal) (Cariño)
• 17 OV004e Ordovícico Silúrico- Acantilados e macizo
montañoso da Serra da Capelada entre Fuigueiroa e
Espasante (Cabo Ortegal) (Cariño e Ortigueira)
COMPLEXO DO CABO ORTEGAL
https://www.igme.es/patrimonio/GlobalGeosites.htm#Es

19. O PROXECTO DE XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL
“UNHA VIAXE AO INTERIOR DA TERRA”
 Relato:
Fotos: Francisco Canosa
Vestixios de rochas en superficie de máis de 490 millóns de
anos, e materiais que na actualidade se atopan a máis de 70
quilómetros de profundidade.

20.  Actuacións dende 2014.
 Rutas xeolóxicas, “Xeolodías”, xornadas divulgativas en colexios…
 Exposicións nos concellos, SGHN
 Viaxes de estudo a otros xeoparques.
 Visita de expertos ao territorio.
 Creación de imaxe de marca.
 Publicacións específicas e publicación promocionais (folletos, artigos…)
 Xornadas específicas de expertos e mesas de traballo.
 Xornadas divulgativas no territorio.
 Presentacións en Foros de expertos.
 Constitución da Asociación do proxecto de xeoparque do Cabo Ortegal.
 Na actualidade:
 Elaboración da Estratexia e documentación para a presentación da Candidatura (abril 2020)
 Accións de divulgación e promoción do proxecto, internas e externas.
O PROXECTO DE XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL
ACTUACIÓNS DO PROXECTO

21.  Ano 1 (2020):
 Manifestación previa de interese: antes do 1
de abril do 2020. Notificación para iniciar o
procedimento de información pública da
candidatura.
 Presentación da candidatura: envío de
documentación completa antes do 1 de xuño.
 Antes do 15 de xullo: alegacións. Presentación
ao Comité Nacional Español de Xeoparques.
 Envío do Informe á Comisión Nacional
Española de Cooperación coa UNESCO antes
do 31 de xullo.
 Presentación da Candidatura ante a secretaría
da UNESCO: 1 de outubro-30 novembro.
O PROXECTO DE XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL
CANDIDATURA ANTE A UNESCO
 Ano 2 (2021):
 Avaliación da Candidatura ata o 30 de
abril.
 Misión de avaliación sobre o terreo a
partir do 1 de maio.
 Envío do Informe á Comisión Nacional
Española de Cooperación coa UNESCO.
 Setembro: debate no Consejo de
Geoparques Mundiais da UNESCO e
proposta á Dirección Xeral da UNESCO.
 Sesión de primavera: decisión definitiva
do Consello Executivo da UNESCO.
 Tramitación do proceso de adhesión de 2 anos.
 Revalidación: cada 4 anos, iniciando no 3.

22.  Cumprimento dos requirimentos básicos para ser xeoparque (territorio,
patrimonio).
 Proxecto: Estratexia de desenvolvemento económico sostible e en permanencia.
 Debe ter una estrutura de xestión legal propia. Organigrama con funcións e
responsables.
 Financiación para levar a cabo o proxecto.
 Singularidade do relato e a experiencia. A experiencia da visita é única e
irrepetible (traballar o relato; experiencias innovadoras e sorprendentes)
 Visibilidade: apostar pola comunicación. A súa consolidación vai “de abaixo a
arriba”: coñecemento e participación da comunidade local.
O PROXECTO DE XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL
CONDICIÓNS E CRITERIOS DE VALORACIÓN

23. Implicacións, potencialidades e
beneficios da declaración e a
integración na REDE MUNDIAL DE
XEOPARQUES DA UNESCO

24.  Protexer, educar e desenvolver sostiblemente os fitos xeolóxicos, biodiversidade e
cultura, patrimonio material e inmaterial (mellora do coñecemento, recuperación e posta
en valor, dinamización...)
 Vocación do xeoparque: xeración de oportunidades para a creación de empresas para
dar servizos ao xeoparque. Xeoturismo, turismo sostible e productos locais.
 Visibilidade: apostar pola comunicación. Estratexia de márquetin e desenvolvemento
territorial: todo no territorio leva ou pode levar a marca UNESCO.
 Centros de interpretación dos recursos xeolóxicos; Plan de interpretación e
comunicación: mellora do coñecemento propio e posta en valor de recursos.
 Xestión, coñecemento e participación da comunidade local. Reforzo da identidade local
e orgullo do propio. Diferenciación.
 Estruturas de xestión e Networking: Traballo en rede a nivel internacional.
 Estabilidade na estratexia: reavaliación cada 4 anos.
IMPLICACIÓNS, POTENCIALIDADES E BENEFICIOS
DO PROXECTO DE XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL
IMPLICACIÓNS E POTENCIALIDADES

25.  Un xeoparque é en si mesmo un produto turístico diferenciador, avalado pola
UNESCO.
 Identidade sólida con estratexia de diferenciación: relato integrador.
 Selo de calidade para o territorio, a nivel nacional e internacional.
 Integración das diferentes potencialidades dispersas polo territorio nunha estratexia
integral de desenvolvemento, creando sinerxias e optimizando recursos.
 Posta en valor da identidade local e orgullo do propio: a poboación local conecta co
territorio, co patrimonio, comprende o valor e toma sentido do lugar no que vive.
 Mellora na consecución de fondos ao crear un proxecto integral.
 Mellora da calidade do destino, e das oportunidades económicas no territorio para
a poboación local. Mellora da calidade de vida. Retención de talento no territorio.
 Estabilidade na estratexia, derivada da estrutura de xestión creada e da integración
nunha rede de carácter global.
IMPLICACIÓNS, POTENCIALIDADES E BENEFICIOS
DO PROXECTO DE XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL
BENEFICIOS TERRITORIAIS

26. A REDE MUNDIAL DE XEOPARQUES
 É estar adherido a unha plataforma de
cooperación e intercambio de expertos.
 Intercambio de coñecemento e
experiencia
 Comprende a todas as rexións do
mundo reunindo valores e compartindo
metodoloxía de xestión.
 Desenvolven iniciativas de colaboración
conxunta.
 Realizan publicacións: libros, boletíns,
etc.
 Estar dentro da rede é un signo de
recoñecemento da excelencia
IMPLICACIÓNS, POTENCIALIDADES E BENEFICIOS
DO PROXECTO DE XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL

27. BENEFICIOS PARA A SOCIEDADE
 Proporcionar ferramentas para comunicar o
coñecemento científico a público non
especializado: investigación científica,
cooperación con Universidades, xeo-
educación no contexto local, Creación de
plans de estudos en Ciencias da Terra nas
escolas do territorio.
 Formación da poboación local:
prescriptores do territorio e participen na
conservación
 Deseño e realización de eventos:
excursións, seminarios e conferencias
científicas
 Centros de interpretación desenvolvidos
para promover a conservación e promoción
+ paneis de interpretación
 Gobernanza e estruturas de xestión.
IMPLICACIÓNS, POTENCIALIDADES E BENEFICIOS
DO PROXECTO DE XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL

28.  Aumento do número de visitantes, o que conleva un maior volume de negocio.
 Maior chegada de visitantes de outros perfiles: investigadores, científicos...
 Desestacionalización das actividades turísticas.
 Aumento das oportunidades de negocio e fixación da poboación (incremento de
mercado externo e interno).
 Traballo en rede: networking, innovación e fluxos de coñecemento.
 Maior cualificación da poboación local e retención de talento no territorio: maior
dispoñibilidade de persoal cualificado.
 Mellora da calidade do destino e o produto: aumento do prezo de venda do
mesmo.
 Creación dunha marca territorial na que as empresas poden integrarse.
 Maior inversión pública e privada e aproveitamento dos recursos endóxenos: maior
resistencia ante períodos de crise.
IMPLICACIÓNS, POTENCIALIDADES E BENEFICIOS
DO PROXECTO DE XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL
BENEFICIOS A NIVEL EMPRESARIAL

29. Exemplos de BOAS PRÁCTICAS
noutros xeoparques.

30. EXEMPLOS DE BOAS PRÁCTICAS NOUTROS
XEOPARQUES
XEOPARQUE DE VILLUERCAS-IBORES-JARA
Proxecto educativo: “Geocentros” https://www.geoparquevilluercas.es/centro-educativo/geocentros/

31. EXEMPLOS DE BOAS PRÁCTICAS NOUTROS
XEOPARQUES
GEOPARQUE DE SOBRARBE-PIRINEOS
Formación:
https://www.geoparquepirineos.com/contenidos.php?niv=1
&cla=_2OA1CDPKN&cla2=&cla3=&tip=1&pla=0&idi=1

32. EXEMPLOS DE BOAS PRÁCTICAS NOUTROS
XEOPARQUES
GEOPARKEA COSTA VASCA
Turismo, visitas guiadas: https://geoparkea.eus/es/visitas-guiadas

33. EXEMPLOS DE BOAS PRÁCTICAS NOUTROS
XEOPARQUES
AROUCA GEOPARK
Turismo: http://aroucageopark.pt/es/explorar/que-hacer/

34. IMPLICACIÓNS, POTENCIALIDADES E BENEFICIOS
DO PROXECTO DE XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL
GEOPARQUE LAS LORAS
Participación local: http://geoparquelasloras.es/

35. IMPLICACIÓNS, POTENCIALIDADES E BENEFICIOS
DO PROXECTO DE XEOPARQUE DO CABO ORTEGAL
ATLANTIC GEOPARKS
Interreg Espacio Atlántico: https://geotourismroute.eu/partners/

36. http://bit.ly/entidadesXornadasInformativas
GOODLIFE Consultores
Avda. Porta do Sol, 22,
Bx. Valdoviño.
622 211 946
xeoparquedocaboortegal@gmail.com