1. O oğullar… O kızlar…
-Köy Enstitüleri-
Canerhan Tipi
aner
2. Atatürk’ün vizyonu
Kurtuluş savaşı sonrasında
vatandaşların sadece yüzde
üçünün okuma yazması vardı
Halkın yüzde sekseni köylerde
yaşıyordu. Atatürk ilk defa
Köy Enstitülerinin kuruluş
yasalarını çıkardı
Öncelikle askerliğini çavuş
olarak yapmış erlerin
yetiştirilip
köylerine eğitmen olarak
gönderilme projesini önerdi
ve bu proje uygulandı
aner
3. Hasan Ali Yücel İsmail Hakkı Tonguç
Dünyada eşi benzeri olmayan Köy Enstitüsü
modelinin yaratıcı ve uygulayıcıları Hasan Ali Yücel
ve İsmail Hakkı Tonguç idi... Atatürk’ün idealini
özümsemiş ve ilerletmek için çaba harcamış olan bu
gerçek yurtseverler İsmet İnönü’nün
cumhurbaşkanlığında gerekli desteği alarak
1940 yılında Köy Enstitülerini açmışlardı…
aner
4. “Köy enstitülerini cumhuriyetin eserleri içinde en kıymetlisi,
en sevgilisi sayıyorum. Köy enstitülerinden yetişen
evlatlarımızın muvaffakiyetlerini ömrüm boyunca
yakından ve candan takip edeceğim”
İsmet İnönü - 09.05.1941
aner
5. İlköğretim meselesinde sıra, yoksul ve toplumun en ağır
yükünü taşıyan halkın çocuklarını okula kavuşturmaya
gelmiştir…
Bunun icap ettireceği her türlü fedakarlığı
göze almak mecburiyetindeyiz…
aner
6. gelmiş geçmiş yüzyılların
en büyük
“Aydınlanma” hareketi
DUYARSAM UNUTURUM,
GÖRÜRSEM HATIRLARIM,
YAPARSAM ÖĞRENİRİM…
-Konfüçyüs-
aner
7. AÇ KALDIK DA, EL AÇMADIK
DEVRİMLERE TEMEL TAŞTIK
DİKEN SÖKTÜK, GÜL DİKTİK
YÜRÜ GOCA HALKIM YÜRÜ…
aner
8. Ladik – Akpınar Köy Enstitüsü
“Bozkırı yeşerteceğiz… Ocak tüttüreceğiz!”
Bu sözlerle vuruldu ilk kazma, bu sözlerle atıldı ilk temel…
aner
9. İşte o gün, o küçük ellerin tuttuğu kazmalarla sadece bozkır
değil,
bir milletin geleceği de yeşermeye başlıyordu…
Ladik Akpınar
Köy Enstitüsü
bando takımı
ve
1946 yılı
öğretmenleri
aner
10. Aşık Veysel ve Ruhi Su gibi ünlü ozanların, sanatkarların da
emeği geçmişti bu okullara…
aner
11. Kızılçullu Köy Enstitüsü
23 Nisan 1948 İzmir - Kordon
Kırk bin köye kırk bin okul
Savaş bitmiş halkım yoksul
Anam kalmış yetimle dul
Yürü Kızılçullu'm yürü
aner
12. Kızılçullu Köy
Enstitüsü mandolin ve
akordeon ekipleri
23 Nisan 1948 günü
İzmir-Kordon’da
tören geçişindeler…
aner
13. Kastamonu - Gölköy Köy Enstitüsü
“Ver elini Köy Enstitüsü
Sana geliyorum, okut beni
Büyümeye geldim kollarında
Uyut beni, büyüt beni, okut
beni”
aner
14. İşte sana boz urbalar ve postallar
Şu kazma, şu kürek, şu balyoz
Şu keser, şu testere, şu mala
Aydınlık günler için
Vurmak gerek demire, taşa toprağa
aner
17. Ve bir gün böyle gittiler görev yerlerine…
KÖY ENSTİTÜLERİ
O, büyük gerçeğiyle
Kadını, erkeğiyle
Kalkınmasıydı köyün
Bir arada, oğlan–kız
Yıldırım gibi bir hız
Ama bırakmadılar
Ellere can simidi
Şimdi Türk’ün buluşu
Kimdi önleyen, yazık:
O yobaz: İstemezük!
O madrabaz: Komazuk!
Şeref
Tipi
aner
18. Düziçi Köy Enstitüsü
Okutulmak üzere Ulukışla köylerinden seçilen kızlar…
Adana’nın Düziçi İlçesinde bir müze bulunuyor…
O yıllarda balık, böcek, kuş, kemirgenler ve daha birçok
hayvandan oluşan bir koleksiyon ve altyapı gereçleri yapmış
çocuklar…
Bugün bunları birçok üniversitede bulmak mümkün değil…
BU EĞİTİM SİSTEMİNDEN ÇIKAN BİR ÖĞRENCİNİN
aner HAYATTA BAŞARISIZ OLMA OLASILIĞI YOK
19. Kars – Cilavuz Köy Enstitüsü
Köy Enstitüsü öğrencileri, gittikleri her yere yaşam götürdü
evler inşa etti, köylülere bilimsel tarım öğrettiler…
aner
20. Kars – Cilavuz Köy Enstitüsü
Bu yerlerde güller biter
Göz ağrım gözümde tüter
Kula kulluk artık yeter
Yürü Cilavuz'um yürü.
Yazar Dursun Akçam gibi
eşi de bu okuldan mezundu…
Aralarında eşinin de bulunduğu
kız öğrenciler okul bahçesinde
kitap okurken
aner
21. Arifiye Köy Enstitüsü
1940 yazında açılır açılmaz köylerden öğrenci almaya
başlanır…
ilk gelen öğrenci 12 yaşında Süheyla adlı bir kızdı.
Geyve’den
Ardından gelen helvacı çırağı Şakir ise dükkanda
babası getirmişti, bir gazete parçasındanhediyeyle birlikte…
helva sardıkları elinde bir sepet üzüm duyup gelmişti…
aner
22. Sakarya Arifiye Köy Enstitüsü öğrencileri
5 yıl sonra mezun olurken…
Ön safta Cumhuriyetin ve devrimlerin bekçisi “Köy Kızları”
aner
23. Balıkesir – Savaştepe Köy Enstitüsü
Savaş açlık kıtlık
demek
Günde yetmiş gram
ekmek
Karanlığa ışık gerek
Yürü Savaştepe'm yürü
1942 yılı öğretmenleri
Kız öğrenciler
aner Okul binası
24. Anadolu'ya yayılmış diğer köy enstitüleri
Konya – İvriz Eskişehir – Çifteler
aner
Isparta – Gönen Sivas – Yıldızeli
25. Hasanoğlan Köy Enstitüsü - Ankara
Arap at, tiftik
keçimiz
Dersliğimiz,
çiftliğimiz
Ruhi Su'yla,
Veysel'imiz
Yürü Hasanoğlan
yürü
Aileler çocuklarını okula teslim ediyorlar…
aner
28. Hasanoğlan anfitiyatrosunu
elleriyle inşa ettiler…
Orada tiyatro oyunları
sahnelediler…
Halk oyunları oynadılar
80 kişilik mandolin orkestrası ile
konserler verdiler…
aner
29. Kepirtepe Köy Enstitüsü inşaatı
Boz giysiler kazma
kürek
Kanlı toprak
devirerek
Karanlığa tükürerek
Yürü kır Kepir'im
yürü.
aner
30. Trabzon
Beşikdüzü Köy
Enstitüsü;
kızlı, erkekli
“dikiş” ve ”balıkçılık”
dersleri…
aner
31. Kemençeli Laz uşağı
Titrer bağlardı kuşağı
Hamsili mısır başağı
Yürü Beşikdüzü'm yürü.
Trabzon Beşikdüzü Köy Enstitüsünde sabah sporu...
aner
41. Folklor
İnönü, Pazarören Köy
Enstitüsü öğretmen ve
öğrencileriyle
Tavukçuluk
Harçlar kardık, kürek
çektik
Akça binalar yükselttik
Yüz binlerce fidan diktik
Yürü Pazarören yürü
aner
42. Beş yıl süren bu eğitim sürecinde, öğrenciler kültür-sanat,
matematik, fizik, tarih ve Türkçe dersleri dışında
tüm bu uygulamalı dersleri görmekteydiler...
Ayrıca derslerin ve enstitünün işleyişi konularında
yönetimde söz hakkına sahiptiler…
aner
43. Böyle geldiler…. Gölköy demir atölyesi
Böyle
Böyle gittiler…. yetiştiler…
aner
45. Başta Tonguç Baba olmak üzere,
kendilerini bu işe adamış yöneticiler ve öğretmenler,
mezun ettikleri öğrenciler ile birlikte halay çektiler…
aner
46. Köy enstitüleri toplam
17342 köy öğretmeni
yetiştirmişti…
Bunlar; 1398 kız, 15943 erkekti…
Bu aydınlanma sürecinden rahatsız
olanlar o zamanlarda da mevcuttu
Toprak ağalarının, Cumhuriyet
karşıtlarının
ve din istismarcılarının çıkarlarıyla
bağdaşmıyordu bu atılım…
“Çiftçiyi topraklandırma Kanunu”na
karşı çıkarak CHP’den ayrılanların
kurduğu Demokrat Parti de bu
çevrelere
azami desteği ve tavizi veriyordu…
aner
47. CHP içindeki
toprak ağalarının başı çektiği
gurup da karşıydı bu kurumlara…
Sonunda bu baskılara
direnemeyen İnönü 1946
seçimlerinden sonra
Hasan Ali Yücel’i bakan yapmadı,
Tonguç ise başka göreve verildi…
Bu ikilinin ardından tüm yapılanlar
iskambil kağıdından kuleler gibi
devrildi
1947′de bir yönetmelikle
üretim içinde demokratik eğitime
son verildi…
aner
48. İzmir - Kızılçullu Köy Enstitüsü
Son noktayı Demokrat Parti koydu; 1950 yılında iktidara gelir
gelmez
ilk iş olarak karma eğitime son verdi ve 1954 yılında tamamen
kapattı
VE BU BİNAYI DA NATO'YA VERDİ!
Köy Enstitülerini…
MARSHALL YARDIMININ BİR ŞARTI OLARAK
ENSTİTÜLERİN KAPATILMASI İSTENİYORDU ZATEN!
aner
49. İSMAİL HAKKI TONGUÇ
“iş için - iş içinde - işle eğitimin mimarı”
Kendi okulunu kendi yapan,
bahçesinde domates yetiştiren,
yeri geldiğinde Gogol oynayan,
Mozart çalan köy çocuklarının öğretmeni…
aner
50. “Köy Enstitülerinin bütün günahı
omuzlarıma,
sevabı başkalarına olsun...
O kurumların günahı bile bana yeter”
aner Hasan Ali Yücel
51. Lâdik Akpınar Köy Enstitüsü
“Köy Enstitüleri, Cumhuriyet’in kesilmiş
şahdamarıdır. Binlerce özlem ve gelecek
hayali
bu kurumlarla birlikte tarihe gömülmüştür.
Kaybedilen, sadece yerine bir başkasının
konulabileceği basit bir eğitim sistemi
değildir;
aner kaybedilen, dik durmasını öğrenmiş
55. SON
Bir kişi bir kişidir, unutturulmaya çalışılan Köy Enstitülerini
unutturmayan her bir kişi bizdendir
(Hayrettin Filiz)
aner
56. yararlanılan bazı kaynaklar
http://www.btasahnesi.net/yazilar/hf/hf25/hf25.htm
http://keeaum.sdu.edu.tr/tr/foto-galeri/goster/koy-enstituleri-fotograflar/19
http://blog.milliyet.com.tr/ladik-akpinar-koy-enstitusu-mezunu-aydin-ipek/Blog/?BlogNo=347893
Facebook: Köy enstitüleri – The village İnstitutes
http://www.egitimyuvasi.com/forum/koy-enstituleri-resimleri/31194_koy-enstitusu-ogretmenleri-
ogrencilerinin-resimleri/Sayfa_2
Her bir köy enstitüsü için yazılmış dörtlükler Nebi Dadaloğlu’nun
“Yirmi bir anıt köy enstitüleri” şiirinden alınmıştır
Ekim 2012 canerhant@gmail.com
