2. Լարային նվագարաններ
Ջութակ (իտալ.-violino)` լարային աղեղնավոր
Ջութակ երաժշտական գործիք է, ջութակների ընտանիքում Ալտ
(ալտ, թավջութակ, կոնտրաբաս) ՝ ռեգիստրով
ամենացածրը: Ամենատարածված մենակատարային
գործիքներից է:
Ունի չորս լար: Լարվածքը կվինտային է (փոքր
օկտավայի սոլ, առաջին օկտավայի ռե, լյա,
երկրորդ օկտավայի մի): Ձայնատարբերման
հիմնական միջոցը լարերի վրայով աղեղը
սահեցնելն է (arco), նվագելու հատուկ
միջոցներից է պիցցիկատոն: Չափսը չի
գերացանցում 600 մմ: Ուսուցման ժամանակ
օգտագործվում են 1/16, 1/8, 1/4, 1/2
չափերը, քանի որ երեխաները սկսում են պարապել
երեք տարեկանից: Նվագելուց գործիքը պահում են
ուսի վրա:
3. Թավջութակ Կոնտրաբաս
Կոնտրաբաս (իտալ.-
contrabasso ) - լարային
աղեղնավոր երաժշտական
գործիք է, ջութակների
ընտանիքում (ջութակ, ալտ,
թավջութակ) ՝ ռեգիստրով
ամենաբարձրը:
Ունի չորս լար: Լարվածքը, ի
տարբերություն մյուս աղեղնավոր
նվագարանների, կվարտային է: Նվագում
են կանգնած, կամ նստած բարձր աթոռի
վրա: Հիմնականում օգտագործվում է
սիմֆոնիկ նվագախմբում: Երբեմն
օգտագործվում է կամերային
անսամբլներում և ջազում:
Թավջութակ (իտալ. violoncello) - ջութակի ընտանիքի բասա-տենորային ռեգիստրի աղեղնավոր երաժշտական,
մենակատարող անսամբլային և նվագախմբային գործիք է: Ունի չորս լար, լարվածքը կվինտային է (մեծ օկտավայի դո և
սոլ, փոքր օկտավայի ռե և լյա): Ստեղծվել է XV դարի վերջին XVI դարի սկզբին: Դասական նմուշները պատրաստել են
իտալացի վարպետներ՝ Անդրեա և Նիկոլո. Ամատիները, Ջ. Գվառներին, Ա. Ստրադիվարին XVII - XVIII դարերում:
Թավջութակի համար գրվել են սյուիտներ, սոնատներ, կոնցերտներ:
4. Քնար Կիթառ
Լարային կսմիթավոր նվագարան է:
Քնարը եռանկյունաձև է, Ունենում է չորսից տասնչորս լար:
կազմված է` Օգտագործվում է ինչպես դասական,
այնպես էլ տարբեր ոճի` ֆլամենգո,
ա. ռեզոնանսային կմախք- քանթրի, բլյուզ և այլ
արկղից` մոտ մեկ մետր ստեղծագործություններ կատարելու
երկարությամբ, որը լայնանում է համար: Լինում են` էլեկտրոնային,
ներքևում. բ. լարերից, որոնք ակուստիկ, բաս կիթառ, կիսաակուստիկ,
ձգված են ռեզոնանսային ռեզոնատորային, էլեկտրոակուստիկ,
սինթեզատորային: Շատ է
5. Փայտյա փողային նվագարաններ
Հոբոյ Ֆլեյտա
Փայտյա փողային Փայտյա փողային նվագարան: Ունի երեք
երաժշտական նվագարան: օկտավա դիապազոն` սկսած փոքր
օկտավայի սիից: Գոյություն ունեն
ֆլեյտայի տարբեր տեսակներ.
բլոկֆլեյտա, պանֆլեյտա, բասֆլեյտա,
պիկոլոֆլեյտա:
6. Կլարնետ Ֆագոտ
Կլարնետը ստեղծվել է 1700
թվականին Նյուրնբերգում:
Ստեղծվել է
Օգտագործվում է ինչպես
տասնվեցերերոդ
մենակատար գործիք, դարի առաջին կեսին
այնպես էլ կամերային, Իտալիայում: Նրա
սիմֆոնիկ, փողային նախահայրը եղել է
նվագախմբերում: Հնչում է հնագույն փողային
ժողովրդական, էստրադային նվագարան
<<բոմբարդան>>:
և ջազային երաժշտություն
Կարևոր դեր է
կատարելիս: խաղում սիմֆոնիկ
նվագախմբում:
7. Վալտհորն Շեփոր
Շեփորը (իտալ. tromba, ֆր.
trompette, գերմ. Trompete, անգլ.
trumpet) պղնձյա փողային նվագարան
է: Այն ամենաբարձր հնչողություն
ունեցող նվագարանն է պղնձյա
փողայինների մեջ: Որպես
ազդանշանային գործիք օգտագործվել
է վաղ ժամանակներից,
մոտավորապես տասնյոթերորդ
դարից մտել է նվագախմբի կազմի մեջ:
Վալտհորն (անտառային Հետագայում կատարելագործվել է և
փող¦, իտալ. corno, անգլ. սեղմակների ավելացման շնորհիվ
French horn, ֆրանս. cor) խրոմատիկ հնչյունաշարը նվագելու
պղնձյա փողային նվագարան հնարավորություն ստացել:
է` բասա – տենորային Տասնիններորդ դարի կեսից որպես
ձայնածավալում (գերմ. լիարժեք նվագարան օգտագործվել է
Ծագել է որսորդական ազդանշանային փողից, նվագախմբի կազմի
Walthorn - §: դասական երաժշտության մեջ: Ունի
մեջ է մտել տասնյոթերորդ դարի կեսին: Օգտագործվում է պայծառ, փայլուն տեմբր: Հնչում է
սիմֆոնիկ և փողային նվագախմբերում, ինչպես նաև որպես ինչպես առանձին, այնպես էլ
խմբային և առանձին գործիք: Ձայնածավալը` կոնտրօկտավայի սիից սիմֆոնիկ և փողային
մինչև երկրորդ օկտավայի ֆա: նվագախմբերում, ինչպես նաև ջազում
և այլ ժանրերում:
8. Կորնետ Սաքսհորներ
Ձախից աջ. Ալտ,
Կորնետը (իտալ. Cornetto-փող) պղնձյա բարիտոն,էուֆոնիում
փողային նվագարան է, որը հիշեցնում է
շեփորին: Այն ստեղծվել է Ֆրանսիայում
1830թվականին: Ունի նույն Սաքսհորներ – լայն փողաբերանով
ձայնածավալը, ինչ շեփորը` փոքր պղնձյա փողային մի խումբ
օկտավայի միից երրորդ օկտավայի դո: նվագարանների ընդհանուր
Շեփորի փայլուն կատարումները անվանումը, որոնք տասնիններերդ
հետագայում դուրս մղեցին կորնետին դարի երկրորդ քառորդին ստեղծել է
սիմֆոնիկ նվագախմբից: Այժմ այդ Ալֆրեդ Սաքսը: Դրանք կազմում են
նվագարանի համար գրված գործերը <ընտանիք>, որի մեջ մտնում են ալտը,
կատարում են շեփորով և շատ տենորը, բարիտոնը, բասը, այդ թվում
հազվադեպ` այդ նվագարանով: նաև էուֆոնիումը: Նրանց հարազատ է
նաև տուբան:
9. Ֆլյուգելհորն ( գերմ.
Ֆլյուգելհորն Flugelhorn, Flugel –<թև> և Horn-
Տրոմբոն
<փող>, անգլ. flugelhorn)-պղնձյա
ձողային նվագարանէ:
Արտաքնապես հիշեցնում է
շեփորին կամ կորնետ-ա-
պիստոնին: Օգտագործվում է
ջազային, երբեմն` սիմֆոնիկ,
հազվադեպ` փողային
նվագախմբերում:
Տուբան (իտալ. լատիներեն tuba-
Տուբա <փող>, անգլ. tuba, գերմ. Tuba, ֆր.tube)
Տրոմբոնը (իտալ. trombone`<մեծ պղնձյա փողային նվագարան է`
փող>, անգլ. և ֆր. Trombone, ամենացածրը ձայնածավալով:
գերմ. Posaune) պղնձյա փողային Նվագարանի ժամանակակից մոդելը
նվագարան է` բասա-տենորային ստեղծվել է տասնիններորդ դարի
ձայնածավալում: Այն հայտնի է երկրորդ քառորդին` Ալֆրեդ Սաքսի
տասնհինգերորդ դարից: կողմից: Օգտագործվում է սիմֆոնիկ
Դիապազոնը – նվագախմբում: Ակտիվ օգտագործվում
կոնտրօկտավայի սոլից է փողային, համեմատաբար քիչ`
երկրորդ օկտավայի ֆա: ջազային և էստրադային
Սիմֆոնիկ նվագախմբում նվագախմբերում և խմբերում: Որպես
սովորաբար օգտագործվում առանձին նվագարան հազվադեպ է
են երեք տրոմբոն (երկու օգտագործվում:
տենորա և մեկ բաս):
Օգտագործվում է նաև ա.
որպես անհատ նվագարան,
բ.փողային նվագախմբերում,
գ.ջազում և այլ երաժշտական
10. Ստեղնավոր նվագարաններ
Դաշնամուր Կլավեսին
Ամենայն
հավանականությամբ
կլավեսինը
հայտնագործվել է
Իտալիայում
տասնհինգերորդ
դարում:
Դաշնամուրի
նախատիպն է:
Կա դաշնամուրի երկու տեսակ` Լարերը
համերգային (լարերը ուղղահայաց դասավորված են
դիրքում են) և սովորական (լարերը հորիզոնական:
հորիզոնական դիրքում են): Ձայնը Լինում են ինչպես
արտաբերվում է լարին հարվածող մեկ, այնպես էլ
մուրճիկի շնորհիվ: Ունի 2-3, երբեմն երկու ստեղնաշարով
4 ոտնակ: Օգտագործվում է ինչպես կլավեսիններ:
մենակատար գործիք, այնպես էլ Հնչյունը
սիմֆոնիկ, ջազային, էստրադային և արտաբերվում է
այլ նվագախմբերում: Մեծամասամբ լարին փետուրի
դիապազոնը լինում է մոտ 7 հարվածով: Ձայնի
11. Երգեհոն Ակորդեոն
Ստեղնավոր փողային
նվագարան է: Հնչյունը
արտաբերվում է օդը
մղելու շնորհիվ: Ունի
մի քանի ռեգիստոր: Աջ
կողմում տեղադրված է
Ստեղնա-փողային նվագարան է: ստեղնաշարը, իսկ ձախ
Աշխարհում ամենամեծ կողմում` բասերի
նվագարանն է: Իր չափի, լայն ստեղնաշարը: Նրա
դիապազոնի, տեմբրային ազգակից գործիքն է
բազմազանության բայանը, որի ստեղները
հնարավորություններով գրավում է սևեռակաձև են:
առաջին տեղը նվագարանների մեջ:
Նրան իրավամբ համարում են
12. Հարվածային
նվագարաններ
Թմբուկ
Հարվածային երաժշտական նվագարան է : Հնչում է փայտերի
հարվածով , որոնք ունեն փափուկ գլուխ , ինչպես նաև ձեռքի
հարվածով :
Լիտավր
Ճշգրիտ բարձրություն ունեցող հարվածային
նվագարան է : Ունի շատ հին ծագում ,
Եվրոպայում հայտնի է եղել տասնհինգերորդ
դարից , իսկ տասնյոթերորդ դարից մտել է
սիմֆոնիկ նվագախմբի կազմի մեջ :
13. Դափ
Դափ ,կիսաթմբուկ -նվագում են թաթի կամ մատների հարվածով :
Հաճախ ունենում է շրջանակի ներսի կողմից կախված փոքրիկ
ծնծղաներ ,որոնք հարվածների ժամանակ մեղմ չխկչխկոց են
արձակում :
Եռանկյունի
Ոչ կոնկրետ բարձրություն ունեցող հարվածային
նվագարան է` պատրաստաված պողպատից կամ
ալյումինից, ձևը եռանկյունի է, որի անկյուններից մեկը բաց
է թողնված: Կախված է լինում բարակ լարից կամ
ժապավենից, որից բռնում է կատարողը: Ձայինը ստանում
են մետաղյա ձողի հարվածով: Օգտագործվում է սիմֆոնիկ
նվագախմբում:
Քսիլոֆոն
Քսիլոֆոնը ունի հնագույն ծագում : Ճշգրիտ բարձրություն
ունեցող հարվածային նվագարան է : Կազմված է տարբեր
երկարության փայտիկներից , որոնցից յուրաքանչյուրն ունի
համապատասխան նոտայի հնչողություն :
14. Ափսեներ /Ծնծղա /
Ոչ ճշգրիտ բարձրություն ունեցող հարվածային նվագարան է ` նման
ափսեի : Նվագում են .
•Իրար խփելով
•Հարվածային փայտերով
Օգտագործվում է սիմֆոնիկ և էստրադային նվագախմբերում :
Զանգակներ
Հարվածային ճշգրիտ բարձրություն ունեցող
նվագարան է, որը նմանակում է իսկական
զանգերի հնչողությունը: Նվագարանն ունի
պողպատե փողեր, որոնց հնչողությունն
ապահովում է տակառաձև գլխիկ ունեցող
մուրճիկը: Լինում են.
•Դասական
•Եկեղեցական
Եկեղեցական զանգերը ձուլվում են բրոնզից:
Զանգը ներսի կողմում ունի լեզվակ, որը
հարվածելով պատերին ապահովում է
