Mpango kazi

1. Mpango wa biashara
inayoanza
Paul Pm Ndomba
Mob: +255 712 288 012; Email: ndopa4@yahoo.com
Skype ID: Maprosoo2; Fb: mcndomba Maprosoo
“Wanaoongoza vyombo vya usafiri, wanaweza kwenda kokote
wanakotaka kufika bila kupotea; ili mradi tu wawe na ramani zenye
vipimo sahihi”
12/27/2022 1
mcndomba

2. Matarajio ya mada hii ujue;
1. Maana ya mpango wa biashara
2. Umuhimu wa kuwa na mpango wa biashara
3. Waandaaji na watumiaji wa mpango wa
biashara
4. Namna ya kuandika mpango wa biashara
5. Jinsi ya kutumia mpango wa biashara
12/27/2022 2
mcndomba

3. Kupanga ni nini?
Kupanga ni kuchagua matendo yanayotumia
muda na rasilimali za kifedha ili kuzitumia kwa
ufanisi/uchache ili kupata matokeo makubwa
ama mazuri
Watu wanajua kupanga, ila wanatofautiana
katika namna ya kupanga na namna ya
kutekeleza vizuri walichopanga
12/27/2022 3
mcndomba

4. 1. Asiyepanga chochote, tayari amechagua
kushindwa
2. Asiyepanga vizuri, anapanga vizuri namna
ya kushindwa
3. Asiyetekeleza anachopanga vizuri,
anatekeleza kushindwa
4. Anayetekeleza vizuri aliyepanga vizuri,
amechagua kufanikiwa vizuri
Idadi kubwa ya watu inatekeleza mipango yao
kwa kauli namba 1 hadi 3 na ndio maana wengi
wanashindwa
Kauli hizi ni za kweli
12/27/2022 4
mcndomba

5. 1. Mpango wa biashara ni nini?
Mpango wa biashara ni andiko linalofafanua
namna biashara mpya itakavyoanzishwa au;
namna biashara iliyopo itakavyopanuliwa ama
kuundwa upya
Unahitaji mpango mzuri wa biashara kabla ya
kuanza shughuli yoyote ya kuanzisha biashara
mpya au kupanua uliyonayo
12/27/2022 5
mcndomba

6. 2. Umuhimu wa mpango wa biashara
i. Unaongeza mafanikio katika biashara yako
ii. Unaonyesha dira ya kutekeleza shughuli na
namna ya kutumia rasilimali zilizopo
iii. Utaweza kujua muda uliojiwekea kupata
malengo ya kumiliki biashara yako
iv. Utawezesha kujua vyanzo vya mapato
v. Ni rahisi kufanya tathmini ya biashara yako
vi. Unawezesha kuchanganua shughuli
zilizopo; nani, wapi, lini, zana, vipi, ngapi, nk
12/27/2022 6
mcndomba

7. Hasara inayopatikana inaashiria
 Kutokuwa na mpango mzuri
 Kutekeleza vibaya mpango mzuri
 Kutekeleza vizuri mpango mbaya
 Kuto kutekeleza kilichopangwa vizuri
Kupata faida nzuri ni lengo la kila
mfanyabiashara
Anapopata faida kubwa inaweza kuashiria kuwa
mpango wa biashara ulipangwa na kutekelezwa
vizuri
12/27/2022 7
mcndomba

8. 3. Waandaaji na watumiaji
Mpango kazi huandaliwa kwa ajili ya;
1. Wamiliki wa biashara au mradi
2. Mameneja watakaoendesha mradi huo
3. Wawekezaji walio tayari kukupa mitaji yao
4. Wajumbe wa kikao cha utendaji (bodi)
5. Kitengo cha usajiri wa biashara au mradi
6. Kupata ruzuku au kukopeshwa fedha na
benki au mtu makini
12/27/2022 8
mcndomba

9. Watumiaji wanapenda kujua yafuatayo;
1. Je, kazi maalumu ya biashara inatekelezeka au la?
2. Watendaji/wasimamizi wa mradi wanasifa?
3. Gharama za biashara kabla ya kuuza bidhaa
zenyewe ni zipi?
4. Fedha za kulipia gharama hizo zitatoka wapi?
5. Je, bidhaa yako itapata soko la uhakika?
6. Mauzo yataleta mapato yanayotosha gharama za
shughuli na kuongeza mtaji?
7. Je, mapato yatatosheleza ulipaji wa deni, gawio la
faida kwa waliotoa mtaji na kuacha faida?
Majibu ya maswali hayo ni mafanikio ya biashara yako
12/27/2022 9
mcndomba

10. Nani anapaswa kuandaa?
 Mpango wa biashara yako unapaswa kuandaliwa na
wewe mwenyewe
 Kama biashara yako inagharimu mamilioni ya shilingi
za kitanzania, unaweza kushirikiana na wataalamu
wa kifedha/ wahasibu/ watu wazoefu katika aina ya
biashara yako
 Meneja wa biashara anapaswa kuwepo wakati wa
mchanganuo wa biashara
 Kama meneja hakuwepo anapaswa kuelezwa kwa
ufafanuzi wa karibu ili ajue na kuelewa kilichopangwa
12/27/2022 10
mcndomba

11. 4. Namna ya kuandika mpango wa
biashara
Sura muhimu za mpango wa biashara
i. Utangulizi na historia fupi ya biashara
ii. Wasifu na malengo ya biashara
iii. Bidhaa au huduma itakayotolewa
iv. Menejimenti na utawala
v. Masoko na uuzaji
vi. Mahitaji ya kifedha
vii. viambatanisho
12/27/2022 11
mcndomba

12. a) Utangulizi & historia fupi ya biashara
Andika mhutasari mfupi wa biashara unayopendekeza
kuianzisha. Zungumzia kwa ufupi maeneo yafuatayo;
 Jina la biashara yako
 Hali halisi ya biashara kama yako mtaani/nchini
 Hali ya uchumi na kubadilika kwa tabia ya matumizi
ya wateja
 Masoko na urahisi wa kuuza
 Hitaji la mtaji na makisio ya faida
 Umahiri wa meneja au wasimamizi wa biashara yako
kwenye soko kwa urahisi
12/27/2022 12
mcndomba

13. b) Wasifu wa malengo ya biashara
Changanua hali halisi ya biashara au huduma unayotoa
au unayokusudia kutoa, na weka malengo ya biashara
yako. Zingatia;
 Utume na njozi ya biashara yako (mission&vision)
 Nembo au alama ya bidhaa kama ipo
 Lengo mahususi la biashara
 Mahali biashara ilipo
 Malengo katika muda mfupi na mrefu
 Uimara na udhaifu wa biashara yako
 Fursa na vitisho vinavyowakabili
 Namna unavyoweza kuchangamkia fursa na
kukabiliana na vitisho kwa mafanikio
12/27/2022 13
mcndomba

14. c)Bidhaa au huduma itakayotolewa
Fafanua kwa undani namna bidhaa ilivyo,
unavyokusudia kuizalisha, kuiboresha na kuifanya
ipenye kwenye soko. Zingatia;
 Orodha ya bidhaa au aina ya huduma utakazotoa
 Malighafi ya kutengenezea
 Mchakato wa kuitengeneza hadi ikamilike
 Picha au mchoro wake kama upo
 Ulinganifu wa bidhaa/huduma za wengine
zinazofanana na yako
 Mbinu za kuwashinda washindani
 Matokeo/faida watakayopata watumiaji wa
bidhaa/huduma yako
12/27/2022 14
mcndomba

15. d) Menejimenti na utawala
Eleza umahiri wa meneja, elimu na uzoefu wake, mipango ya
kujiendeleza na kuendeleza wafanyakazi wengi
 Taja idadi za biashara au mradi wako
 Idadi ya wafanyakazi na namna utakavyowalipa
 Onyesha chati ya mfumo wa utawala
 Eleza utekelezaji wa majukumu ya kila siku
 Utaratibu wa kuweka kumbukumbu ya kazi zilizokamilika kwa
siku
 Taratibu za vikao na namna ya kuviendesha
 Udhibiti wa ndani katika manunuzi, utunzaji wa malighafi,
bidhaa, vifaa na fedha
 Taratibu za kisheria. Mf. Kujisajili, utambulisho wa mlipa kodi
(TIN no).,nk
12/27/2022 15
mcndomba

16. e)Masoko na uuzaji
Fafanua kwa ufupi yafuatayo;
 Walengwa wa bidhaa au huduma yako. Nani,
wapi, lini, vipi, namna gani, nk
 Utakavyoipenyeza kwenye soko
 Wapi bidhaa yako itasambazwa
 Namna ya kuwajulisha watumiaji. Mf. Redio,
tv, magazeti, nk
 Namna ya kupanga bei ya kuuzia
12/27/2022 16
mcndomba

17. f) Mahitaji ya kifedha
 Taja fedha zinazotakiwa kuanzisha biashara yako
 Eleza vyanzo vya mapato
 Eleza kiasi kitakachotosha kuendeshea shughuli zote
(working capital)
 Kama ni mkopo au msaada taja kiasi utakacho
changia
 Taja idadi na thamani ya vifaa unavyohitaji
 Andika taarifa ya utendaji, mauzo na matumizi
 Andika taarifa ya ukuaji wa mtaji
12/27/2022 17
mcndomba

18. g) Viambatisho
Viambatisho vinavyotakiwa ni kama;
 Picha za bidhaa
 Mfano wa fomu kutoka kwa wateja
wanaotaka kununua bidhaa (customers’ order
forms,) nk
12/27/2022 18
mcndomba

19. 5. Jinsi ya kuutumia mpango kazi
 Namna ya kuutumia ni kurejea katika kila
kipengele na kuona jinsi kinavyotekelezwa
kama ndivyo kilikuwa kimepangwa
 Ni muhimu pia kuandaa mpango mkakati
ambao utaonyesha muda wa kuanza na
kukamilisha kila kipengele
 Utataja kila muhusika na majukumu yake
 Zana atakazotumia na watu atakaoshirikiana
nao
12/27/2022 19
mcndomba

20. .
 Asanteni
12/27/2022 20
mcndomba