1. ფ ე ს ა ხ ი
ტიციან ტაბიძის სახელობის ქ. თბილისის N43
სკოლის მოსწავლე
ნუციკო კვერნაძე
2. ფესახი (ივრითი, იდიში ანუ ქართ. პასექი არის
უდიდესი ებრაული და სამარიული დღესასწაული, რომელიც
აღინიშნება ყოველწლიურად ებრაული კალენდარის ნისანის
თვის მე-15-ე დღიდან 21-ე (22-ე) დღის ჩათვლით.
დღესასწაულის თარიღი თანამედროვე საერთაშორისო
კალენდარით მოძრავია და მარტში ან აპრილში აღინიშნება.
3. ფესახიარის ერთ-ერთი სამი პილიგრიმული დღესასწაულიდან.
იგი ეძღვნება უფლის მიერ ებრაელთა გამოხსნას ეგვიპტელთა
მონობიდან, პირველშობილ ყრმების გადარჩენას (რასაც წინ
უძღვოდა ღვთის რისხვა ეგვიპტელთა მიმართ) და ანტიკური
ევიპტიდან ებრაელთა გამოსვლას. საუფლო დღესასწაულზე
(ისრაელში შვიდ და ისრაელის გარეთ რვა დღის მანძილზე)
ებრაელები იცავენ მარხვას უფუარი პურის კვერით.
4. ფესახი ანუ პასექი, ისევე
როგორც შავოუთი და სუკოთი მიეკუთვნება სამ პილიგრიმულ
დღესასწაულს (შალოშ რეგალიმ), როდესაც ისტორიული ტრადიციის
თანახმად,მორწმუნეები ლოცვით მსვლელობას აწყობენ და
მოილოცავენ იერუსალიმის ტაძარს. ანალოგიურ მომლოცველთა
მსვლელობას აწყობენ სამარიტელები იმ განსხვავებით, რომ ამ
მსახურებაში მხოლოდ მამაკაცები მონაწილეობენ და მოილოცავენ
გერიზიმის მთას
5. ძველი აღთქმის თანახმად, ფესახი
აღინიშნება ებრაული კალენდრის მიხედვით ნისანის
თვის 15 რიცხვში, სავსემთვარეობისას. ამისი
შესაბამისი სამარიტიელებისა და კარაიტებისათვის
არის აბიბის თვის 15 რიცხვი[9]. ეს გაზაფხულის
დღესასწაულია, რომელიც
გაზაფხულის ბუნიაობის შემდეგ დგება. ძველი
ებრაული ტრადიციითნისანის თვის დადგომის
ნიშანი იყო ქერის მომწიფება[10]. თუ ქერი არ
დამწიფდა, მაშინ ნაკიანი თვე ადარის მეორე თვე
უნდა დაემატოს კალენდარს. ბოლო 12 საუკუნის
მანძილზე კალენდარი მათემატიკურად
გამოითვლება.
6. ფესახის ანუ პასექის დღესასწაულის პირველი და
მეშვიდე დღე უქმეა, იკითხება ლოცვები, მზადდება
სადღესასწაულო კერძები. შუალედ დღეებს ეწოდებათ
”ხოლ ჰამოედ” (ებრ. ). დიასპორა 8 დღის
განმავლობაში ზეიმობს. ერთი დღის დამატება მოხდა
იმ მიზეზით, რომ შორს მცხოვრებ ებრაელს საკმარისი
დრო ჰქონოდაიერუსალიმის
ტაძარში წასასვლელად.კარაიტები და
სამარიტიელები ებრაული
კალენდრისაგან განსხვავებულ კალენდარს იყეებენ და
მათი პასექის თარიღი ოდნავ განსხვავებულია.
კარაიტები და სამარიტიელები პასექის შვიდ დღეს
ერთნაირად აღნიშნავენ და მთელი დღესასწაულის
განმავლობაში მიირთმევენ აუფუებულ პურს.
7.
8. ადათ-წესი
პასექის ანუ ფესახის დღესასწაული უფლის მიერ დადგენილი წესით აღინნიშნება,
რომელიც აღწერილიახუთწიგნეულში. ნისანის 10-ში ბატკანი ან კრავი უნდა
საგანგებოდ უნდა გადაირჩეს, 14-ში უნდა დაიკლას, შეიწვას და უნდა მიირთვან
15-ში საღამოს. ამასთან მომზადებული უნდა იყოს უფუარი ხმიადები - მაცა და
მწარე მწვანილი - მარორი. გამთენიისას საჭმლის ნარჩენები უნდა დაიწვას. ეს
არის მსხვერპლშეწირვა[11].
პასექის რიტუალი ბიბლიის გარდა აღწერილია ძვ.წ.ა. V საუკუნის ეგვიპტურ
პაპირუსებზე ე.წ. არამეულ პაპირუსებში; ჰეროდეს
პერიოდის ფლავიუსის და ფილონის ხელნაწერებში.
