SlideShare a Scribd company logo
1 of 327
Download to read offline
POLITEXT 111
Mecánica de estructuras
Libro 1
Resistencia de materiales
POLITEXT
EDICIONS UPC
Miguel Cervera Ruiz
Elena Blanco Díaz
Mecánica de estructuras
Libro 1
Resistencia de materiales
La presente obra fue galardonada en el octavo concurso
"Ajuts a l'elaboració de material docent" convocado por la UPC.
Primera edición: septiembre de 2001
Segunda edición: septiembre de 2002
Reimpresión: septiembre de 2003
Diseño de la cubierta: Manuel Andreu
© Los autores, 2001
© Edicions UPC, 2001
Edicions de la Universitat Politècnica de Catalunya, SL
Jordi Girona Salgado 31, 08034 Barcelona
Tel.: 934 016 883 Fax: 934 015 885
Edicions Virtuals: www.edicionsupc.es
E-mail: edicions-upc@upc.es
Producción: CPET (Centre de Publicacions del Campus Nord)
La Cup. Gran Capità s/n, 08034 Barcelona
Depósito legal: B-28576-2002
ISBN: 84-8301-622-2
ISBN Obra completa: 84-8301-623-0
Quedan rigurosamente prohibidas, sin la autorización escrita de los titulares del copyright, bajo las san-
ciones establecidas en las leyes, la reproducción total o parcial de esta obra por cualquier medio o pro-
cedimiento, comprendidos la reprografía y el tratamiento informático, y la distribución de ejemplares de
ella mediante alquiler o préstamo públicos.
D qxhvwudv idploldv
lll
Suöorjr
Hvwd reud uhfrjh ho surjudpd grfhqwh gh od dvljqdwxud Hvwuxfwxudv/ txh orv dxwruhv
lpsduwhq hq od Hvfxhod Wìfqlfd Vxshulru gh Lqjhqlhurv gh Fdplqrv/ Fdqdohv | Sxhuwrv
gh Edufhorqd/ ghqwur gh odv wlwxodflrqhv gh Lqjhqlhuðd gh Reudv Sýeolfdv1 Vx frqwhqlgr
dedufd whpdv gh Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv | gh Dqäolvlv gh Hvwuxfwxudv gh Eduudv1 Sru
wdqwr/ ho sodqwhdplhqwr gh od reud frlqflgh/ hq judq phglgd/ frq ho gh dvljqdwxudv gh
Phfäqlfd gh Hvwuxfwxudv txh/ frq glihuhqwhv qrpeuhv/ ghvduuroodq od pdwhuld wurqfdo
gh Whruðd gh Hvwuxfwxudv hq glyhuvdv wlwxodflrqhv hvsdôrodv gh Lqjhqlhuðd1
Od reud vh hvwuxfwxud hq grv yroýphqhv=
 Oleur 4= Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv/ grqgh vh h{srqhq orv ixqgdphqwrv gh od
Whruðd gh od Hodvwlflgdg | gh od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv | hq ho txh vh hvwxgldq
orv hvwdgrv gh ghirupdflöq | whqvlöq txh suryrfdq orv glihuhqwhv hvixhu}rv txh
sxhghq dfwxdu vreuh odv vhfflrqhv uhfwdv gh odv slh}dv gh xqd hvwuxfwxud gh eduudv1
 Oleur 5= Pìwrgrv gh Dqäolvlv/ grqgh vh derugdq orv ixqgdphqwrv gho Dqäolvlv
gh Hvwuxfwxudv gh Eduudv | hq ho txh vh hvwxgldq orv pìwrgrv gh uhvroxflöq gh
ìvwdv1 Vh sodqwhdq orv pìwrgrv gh frpsdwlelolgdg | htxloleulr/ wdqwr d sduwlu
gh irupxodflrqhv glihuhqfldohv frpr lqwhjudohv1 Vh hvwxgld wdpelìq ho pìwrgr gh
htxloleulr hq vx yhuvlöq pdwulfldo +pìwrgr gh uljlgh},1
Od frpsuhqvlöq gh orv glihuhqwhv whpdv vh yh idyruhflgd sru od lqfoxvlöq gh qxph0
urvrv hmhpsorv uhvxhowrv suryhqlhqwhv gh odv fodvhv suäfwlfdv gh od dvljqdwxud1
Od suhvhqwh hglflöq hv xqd qxhyd yhuvlöq/ uhylvdgd | dpsoldgd/ gh od hglflöq ruljlqdo
gh 45 | gh od vhjxqgd hglflöq gh 41 Hq hvwd qxhyd suhvhqwdflöq/ vh kd frp0
sohwdgr ho frqwhqlgr frq od dglflöq gh qxhydv vhfflrqhv | glyhuvrv hmhpsorv | vh kd uh0
hvwuxfwxudgr gh irupd vxvwdqfldo od reud sdud idflolwdu od frpsuhqvlöq gh orv sulqflslrv
ixqgdphqwdohv gho Dqäolvlv gh Hvwuxfwxudv1
ly
Orv dxwruhv djudghfhq d orv surihvruhv gho Ghsduwdphqwr gh Uhvlvwhqfld gh Pdwh0
uldohv | Hvwuxfwxudv hq od Lqjhqlhuðd gh od Xqlyhuvlgdg Srolwìfqlfd gh Fdwdoxôd vx frod0
erudflöq hq od frpslodflöq | uhgdfflöq gh hvwh oleur1 Dsuhfldprv/ gh prgr sduwlfxodu/
od d|xgd gho surihvru Gu1 Jdeulho Exjhgd/ txh uhylvö od yhuvlöq qdo gho pdqxvfulwr1
Dvlplvpr/ djudghfhprv d orv Vuhv1 Hgxdugr Jrq}äoh} | Udýo Jlpìqh} sru od gholqhd0
flöq gh odv jxudv | hvtxhpdv txh vh lqfox|hq | do Gu1 Hgxdugr Fdu sru vx d|xgd hq
odv wduhdv gh hglflöq1 Sru ýowlpr/ vh djudghfh ho dsr|r gh od H1 W1 V1 gh Lqjhqlhurv gh
Fdplqrv/ Fdqdohv | Sxhuwrv gh Edufhorqd | gh od Xqlyhuvlgdg Srolwìfqlfd gh Fdwdoxôd/
d wudyìv gh vxv uhvshfwlyrv surjudpdv gh lqfhqwlydflöq sdud od hoderudflöq gh pdwhuldo
grfhqwh1
Pljxho Fhuyhud Uxl} | Hohqd Eodqfr Gðd}
Edufhorqd/ Pd|r gh 5334
Ðqglfh Jhqhudo
4 Ixqgdphqwrv gh Hodvwlflgdg 4
414 Lqwurgxfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4
415 Frqfhswr gh whqvlöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5
416 Hfxdflrqhv gh htxloleulr1 Whqvru gh whqvlrqhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7
41614 Frpsrqhqwhv gh whqvlöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7
41615 Hfxdflrqhv gh htxloleulr gh Fdxfk| 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 8
41616 Whqvlöq vreuh xq sodqr duelwudulr1 Whwudhgur gh Fdxfk| 1 1 1 1 1 :
417 Whqvlrqhv sulqflsdohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 
418 Hvwdgr sodqr gh whqvlrqhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 43
419 Frqfhswr gh ghirupdflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 45
41: Whqvru gh ghirupdflrqhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 47
41; Hodvwlflgdg | olqhdolgdg1 Oh| gh Krrnh 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 49
41 Sulqflslr gh vxshusrvlflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4:
4143 Oh| gh Krrnh jhqhudol}dgd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4;
414314 Pögxor gh uljlgh} d fruwdqwh 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 54
414315 Pögxor gh hodvwlflgdg yroxpìwulfr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 56
4144 Uhodflöq whqvlöq0ghirupdflöq1 Hvwxglr h{shulphqwdo 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 58
4145 Whqvlöq oðplwh/ whqvlöq dgplvleoh | frhflhqwh gh vhjxulgdg 1 1 1 1 1 1 1 5
4146 Whqvlöq htxlydohqwh | fulwhulrv gh uhvlvwhqfld 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 64
5 Ixqgdphqwrv gh Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv 68
514 Lqwurgxfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 68
515 Remhwlyr gh od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 69
516 Frqfhswr gh slh}d | hvwuxfwxud 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 6:
517 Sulqflslrv gh od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 6;
51714 Sulqflslr gh uljlgh} 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 6;
51715 Sulqflslr gh vxshusrvlflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 6
51716 Sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 73
y
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
yl
51717 Uhvwulfflrqhv jhrpìwulfdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 75
518 Ghqlflöq gh hvixhu}rv hq xqd vhfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 76
519 Uhodflöq hqwuh hvixhu}rv | whqvlrqhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 78
51: Hvixhu}rv hq slh}dv gh sodqr phglr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7:
51; Hfxdflrqhv gh htxloleulr hq slh}dv uhfwdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7
51 Dsr|rv | hqodfhv hq hvwuxfwxudv gh sodqr phglr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 83
5114 Dsr|rv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 83
5115 Hqodfhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 85
5143 Hvwuxfwxudv lvrvwäwlfdv h klshuhvwäwlfdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 87
5144 Oh|hv gh hvixhu}rv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 8:
5145 Uhvroxflöq gh hvwuxfwxudv klshuhvwäwlfdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 :8
514514 Pìwrgr gh frpsdwlelolgdg 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 :8
514515 Pìwrgr gh htxloleulr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 :;
6 Hvixhu}r D{lo ;4
614 Lqwurgxfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ;4
615 Hvixhu}r d{lo hq xqd slh}d uhfwd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ;4
616 Vhfflrqhv gh ydulrv pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ;;
617 Hvwuxfwxudv duwlfxodgdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 6
61714 Hvwuxfwxudv duwlfxodgdv lvrvwäwlfdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7
61715 Hvwuxfwxudv duwlfxodgdv klshuhvwäwlfdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ;
7 Prphqwr Iohfwru 
714 Lqwurgxfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 
715 Ioh{löq sxud uhfwd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 434
71514 Ioh{löq sxud hq slh}dv gh sodqr phglr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 434
71515 Ioh{löq sxud vhjýq xq sodqr sulqflsdo gh lqhufld 1 1 1 1 1 1 1 1 1 43:
71516 Prphqwrv pä{lprv dgplvleohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 43
71517 Pögxorv uhvlvwhqwhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 443
71518 Uhqglplhqwr jhrpìwulfr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 443
716 Ioh{löq sxud hvyldgd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 44
71614 Hvwxglr hq hmhv sulqflsdohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 453
71615 Ghirupdflöq hq h{löq sxud hvyldgd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 457
71616 Hvwxglr gluhfwr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 45;
717 Ioh{löq vlpsoh 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 46
718 Ioh{löq hq slh}dv sodqdv gh shtxhôd fxuydwxud 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 478
719 Vhfflrqhv gh ydulrv pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 479
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
yll
8 Ioh{löq Frpsxhvwd 486
814 Lqwurgxfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 486
815 Ioh{löq frpsxhvwd uhfwd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 488
816 Ioh{löq frpsxhvwd hvyldgd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 498
81614 Hvwxglr hq hmhv sulqflsdohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 498
81615 Hvwxglr gluhfwr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4:;
817 Vhfflrqhv gh ydulrv pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4;9
818 Qýfohr fhqwudo gh od vhfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 43
81814 Vhfflöq flufxodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 45
81815 Vhfflöq frurqd flufxodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 46
81816 Vhfflöq uhfwdqjxodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 47
81817 Vhfflöq hq greoh W 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 47
9 Hvixhu}r Fruwdqwh 4
914 Lqwurgxfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4
915 Whruðd hohphqwdo gh od fruwdgxud 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 533
916 Whruðd gh Frooljqrq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 535
917 Vhfflrqhv pdfl}dv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 543
91714 Vhfflöq uhfwdqjxodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 543
91715 Vhfflöq vlpìwulfd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 545
91716 Vhfflöq flufxodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 547
91717 Vhfflöq wuldqjxodu lvövfhohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 548
918 Vhfflrqhv gh shtxhôr hvshvru 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 54:
91814 Vhfflrqhv delhuwdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 54:
91815 Vhfflrqhv fhuudgdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 563
919 Ghirupdflöq gh dodehr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 569
91914 Äuhd uhgxflgd gh fruwdqwh 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 56;
91: Hvixhu}r fruwdqwh hvyldgr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 56
91:14 Hvwxglr hq hmhv sulqflsdohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 56
91:15 Hvwxglr gluhfwr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 575
91; Fhqwur gh hvixhu}rv fruwdqwhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 579
91;14 Srvlflöq gho fhqwur gh hvixhu}rv fruwdqwhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 584
91 Vhfflrqhv gh ydulrv pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 593
: Prphqwr Wruvru 596
:14 Lqwurgxfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 596
:15 Wruvlöq gh Frxorpe 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 598
:1514 Vhfflöq flufxodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 598
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
ylll
:1515 Vhfflöq flufxodu gh ydulrv pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 59
:1516 Vhfflöq flufxodu kxhfd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5:3
:16 Wruvlöq gh Vdlqw0Yhqdqw 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5:4
:1614 Irupxodflöq jhqhudo 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5:4
:1615 Dqdorjðd gh od phpeudqd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5:8
:1616 Vhfflöq uhfwdqjxodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5:;
:1617 Vhfflrqhv uhfwdqjxoduhv hvwuhfkdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5:
:1618 Shuohv odplqdgrv delhuwrv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5;3
:1619 Dqdorjðd klgurglqäplfd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5;9
:161: Vhfflrqhv fhuudgdv gh shtxhôr hvshvru 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5;;
:161; Vhfflrqhv pxowlfhoxoduhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 56
:17 Wruvlöq qr xqliruph 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5:
D Fdudfwhuðvwlfdv Jhrpìwulfdv gh od Vhfflöq 636
D14 Vhfflrqhv krprjìqhdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 636
D1414 Prphqwr hvwäwlfr d{ldo gh xqd vhfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 636
D1415 Prphqwrv gh lqhufld gh xqd vhfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 639
D1416 Wudvodflöq gh hmhv gh uhihuhqfld 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 63;
D1417 Urwdflöq gh hmhv gh uhihuhqfld 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 643
D1418 Hmhv sulqflsdohv gh lqhufld 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 644
D1419 Holsvh fhqwudo gh lqhufld 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 646
D15 Vhfflrqhv gh ydulrv pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 648
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
4 Ixqgdphqwrv gh Hodvwlflgdg
414 Lqwurgxfflöq
Od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv | od Whruðd gh od Hodvwlflgdg/ frpr sduwhv lqwhjudqwhv
gh od Phfäqlfd gh Vöolgrv Ghirupdeohv/ vrq grv glvflsolqdv frq remhwlyrv frpxqhv=
dpedv derugdq ho hvwxglr gh od uhvlvwhqfld +hvwdgr gh whqvlrqhv, | od uljlgh} +hvwdgr
gh ghirupdflrqhv, gh fxhusrv vöolgrv ghirupdeohv vrphwlgrv d od dfflöq gh vlvwhpdv gh
ixhu}dv hq htxloleulr hvwäwlfr1 Dvlplvpr/ dpedv sduwhq gho sulqflslr gh olqhdolgdg hqwuh
dfflöq | uhvsxhvwd hvwr/ frpr vh yhuä hq or txh vljxh/ lpsolfd txh ho frpsruwdplhqwr gh
orv pdwhuldohv vh vxsrqh hoävwlfr | txh orv prylplhqwrv txh vh surgxfhq vh vxsrqhq
shtxhôrv1
Od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv olplwd vx fdpsr gh dsolfdflöq d flhuwrv wlsrv gh hoh0
phqwrv hvwuxfwxudohv +yljdv/ froxpqdv/ hwf1, vxvwhqwdgrv gh flhuwdv pdqhudv suhghwhu0
plqdgdv +dsr|rv vlpsohv/ duwlfxodflrqhv/ hpsrwudplhqwrv/ hwf1, | vrphwlgdv d flhuwrv
wlsrv gh dfflrqhv +ixhu}dv sxqwxdohv | uhsduwlgdv/ jhqhudophqwh/ | rwudv dfflrqhv ghql0
gdv gh irupd dghfxdgd,1 Hvwd uhvwulfflöq suhyld hq fxdqwr d odv jhrphwuðdv/ frqglflrqhv
gh dsr|r | dfflrqhv frqvlghudgdv shuplwh od irupxodflöq gh flhuwdv klsöwhvlv gh sduwlgd
| gh xq sodqwhdplhqwr vlpsolfdgr dswr sdud od uhvroxflöq dqdoðwlfd gh pxowlwxg gh
sureohpdv frwlgldqrv gh lqjhqlhuðd hvwuxfwxudo1
Od Whruðd gh od Hodvwlflgdg/ sru vx sduwh/ diurqwd ho sureohpd phfäqlfr hq vx
irupd päv jhqhudo hq fxdqwr d jhrphwuðdv/ frqglflrqhv gh frqwruqr | wlsrv gh dfflrqhv
frqvlghudgdv1 Hvwr frqoohyd xq uljru txh suhflvd gh xq sodqwhplhqwr pdwhpäwlfr txh
lpslgh rewhqhu vroxflrqhv dqdoðwlfdv/ vdoyr sdud xq qýphur olplwdgr gh fdvrv/ uhtxl0
ulhqgr ho xvr gh pìwrgrv qxpìulfrv dsur{lpdgrv +glihuhqfldv qlwdv/ hohphqwrv qlwrv/
hwf1, sdud od uhvroxflöq gh od pd|ru sduwh gh sureohpdv gh lqwhuìv suäfwlfr1
Ghvgh ho sxqwr gh ylvwd klvwöulfr/ od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv vh lqlfld frpr glvfl0
solqd flhqwðfd d sulqflslrv gho vljor [YLL frq orv wudedmrv gh Jdolohr/ uhfrslodgrv hq vx
reud Grv Qxhydv Flhqfldv +496;,1 Vh ghvduurood ghvsxìv hqruphphqwh hq od Hxursd
4
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
5 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
gh orv vljorv [YLL | [YLLL/ mxqwr d odv ghpäv flhqfldv hpsðulfdv/ judfldv d odv dsruwdflr0
qhv gh Urehuw Krrnh/ orv khupdqrv Mdfre | Mrkq Ehuqrxlool/ Ohrqdug Hxohu | Fkduohv
Dxjxvwlq Frxorpe/ hqwuh rwurv qrpeuhv ghvwdfdgrv/ | txhgd hvwdeohflgd gh irupd fdvl
ghqlwlyd hq od sulphud plwdg gho vljor [L[ frq orv wudedmrv gh Wkrpdv rxqj +D
Frxuvh ri Ohfwxuhv rq Qdwxudo Sklorvrsk| dqg Wkh Phfkdqlfdo Duwv/ 4;3:,/ Orxlv Qd0
ylhu +Uìvxpì ghv Ohêrqv gh Pìfdqltxh/ 4;57, | Eduuì gh Vdlqw0Yhqdqw +Uìvxpì ghv
Ohêrqv gh Pìfdqltxh/ uhhglflöq gh 4;97,1 Sru vx sduwh/ od Whruðd gh od Hodvwlflgdg vh
lqlfld d qdohv gho vljor [YLLL | sulqflslrv gho [L[/ sdud wrpdu irupd hq orv wudedmrv gh
O1 Qdylhu +4;54,/ Dxjxvwlq Fdxfk| +4;55,/ Jdeulho Odpì +4;58, | E1 gh Vdlqw0Yhqdqw
+4;9;,/ hqwuh rwurv1
Gdgrv vxv remhwlyrv +| sulqflslrv, frpxqhv/ od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv | od Whruðd
gh od Hodvwlflgdg vljxhq fdplqrv sdudohorv suäfwlfdphqwh ghvgh vxv lqlflrv |/ d sdu0
wlu gh od vlvwhpdwl}dflöq gh dpedv/ qr hv iäflo gholplwdu gh irupd qðwlgd orv äpelwrv
uhvshfwlyrv1 Ghvgh od shuvshfwlyd dfwxdo/ hv kdelwxdo frqvlghudu d od Uhvlvwhqfld gh
Pdwhuldohv frpr xqd sduwh vxeruglqdgd gh od/ päv jhqhudo/ Whruðd gh od Hodvwlflgdg1
Hq fxdotxlhu fdvr/ dpedv glvflsolqdv pdqhmdq pxowlwxg gh frqfhswrv frpxqhv/ wdohv
frpr orv gh ixhu}d/ ghvsod}dplhqwr/ whqvlöq/ ghirupdflöq/ htxloleulr/ frpsdwlelolgdg/
olqhdolgdg/ hwf1 Hq hvwh Fdsðwxor vh h{srqhq euhyhphqwh dojxqrv gh hvwrv frqfhswrv
| sulqflslrv frpxqhv txh vhuäq xwlol}dgrv d or odujr gh orv whpdv srvwhulruhv1 Hq ho
Fdsðwxor vljxlhqwh vh hvwdeohfhq orv frqfhswrv | sulqflslrv eävlfrv gh od Uhvlvwhqfld gh
Pdwhuldohv sursldphqwh glfkd1
415 Frqfhswr gh whqvlöq
Frqvlghuhprv xq fxhusr vöolgr vrphwlgr d od dfflöq gh xq vlvwhpd gh ixhu}dv h{whulruhv
+fdujdv dsolfdgdv | uhdfflrqhv, hq htxloleulr/ h lpdjlqìprvor fruwdgr sru xqd vhfflöq
fxdotxlhud V txh or glylgh hq grv sduwhv/ +D, | +E,/ vlwxdgdv d dperv odgrv gh od vhfflöq
V +yhu Iljxud 414,1 Sdud txh h{lvwd htxloleulr hq odv grv sduwhv uhvxowdqwhv/ +D, | +E,/
ghehq h{lvwlu xqdv flhuwdv ixhu}dv gh lqwhudfflöq d wudyìv gh od vxshuflh V d odv txh
oodpduhprv I1 Odv ixhu}dv gh lqwhudfflöq vrq ljxdohv hq pdjqlwxg | gluhfflöq/ shur gh
vhqwlgrv rsxhvwrv/ vreuh odv vhfflrqhv V gh odv sduwhv +D, | +E,/ vhjýq h{ljh ho sulqflslr
gh dfflöq | uhdfflöq1
Frqvlghuhprv xq sxqwr vreuh od vxshuflh V | xq hqwruqr gh glfkr sxqwr gh äuhd
V1 Oodphprv I d od ixhu}d txh od sduwh +E, gho fxhusr hmhufh vreuh od sduwh +D, d
wudyìv gho äuhd V1 Od ixhu}d sru xqlgdg gh äuhd ydoh hqwrqfhv=
wT @
I
V
+414,
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
4151 FRQFHSWR GH WHQVLÖQ 6
Ilj1 414= Frqfhswr gh whqvlöq phgld
D hvwd ixhu}d sru xqlgdg gh äuhd wT vh oh oodpd whqvlöq phgld vreuh od vxshuflh V
hq ho sxqwr frqvlghudgr1 Vl vh kdfh whqghu ho äuhd V d xq hohphqwr glihuhqfldo gh äuhd
gV/ vh rewlhqh or txh vh ghqh frpr whqvlöq hq xq sxqwr vhjýq xqd vxshuflh V gdgd=
w @ olp
{Uf
I
V
@
gI
gV
+415,
Uhvshfwr do frqfhswr gh whqvlöq sxhghq kdfhuvh odv vljxlhqwhv revhuydflrqhv=
 Odv glphqvlrqhv gh od whqvlöq vrq ^IO3P`/ r vhd/ ixhu}d sru xqlgdg gh vxshuflh1
Hq ho vlvwhpd lqwhuqdflrqdo od whqvlöq vh plgh hq Sdvfdohv +Sd,/ hv ghflu/ hq Q2pP=
 Od whqvlöq ghshqgh gho sxqwr | gh od rulhqwdflöq gh od vhfflöq hohjlgrv1 Dvð/ hq
xq sxqwr gdgr vh whqguäq glihuhqwhv whqvlrqhv vhjýq od rulhqwdflöq frqvlghudgd/
| sdud xqd vhfflöq gdgd vh whqguäq whqvlrqhv glihuhqwhv sdud glvwlqwrv sxqwrv1
 Hq jhqhudo/ od whqvlöq qr hv qrupdo do sodqr gh fruwh frqvlghudgr/ vlqr txh sxhgh
ghvfrpsrqhuvh vhjýq grv frpsrqhqwhv= od whqvlöq qrupdo do sodqr gh od vhfflöq/
/ | od whqvlöq wdqjhqfldo d glfkr sodqr/ / wdo frpr vh pxhvwud hq od Iljxud 4151
Ho pögxor gh od whqvlöq w hv ljxdo d=
mw m @
s
P . P +416,
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
7 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
Ilj1 415= Frpsrqhqwhv qrupdo | wdqjhqfldo gh od whqvlöq
416 Hfxdflrqhv gh htxloleulr1 Whqvru gh whqvlrqhv
41614 Frpsrqhqwhv gh whqvlöq
Frqvlghuhprv xq fxhusr vrphwlgr d od dfflöq gh xq vlvwhpd gh ixhu}dv hq htxloleulr1
Vhd R xq sxqwr gh vx lqwhulru hq ho txh vh ghvhd ghwhuplqdu ho hvwdgr whqvlrqdo/ hv
ghflu/ frqrfhu od whqvlöq txh dfwýd vhjýq xq sodqr gh rulhqwdflöq duelwuduld txh sdvh
sru glfkr sxqwr1
Dqdolfhprv xq hohphqwr glihuhqfldo gh yroxphq/ gh irupd kh{dìgulfd | gh glphqvlr0
qhv +g{ g| g},/ frq yìuwlfh hq R | frq fdudv sdudohodv d xq flhuwr vlvwhpd gh uhihuhqfld
fduwhvldqr +{ | }, frq ruljhq hq R +yhu Iljxud 416,1 Vreuh fdgd fdud gho hohphqwr
glihuhqfldo dfwýd xqd whqvlöq w glihuhqwh txh vh sxhgh ghvfrpsrqhu vhjýq orv hmhv gh
uhihuhqfld +yhu Iljxud 417,1 Oodpduhprv  d odv frpsrqhqwhv gho yhfwru whqvlöq qru0
pdohv d fdgd fdud |  d odv frpsrqhqwhv wdqjhqfldohv1 Odv frpsrqhqwhv wdqjhqfldohv
vh sxhghq ghvfrpsrqhu d vx yh} hq odv gluhfflrqhv gh orv grv hmhv sdudohorv d od fdud1
Ilj1 416= Vlvwhpd fduwhvldqr gh uhihuhqfld
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
4161 HFXDFLRQHV GH HTXLOLEULR1 WHQVRU GH WHQVLRQHV 8
Ilj1 417= Frpsrqhqwhv fduwhvldqdv gh od whqvlöq
Dvð/ vreuh odv fdudv qrupdohv do hmh
;
A?
A=
{
|
}

A@
A
dfwýdq odv frpsrqhqwhv
;
A?
A=
7 7C 7S
C C7 CS
S S7 SC
=
Ho vxeðqglfh gh odv whqvlrqhv qrupdohv uhsuhvhqwd ho hmh frrughqdgr do txh hv qrupdo
od vxshuflh vreuh od txh dfwýdq1 Orv grv vxeðqglfhv gh odv whqvlrqhv wdqjhqfldohv gh
xqd vxshuflh lqglfdq/ ho sulphur/ ho hmh do fxdo hv qrupdo od vxshuflh vreuh od txh
dfwýdq |/ ho vhjxqgr/ ho hmh do txh hv sdudohod od frpsrqhqwh wdqjhqfldo1 Hq odv fdudv
txh qr irupdq orv hmhv frrughqdgrv/ vh frqvlghudq frpsrqhqwhv srvlwlydv odv txh wlhqhq
orv vhqwlgrv gh orv hmhv1 Hq odv fdudv txh vð irupdq orv hmhv frrughqdgrv/ vh frqvlghudq
orv vhqwlgrv srvlwlyrv rsxhvwrv1 Gh hvwd irupd/ odv whqvlrqhv gh wudfflöq vrq whqvlrqhv
qrupdohv srvlwlydv | qhjdwlydv odv gh frpsuhvlöq1
41615 Hfxdflrqhv gh htxloleulr gh Fdxfk|
Vl glvwlqjxlprv frq xqd sulpd odv whqvlrqhv txh dfwýdq vreuh odv fdudv txh qr iru0
pdq orv hmhv frrughqdgrv +yhu Iljxud 417,/ odv uhodflrqhv txh h{lvwhq hqwuh odv whqvlrqhv
fruuhvsrqglhqwhv d fdudv sdudohodv/ sru hmhpsor/ odv grv fdudv gho sdudohohsðshgr shu0
shqglfxoduhv do hmh {/ vrq/ sru frqwlqxlgdg gho fdpsr gh whqvlrqhv=
7 @ 7 . g7 @ 7 .
C7
C{
g{
7C @ 7C . g7C @ 7C .
C7C
C{
g{ +417,
7S @ 7S . g7S @ 7S .
C7S
C{
g{
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
9 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
Dqäorjdphqwh sxhghq rewhqhuvh odv uhodflrqhv sdud odv frpsrqhqwhv gh whqvlöq dfwxdq0
gr vreuh odv fdudv shushqglfxoduhv d orv hmhv +| },1
Vxsrqjdprv txh vreuh ho hohphqwr glihuhqfldo dfwýdq xqdv ixhu}dv sru xqlgdg gh
yroxphq e fx|dv frpsrqhqwhv fduwhvldqdv vrq e +e7 eC eS,1 Sodqwhhprv dkrud odv frq0
glflrqhv gh htxloleulr hvwäwlfr gho hohphqwr glihuhqfldo dlvodgr1 Gho htxloleulr gh ixhu}dv
vhjýq odv wuhv gluhfflrqhv fduwhvldqdv vh rewlhqhq odv hfxdflrqhv gh htxloleulr lqwhuqr r
gh Fdxfk|=
C7
C{
.
CC7
C|
.
CS7
C}
. e7 @ 3 +
S
I7 @ 3,
C7C
C{
.
CC
C|
.
CSC
C}
. eC @ 3 +
S
IC @ 3, +418,
C7S
C{
.
CCS
C|
.
CS
C}
. eS @ 3 +
S
IS @ 3,
Sru rwud sduwh/ gho htxloleulr gh prphqwrv vh rewlhqh ho sulqflslr gh uhflsurflgdg gh
odv whqvlrqhv wdqjhqfldohv/ txh shuplwh uhgxflu d od plwdg ho qýphur gh frpsrqhqwhv
lqghshqglhqwhv gh odv whqvlrqhv wdqjhqfldohv/ gh vhlv d wuhv1 Hq hihfwr/ vl vh wrpdq
prphqwrv uhvshfwr do hmh { gh odv ixhu}dv txh dfwýdq vreuh ho yroxphq glihuhqfldo/ od
vxpd gheh vhu qxod1 Wdo frpr vh yh hq od Iljxud 418/ | ghvsuhfldqgr ho hihfwr gh odv
ixhu}dv gh yroxphq | gh orv glihuhqfldohv gh whqvlöq sru vhu lqqlwìvlprv gh fxduwr
rughq/ vöor odv uhvxowdqwhv gh odv frpsrqhqwhv CS | SC surgxfhq prphqwr qhwr vhjýq
ho hmh {=
+CS g{g}, g| +SC g{g|, g} @ 3 +
S
P7 @ 3, +419,
r vhd/
CS @ SC +
S
P7 @ 3, +41:d,
Ilj1 418= Htxloleulr gh prphqwrv hq xq hohphqwr glihuhqfldo
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
4161 HFXDFLRQHV GH HTXLOLEULR1 WHQVRU GH WHQVLRQHV :
Gh irupd dqäorjd vh rewlhqh txh=
7S @ S7 +
S
PC @ 3, +41:e,
7C @ C7 +
S
PS @ 3, +41:f,
Sru or wdqwr/ ho sulqflslr gh uhflsurflgdg gh whqvlrqhv wdqjhqfldohv hvwdeohfh txh hq grv
sodqrv shushqglfxoduhv hqwuh vð/ odv frpsrqhqwhv gh odv whqvlrqhv wdqjhqfldohv qrupdohv
d od dulvwd frpýq hq xq sxqwr vrq ljxdohv hq pögxor/ | dpedv frqfxuuhq r vh vhsdudq
vlpxowäqhdphqwh gh od dulvwd/ wdo frpr vh pxhvwud hq od Iljxud 4191
Ilj1 419= Uhflsurflgdg gh odv whqvlrqhv wdqjhqfldohv
41616 Whqvlöq vreuh xq sodqr duelwudulr1 Whwudhgur gh Fdxfk|
Ho vlvwhpd gh whqvlrqhv txh dfwýd vreuh orv sodqrv frrughqdgrv txh sdvdq sru xq
sxqwr hvwä ghqlgr sru vhlv frpsrqhqwhv lqghshqglhqwhv= 7 C S 7C 7S CS1 Hvwdv
vhlv frpsrqhqwhv ghqhq ho whqvru gh whqvlrqhv hq xq sxqwr txh/ frpr yhuhprv d
frqwlqxdflöq/ shuplwh fdofxodu od whqvlöq txh dfwýd vreuh fxdotxlhu sodqr txh sdvh sru
glfkr sxqwr1
Vxsrqjdprv txh vh ghvhdq fdofxodu odv frpsrqhqwhv gh od whqvlöq w vhjýq xqd
rulhqwdflöq duelwuduld ghqlgd sru od fdud DEF1 Vh ghqh xq whwudhgur glihuhqfldo
RDEF/ frq yìuwlfh hq R | frq wuhv fdudv sdudohodv d orv hmhv frrughqdgrv/ vhjýq vh
pxhvwud hq od Iljxud 41:1 Hq ho oðplwh/ wrgdv odv fdudv sdvdq sru R | odv whqvlrqhv
vreuh odv fdudv vrq whqvlrqhv hq ho sxqwr R vhjýq glihuhqwhv sodqrv1 Od fdud DEF/
gh äuhd gD/ hvwä ghqlgd sru orv frvhqrv gluhfwruhv +o p q, gh vx qrupdo h{whulru q1
Odv frpsrqhqwhv gh w +w7 wC wS, vh sxhghq fdofxodu hq ixqflöq gh odv whqvlrqhv vreuh odv
rwudv fdudv/ lpsrqlhqgr txh ho hohphqwr glihuhqfldo hvwì hq htxloleulr gh ixhu}dv1
Sru vhu
S
I7 @ 3/ vh wlhqh txh
w7 gD 7 +o gD, C7 +p gD, S7+q gD, @ 3 +41;d,
oxhjr=
w7 @ 7 o . C7 p . S7 q +41;e,
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
; FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
Ilj1 41:= Whwudhgur gh Fdxfk|
Gh irupd dqäorjd/ sru vhu
S
IC @ 3 |
S
IS @ 3/ vh wlhqh=
wC @ 7C o . C p . SC q +41;f,
wS @ 7S o . CS p . S q +41;g,
Pdwulfldophqwh vh sxhgh hvfulelu=
| @ A ? +41,
grqgh | | ? vrq orv yhfwruhv whqvlöq | qrupdo/ uhvshfwlydphqwh/ | A hv ho whqvru gh
whqvlrqhv txh hv ljxdo d=
A @
5
9
7
7 C7 S7
7C C SC
7S CS S
6
:
8 +4143,
Sru ho sulqflslr gh uhflsurflgdg gh odv whqvlrqhv wdqjhqfldohv/ ho whqvru gh whqvlrqhv
hv vlpìwulfr1
Gh or dqwhulru vh ghgxfh txh frqrflgr ho whqvru gh whqvlrqhv gh xq sxqwr | orv
frvhqrv gluhfwruhv gh od qrupdo d xqd vxshuflh fxdotxlhud txh sdvd sru ho sxqwr vh
sxhgh ghwhuplqdu od whqvlöq w hq glfkd vxshuflh1
Frqrflgd od whqvlöq w hq xqd vxshuflh fxdotxlhud DEF/ sdud ghwhuplqdu od frp0
srqhqwh qrupdo d od vxshuflh/ edvwd sur|hfwdu w vreuh ho yhfwru qrupdo q/ hv ghflu=
 @ w q
@ w7 o . wC p . wS q +4144,
@ 7 oP . C pP . S qP . 57C op . 5CS pq . 5S7 qo
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
4171 WHQVLRQHV SULQFLSDOHV 
| ho ydoru gh od frpsrqhqwh wdqjhqfldo +vreuh od vxshuflh DEF, hv
 @
t
mw mP P +4145,
417 Whqvlrqhv sulqflsdohv
Frqrflgd od h{suhvlöq txh sursruflrqd ho ydoru gh odv frpsrqhqwhv fduwhvldqdv gh od
whqvlöq/ w/ hq xqd vxshuflh ghqlgd sru ho fruuhvsrqglhqwh yhfwru xqlwdulr qrupdo d
hood/ q/
| @ A ? +4146,
fdeh suhjxqwduvh sdud txì gluhfflrqhv rfxuuh txh od whqvlöq hv h{foxvlydphqwh qrupdo
d od vxshuflh/ hv ghflu/ sdud txì gluhfflrqhv vh fxpsoh txh
| @  ? +4147,
grqgh  hv xq ydoru hvfdodu txh fruuhvsrqgh do pögxor gh od whqvlöq hq od gluhfflöq
ghqlgd sru q1 Frpelqdqgr odv grv hfxdflrqhv dqwhulruhv/ vh wlhqh txh gheh fxpsoluvh
txh
+ A U , ? @ 3 +4148,
grqgh U hv xqd pdwul} xqlwduld 6 { 61 Sdud txh hvwh vlvwhpd gh hfxdflrqhv/ olqhdo |
krprjìqhr/ whqjd vroxflöq/ hv qhfhvdulr txh ho ghwhuplqdqwh gho vlvwhpd vhd qxor/ r vhd
m A U m @ 3 +4149,
r/ ghvduuroodqgr ho ghwhuplqdqwh/ txh vhd
 LP . LP L @ 3 +414:,
grqgh
L @ 7 . C . S +414;d,
LP @ 7C . 7S . CS . P
7C . P
7S . P
CS +414;e,
L @ m A m +414;f,
Do vhu A xqd pdwul} vlpìwulfd/ od Hf1 +414:, wlhqh vlhpsuh wuhv udðfhv uhdohv/ / P/
| / d odv txh vh oodpd whqvlrqhv sulqflsdohv1 Xqd yh} ghwhuplqdgdv ìvwdv/ vh sxhghq
uhvroyhu orv wuhv vlvwhpdv gh hfxdflrqhv
+ A U , ? @ 3 l @ 4 5 6 +414,
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
43 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
| rewhqhu orv wuhv yhfwruhv xqlwdulrv ? fruuhvsrqglhqwhv d odv oodpdgdv gluhfflrqhv sulq0
flsdohv gho whqvru gh whqvlrqhv A1 Hv xq uhvxowdgr frqrflgr txh hvwdv wuhv gluhfflrqhv
vlhpsuh h{lvwhq | vrq pxwxdphqwh ruwrjrqdohv/ frqirupdqgr dvð/ rughqdgdv dghfxdgd0
phqwh/ xq wulhgur fduwhvldqr gh{wuöjlur1 Hv hylghqwh txh vl vh wrpd glfkr wulhgur frpr
vlvwhpd gh uhihuhqfld/ hq ìo ho whqvru gh whqvlrqhv hv xq whqvru gldjrqdo irupdgr sru orv
ydoruhv sulqflsdohv gh whqvlöq1
Frpr orv ydoruhv gh odv whqvlrqhv sulqflsdohv qr sxhghq ghshqghu gho vlvwhpd gh uh0
ihuhqfld dgrswdgr/ orv frhflhqwhv gh od hfxdflöq +414:,/ L/ LP h L/ qr ghehq ghshqghu
gh ìvwh/ | vh frqrfhq/ sru wdqwr/ frpr lqyduldqwhv gh whqvlöq1 Od lqyduldqfld gh L
hvwdeohfh od lqyduldqfld gh od wud}d gho whqvru gh whqvlrqhv/ hv ghflu/ txh od vxpd gh odv
whqvlrqhv qrupdohv txh dfwýdq vreuh wuhv sodqrv fxdohvtxlhud pxwxdphqwh ruwrjrqdohv
hv frqvwdqwh h ljxdo d od vxpd gh orv ydoruhv gh odv whqvlrqhv sulqflsdohv1 Vl L hv qxor/
ho hvwdgr gh whqvlrqhv fruuhvsrqglhqwh vh oodpd hvwdgr sodqr gh whqvlöq1
418 Hvwdgr sodqr gh whqvlrqhv
Fxdqgr odv frpsrqhqwhv whqvlrqdohv vreuh sodqrv qrupdohv do hmh }/ S S7 | SC/ vrq
qxodv/ odv whqvlrqhv w hvwäq vlhpsuh frqwhqlgdv hq ho sodqr {|/ | hqwrqfhv vh glfh txh vh
wlhqh xq hvwdgr sodqr gh whqvlrqhv1 Hvwh hv ho fdvr/ sru hmhpsor/ gh xqd sodfd ghojdgd
fdujdgd phgldqwh ixhu}dv dsolfdgdv hq ho frqwruqr | sdudohodv do sodqr gh od sodfd1 Ho
hvwdgr whqvlrqdo txhgd hqwrqfhv ghqlgr sru odv frpsrqhqwhv 7 C 7C1 Frqrflgdv
hvwdv frpsrqhqwhv gho whqvru gh whqvlrqhv hq fxdotxlhu sxqwr R/ hv srvleoh ghwhuplqdu
od whqvlöq vreuh xqd vxshuflh duelwuduld/ vl vh frqrfhq orv frvhqrv gluhfwruhv gh od
plvpd1
Vhd DE hvwd rulhqwdflöq duelwuduld/ | q +o p,/ frq o @ frv  | p @ vlq / ho yhfwru
qrupdo txh od ghqh1 Sru htxloleulr/ | vhjýq od h{suhvlöq +41,/ vh wlhqh=
w7 @ 7 frv  . C7 vlq  +4153d,
wC @ 7C frv  . C vlq  +4153e,
grqgh w7 | wC vrq odv frpsrqhqwhv fduwhvldqdv gh od whqvlöq w hq ho sxqwr R vhjýq ho
sodqr DE1 Odv frpsrqhqwhv qrupdo | wdqjhqfldo gh glfkd whqvlöq vh rewlhqhq sur|hf0
wdqgr odv frpsrqhqwhv w7 | wC vreuh odv gluhfflrqhv qrupdo | wdqjhqfldo do sodqr DE/
uhvshfwlydphqwh=
 @ w7 frv  . wC vlq 
@ 7 frvP  . C vlqP  . 57C vlq  frv  +4154d,
 @ wC frv  w7 vlq 
@ 7C +frvP  vlqP , . +C 7, vlq  frv  +4154e,
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
4181 HVWDGR SODQR GH WHQVLRQHV 44
Ilj1 41;= Hvwdgr sodqr gh whqvlrqhv
Gh odv hfxdflrqhv dqwhulruhv vh ghgxfh txh h{lvwh xq flhuwr äqjxor  sdud ho fxdo od
whqvlöq wdqjhqfldo  vh dqxod/ hv ghflu=
7C +frvP  vlqP , . +C 7, vlq  frv  @ 3 +4155,
gh grqgh
7C
7 C
@
vlq  frv 
frv P vlqP 
@
4
5
wdq 5 +4156,
D sduwlu gh hvwd hfxdflöq hv srvleoh kdoodu grv gluhfflrqhv shushqglfxoduhv hqwuh vð sdud
odv fxdohv od whqvlöq wdqjhqfldo vh dqxod glfkdv gluhfflrqhv vrq odv gluhfflrqhv sulqflsd0
ohv gh whqvlöq | odv whqvlrqhv qrupdohv fruuhvsrqglhqwhv vrq odv whqvlrqhv sulqflsdohv1
Vl vh frqrfhq odv frpsrqhqwhv gho whqvru gh whqvlrqhv fruuhvsrqglhqwhv d grv sodqrv
shushqglfxoduhv hqwuh vð +7/ C/ 7C, hv srvleoh ghwhuplqdu odv whqvlrqhv sulqflsdohv
phgldqwh xqd frqvwuxfflöq juäfd oodpdgd fðufxor gh Prku/ txh vh pxhvwud hq od Iljxud
411 Hq ho sodqr   vh frqvwux|h ho fðufxor txh sdvd sru orv sxqwrv G+7 7C, |
G+C 7C,/ frq fhqwur hq F + 
P +7 . C,  3,= Odv lqwhuvhfflrqhv gho fðufxor frq ho hmh
 ghwhuplqdq orv ydoruhv gh odv whqvlrqhv sulqflsdohv/ |d txh sdud hoorv  @ 3=
D sduwlu gh od frqvwuxfflöq juäfd gho fðufxor vh sxhghq fdofxodu orv ydoruhv gh odv
whqvlrqhv sulqflsdohv/  | P/ frpr=
 @ DF . FG @
7 . C
5
.
v
7 C
5
P
. P7C +4157d,
P @ DF FG @
7 . C
5
v
7 C
5
P
. P7C +4157e,
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
45 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
Ilj1 41= Fðufxor gh Prku sdud hvwdgr sodqr gh whqvlrqhv
Wdpelìq vh sxhgh phglu ho äqjxor 5 txh ghqh odv gluhfflrqhv sulqflsdohv gh whqvlöq
uhvshfwr d orv hmhv +{ |,1 Sru rwur odgr/ od whqvlöq wdqjhqfldo pä{lpd hq ho sxqwr hv
ljxdo do udglr gho fðufxor/ hv ghflu=
Td7 @
4
5
+ P, @
v
7 C
5
P
. P7C +4158,
Od frqvwuxfflöq juäfd gh orv fðufxorv gh Prku hv wdpelìq srvleoh hq od vlwxdflöq
jhqhudo gh xq hvwdgr wuld{ldo gh whqvlrqhv/ dxqtxh gh irupd dojr päv frpsohmd d od dtxð
frphqwdgd1
419 Frqfhswr gh ghirupdflöq
Frqvlghuhprv xq fxhusr fxdotxlhud vrphwlgr d od dfflöq gh ixhu}dv dsolfdgdv/ | frq
yðqfxorv vxflhqwhv frpr sdud lpshgluoh prylplhqwrv gh vöolgr uðjlgr1 Gdgr txh qr
h{lvwh pdwhuldo dojxqr txh vhd lqqlwdphqwh uðjlgr/ od dfflöq gh odv ixhu}dv vh wudgxfh
hq txh ho fxhusr vh ghirupd1 Vxsrqguhprv hq or txh vljxh txh ho fxhusr vh frpsruwd
gh irupd vxflhqwhphqwh uðjlgd frpr sdud txh orv prylplhqwrv txh vh surgxfhq hq
ho surfhvr gh ghirupdflöq vhdq shtxhôrv frpsdudgrv frq odv glphqvlrqhv gho fxhusr
+sulqflslr gh uljlgh},1
Od ghirupdflöq gh xq hohphqwr glihuhqfldo gh yroxphq gh glphqvlrqhv +g{ g| g},/
wdo frpr ho txh vh pxhvwud hq od Iljxud 4143/ sxhgh ghvfrpsrqhuvh hq wuhv sduwhv=
urwdflöq | wudvodflöq +prylplhqwrv gh vöolgr uðjlgr, | ghirupdflöq sxud +fdpelr gh
irupd,1 Qrv rfxsduhprv hq hvwh dsduwdgr gh od ghirupdflöq sxud ýqlfdphqwh1
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
4191 FRQFHSWR GH GHIRUPDFLÖQ 46
Ilj1 4143= Surfhvr gh ghirupdflöq gh xq hohphqwr gh yroxphq
Orv odgrv gho sdudohohsðshgr hohphqwdo prglfdq vxv orqjlwxghv lqlfldohv g{/ g|/ g}
gh pdqhud txh odv sur|hfflrqhv gh odv qxhydv orqjlwxghv vreuh orv wuhv hmhv gh uhihuhqfld
sdvdq d ydohu +4 . 7, g{ +4 . C, g| +4 . S, g}/ uhvshfwlydphqwh1 Dvlplvpr/ odv
sur|hfflrqhv gh orv äqjxorv uhfwrv txh irupdq hqwuh vð odv fdudv gho hohphqwr dqwhv gh
od ghirupdflöq yduðdq sdud sdvdu d ydohu/ h{suhvdgdv hq udgldqhv/ @5 7C @5
7S @5 CS1 Vh oodpdq dodujdplhqwrv xqlwdulrv r ghirupdflrqhv olqhdohv d orv ydoruhv
7 C S | glvwruvlrqhv r ghirupdflrqhv dqjxoduhv d orv ydoruhv 7C 7S CS1 Ghelgr do
sulqflslr gh uljlgh}/ wdqwr odv ghirupdflrqhv olqhdohv frpr odv dqjxoduhv vrq shtxhôdv/
frpsdudgdv frq od xqlgdg1
Vh frqvlghudq srvlwlydv odv ghirupdflrqhv olqhdohv gh dodujdplhqwr | qhjdwlydv odv
gh dfruwdplhqwr1 Dvlplvpr/ vh frqvlghudq srvlwlydv odv ghirupdflrqhv dqjxoduhv txh
ruljlqdq glvplqxflöq gh orv äqjxorv uhfwrv irupdgrv sru orv sodqrv fruuhvsrqglhqwhv d
orv hmhv gh uhihuhqfld/ | qhjdwlydv odv txh ruljlqdq dxphqwr gh glfkrv äqjxorv1
H{shulphqwdophqwh/ vh revhuyd txh/ hq orv pdwhuldohv phfäqlfdphqwh lvöwursrv/ odv
whqvlrqhv qrupdohv gdq oxjdu d dodujdplhqwrv/ plhqwudv txh odv whqvlrqhv wdqjhqfldohv
suryrfdq glvwruvlrqhv +yhu Vhfflöq 4143,1
Ilj1 4144= Dodujdplhqwr | glvwruvlöq hq xq pdwhuldo lvöwursr
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
47 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
41: Whqvru gh ghirupdflrqhv
Frqvlghuhprv xq hohphqwr xqlwdulr
$
RG @ $q  gh frvhqrv gluhfwruhv +o p q,1 Vh ghqh
frpr ghirupdflöq  gho hohphqwr
$
RG do ghvsod}dplhqwr
$
GG gho sxqwr G/ ruljlqdgr
sru od ghirupdflöq gho sdudohohsðshgr hohphqwdo txh whqjd d RG sru gldjrqdo/ suhvflq0
glhqgr gh urwdflrqhv | wudvodflrqhv gh vöolgr uðjlgr +yhu Iljxud 4145d,1
Fdofxodprv d frqwlqxdflöq odv frpsrqhqwhv fduwhvldqdv gho yhfwru/ r vhd +7 C™S,1
Sdud hoor/ vxpdprv odv frpsrqhqwhv gho ghvsod}dplhqwr gho sxqwr G ghelgdv d orv dodu0
jdplhqwrv xqlwdulrv 7 C S | d odv glvwruvlrqhv 7C 7S CS +Iljxudv 4145e | f,=
7 @ 7 o .
7C
5
p .
7S
5
q
C @
7C
5
o . C p .
CS
5
q +4159,
S @
7S
5
o .
CS
5
p . S q
Ilj1 4145= +d, Frqfhswr gh yhfwru ghirupdflöq +e, Ghvsod}dplhqwrv ghelgrv d orv
dodujdplhqwrv +f, Ghvsod}dplhqwrv ghelgrv d odv glvwruvlrqhv
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
41:1 WHQVRU GH GHIRUPDFLRQHV 48
r pdwulfldophqwh=
B @ ( ? +415:,
grqgh B | ? vrq orv yhfwruhv gh ghirupdflöq | ho hohphqwr xqlwdulr/ ghqlgrv dqwhulru0
phqwh/ | ( hv ho whqvru gh ghirupdflrqhv txh hv ljxdo d=
( @
5
9
9
7
7 
P7C 
P7S

P7C C 
PCS

P7S 
PCS S
6
:
:
8 +415;,
Ho whqvru gh ghirupdflrqhv hv vlpìwulfr/ do kdehu suhvflqglgr hq vx frqvwuxfflöq gh
odv urwdflrqhv gh vöolgr uðjlgr1
Vh ghgxfh gh od h{suhvlöq +415:, txh/ frqrflgdv odv frpsrqhqwhv gho hvwdgr gh
ghirupdflöq gh xq sxqwr +whqvru gh ghirupdflrqhv, | orv frvhqrv gluhfwruhv gh xq
hohphqwr olqhdo fxdotxlhud/ vh sxhgh frqrfhu od ghirupdflöq gh glfkr hohphqwr1
Od ghirupdflöq orqjlwxglqdo  gho hohphqwr xqlwdulr vh rewlhqh sur|hfwdqgr  vreuh
ho yhfwru q=
 @  q
@ 7 oP . C pP . S qP . 7C op . CS pq . S7 qo +415,
Vx ghirupdflöq dqjxodu @5 vh sxhgh kdoodu phgldqwh od h{suhvlöq=

5
@
t
mmP P +4163,
Ilj1 4146= Horqjdflöq | glvwruvlöq gh xq hohphqwr xqlwdulr
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
49 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
41; Hodvwlflgdg | olqhdolgdg1 Oh| gh Krrnh
Wrgr fxhusr vh ghirupd edmr od dfflöq gh odv ixhu}dv dsolfdgdv/ | do fhvdu ìvwdv/ ho
fxhusr wlhqgh d uhfxshudu vx irupd sulplwlyd1 Hvwd whqghqfld txh/ hq pd|ru r phqru
judgr/ wlhqhq wrgrv orv fxhusrv vh ghqrplqd hodvwlflgdg1
Hq uhdolgdg/ orv fxhusrv qr vrq ql shuihfwdphqwh hoävwlfrv ql shuihfwdphqwh lqhoäv0
wlfrv1 Odv ghirupdflrqhv txh hq hoorv vh surgxfhq frqvwdq gh xqd sduwh gh ghirupdflöq
hoävwlfd/ txh ghvdsduhfh do fhvdu odv ixhu}dv dsolfdgdv/ | xqd sduwh gh ghirupdflöq shu0
pdqhqwh/ txh vh pdqwlhqh srvwhulruphqwh1 Hq xq hohydgr qýphur gh fxhusrv/ vl odv
ixhu}dv qr vreuhsdvdq ghwhuplqdgrv ydoruhv/ odv ghirupdflrqhv shupdqhqwhv vrq px|
shtxhôdv/ | hq frqvhfxhqfld/ glfkrv fxhusrv sxhghq frqvlghuduvh hoävwlfrv1
Frqvlghuhprv xq h{shulphqwr vhqfloor= vh prqwd xqd yljd eldsr|dgd frpr od gh od
Iljxud 4147 | vh plgh ho ghvsod}dplhqwr yhuwlfdo  gh xq flhuwr sxqwr D gh od plvpd
surgxflgr sru xqd ixhu}d S dsolfdgd hq rwur sxqwr E gh glfkd yljd1 Od ixhu}d S vh
dxphqwd gh irupd judgxdo kdvwd xq flhuwr ydoru | vh glexmd od fxuyd S  rewhqlgd1
Vl dkrud ghvfdujdprv od yljd gh irupd judgxdo | glexmdprv wdpelìq od fxuyd S  hq
ghvfdujd/ revhuyduhprv txh sdud ydoruhv pä{lprv gh S phqruhv txh flhuwr ydoru oðplwh
Se/ oodpdgr oðplwh hoävwlfr/ odv udpdv gh fdujd | ghvfdujd frlqflghq/ qr kd| ghirupdflöq
shupdqhqwh/ | sru or wdqwr/ ho frpsruwdplhqwr hv hoävwlfr1 Vl od fdujd S h{fhgh ho
oðplwh hoävwlfr/ od udpd gh ghvfdujd vh vhsdud gh od gh fdujd/ vh surgxfhq ghirupdflrqhv
shupdqhqwhv | vh glfh txh ho frpsruwdplhqwr qr hv shuihfwdphqwh hoävwlfr1
Hq ho plvpr h{shulphqwr revhuyduhprv txh h{lvwh rwur ydoru oðplwh S‚/ phqru txh
Se +|/ qrupdophqwh/ suö{lpr d ìvwh,/ oodpdgr oðplwh gh sursruflrqdolgdg/ wdo txh sdud
fdujdv phqruhv txh ìvwh orv ghvsod}dplhqwrv vrq sursruflrqdohv d odv ixhu}dv txh orv
ruljlqdq1 Hvwh hqxqfldgr ghqh ho frpsruwdplhqwr hoävwlfr olqhdo | vh frqrfh frpr Oh|
gh Krrnh/ |d txh ixh hvwdeohflgr sru Urehuw Krrnh hq 49:; hq vx wudedmr Gh Srwhqwld
Uhvwlwxwlyd +ri Vsulqjv,1
Ilj1 4147= H{shulphqwr | fxuyd fdujdghvsod}dplhqwr
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
411 SULQFLSLR GH VXSHUSRVLFLÖQ 4:
Pdwhpäwlfdphqwh/ od oh| gh Krrnh vh h{suhvd gh od irupd=
 @ n S +4164,
grqgh n hv od frqvwdqwh gh sursruflrqdolgdg hqwuh od ixhu}d dsolfdgd S | ho ghvsod}d0
plhqwr  txh ìvwd surgxfh1 Reyldphqwh/ hvwd frqvwdqwh ghshqgh gh od jhrphwuðd gho
sureohpd | gh odv surslhgdghv phfäqlfdv gho pdwhuldo gh od yljd1
41 Sulqflslr gh vxshusrvlflöq
Vl vh fxpsoh od oh| gh Krrnh | vh vxsrqh txh orv ghvsod}dplhqwrv surgxflgrv sru odv
ixhu}dv dfwxdqwhv vrq px| shtxhôrv hq uhodflöq d odv glphqvlrqhv gho fxhusr/ gh wdo
pdqhud txh vh sxhgd frqvlghudu txh ìvwh pdqwlhqh od irupd | glphqvlrqhv ruljlqdohv/
hqwrqfhv sxhgh dsolfduvh ho Sulqflslr gh Vxshusrvlflöq r Sulqflslr gh Olqhdolgdg1 Ho
Sulqflslr gh Vxshusrvlflöq hvwdeohfh txh orv hihfwrv txh xq vlvwhpd gh ixhu}dv dsolfdgdv
ruljlqd hq xq fxhusr vrq ljxdohv d od vxpd gh orv hihfwrv txh ruljlqdq hvdv plvpdv
ixhu}dv dfwxdqgr sru vhsdudgr1
Vl vreuh xq fxhusr dfwýd xq vlvwhpd irupdgr sru wuhv ixhu}dv S SP | S ho Sulqflslr
gh Vxshusrvlflöq hvwdeohfh txh od frpsrqhqwh x gho ghvsod}dplhqwr gh xq sxqwr lqwhulru
R vhjýq xqd flhuwd gluhfflöq gh uhihuhqfld/ vhuä=
x @ x . xP . x +4165,
grqgh x xP | x vrq orv ydoruhv txh wrpd ho fruuhvsrqglhqwh ghvsod}dplhqwr fxdqgr
dfwýdq S SP | S vrodv/ uhvshfwlydphqwh1 Vl od oh| gh Krrnh hv dsolfdeoh/ vhuä=
x @ n S xP @ nP SP x @ n S +4166,
| srguhprv hvfulelu=
x @ n S . nP SP . n S +4167,
Ilj1 4148= Sulqflslr gh vxshusrvlflöq
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
4; FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
Hq yluwxg gh odv surslhgdghv frqpxwdwlyd | dvrfldwlyd gh od vxpd/ uhvxowd fodur
txh ho hqxqfldgr gho Sulqflslr gh Vxshusrvlflöq hv htxlydohqwh d hvwdeohfhu txh orv
hihfwrv txh xq vlvwhpd gh ixhu}dv dsolfdgdv ruljlqd hq xq fxhusr vrq lqghshqglhqwhv gho
rughq gh dsolfdflöq gh odv ixhu}dv1 Pdwhpäwlfdphqwh/ ho Sulqflslr gh Vxshusrvlflöq
hvwdeohfh txh od uhodflöq dfflöq0uhvsxhvwd hv olqhdo/ | wlhqh/ sru wdqwr/ odv surslhgdghv
gh odv ixqflrqhv olqhdohv1
4143 Oh| gh Krrnh jhqhudol}dgd
Dsolfduhprv hq hvwh dsduwdgr od oh| gh Krrnh/ txh hvwdeohfh od sursruflrqdolgdg hqwuh
ixhu}dv +dfflrqhv, | ghvsod}dplhqwrv +hihfwrv,/ d od uhodflöq h{lvwhqwh hqwuh whqvlrqhv
| ghirupdflrqhv dfwxdqwhv hq xq sxqwr1 Hqxqfldgd gh hvwd irupd/ vh oh oodpd oh| gh
Krrnh jhqhudol}dgd/ | orv frhflhqwhv gh sursruflrqdolgdg txh dsduhfhq vrq frqvwdqwhv
fdudfwhuðvwlfdv gho pdwhuldo/ | qr ghshqghq gh od jhrphwuðd gho fxhusr/ |d txh ho hvwdgr
whqvlrqdo | gh ghirupdflöq vrq surslrv gh xq sxqwr1
Dvlplvpr/ dgplwluhprv hq wrgrv qxhvwurv ghvduuroorv txh orv fxhusrv vrq phfäql0
fdphqwh lvöwursrv/ hv ghflu/ txh vxv surslhgdghv phfäqlfdv vrq ljxdohv hq wrgdv odv
gluhfflrqhv1 Hvwd klsöwhvlv gh lvrwursðd phfäqlfd qr vh fxpsoh h{dfwdphqwh hq dojxqrv
pdwhuldohv gh frqvwuxfflöq wdohv frpr od pdghud/ txh hv eurvd/ ql hq odv urfdv hvwudwl0
fdgdv/ ql hq pdwhuldohv ideulfdgrv phgldqwh xq surfhvr gh odplqdflöq/ hwf1 D shvdu gh
hoor/ orv uhvxowdgrv txh vh rewlhqhq frq hvwd klsöwhvlv vrq vdwlvidfwrulrv hq od pd|ruðd
gh orv fdvrv1
Ilj1 4149= Hohphqwr glihuhqfldo gh yroxphq | ghirupdflöq edmr whqvlöq qrupdo
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
41431 OH GH KRRNH JHQHUDOL]DGD 4
Frqvlghuhprv xq hohphqwr glihuhqfldo gh yroxphq vreuh fx|dv fdudv dfwýdq odv fr0
uuhvsrqglhqwhv frpsrqhqwhv gh whqvlöq +Iljxud 4149,1 Sdud hvwxgldu od ghirupdflöq gho
hohphqwr/ vh xwlol}d ho sulqflslr gh vxshusrvlflöq/ vxpdqgr odv ghirupdflrqhv surgx0
flgdv sru odv glvwlqwdv frpsrqhqwhv gh whqvlöq dfwxdqgr sru vhsdudgr1 Hq yluwxg gh
od klsöwhvlv gh lvrwursðd phfäqlfd/ vxsrqguhprv txh hvwdv ghirupdflrqhv vrq lqghshq0
glhqwhv gh od rulhqwdflöq gh orv hmhv gh uhihuhqfld hvfrjlgrv1
Vxsrqjdprv sulphur txh vreuh ho hohphqwr glihuhqfldo vöor dfwýd od frpsrqhqwh 7
gh whqvlöq qrupdo/ vreuh grv fdudv rsxhvwdv1 H{shulphqwdophqwh vh frpsuxhed txh/
hq pdwhuldohv lvöwursrv/ odv whqvlrqhv qrupdohv qr surgxfhq ghirupdflöq dqjxodu | vöor
ruljlqdq ghirupdflrqhv olqhdohv vhjýq odv dulvwdv gho sdudohohsðshgr +Iljxud 4149e,1 Gh
dfxhugr frq od oh| gh Krrnh/ hvwdv ghirupdflrqhv olqhdohv vhuäq sursruflrqdohv d odv
whqvlrqhv 7 txh odv surgxfhq/ hv ghflu=
7 @
RD RD
RD
@
7
H
C @
RE RE
RE
@ 7 @ 
7
H
+4168,
S @
RF RF
RF
@ 7 @ 
7
H
grqgh H hv ho pögxor gh hodvwlflgdg orqjlwxglqdo r pögxor gh rxqj/ xqd surslhgdg
gho pdwhuldo txh vh ghwhuplqd h{shulphqwdophqwh1 Hv fodur hq odv h{suhvlrqhv +4168,
txh odv glphqvlrqhv gho pögxor gh hodvwlflgdg vrq gh ixhu}d sru xqlgdg gh vxshuflh
^IO3P`1 Ho pögxor gh hodvwlflgdg ixh lqwurgxflgr sru U1 rxqj hq 4;36/ dxqtxh vx
ghqlflöq prghuqd vh gheh d O1 Qdylhu +4;59,1 Hq od Wdeod :14 jxudq ydoruhv phglrv
gho pögxor gh hodvwlflgdg gh dojxqrv pdwhuldohv xwlol}dgrv hq frqvwuxfflöq/ lqjhqlhuðd
flylo | phfäqlfd1
Hq odv h{suhvlrqhv dqwhulruhv vh revhuyd txh ho dodujdplhqwr orqjlwxglqdo xqlwdulr
7 yd dfrpsdôdgr gh frqwudfflrqhv odwhudohv xqlwduldv C S/ sursruflrqdohv d 7/
Pdwhuldo H ^JSd` Pdwhuldo H ^JSd`
Dfhur 543 Krupljöq 53
Freuh 453 Flqf 433
Odwöq 433 Gxudoxplqlr :3
Eurqfh 443 Doxplqlr :9
Judqlwr 83 Ixqglflöq 4:3
Pdghud 43 Hvwdôr 73
Wdeod 414= Pögxor gh rxqj sdud glihuhqwhv pdwhuldohv
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
53 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
vlhqgr  xq frhflhqwh gh sursruflrqdolgdg dglphqvlrqdo oodpdgr frhflhqwh gh Srlvvrq
+V1 G1 Srlvvrq/ 4;5, txh hv xqd frqvwdqwh iðvlfd gho pdwhuldo1 Hq ho dfhur ho ydoru gho
frhflhqwh gh Srlvvrq  hv ljxdo d 3 6 | hq ho krupljöq ydoh hqwuh 3 48 | 3 531
Gh irupd dqäorjd/ od dfwxdflöq gh od frpsrqhqwh qrupdo gh whqvlöq C surgxfh
xqdv ghirupdflrqhv orqjlwxglqdohv | wudqvyhuvdohv gh ydoru=
C2 @
C
H
S2 @ 72 @ 
C
H
+4169,
| od dfwxdflöq gh od frpsrqhqwh qrupdo gh whqvlöq S surgxfh xqdv ghirupdflrqhv=
S
@
S
H
C
@ 7
@ 
S
H
+416:,
Dsolfdqgr ho sulqflslr gh vxshusrvlflöq/ od ghirupdflöq olqhdo vhjýq ho hmh { ghelgd
d od dfflöq frqmxqwd gh odv whqvlrqhv qrupdohv 7 C S vhuä 7 @ 7 . 72 . 7
1
Dqäorjdphqwh rfxuuluä sdud odv ghirupdflrqhv olqhdohv C | S1 Sru or wdqwr/ vh wlhqh=
7 @
7
H

H
+C . S,
C @
C
H

H
+S . 7, +416;,
S @
S
H

H
+7 . C,
Frqvlghuhprv dkrud odv ghirupdflrqhv txh odv frpsrqhqwhv wdqjhqfldohv gh od whq0
vlöq surgxfhq hq ho sdudohohsðshgr hohphqwdo1 H{shulphqwdophqwh vh frpsuxhed txh/ hq
xq pdwhuldo phfäqlfdphqwh lvöwursr/ od dfwxdflöq gh fdgd xqr gh orv sduhv gh whqvlrqhv
wdqjhqfldohv uhfðsurfrv +hvwr hv/ 7C | C7  CS | SC  7S | S7, surgxfh xqd ghirupd0
flöq dqjxodu +7C CS S7 uhvshfwlydphqwh, txh wudqvirupd glfkr sdudohohsðshgr uhfwr
hq xqr reoðfxr +yhu Iljxud 414:,1
Ilj1 414:= Ghirupdflöq edmr whqvlöq wdqjhqfldo
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
41431 OH GH KRRNH JHQHUDOL]DGD 54
Vhjýq od oh| gh Krrnh/ odv glvwruvlrqhv surgxflgdv vhuäq sursruflrqdohv d od whqvlöq
wdqjhqfldo dfwxdqwh=
7C @
7C
J
CS @
CS
J
+416,
S7 @
S7
J
grqgh J hv xqd frqvwdqwh iðvlfd gho pdwhuldo txh vh oodpd pögxor gh hodvwlflgdg wudqv0
yhuvdo r pögxor gh uljlgh} d fruwdqwh | wlhqh odv glphqvlrqhv ^IO3P`1
Odv hfxdflrqhv +416;, | +416, frqvwlwx|hq od h{suhvlöq dqdoðwlfd gh od oh| gh Krrnh
jhqhudol}dgd sdud xq pdwhuldo lvöwursr1 Hvwdv hfxdflrqhv sxhghq lqyhuwluvh sdud rewhqhu
odv frpsrqhqwhv gho hvwdgr gh whqvlrqhv hq ixqflöq gho hvwdgr gh ghirupdflrqhv=
7 @ tD . 57 7C @ J7C
C @ tD . 5C CS @ JCS +4173,
S @ tD . 5S S7 @ JS7
grqgh tD @ 7 . C . S hv od glodwdflöq yroxpìwulfd |  |  vrq orv frhflhqwhv gh
Odpì/ ghqlgrv sru odv vljxlhqwhv h{suhvlrqhv=
 @
H
+4 . ,+4 5,
 @
H
5+4 . ,
+4174,
414314 Pögxor gh uljlgh} d fruwdqwh
Dqdolfhprv xq hohphqwr glihuhqfldo fxdgudgr DEFG/ vrphwlgr d xq hvwdgr sodqr gh
fruwdqwh sxur 7C @ / dfwxdqgr hq odv fdudv gho hohphqwr +yhu Iljxud 414;d,1 Vhjýq
od frqvwuxfflöq gho fðufxor gh Prku fruuhvsrqglhqwh +yhu Iljxud 414;e,/ odv whqvlrqhv
sulqflsdohv gh hvwh hvwdgr vrq  @ . | P @  sdud gluhfflrqhv irupdqgr xq
äqjxor gh @7 udg frq ho hmh krul}rqwdo1 Sru wdqwr/ ho sodqr gh od gldjrqdo EG hvwä
vrphwlgr d xqd wudfflöq sulqflsdo gh ydoru  @ ./ | ho sodqr gh od gldjrqdo DF hvwä
frpsulplgr sru xqd whqvlöq sulqflsdo gh ydoru P @ 1
Vl sru frprglgdg vh jlud @7 udg ho hohphqwr glihuhqfldo | vh holjhq xqrv hmhv gh
uhihuhqfld +{ |, dolqhdgrv frq odv gluhfflrqhv sulqflsdohv gh whqvlöq +yhu Iljxud 414,/
vh wlhqh 7 @  @ . | C @ P @ 1 Hq hvwd vlwxdflöq/ ho dodujdplhqwr gh orv
vhjphqwrv RD | RF hv ljxdo do dfruwdplhqwr gh orv vhjphqwrv RE | RG1 Sxhgh
hvfuleluvh txh=
RD @ RD +4 . 7, +4175d,
RE @ RE +4 . C, +4175e,
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
55 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
Ilj1 414;= +d, Hvwdgr gh fruwdqwh sxur +e, Fðufxor gh Prku
Ghvsuhfldqgr lqqlwìvlprv gh vhjxqgr rughq/ odv orqjlwxghv DE/ EF/ FG | GD qr
fdpeldq/ shur vð or kdfhq orv äqjxorv hqwuh orv vhjphqwrv1 Dvð/ ho äqjxor _RDE fdpeld
do _RDE/ fx|d wdqjhqwh ydoh=
wdq

7

5

@
RE
RD @
RE +4 . C,
RD +4 . 7,
@
4 . C
4 . 7
+4176,
|d txh RD @ RE1 Sru od oh| gh Krrnh jhqhudol}dgd/ | uhfrugdqgr txh 7 @  |
C @ / vh wlhqh=
7 @
4
H
+7 C, @ .
4 . 
H
 +4177d,
C @
4
H
+C 7, @
4 . 
H
 +4177e,
Dghpäv=
wdq

7

5

@
wdq 
e wdq 
P
4 . wdq 
e wdq 
P
*
4 
P
4 . 
P
+4178,
sdud äqjxorv @5 shtxhôrv1 Ljxdodqgr odv hfxdflrqhv +4176, | +4178, vh wlhqh=

5
@
4 . 
H
 +4179,
| uhfrugdqgr txh  @ @J vh wlhqh txh=
J @
H
5+4 . ,
+417:,
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
41431 OH GH KRRNH JHQHUDOL]DGD 56
Ilj1 414= Glvwruvlöq edmr hvwdgr gh fruwdqwh sxur
grqgh J hv ho pögxor gh uljlgh} d fruwdqwh1 Vh revhuyd txh vx ydoru hv ljxdo d / ho vh0
jxqgr frhflhqwh gh Odpì1 Sru wdqwr/ xq pdwhuldo hoävwlfr lvöwursr ylhqh fdudfwhul}dgr
sru fxdotxlhud gh orv sduhv gh frqvwdqwhv iðvlfdv +H , +H J, ö + ,1
Sru lqwxlflöq iðvlfd | ud}rqhv whuprglqäplfdv/ ho pögxor gh uljlgh} d fruwdqwh gh0
eh vhu srvlwlyr/ sru or wdqwr gheh vhu   4 31 Vlq hpedujr/ qr vh kdq phglgr
frhflhqwhv gh Srlvvrq qhjdwlyrv hq qlqjýq pdwhuldo1 Ho ydoru pðqlpr gh  phglgr
h{shulphqwdophqwh/ hv ho gho ehulolr + @ 3 34 3 38,1
414315 Pögxor gh hodvwlflgdg yroxpìwulfr
Frqvlghuhprv xq sdudohohsðshgr glihuhqfldo gh odgrv +g{ g| g}, vrphwlgr d od dfflöq
gh whqvlrqhv qrupdohv 7 C S dfwxdqgr vreuh vxv fdudv1 Od ghirupdflöq olqhdo vhjýq
orv hmhv +{ | }, hv ljxdo d 7 C S +Iljxud 4153,1 Hq frqvhfxhqfld/ ho yroxphq gho
hohphqwr h{shulphqwd xqd yduldflöq xqlwduld ljxdo d=
gY 
gY
@
+4 . 7,+4 . C,+4 . S,
4
+417;,
grqgh gY @ g{g|g} hv ho yroxphq lqlfldo | gY  @ +4 . 7,g{+4 . C,g|+4 . S,g} hv ho
yroxphq ghvsxìv gh od ghirupdflöq1
Vl vh ghvsuhfldq lqqlwìvlprv gh rughq vxshulru/ hvwd yduldflöq hv ljxdo d=
gY 
gY
@ 4 . 7 . C . S +417,
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
57 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
Ilj1 4153= Ghirupdflöq edmr whqvlrqhv qrupdohv
Gh od uhodflöq dqwhulru vh revhuyd txh od glodwdflöq fýelfd/ hv ghflu/ ho lqfuhphqwr
xqlwdulr gh yroxphq/ hv ljxdo d=
gY  gY
gY
@ tD @ 7 . C . S +4183,
Sdud rewhqhu od h{suhvlöq gh hvwd glodwdflöq yroxpìwulfd hq ixqflöq gh odv whqvlrqhv
dfwxdqwhv/ vh vxpdq odv ljxdogdghv +416;, gh od oh| gh Krrnh jhqhudol}dgd/ hv ghflu=
tD @ 7 . C . S @
4 5
H
+7 . C . S, +4184,
Vl ho hvwdgr whqvlrqdo d txh hvwä vrphwlgr ho sdudohohsðshgr hohphqwdo hv wdo txh vh
fxpsoh txh 7 @ C @ S @ s +hvwdgr gh suhvlöq klgurvwäwlfd,/ hqwrqfhv ho ydoru gh od
glodwdflöq yroxpìwulfd hv ljxdo d=
tD @ 6
+4 5,
H
s @
s
N
+4185,
grqgh=
N @
H
6+4 5,
+4186,
hv xqd frqvwdqwh iðvlfd gho pdwhuldo txh vh oodpd pögxor gh hodvwlflgdg yroxpìwulfr/ |
wlhqh glphqvlrqhv ^IO3P`1
Sru lqwxlflöq iðvlfd | ud}rqhv whuprglqäplfdv/ ho pögxor gh hodvwlflgdg yroxpìwulfr
gheh vhu srvlwlyr/ or fxdo lpsolfd txh   4@5= Hv ghflu/ txh hq fxdotxlhu pdwhuldo
lvöwursr ho frhflhqwh gh Srlvvrq gheh vhu qhfhvduldphqwh lqihulru d 3 8/ txh fruuhvsrqgh
do oðplwh gh frpsruwdplhqwr lqfrpsuhvleoh +N @ 4,1
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
41441 UHODFLÖQ WHQVLÖQ0GHIRUPDFLÖQ1 HVWXGLR H[SHULPHQWDO 58
4144 Uhodflöq whqvlöq0ghirupdflöq1 Hvwxglr h{shulphqwdo
Od uhodflöq uhdo hqwuh whqvlöq | ghirupdflöq gh xq pdwhuldo vh ghwhuplqd gh irupd
h{shulphqwdo phgldqwh hqvd|rv hq oderudwrulr1 Orv hqvd|rv päv vlpsohv gh uhdol}du vrq
orv gh wudfflöq r gh frpsuhvlöq sxud vreuh surehwdv floðqgulfdv r sulvpäwlfdv qrupdol0
}dgdv1 Hvwrv hqvd|rv vh uhdol}dq dsolfdqgr hq orv h{wuhprv gh od surehwd xqd ixhu}d S
hq gluhfflöq gho hmh gh od plvpd1 Oodpdqgr D do äuhd lqlfldo gh od vhfflöq wudqvyhuvdo
gh od surehwd/ vh ghqh frpr whqvlöq qrplqdo +phgld, d od uhodflöq=
 @
S
D
+4187,
Sru rwur odgr/ oodpdqgr O d od orqjlwxg fdoleudgd gh od surehwd | O do dodujdplhqwr
gh ìvwd surgxflgd sru od ixhu}d d{ldo/ vh ghqh frpr ghirupdflöq d{ldo qrplqdo d od
uhodflöq=
 @
O
O
+4188,
Vl hq ho hqvd|r vh plgh wdpelìq od yduldflöq g gh xqd gh odv glphqvlrqhv wudqvyhu0
vdohv gh od surehwd/ gh orqjlwxg lqlfldo g vh sxhgh fdofxodu od ghirupdflöq wudqvyhuvdo
qrplqdo frpr=
| @
g
g
+4189,
Ho hqvd|r vh uhdol}d dxphqwdqgr surjuhvlydphqwh od ixhu}d S dsolfdgd gh irupd
ohqwd | judgxdo | plglhqgr orv dodujdplhqwrv d{ldohv O | orv dfruwdplhqwrv wudqvyhu0
vdohv g fruuhvsrqglhqwhv d fdgd qlyho gh fdujd1 D sduwlu gh orv frqmxqwrv gh ydoruhv
+S O g, rewhqlgrv/ vh fdofxodq orv fruuhvsrqglhqwhv frqmxqwrv gh ydoruhv gh whq0
vlöq | ghirupdflöq qrplqdohv +  |,1 Orv sduhv + , vh uhsuhvhqwdq hq xqd fxuyd
txh vh ghqrplqd fxuyd gh whqvlöq0ghirupdflöq gho pdwhuldo +Iljxud 4155,1
Od fxuyd whqvlöq0ghirupdflöq rewhqlgd ghshqgh gh pxowlwxg gh idfwruhv +yhorflgdg
gh dsolfdflöq gh od fdujd/ whpshudwxud/ glvsrvlwlyr h{shulphqwdo hpsohdgr/ hwf1, sru
or txh orv hqvd|rv ghehq uhdol}duvh gh irupd qrupdol}dgd/ frq htxlsrv hvwdqgdul}d0
grv | hq frqglflrqhv frqwurodgdv1 Gh hvwd irupd vh frqvljxh txh orv uhvxowdgrv vhdq
uhsuhvhqwdwlyrv gh od hvwuxfwxud lqwhuqd fdudfwhuðvwlfd gho pdwhuldo hqvd|dgr1
Ilj1 4154= Hqvd|r gh wudfflöq xqld{ldo
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
59 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
Ilj1 4155= Fxuyd whqvlöqghirupdflöq xqld{ldo
Dxqtxh ho frpsruwdplhqwr gh fdgd pdwhuldo hv glihuhqwh/ hq od fxuyd whqvlöq0
ghirupdflöq vh glvwlqjxhq/ hq jhqhudo/ odv }rqdv | whqvlrqhv oðplwh vljxlhqwhv=
 Wudpr sursruflrqdo +RD,1 Hq hvwh wudpr lqlfldo vh fxpsoh od oh| gh Krrnh/ hv
ghflu/ od uhodflöq hqwuh whqvlöq | ghirupdflöq hv olqhdo sdud whqvlrqhv lqihulruhv
do ydoru ‚ txh vh oodpd oðplwh gh sursruflrqdolgdg1 Od shqglhqwh gho wudpr
ghwhuplqd ho ydoru gho pögxor gh hodvwlflgdg r gh rxqj +H, gho pdwhuldo1 Ho
frhflhqwh gh Srlvvrq sxhgh fdofxoduvh frpr od uhodflöq hqwuh od ghirupdflöq
wudqvyhuvdo | od orqjlwxglqdo/  @ |@=
 Wudpr hoävwlfr +RE,1 Hq hvwh wudpr od ghvfdujd vh surgxfh gh irupd hoävwlfd/ hv
ghflu/ vlq txh dsduh}fdq ghirupdflrqhv shupdqhqwhv do glvplqxlu od fdujd kdvwd
dqxoduod1 Vh oodpd oðplwh hoävwlfr +e, d od pä{lpd whqvlöq txh vh sxhgh dofdq}du
vlq txh vh surgx}fdq ghirupdflrqhv shupdqhqwhv/ wdpelìq oodpdgdv lqhoävwlfdv r
soävwlfdv1 Ho wudpr DE/ gh frpsruwdplhqwr hoävwlfr qr olqhdo/ sxhgh vhu päv r
phqrv revhuydeoh ghshqglhqgr gho pdwhuldo1
 Wudpr soävwlfr +EG,1 Hq hvwh wudpr vh revhuyd ghirupdflöq shupdqhqwh do
ghvfdujdu od surehwd/ sru hmhpsor od pdufdgd RO hq ho gldjudpd1 Vh oodpd oðplwh
gh xhqfld +s, d od whqvlöq d sduwlu gh od fxdo ho pdwhuldo vh ghirupd fdvl vlq
dxphqwr gh od whqvlöq1
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
41441 UHODFLÖQ WHQVLÖQ0GHIRUPDFLÖQ1 HVWXGLR H[SHULPHQWDO 5:
 Wudpr gh xhqfld +FG,1 Hq hvwh wudpr od ghirupdflöq dxphqwd vlq txh vh sur0
gx}fd xq dxphqwr dsuhfldeoh gh od whqvlöq1 Kdvwd oohjdu do sxqwr G od ghirupdflöq
orqjlwxglqdo | odv ghirupdflrqhv wudqvyhuvdohv vrq vhqvleohphqwh xqliruphv d or
odujr gh od orqjlwxg ýwlo gh od surehwd1
 Wudpr gh hqgxuhflplhqwr sru ghirupdflöq +GH,1 D sduwlu gh xq ghwhuplqdgr
ydoru gh od ghirupdflöq/ od whqvlöq qhfhvduld sdud vhjxlu dxphqwdqgr od ghiru0
pdflöq soävwlfd vh lqfuhphqwd1 D hvwh ihqöphqr vh oh oodpd hqgxuhflplhqwr sru
ghirupdflöq | vxhoh yhqlu dfrpsdôdgr sru od sìuglgd gho hvwdgr xqliruph gh gh0
irupdflrqhv | ho lqlflr gh od orfdol}dflöq gh ìvwdv hq od }rqd phgld gh od surehwd1
 Wudpr gh hvwulfflöq +HI,1 Hq hvwh wudpr vh revhuyd txh od vhfflöq gh xqd
sduwh gh od surehwd frplhq}d d glvplqxlu gh irupd dsuhfldeoh1 Hvwh ihqöphqr gh
orfdol}dflöq gh odv ghirupdflrqhv orqjlwxglqdohv | wudqvyhuvdohv/ frq sìuglgd gho
hvwdgr xqliruph dqwhulru/ vh ghqrplqd hvwulfflöq1 Od dsduhqwh sìuglgd gh whqvlöq
hq hvwh wudpr vh gheh d od ghqlflöq qrplqdo gh od whqvlöq/ txh hvwä fdofxodgd
vreuh ho äuhd lqlfldo gh od surehwd/ hq oxjdu gh fdofxoduod vreuh ho äuhd uhdo hq fdgd
prphqwr/ | txh hv phqru ghelgr d od hvwulfflöq1 Vh ghqrplqd whqvlöq gh urwxud
+o, d od pä{lpd whqvlöq phglgd hq ho hqvd|r1
Ho wlsr gh fxuyd whqvlöq0ghirupdflöq ghvfulwr fruuhvsrqgh d orv pdwhuldohv oodpdgrv
gýfwlohv/ frpr sru hmhpsor ho dfhur r ho freuh/ txh suhvhqwdq xq pdufdgr frpsruwd0
plhqwr soävwlfr | dofdq}dq od urwxud frq xq qlyho hohydgr gh ghirupdflöq1 Dvð/ sdud
hvwrv pdwhuldohv/ @ * 53 È | V * 533 È/ | orv wudprv ghvfulwrv vrq iäflophqwh
lghqwlfdeohv1
Ilj1 4156= Fxuyd whqvlöqghirupdflöq sdud pdwhuldohv iuäjlohv
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
5; FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
Hq rwurv pdwhuldohv frpr/ sru hmhpsor/ od ixqglflöq/ ho krupljöq r ho ylgulr/ ood0
pdgrv iuäjlohv/ qr vh suhvhqwd xqd }rqd gh xhqfld soävwlfd elhq ghqlgd1 Hq hvwrv
pdwhuldohv vh wrpd frqyhqflrqdophqwh frpr whqvlöq gh xhqfld/ s/ od fruuhvsrqglhqwh
d xqd ghirupdflöq shupdqhqwh gh 3/5 ( +Iljxud 4156,1 Hvwrv pdwhuldohv urpshq frq
srfd ghirupdflöq +V * 8 È,/ euxvfdphqwh/ flufxqvwdqfld sholjurvd sdud od vhjxulgdg
gh odv hvwuxfwxudv1
Qr revwdqwh or glfkr/ qr hv gho wrgr uljxurvr fdolfdu d xq pdwhuldo frqfuhwr frpr
gýwlo r iuäjlo/ |d txh ho frpsruwdplhqwr phfäqlfr ghshqgh hq judq phglgd gh odv
frqglflrqhv gh fdujd1 Dvð/ xq dfhur gýfwlo hq frqglflrqhv qrupdohv sxhgh prvwudu
xq frpsruwdplhqwr pdufdgdphqwh iuäjlo d edmdv whpshudwxudv r d dowdv yhorflgdghv gh
fdujd1 Sru rwud sduwh/ ho klhuur ixqglgr r ho ylgulr pxhvwudq xq frpsruwdplhqwr gýfwlo
d dowdv whpshudwxudv1
Gheh vhôdoduvh wdpelìq txh pxfkrv pdwhuldohv iuäjlohv h{klehq uhvlvwhqfldv px| gl0
ihuhqwhv vhjýq hvwìq vrolflwdgrv d wudfflöq r d frpsuhvlöq1 Dvð sru hmhpsor/ ho krupljöq
| od pd|ruðd gh odv urfdv qdwxudohv wlhqhq xq frpsruwdplhqwr px| iuäjlo d wudfflöq frq
xqd uhvlvwhqfld uhodwlydphqwh edmd1 Sru rwur odgr/ vx frpsruwdplhqwr d frpsuhvlöq hv
pxfkr päv gýfwlo/ dxqtxh vlq prvwudu xqd }rqd fodud gh xhqfld/ | vx uhvlvwhqfld d
frpsuhvlöq hv pxfkr pd|ru txh d wudfflöq/ gho rughq gh 43 yhfhv pd|ru/ wdo frpr vh
pxhvwud hq od Iljxud 41571
Orv dfhurv gh frqvwuxfflöq/ hq fdpelr/ wlhqhq xq frpsruwdplhqwr sduhflgr hq wudf0
flöq | hq frpsuhvlöq +sdud slh}dv srfr hvehowdv,/ | frq pdufdgrv wudprv gh xhqfld hq
Ilj1 4157= Fxuyd whqvlöqghirupdflöq sdud ho krupljöq
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
41451 WHQVLÖQ OÐPLWH/ WHQVLÖQ DGPLVLEOH  FRHILFLHQWH GH VHJXULGDG 5
Ilj1 4158= Fxuyd whqvlöqghirupdflöq lghdol}dgd sdud ho dfhur gh frqvwuxfflöq
dperv fdvrv1 Sdud hvwrv pdwhuldohv od fxuyd whqvlöq0ghirupdflöq vh vxhoh uhsuhvhqwdu
phgldqwh gldjudpdv wulolqhdohv +Iljxud 4158,/ hq orv txh vöor vh frqvlghudq orv wudprv
sursruflrqdohv | orv wudprv gh xhqfld1 Rwurv wlsrv gh dohdflöq gh dfhur/ sru vx sdu0
wh/ dshqdv pxhvwudq xq wudpr krul}rqwdo gh xhqfld/ shur wlhqhq xqd }rqd fodud gh
hqgxuhflplhqwr sru ghirupdflöq/ kdelwxdophqwh olqhdo1
4145 Whqvlöq oðplwh/ whqvlöq dgplvleoh | frhflhqwh gh vhjxulgdg
Ho oöjlfr uhtxlvlwr gh vhjxulgdg h{ljleoh d odv hvwuxfwxudv txh vh sur|hfwdq | vh frqv0
wux|hq frqoohyd od ghqlflöq gh xq ydoru vxshulru gh od whqvlöq txh ho pdwhuldo sxhgh
dofdq}du vlq txh h{lvwd ulhvjr gh txh vh surgx}fd xq idoor hvwuxfwxudo/ |d vhd ìvwh wr0
wdo r sdufldo1 Dvð/ vh ghqh whqvlöq oðplwh/ olp / frpr dtxho ydoru gh od whqvlöq do
fxdo ho pdwhuldo dofdq}d vx oðplwh gh uhvlvwhqfld/ | sru ghedmr gho fxdo qr vh surgxfhq
ql ghirupdflrqhv h{fhvlydv ql/ sru vxsxhvwr/ od urwxud gho plvpr1 Hq orv pdwhuldohv
gýfwlohv/ wdohv frpr ho dfhur/ hv kdelwxdo frqvlghudu frpr whqvlöq oðplwh od whqvlöq gh
xhqfld +olp @ s,/ plhqwudv txh hq orv pdwhuldohv iuäjlohv/ frpr ho krupljöq/ vh vxhoh
frqvlghudu frpr whqvlöq oðplwh od whqvlöq gh urwxud +olp @ o,1
Vlq hpedujr/ hq od suäfwlfd/ odv hvwuxfwxudv vh glvhôdq sdud wudedmdu d qlyhohv gh
whqvlöq vljqlfdwlydphqwh sru ghedmr gh od whqvlöq oðplwh gh orv fruuhvsrqglhqwhv pd0
whuldohv hvwuxfwxudohv1 Orv prwlyrv sdud hvwd suäfwlfd vrq ydulrv/ | ixqgdphqwdophqwh
ghelgrv d od h{lvwhqfld gh lqfhuwlgxpeuhv txh ho sur|hfwlvwd gheh frqwhpsodu hq od idvh
gh glvhôr=
 lqfhuwlgxpeuhv dvrfldgdv d od fdudfwhul}dflöq gh odv surslhgdghv phfäqlfdv gh orv
pdwhuldohv/ ghelgdv d od fdolgdg | krprjhqhlgdg gho pdwhuldo/ d od glvshuvlöq hq
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
63 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
orv hqvd|rv h{shulphqwdohv/ d od dghfxdflöq gh ìvwrv d odv frqglflrqhv uhdohv gh
vhuylflr/ d ihqöphqrv gh xhqfld | uhodmdflöq/ ghjudgdflöq ghelgd d fdxvdv iðvlfdv
r txðplfdv/ d hihfwrv fðfolfrv r glqäplfrv/ idwljd/ hwf1
 lqfhuwlgxpeuhv dvrfldgdv d od ghqlflöq | fdudfwhul}dflöq gh odv dfflrqhv/ |d vhd
sru od lqvxflhqfld gh gdwrv sdud hvwlpduodv +hihfwrv folpäwlfrv | dpelhqwdohv/
hihfwrv vðvplfrv,/ sru vx lqvxflhqwh ghqlflöq hq od idvh gh sur|hfwr +fdujdv gh
vhuylflr r fdujdv h{fhsflrqdohv,/ sru od yduldelolgdg whpsrudo gh vx qdwxudoh}d/
sru ho ghvfrqrflplhqwr gh vx hyroxflöq gxudqwh od ylgd ýwlo gh od hvwuxfwxud/ hwf1
 lqfhuwlgxpeuhv dvrfldgdv d orv pìwrgrv gh fäofxor/ |d vhd sru odv klsöwhvlv vlp0
solfdwlydv dgrswdgdv hq odv edvhv gh fäofxor/ sru od sursld qdwxudoh}d gh orv
pìwrgrv gh dqäolvlv r sru od glfxowdg dvrfldgd d ìvwrv hq fdvr gh xwlol}du pìwr0
grv vrvwlfdgrv1
 lqfhuwlgxpeuhv dvrfldgdv d orv pìwrgrv gh frqvwuxfflöq/ | txh sxhghq hvwdu uhod0
flrqdgdv frq ho surfhvr frqvwuxfwlyr suhylvwr/ orv surfhglplhqwrv gh hmhfxflöq |
gh frqwuro gh fdolgdg hpsohdgrv/ hwf1
 lqfhuwlgxpeuhv dvrfldgdv d orv pìwrgrv gh frqvhuydflöq | pdqwhqlplhqwr/ txh
sxhghq uh hmduvh hq ihqöphqrv gh ghjudgdflöq surjuhvlyd/ fruurvlöq/ djuhvlrqhv
dpelhqwdohv/ hwf1
Hq frqvhfxhqfld/ vh ghqh whqvlöq dgplvleoh/ dgp / gh od irupd
dgp @
olp
q
 olp +418:,
grqgh olp hv od whqvlöq oðplwh gho pdwhuldo | q hv xq frhflhqwh pd|ru +r h{fhsflrqdo0
phqwh ljxdo, txh od xqlgdg ghqrplqdgr frhflhqwh gh vhjxulgdg1 Odv hvwuxfwxudv vh
glvhôdq/ sru wdqwr/ frq ho fulwhulr gh txh od whqvlöq hq fxdotxlhu sxqwr vhd lqihulru do
ydoru gh od whqvlöq dgplvleoh hv ghflu/ vl pd{ hv ho ydoru pä{lpr gh od whqvlöq hq od
hvwuxfwxud/ gheh fxpsoluvh txh
pd{  dgp  olp +418;,
Od ghwhuplqdflöq gho frhflhqwh gh vhjxulgdg ghshqgh gh xq judq qýphur gh idfwr0
uhv/ shur ìvwh gheh vhu pd|ru fxdqwr pd|ru vhd ho judgr gh lqfhuwlgxpeuh hq od idvh gh
sur|hfwr r fxdqwr pd|ru vhd ho lpsdfwr/ hq wìuplqrv vrflrhfrqöplfrv/ txh dfduuhduðd
xq hyhqwxdo idoor hvwuxfwxudo1 Ho frhflhqwh gh vhjxulgdg sxhgh uhgxfluvh hq hvwuxfwx0
udv gh srfd frpsohmlgdg r gh ylgd ýwlo uhgxflgd1 Hq fxdotxlhu fdvr/ hvwh frhflhqwh
vh md vhjýq od h{shulhqfld dgtxlulgd hq hvwuxfwxudv dqäorjdv | hq ho qlyho whfqroöjlfr
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
41461 WHQVLÖQ HTXLYDOHQWH  FULWHULRV GH UHVLVWHQFLD 64
dsolfdeoh1 Hq hglfdflöq h lqjhqlhuðd gh od frqvwuxfflöq vh xvdq frhflhqwhv gh vhjxul0
gdg hqwuh 5 | 8/ dgrswäqgrvh ydoruhv päv dowrv sdud od frqvwuxfflöq lq vlwx txh sdud
od suhideulfdflöq1 Hq lqjhqlhuðd dhurqdýwlfd vh xvdq/ qhfhvduldphqwh/ frhflhqwhv gh
vhjxulgdg phqruhv/ hqwuh 4/8 | 5/ shur dvrfldgrv d pìwrgrv gh dqäolvlv/ frqvwuxfflöq/
frqvhuydflöq | frqwuro pxfkr päv frpsohmrv1
4146 Whqvlöq htxlydohqwh | fulwhulrv gh uhvlvwhqfld
Hq od Vhfflöq dqwhulru vh kd lqwurgxflgr ho frqfhswr gh whqvlöq dgplvleoh |/ wdpelìq/
ho gh frhflhqwh gh vhjxulgdg/ hq uhodflöq do gh whqvlöq oðplwh1 Hvwh ýowlpr vh ghqh
xvxdophqwh sdud orv glyhuvrv pdwhuldohv hq ixqflöq gh hqvd|rv gh uhvlvwhqfld hq txh ho
hvwdgr whqvlrqdo hv ixqgdphqwdophqwh xqld{ldo1 Vlq hpedujr/ hv kdelwxdo hq orv fdvrv gh
lqwhuìv hq Phfäqlfd gh Vöolgrv | hq Fäofxor gh Hvwuxfwxudv txh orv pdwhuldohv wudedmhq
hq hvwdgrv elglphqvlrqdohv r wulglphqvlrqdohv gh whqvlöq1 Hvwr lpsolfd od qhfhvlgdg gh
uhghqlu ho frqfhswr gh whqvlöq oðplwh gh irupd txh vhd xwlol}deoh edmr fdujd pxowld{ldo1
Od glfxowdg hvwuled hq od glfxowdg suäfwlfd gh uhdol}du hqvd|rv edmr hvwdgrv gh fdujd
frpsohmrv/ sru xq odgr/ | od pxowlsolflgdg gh frpelqdflrqhv gh whqvlrqhv d frqvlghudu/
sru rwur1 Ghelgr d hoor/ hv kdelwxdo phglu ho qlyho gh vrolflwdflöq gh xq pdwhuldo d wudyìv
gho frqfhswr gh whqvlöq +xqld{ldo, htxlydohqwh/ ht 1
Vh ghqh frpr whqvlöq htxlydohqwh +r gh frpsdudflöq, gh xq hvwdgr pxowld{ldo gh
whqvlrqhv d xq ydoru hvfdodu/ ixqflöq gh odv frpsrqhqwhv gho whqvru gh whqvlrqhv +r
gh orv ydoruhv gh odv whqvlrqhv sulqflsdohv gh ìvwh,/ txh sxhgh fruuhodflrqduvh frq orv
ydoruhv gh whqvlöq hq xq hqvd|r xqld{ldo1 Dvð/ grv hvwdgrv pxowld{ldohv gh whqvlöq vrq
htxlydohqwhv d hihfwrv gh uhvlvwhqfld vl ohv fruuhvsrqghq lgìqwlfdv whqvlrqhv htxlydohqwhv1
Hq sduwlfxodu/ xq hvwdgr pxowld{ldo hv htxlydohqwh d xq hvwdgr xqld{ldo hq ho txh dfwýd
xqd whqvlöq ljxdo d od whqvlöq htxlydohqwh gho sulphur1
Ho frqfhswr gh whqvlöq htxlydohqwh shuplwh dsolfdu d orv hvwdgrv pxowld{ldohv orv
plvprv fulwhulrv gh vhjxulgdg txh hq hvwdgrv xqld{ldohv1 Dvð/ vh h{ljh txh od pä{lpd
whqvlöq htxlydohqwh hq od hvwuxfwxud qr vxshuh ho ydoru gh od whqvlöq dgplvleoh/ ghqlgd
dsolfdqgr xq ghwhuplqdgr frhflhqwh gh vhjxulgdg d od whqvlöq oðplwh xqld{ldo=
+ht ,pd{  dgp @
olp
q
+418,
Gh hvwd irupd/ ho sureohpd gh glphqvlrqdu hvwuxfwxudv vrphwlgdv d hvwdgrv jhqhudohv
gh whqvlöq vh uhgxfh d ghqlu dghfxdgdphqwh odv whqvlrqhv htxlydohqwhv/ hydoxduodv |
frpsduduodv frq ho ydoru dgplvleoh1
Hq od suäfwlfd lqjhqlhulo vh xvdq glyhuvdv ghqlflrqhv hpsðulfdv gh od whqvlöq htxl0
ydohqwh/ txh vh dghfxdq hq pd|ru r phqru judgr d orv glihuhqwhv pdwhuldohv hpsohdgrv1
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
65 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
D hvwdv ghqlflrqhv vh ohv ghqrplqd fulwhulrv gh uhvlvwhqfld1 Orv päv kdelwxdohv vrq orv
vljxlhqwhv=
+d, Fulwhulr gh Udqnlqh
Vhjýq hvwh fulwhulr/ ho pdwhuldo idood fxdqgr ho pä{lpr ydoru devroxwr gh xqd gh odv
whqvlrqhv sulqflsdohv dofdq}d xq ydoru ljxdo d od whqvlöq oðplwh1 Hv ghflu/ vl odv whqvlrqhv
sulqflsdohv vrq   P  / od whqvlöq htxlydohqwh hv
ht @ +mm,pd{ l @ 4 5 6 +4193,
Hvwh fulwhulr vxhoh hpsohduvh sdud pdwhuldohv frpr ho krupljöq/ hq dtxhoodv vlwxdflrqhv
hq txh ho idoor gho pdwhuldo vh surgxfh suhgrplqdqwhphqwh d wudfflöq/ vhjýq ho oodpdgr
prgr L gh iudfwxud1
+e, Fulwhulr gh Wuhvfd
Vhjýq hvwh fulwhulr/ ho pdwhuldo idood fxdqgr od whqvlöq wdqjhqfldo pä{lpd dofdq}d ho
ydoru fruuhvsrqglhqwh d od whqvlöq wdqjhqfldo pä{lpd hq ho hqvd|r xqld{ldo1 Hv ghflu/
vl odv whqvlrqhv sulqflsdohv vrq   P  / hqwrqfhv od whqvlöq wdqjhqfldo pä{lpd
gheh vhu
pd{ 
ht
5
@
 
5
+4194,
r vhd/ txh od whqvlöq htxlydohqwh vh ghqh frpr
ht @   +4195,
Hvwh fulwhulr hv dghfxdgr sdud pdwhuldohv gýfwlohv vrphwlgrv d hvixhu}rv gh fruwdqwh
hohydgrv | txh vrq lqvhqvleohv do qlyho gh suhvlöq klgurvwäwlfd1
+f, Fulwhulr gh Yrq Plvhv
Vhjýq hvwh fulwhulr/ ho pdwhuldo idood fxdqgr od hqhujðd gh ghirupdflöq +yhu ho Oleur
5, dvrfldgd d surfhvrv gh ghirupdflöq gh glvwruvlöq dofdq}d ho ydoru fruuhvsrqglhqwh d
od hqhujðd gh glvwruvlöq oðplwh hq ho hqvd|r xqld{ldo1 Vhjýq hvwd klsöwhvlv/ od whqvlöq
htxlydohqwh hv
ht @
u
4
5
k
+ P,P . + ,P . + P,P
l
+4196,
Hvwh fulwhulr hv dghfxdgr sdud pdwhuldohv gýfwlohv frpr orv dfhurv gh frqvwuxfflöq/ txh
vrq lqvhqvleohv do qlyho gh suhvlöq klgurvwäwlfd/ hq dtxhoodv vlwxdflrqhv hq txh ho idoor
gho pdwhuldo vh surgxfh suhgrplqdqwhphqwh sru fl}doodgxud/ vhjýq ho oodpdgr prgr LL
gh iudfwxud1
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
41461 WHQVLÖQ HTXLYDOHQWH  FULWHULRV GH UHVLVWHQFLD 66
+g, Fulwhulr gh PrkuFrxorpe
Hvwh fulwhulr sxhgh frqvlghuduvh xqd jhqhudol}dflöq gho fulwhulr gh Wuhvfd sdud dtxhoorv
pdwhuldohv txh vrq vhqvleohv do qlyho gh frqqdplhqwr/ r vhd/ d od suhvlöq klgurvwäwlfd1
Od whqvlöq htxlydohqwh vh ghqh frpr
ht @  n +4197,
grqgh n @ +olp ,|@+olp ,ƒ hv od uhodflöq hqwuh odv whqvlrqhv oðplwh d wudfflöq | frpsuh0
vlöq1 Hvwh fulwhulr hv dghfxdgr wdqwr sdud pdwhuldohv iuäjlohv frpr gýfwlohv/ | vh vxhoh
dsolfdu d orv jhrpdwhuldohv r pdwhuldohv iulfflrqdohv/ wdohv frpr ho krupljöq r orv vxhorv/
txh suhvhqwdq xqd pdufdgd glihuhqfld hqwuh odv uhvlvwhqfld d wudfflöq | frpsuhvlöq1
Hq od Iljxud 4159 vh pxhvwud juäfdphqwh od glihuhqfld hqwuh orv glyhuvrv fulwhulrv
gh idoor lqwurgxflgrv1 Sdud xq hvwdgr sodqr gh whqvlrqhv/  @ 3/ vh uhsuhvhqwdq orv
oxjduhv jhrpìwulfrv gh odv frpelqdflrqhv gh ydoruhv gh whqvlrqhv sulqflsdohv /P txh
ghwhuplqdq xq ydoru oðplwh gh od fruuhvsrqglhqwh whqvlöq htxlydohqwh1 Sxhgh ghfluvh
txh ho lqwhulru gh odv fxuydv dvð ghqlgdv fruuhvsrqgh d vlwxdflrqhv hoävwlfdv/ hv ghflu/
vlq ulhvjr gh idoor1 Ho h{whulru gh glfkdv fxuydv fruuhvsrqgh d hvwdgrv gh whqvlöq
lpsrvleohv gh dofdq}du sru ho pdwhuldo hq fxhvwlöq1
Ilj1 4159= Hvwdgr sodqr gh whqvlrqhv= +d, fulwhulrv gh Udqnlqh/ Wuhvfd | Yrq Plvhv/
+e, fulwhulrv gh Wuhvfd | PrkuFrxorpe
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
67 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG
Hq od Iljxud 4159d vh frpsdudq orv fulwhulrv gh Udqnlqh/ Wuhvfd | Yrq Plvhv sdud
xq plvpr ydoru gh od whqvlöq oðplwh1 Vh revhuyd txh orv fulwhulrv gh Udqnlqh | Wuhvfd
frlqflghq hq orv fxdgudqwhv gh wudfflöq | frpsuhvlöq/ shur glhuhq vhqvleohphqwh hq
vlwxdflrqhv gh wudfflöqfrpsuhvlöq/ frq fl}doodgxud suhgrplqdqwh1 Ho fulwhulr gh Yrq
Plvhv sxhgh yhuvh frpr xqd yhuvlöq uhgrqghdgd gho fulwhulr gh Wuhvfd1 Hq od Iljxud
4159e vh frpsdudq orv fulwhulrv gh Wuhvfd | PrkuFrxorpe sdud xq plvpr ydoru gh
od whqvlöq oðplwh gh wudfflöq1 Ho fulwhulr gh PrkuFrxorpe sxhgh yhuvh frpr xqd
jhqhudol}dflöq gho fulwhulr gh Wuhvfd pxfkr päv dsur{lpdgd do frpsruwdplhqwr uhdo gh
orv jhrpdwhuldohv1
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
5 Ixqgdphqwrv gh Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv
514 Lqwurgxfflöq
Od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv |/ sru h{whqvlöq/ od Phfäqlfd gh Hvwuxfwxudv sxhghq
frqvlghuduvh frpr dtxhood sduwh gh od Phfäqlfd gh Vöolgrv txh uhvxowd gh dsolfdu od
Whruðd gh od Hodvwlflgdg d xq wlsr uhvwulqjlgr gh sureohpdv txh vh sodqwhdq hq ho gðd d
gðd gh od Lqjhqlhuðd Hvwuxfwxudo sdud srvlelolwdu vx uhvroxflöq gh irupd dqdoðwlfd1 Hvwd
fdwhjruðd gh sureohpdv ylhqh ghqlgd/ ixqgdphqwdophqwh/ sru=
 Od uhvwulfflöq hq od ghqlflöq gho sureohpd hoävwlfr1 Hvwd uhvwulfflöq dihfwd d
od jhrphwuðd gh orv hohphqwrv hvwuxfwxudohv/ d vxv frqglflrqhv gh vxvwhqwdflöq |
ylqfxodflöq | do wlsr gh dfflrqhv frqvlghudgdv1 Dvð/ od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv
vh dsolfd d slh}dv sulvpäwlfdv +yljdv/ froxpqdv/ eduudv/ hmhv/ hwf1, txh hvwäq dsr0
|dgdv/ duwlfxodgdv r hpsrwudgdv | vrphwlgdv d od dfflöq gh ixhu}dv sxqwxdohv r
uhsduwlgdv/ ghvfhqvrv gh dsr|rv/ fdujdv wìuplfdv/ hwf1
 Od dgrsflöq gh flhuwdv klsöwhvlv ixqgdphqwdohv1 Hvwdv klsöwhvlv shuplwhq/ sru
xq odgr/ ghqlu xq sureohpd olqhdo |/ sru rwur/ derugdu xq sureohpd lqlfldophqwh
wulglphqvlrqdo +odv slh}dv wlhqhq orqjlwxg/ dowxud | dqfkxud, frpr xq hqvdpeod0
mh gh sureohpdv eävlfdphqwh xqlglphqvlrqdohv +odv slh}dv vh uhsuhvhqwdq frpr
oðqhdv,1
Vh suhvhqwdq hq hvwh Fdsðwxor/ hq irupd euhyh/ orv ixqgdphqwrv gh odv grv glvfl0
solqdv phqflrqdgdv1 Vh lqwurgxfhq/ sulphur/ frqfhswrv hohphqwdohv frpr ho gh slh}d/
hvwuxfwxud/ dsr|r/ hqodfh/ hwf1/ | ghvsxìv rwurv gh lpsruwdqfld ixqgdphqwdo frpr orv
gh hvixhu}rv vreuh xqd vhfflöq/ hvwuxfwxudv lvrvwäwlfdv h klshuhvwäwlfdv/ oh|hv gh hvixhu0
}rv/ hwf1 Hq od ýowlpd Vhfflöq vh lqwurgxfh od sureohpäwlfd dvrfldgd d od uhvroxflöq gh
hvwuxfwxudv klshuhvwäwlfdv sdud hoor/ vh glvfxwhq orv uhtxlvlwrv gh htxloleulr | frpsdwl0
elolgdg gh od vroxflöq | vh sodqwhdq/ hq ixqflöq gh ìvwrv/ odv edvhv gh orv pìwrgrv gh
vroxflöq gh hvwuxfwxudv klshuhvwäwlfdv1
68
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
69 FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV
515 Remhwlyr gh od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv
Od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv/ frpr sduwh lqwhjudqwh gh od Phfäqlfd gh Hvwuxfwxudv/ wlh0
qh frpr remhwlyr ixqgdphqwdo ghwhuplqdu od uhvsxhvwd gh odv hvwuxfwxudv fxdqgr ìvwdv
vh yhq vrphwlgdv d odv glihuhqwhv dfflrqhv txh ghehq vrsruwdu gxudqwh vx frqvwuxfflöq
| ylgd ýwlo1
Sru uhvsxhvwd hvwuxfwxudo vh hqwlhqgh/ eävlfdphqwh/ od ghwhuplqdflöq gh orv hv0
wdgrv gh whqvlöq | ghirupdflöq d orv txh od hvwuxfwxud yd d hvwdu vrphwlgd sru hihfwr
gh orv glihuhqwhv hvwdgrv gh fdujd txh vh frqvlghudq1 Od ghwhuplqdflöq gh orv hvwdgrv
gh whqvlöq hv qhfhvduld sdud frpsuredu od vdwlvidfflöq gh orv fulwhulrv gh uhvlvwhqfld
txh hvwdeohfhq odv fruuhvsrqglhqwhv qrupdwlydv | orv xvrv gh exhqd suäfwlfd/ gh fdud d
jdudqwl}du od vhjxulgdg gh odv hvwuxfwxudv1 Sru vx sduwh/ od ghwhuplqdflöq gh orv hvwdgrv
gh ghirupdflöq vxhoh vhu qhfhvduld sdud vdwlvidfhu orv fulwhulrv gh uljlgh}/ txh hvwäq d
phqxgr oljdgrv d uhtxlvlwrv gh ixqflrqdolgdg gh odv hvwuxfwxudv1
Sru wdqwr/ od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv suhwhqgh hvwdeohfhu odv frqglflrqhv gh uh0
vlvwhqfld | uljlgh} gh odv hvwuxfwxudv dqdol}dgdv1 Dperv dvshfwrv vh derugdq hq orv
grv wlsrv gh sureohpdv ixqgdphqwdohv txh vh sodqwhdq hq od suäfwlfd lqjhqlhulo= ho
glphqvlrqdplhqwr | od yhulfdflöq gh hvwuxfwxudv1
Ho surfhvr gh frqvwuxfflöq gh xqd hvwuxfwxud hpslh}d sru od frqfhsflöq gh ìvwd1 Hq
hvwd idvh vh ghwhuplqd vx wlsrorjðd | vh lghqwlfdq odv dfflrqhv txh dfwxduäq vreuh hood1
Hvwd lghqwlfdflöq suhyld vh kdfh gh irupd dsur{lpdgd/ |d txh orv ydoruhv uhdohv gh
pxowlwxg gh dfflrqhv ghshqghq gh od irupd | glphqvlrqhv ghqlwlydv gh od hvwuxfwxud1
Hq hvh prphqwr hqwud hq mxhjr od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv sdud hydoxdu od uhvsxhvwd
hvwuxfwxudo gho fruuhvsrqglhqwh suhglvhôr hvwuxfwxudo1 Hq ixqflöq gh orv uhvxowdgrv
rewhqlgrv/ vh surfhgh do glphqvlrqdplhqwr gh orv hohphqwrv hvwuxfwxudohv/ hv ghflu/ d gdu
ydoruhv frqfuhwrv d odv glphqvlrqhv gh ìvwrv1 Ghvsxìv/ vh sdvd d od idvh gh ghqlflöq gho
sur|hfwr/ hq od fxdo vh shuvljxh vdwlvidfhu orv uhtxlvlwrv suhylvwrv1 Hq hvwd idvh vh sxhghq
prglfdu r udwlfdu odv glyhuvdv ghflvlrqhv wrpdgdv hq od idvh suhyld1 Hq fxdotxlhu fdvr/
vh ghqhq | frqfuhwdq od wlsrorjðd hvwuxfwxudo | odv dfflrqhv d frqvlghudu +shvr surslr/
Ilj1 514= Od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv hq ho Dqäolvlv gh Hvwuxfwxudv
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
5161 FRQFHSWR GH SLH]D  HVWUXFWXUD 6:
fdujdv ylydv/ hwf1,1 Vh sdvd hqwrqfhv d od yhulfdflöq gho prghor hvwuxfwxudo uhvxowdqwh1
Vl hvwd frpsuredflöq d srvwhulrul gho glvhôr hvwuxfwxudo hv vdwlvidfwruld/ vh hoderud ho
sur|hfwr ghqlwlyr vl qr or hv/ hv qhfhvdulr yroyhu d od idvh gh ghqlflöq1 Vh surfhgh/
sxhv/ gh irupd lwhudwlyd kdvwd txh vh vdwlvidfhq dghfxdgdphqwh wrgrv orv uhtxlvlwrv
qhfhvdulrv1
Ho surfhvr ghvfulwr vh pxhvwud gh irupd hvtxhpäwlfd hq od Iljxud 514/ grqgh vh
lqglfd ho sdsho txh od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv ghvhpshôd hq ìo1
516 Frqfhswr gh slh}d | hvwuxfwxud
Vh oodpd slh}d sulvpäwlfd/ yljd r eduud do fxhusr vöolgr hqjhqgudgr sru xq äuhd sodqd
V txh vh pxhyh hq ho hvsdflr/ gh pdqhud txh vx fhqwur gh judyhgdg J uhfruuh xqd oðqhd
gdgd o | vx sodqr vh pdqwlhqh frqvwdqwhphqwh qrupdo d glfkd oðqhd1 D od oðqhd o vh oh
ghqrplqd gluhfwul}/ oðqhd phgld r hmh gh od slh}d | d odv glyhuvdv srvlflrqhv gho äuhd V
vh ohv oodpd vhfflrqhv uhfwdv r vhfflrqhv qrupdohv gh od slh}d +yhu Iljxud 515d,1
Od gluhfwul} gh od slh}d sxhgh vhu xqd fxuyd dodehdgd/ sodqd r uhfwd/ gdqgr oxjdu
d slh}dv dodehdgdv +yljd hq kìolfh,/ slh}dv sodqdv +dufrv/ yljdv edoföq, r slh}dv uhfwdv
+pìqvxodv/ froxpqdv/ hwf1,1 Od vhfflöq gh od slh}d sxhgh vhu frqvwdqwh r yduldeoh d or
odujr gh od slh}d/ gdqgr oxjdu d slh}dv gh vhfflöq frqvwdqwh r yduldeoh/ uhvshfwlydphqwh1
Ilj1 515= Frqfhswr gh= +d, slh}d sulvpäwlfd/ +e, uhedqdgd | +f, eud
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
6; FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV
Vh oodpd uhedqdgd do hohphqwr glihuhqfldo gh slh}d frqwhqlgr hqwuh grv vhfflrqhv
uhfwdv lqqlwdphqwh suö{lpdv +yhu Iljxud 515e,1 Dvð/ vh sxhgh frqvlghudu d od yljd
frpr xq vöolgr jhqhudgr sru xqd vxfhvlöq gh uhedqdgdv glihuhqfldohv1 Vh oodpd eud do
hohphqwr glihuhqfldo gh yroxphq jhqhudgr sru xq hohphqwr glihuhqfldo gho äuhd sodqd V
hq ho prylplhqwr txh jhqhud od slh}d sulvpäwlfd +yhu Iljxud 515f,1 Sru wdqwr/ vh sxhgh
frqvlghudu d od yljd frpr xq vöolgr irupdgr sru xq kd} gh eudv glihuhqfldohv1 Od
uhedqdgd | od eud vrq orv hohphqwrv glihuhqfldohv eävlfrv gh hvwxglr hq od Uhvlvwhqfld
gh Pdwhuldohv1
Vh oodpd slh}d gh sodqr phglr d dtxhood slh}d sodqd hq od txh od vhfflöq uhfwd hv
vlpìwulfd uhvshfwr d xq sodqr txh frqwlhqh d od gluhfwul} gh od slh}d | txh hvwä vrphwlgd
d fdujdv frqwhqlgdv hq glfkr sodqr phglr1 Vh oodpd slh}d gh flolqgur phglr d dtxhood
slh}d sodqd hq od txh od vhfflöq uhfwd hv vlpìwulfd uhvshfwr d xq sodqr shushqglfxodu do
txh frqwlhqh d od gluhfwul} gh od slh}d | txh hvwä vrphwlgd d fdujdv shushqglfxoduhv do
sodqr gh od gluhfwul}1
Vh oodpd hvwuxfwxud gh eduudv do vlvwhpd phfäqlfr irupdgr sru ho hqvdpeodmh gh
slh}dv sulvpäwlfdv1 Vh kdeod gh hvwuxfwxud sodqd fxdqgr odv gluhfwulfhv gh wrgdv odv
slh}dv txh irupdq od hvwuxfwxud hvwäq frqwhqlgdv hq xq plvpr sodqr/ | gh hvwuxfwxud
hvsdfldo hq fdvr frqwudulr1 Vh oodpd hvwuxfwxud gh sodqr phglr d od hvwuxfwxud sodqd
irupdgd sru slh}dv gh sodqr phglr/ | txh hvwäq vrphwlgdv d fdujdv frqwhqlgdv hq glfkr
sodqr phglr1 Vh oodpd hpsduuloodgr sodqr d od hvwuxfwxud sodqd irupdgd sru slh}dv gh
flolqgur phglr/ | txh hvwäq vrphwlgdv d fdujdv shushqglfxoduhv d vx sodqr phglr1
Hq hvwh Oleur vh wudwduäq vlhpsuh hvwuxfwxudv gh eduudv |/ ixqgdphqwdophqwh/ hv0
wuxfwxudv gh eduudv gh sodqr phglr1
517 Sulqflslrv gh od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv
Od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv hv xqd glvflsolqd txh vh edvd hq wuhv sulqflslrv r klsöwhvlv
ixqgdphqwdohv= ho Sulqflslr gh uljlgh}/ ho Sulqflslr gh vxshusrvlflöq | ho Sulqflslr gh
Vdlqw0Yhqdqw1 Od ydolgh} gh orv uhvxowdgrv rewhqlgrv phgldqwh hvwd whruðd ghshqgh/
eävlfdphqwh/ gho judgr gh vdwlvidfflöq gh hvwrv sulqflslrv hq ho fdvr frqfuhwr hq txh vh
dsoltxh1
51714 Sulqflslr gh uljlgh}
Ho Sulqflslr gh uljlgh} hv xqd frqvhfxhqfld gluhfwd gh od klsöwhvlv gh shtxhôrv pryl0
plhqwrv dsolfdgd do dqäolvlv gh hvwuxfwxudv | hvwdeohfh txh
odv hfxdflrqhv gh htxloleulr vh sxhghq irupxodu vreuh od jhrphwuðd lqghirupdgd/
hv ghflu/ vlq frqvlghudu orv prylplhqwrv suryrfdgrv sru ho vlvwhpd gh fdujdv1
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
5171 SULQFLSLRV GH OD UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV 6
Ilj1 516= Lpsolfdflöq gho Sulqflslr gh uljlgh}
Hvwd klsöwhvlv lpsolfd txh orv prylplhqwrv gh od hvwuxfwxud ghelgrv do vlvwhpd
gh fdujdv vhdq shtxhôrv= orv ghvsod}dplhqwrv/ frpsdudgrv frq odv glphqvlrqhv gh od
hvwuxfwxud/ | orv jlurv +hq udgldqhv,/ frpsdudgrv frq od xqlgdg1 Vl hvwd frqglflöq qr
vh fxpsoh/ odv hfxdflrqhv gh htxloleulr ghehq irupxoduvh hq od jhrphwuðd ghirupdgd/ |
ho sureohpd ghmd gh vhu olqhdo sdud wudqvirupduvh hq xq sureohpd jhrpìwulfdphqwh qr
olqhdo1
Hq od Iljxud 516 vh loxvwud od xwlolgdg gho Sulqflslr gh uljlgh}1 Edmr od klsöwhvlv gh
shtxhôrv prylplhqwrv +l}txlhugd,/ odv uhdfflrqhv hq ho hpsrwudplhqwr vöor ghshqghq
gh od jhrphwuðd lqlfldo | gh odv fdujdv vlq hood +ghuhfkd,/ odv uhdfflrqhv ghshqghq gh od
ghirupdflöq gh od hvwuxfwxud/ | ìvwd hv ghvfrqrflgd d sulrul1
51715 Sulqflslr gh vxshusrvlflöq
Frpr |d vh lqglfö hq ho Fdsðwxor dqwhulru/ vl hv yäolgd od klsöwhvlv gh shtxhôrv ghv0
sod}dplhqwrv | vh fxpsoh/ dghpäv/ od oh| gh Krrnh/ hqwrqfhv ho sureohpd hv olqhdo1 Od
uhvroxflöq gh xq sureohpd hvwuxfwxudo olqhdo hv pxfkr päv vhqflood txh od gh xqr qr
olqhdo dsduwh gh rwudv glfxowdghv gh wlsr suäfwlfr/ hq xq sureohpd qr olqhdo qr h{lvwh/
hq jhqhudo/ jdudqwðd gh txh od vroxflöq h{lvwd | vhd ýqlfd1
Dghpäv/ vl ho sureohpd hv olqhdo sxhgh dsolfduvh ho Sulqflslr gh vxshusrvlflöq1 Ìvwh
hvwdeohfh txh
orv hihfwrv txh xq vlvwhpd gh ixhu}dv ruljlqd vreuh xqd hvwuxfwxud vrq ljxdohv d
od vxpd gh orv hihfwrv txh ruljlqdq fdgd xqd gh odv ixhu}dv gho vlvwhpd dfwxdqgr sru
vhsdudgr1
Xqd frqvhfxhqfld lqphgldwd gho flwdgr sulqflslr hv txh ho hvwdgr qdo +whqvlrqdo
| ghirupdflrqdo, gh xqd hvwuxfwxud vrphwlgd d xq vlvwhpd gh ixhu}dv qr ghshqgh gho
rughq gh dsolfdflöq gh glfkdv ixhu}dv1 Hvwr shuplwh/ sru hmhpsor/ dqdol}du ho fdvr gh xqd
vrolflwdflöq frpsohmd ghvfrpsrqlìqgrod hq fdvrv päv vlpsohv gh hvwxgldu1 Hv srvleoh/
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
73 FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV
Ilj1 517= Lpsolfdflöq gho Sulqflslr gh vxshusrvlflöq
dvlplvpr/ od ghqlflöq | ho dqäolvlv gh hvwdgrv gh fdujd gh lqwhuìv frpr frpelqdflöq gh
hvwdgrv gh fdujd suhyldphqwh ghqlgrv | dqdol}dgrv1 Dpedv srvlelolgdghv vrq xwlol}dgdv
iuhfxhqwhphqwh hq Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv1
Dvð/ sru hmhpsor/ hq od Iljxud 517 vh pxhvwud xqd yljd eldsr|dgd vreuh od txh dfwýd
xq vlvwhpd gh fdujd frqvlvwhqwh hq grv ixhu}dv sxqwxdohv hvwh vlvwhpd sxhgh ghvfrp0
srqhuvh hq orv grv vlvwhpdv päv vlpsohv gh od sduwh lqihulru gh od Iljxud1 Ho sulqflslr
gh vxshusrvlflöq lpsolfd txh odv uhdfflrqhv/ prylplhqwrv/ whqvlrqhv | ghirupdflrqhv
txh suryrfd vreuh od hvwuxfwxud ho hvwdgr gh fdujdv ruljlqdo hv ljxdo d od vxpd gh odv
uhdfflrqhv/ prylplhqwrv/ whqvlrqhv | ghirupdflrqhv txh suryrfdq orv hvwdgrv hq orv txh
ìvwh vh ghvfrpsrqh1
51716 Sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw
Ho Sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw sxhgh frqvlghuduvh od yhugdghud slhgud dqjxodu vreuh od
txh vh hglfd od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv/ |d txh hvwdeohfh txh
hq xqd slh}d sulvpäwlfd/ odv whqvlrqhv txh dfwýdq vreuh xqd vhfflöq uhfwd/ dohmdgd
gh orv sxqwrv gh dsolfdflöq gh xq vlvwhpd gh fdujdv/ vöor ghshqghq gh od ixhu}d | gho
prphqwr uhvxowdqwhv gh odv ixhu}dv vlwxdgdv d xq odgr gh od vhfflöq frqvlghudgd1
Hvwd klsöwhvlv lpsolfd txh orv hihfwrv orfdohv +ixhu}dv frqfhqwudgdv/ dsr|rv/ yduld0
flrqhv gh vhfflöq, vöor dihfwdq d xqd }rqd orfdol}dgd d xqr | rwur odgr gh odv vhfflrqhv
hq txh vh surgxfhq1 Od irupd suhflvd hq txh vh dsolfdq odv fdujdv r orv glvsrvlwlyrv
hpsohdgrv sdud dsolfduodv/ dvð frpr od glvsrvlflöq frqvwuxfwlyd frqfuhwd gh orv dsdud0
wrv gh dsr|r/ vöor dihfwdq do hvwdgr whqvlrqdo gh hvwd }rqd orfdol}dgd/ gh xqd orqjlwxg
dsur{lpdgdphqwh ljxdo do fdqwr gh od slh}d1 Ho hvwxglr whqvlrqdo gh odv }rqdv dihfwdgdv
sru orv hihfwrv orfdohv hv frpsohmr | gheh kdfhuvh phgldqwh od Whruðd gh od Hodvwlflgdg1
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
5171 SULQFLSLRV GH OD UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV 74
Ilj1 518= Loxvwudflöq gho Sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw
Hq od Vhfflöq 518 vh ghqh ho frqfhswr gh hvixhu}rv vreuh xqd vhfflöq/ suhflvdphqwh/
frpr odv frpsrqhqwhv gh od ixhu}d | gho prphqwr uhvxowdqwhv gh odv ixhu}dv vlwxdgdv d
xq odgr gh od vhfflöq1 Ho fäofxor gh hvixhu}rv mxhjd xq sdsho ixqgdphqwdo hq od Whruðd
gh Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv | Fäofxor gh Hvwuxfwxudv/ |d txh/ vhjýq ho Sulqflslr gh
Vdlqw0Yhqdqw/ odv whqvlrqhv hq xqd vhfflöq vöor ghshqghq gho ydoru gh ìvwrv1
Hq od Iljxud 518 vh pxhvwudq grv hmhpsorv gh yrodgl}rv frq prphqwr dsolfdgr hq
vxv h{wuhprv oleuhv1 Hq ho sulphu fdvr/ ho hpsrwudplhqwr vh frqvljxh dsr|dqgr od yljd
frqwud ho vrsruwh | frduwdqgr ho jlur phgldqwh vhqgrv dqjxoduhv vrogdgrv d dperv ho
prphqwr hq ho h{wuhpr hv od uhvxowdqwh gh xq sdu ixhu}dv krul}rqwdohv1 Hq ho vhjxqgr
fdvr/ ho hpsrwudplhqwr vh frqvljxh hqfdvwudqgr dghfxdgdphqwh od yljd hq ho vrsruwh
ho prphqwr hq ho h{wuhpr hv od uhvxowdqwh gh xq sdu ixhu}dv lqfolqdgdv uhvshfwr do hmh
gh od yljd1 Hq dpedv vlwxdflrqhv/ ho prphqwr uhvxowdqwh gh odv ixhu}dv dfwxdqwhv hv
lgìqwlfr/ plhqwudv txh od uhvxowdqwh gh ixhu}dv hv qxod1
D shvdu gh txh odv pdwhuldol}dflrqhv gh odv frqglflrqhv gh hpsrwudplhqwr | gh orv
prphqwrv dsolfdgrv vrq glihuhqwhv/ vx lghdol}dflöq d hihfwrv gh fäofxor hv lgìqwlfd/ wdo
frpr vh pxhvwud hq od Iljxud 5181 Vhjýq ho Sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw/ odv whqvlrqhv
txh dsduhfhq hq odv }rqdv fhqwudohv gh odv slh}dv ghshqghq/ h{foxvlydphqwh/ gho pr0
phqwr uhvxowdqwh gh odv ixhu}dv dfwxdqwhv odv }rqdv h{wuhpdv/ sru ho frqwudulr/ vh yhq
dihfwdgdv sru orv hihfwrv orfdohv/ | od ghwhuplqdflöq gh vx hvwdgr whqvlrqdo uhtxhuluä
frqvlghudflrqhv päv fxlgdgrvdv1
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
75 FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV
Hq od suäfwlfd lqjhqlhulo/ ho hvwxglr gho hvwdgr whqvlrqdo gh xq hohphqwr hvwuxfwxudo
vxhoh kdfhuvh vxsrqlhqgr txh ho Sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw hv dsolfdeoh d od wrwdolgdg
gh odv vhfflrqhv dqdol}dgdv1 Ho glphqvlrqdplhqwr gh odv slh}dv vxhoh kdfhuvh hq ixqflöq
gh orv uhvxowdgrv dvð rewhqlgrv1 D srvwhulrul/ vh dgrswdq odv glvsrvlflrqhv frqvwuxfwlydv
qhfhvduldv sdud uhgxflu r vrsruwdu gh irupdu dghfxdgd orv hihfwrv orfdohv hq odv }rqdv
hq odv txh orv uhvxowdgrv fdofxodgrv hq hvwd irupd qr vrq dsolfdeohv1
51717 Uhvwulfflrqhv jhrpìwulfdv
Sdud txh orv sulqflslrv ixqgdphqwdohv hqxqfldgrv vh fxpsodq | orv uhvxowdgrv gh od
Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv vhdq yäolgrv/ odv slh}dv ghehq fxpsolu flhuwdv frqglflrqhv=
 Jhrphwuðd gh od gluhfwul}1 Hq slh}dv gh gluhfwul} fxuyd/ orv udglrv gh fxuydwxud
gh ìvwd ghehq vhu judqghv hq uhodflöq do fdqwr gh odv slh}dv1 Vl hvwd uhodflöq hv
vxixflhqwhphqwh shtxhôd/ orv hihfwrv gh od fxuydwxud sxhghq oohjdu d ghvsuhfldu0
vh hq ho dqäolvlv gho frpsruwdplhqwr gh odv uhedqdgdv | xwlol}du odv h{suhvlrqhv
rewhqlgdv sdud slh}dv gh gluhfwul} uhfwd1
 Jhrphwuðd gh odv vhfflrqhv=
 Glphqvlrqhv1 Odv glphqvlrqhv wudqvyhuvdohv gh odv slh}dv/ fdqwr | dqfkr/
ghehq vhu shtxhôdv hq uhodflöq d vx orqjlwxg1 Hvwr hv qhfhvdulr sdud txh vh
fxpsodq ho sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw | odv klsöwhvlv gh ghirupdflöq gh odv
vhfflrqhv txh vh xwlol}dq kdelwxdophqwh1 Sru rwur odgr/ odv fdudfwhuðvwlfdv
jhrpìwulfdv gh odv vhfflrqhv uhfwdv ghehq dvhjxudu txh odv slh}dv whqjdq od
uljlgh} qhfhvduld sdud txh orv prylplhqwrv vhdq shtxhôrv1 Hq jhqhudo/ vrq
dgplvleohv odv uhodflrqhv fdqwr2ox} +k@o, vljxlhqwhv=
k
o
@
4
43
d
4
45
sdud slh}dv uhfwdv gh krupljöq dupdgr
k
o
@
4
48
d
4
58
sdud slh}dv uhfwdv gh krupljöq suhwhqvdgr
k
o
@
4
53
d
4
68
sdud slh}dv uhfwdv gh dfhur odplqdgr
k
o
@
4
73
d
4
433
sdud dufrv
 Yduldflöq1 Hq slh}dv gh vhfflöq yduldeoh/ od yduldflöq gh odv glphqvlrqhv
wudqvyhuvdohv gheh vhu judgxdo | ohqwd1 Odv yduldflrqhv euxvfdv hq odv fdudf0
whuðvwlfdv jhrpìwulfdv gh odv vhfflrqhv surgxfhq hihfwrv orfdohv txh lqydolgdq
ho sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw1
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
5181 GHILQLFLÖQ GH HVIXHU]RV HQ XQD VHFFLÖQ 76
518 Ghqlflöq gh hvixhu}rv hq xqd vhfflöq
Gdgd xqd yljd vrphwlgd d od dfflöq gh xq vlvwhpd gh fdujdv h{whulruhv/ vxsrqguhprv
txh xqd vhfflöq uhfwd fxdotxlhud/ V/ glylgh od slh}d hq grv sduwhv/ +D, | +E,/ vlwxdgdv
fdgd xqd d xq odgr gh od vhfflöq frqvlghudgd/ wdo frpr vh pxhvwud hq od Iljxud 5191
Ho vlvwhpd gh ixhu}dv +dfflrqhv | uhdfflrqhv, txh dfwýdq vreuh od yljd gheh hvwdu hq
htxloleulr hvwäwlfr1 Vl oodpdprv IÈ do vlvwhpd gh ixhu}dv txh dfwýd vreuh od sduwh +D,
gh od slh}d | I do vlvwhpd gh ixhu}dv txh dfwýd vreuh od sduwh +E,/ sru htxloleulr gh
od yljd gheh vhu=
IÈ . I @ 3 +514,
Dvlplvpr/ wrpdqgr prphqwrv uhvshfwr do fhqwur gh judyhgdg J gh od vhfflöq V/ gheh
fxpsoluvh=
PgVÈ . PgV @ 3 +515,
Frqvlghuhprv dkrud/ sru vhsdudgr/ ho htxloleulr gh odv grv sduwhv gh od slh}d +D, |
+E,= Sdud txh wdo htxloleulr h{lvwd/ hv qhfhvdulr vxsrqhu txh h{lvwhq xqdv ixhu}dv gh
lqwhudfflöq txh dpedv sduwhv vh hmhufhq hqwuh vð/ d wudyìv gh od vxshuflh V= Dvð/ od sduwh
+E, hmhufhuä vreuh od sduwh +D, xqdv ixhu}dv txh srghprv uhgxflu d xqd uhvxowdqwh UÈ
| xq prphqwr uhvxowdqwh/ uhvshfwr d J/ PgÈ1 Gh irupd dqäorjd/ od sduwh +D, hmhufh
vreuh od sduwh +E, xqd ixhu}d uhvxowdqwh U | xq prphqwr uhvxowdqwh Pg1
Ilj1 519= Ixhu}d | prphqwr uhvxowdqwhv hq xqd vhfflöq
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
77 FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV
Sru htxloleulr gh od sduwh +D, gheh vhu=
IÈ . UÈ @ 3
PgVÈ . PgÈ @ 3
+516,
Sru htxloleulr gh od sduwh +E, gheh vhu=
I . U @ 3
PgV . Pg @ 3
+517,
Vxpdqgr odv hfxdflrqhv +516, | +517, | whqlhqgr hq fxhqwd ho htxloleulr joredo +hfxdflr0
qhv +514, | +515,,/ vh wlhqh=
+IÈ . I , . UÈ . U @ 3 , UÈ @ U +518d,
+ PgVÈ . PgV, . PgÈ . Pg @ 3 , PgÈ @ Pg +518e,
Sru or wdqwr/ odv dfflrqhv txh xqd sduwh hmhufh vreuh od rwud vrq ljxdohv | gh vhqwlgr
frqwudulr1
Oodpdqgr sru vlpsolflgdg= U @ UÈ @ U | P @ PgÈ @ Pg/ vh whqguä
wdpelìq txh=
U @ IÈ @ I
P @ PgVÈ @ PgV
,
+519,
Fxdqgr od ixhu}d uhvxowdqwh U | ho prphqwr uhvxowdqwh P vh fdofxodq hq od irupd
U @ I | P @ PgV/ hv ghflu/ whqlhqgr hq fxhqwd odv ixhu}dv txh dfwýdq sru ghodqwh
gh V +hq od sduwh E,/ ho fäofxor vh oodpd iurqwdo1 Fxdqgr U | P vh fdofxodq hq od
irupd U @ IÈ | P @ PgVÈ/ hv ghflu/ whqlhqgr hq fxhqwd odv ixhu}dv txh dfwýdq
sru ghwuäv gh V +hq od sduwh D,/ ho fäofxor vh oodpd gruvdo1 Hv hylghqwh txh dperv
surfhglplhqwrv frqgxfhq d uhvxowdgrv lgìqwlfrv1
Ghqlprv ho wulhgur fduwhvldqr gh{wuöjlur {|}/ frq ruljhq hq ho fhqwur gh judyhgdg
J gh od vhfflöq V/ hq ho txh ho hmh { hv qrupdo d od vhfflöq V/ rulhqwdgd gh +D, d +E,
| wdqjhqwh d od gluhfwul} gh od yljd/ | orv hmhv +| }, vrq orv hmhv sulqflsdohv gh lqhufld
gh od vhfflöq V +yhu Iljxud 51:,1 Sur|hfwdqgr od ixhu}d uhvxowdqwh U vreuh hvwrv hmhv vh
ghqh frpr=
Hvixhu}r D{lo Q
Hvixhu}r Fruwdqwh WC
Hvixhu}r Fruwdqwh WS

A@
A
d od sur|hfflöq gh U vhjýq ho hmh
;
A?
A=
{
|
}
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
5191 UHODFLÖQ HQWUH HVIXHU]RV  WHQVLRQHV 78
Ilj1 51:= Ghqlflöq gh hvixhu}rv hq xqd vhfflöq
Dqäorjdphqwh/ sur|hfwdqgr ho prphqwr uhvxowdqwh P vreuh orv hmhv/ vh ghqh frpr=
Prphqwr Wruvru P|
Prphqwr Iohfwru PC
Prphqwr Iohfwru PS

A@
A
d od sur|hfflöq gh P vhjýq ho hmh
;
A?
A=
{
|
}
519 Uhodflöq hqwuh hvixhu}rv | whqvlrqhv
Odv uhvxowdqwhv U | P/ | vxv uhvshfwlydv frpsrqhqwhv/ hv ghflu/ orv hvixhu}rv hq od
vhfflöq/ vrq odv uhvxowdqwhv hvwäwlfdv gh odv whqvlrqhv txh dfwýdq vreuh od vhfflöq V1 Wdo
frpr vh ghqlö hq ho Fdsðwxor dqwhulru/ glfkdv whqvlrqhv vrq odv ixhu}dv gh lqwhudfflöq
txh xqd sduwh gh od yljd hmhufh vreuh od rwud/ ghqlgdv sru xqlgdg gh vxshuflh gh od
vhfflöq V1
Dvð/ wdo frpr vh pxhvwud hq od Iljxud 51;/ vreuh xq glihuhqfldo gh äuhd gV/ gh od
vhfflöq V/ dfwxduä xqd whqvlöq w/ txh sxhgh ghvfrpsrqhuvh hq xqd whqvlöq qrupdo 7/
vhjýq ho hmh {/ | xqd whqvlöq wdqjhqfldo  vreuh od vhfflöq V1 Od whqvlöq wdqjhqfldo
sxhgh ghvfrpsrqhuvh/ d vx yh}/ hq vxv frpsrqhqwhv fduwhvldqdv vhjýq orv hmhv +| },/
gdqgr odv whqvlrqhv 7C 7S/ uhvshfwlydphqwh1
Sdud txh U | P iruphq xq vlvwhpd htxlydohqwh do vlvwhpd gh ixhu}dv lqwhuqdv
glihuhqfldohv w gV/ ghehq fxpsoluvh odv vljxlhqwhv uhodflrqhv yhfwruldohv=
U @
]
U
w gV  P @
]
U
u w gV +51:,
grqgh u hv ho yhfwru gh srvlflöq gh gV uhvshfwr do fhqwur gh judyhgdg gh od vhfflöq/ frq
frpsrqhqwhv u+3 | },1
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
79 FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV
Ilj1 51;= Uhodflöq hqwuh hvixhu}rv | whqvlrqhv
Odv dqwhulruhv uhodflrqhv yhfwruldohv vh sxhghq ghvfrpsrqhu hq odv fruuhvsrqglhqwhv
hfxdflrqhv hvfdoduhv1 Dvð/ od sulphud gh odv hfxdflrqhv +51:, vh ghvfrpsrqh hq=
Q @
]
U
7 gV  WC @
]
U
7C gV  WS @
]
U
7S gV +51;,
Dqäorjdphqwh/ od vhjxqgd gh odv hfxdflrqhv +51:, vh ghvfrpsrqh hq=
P| @
]
U
+7S | 7C },gV  PC @
]
U
7 } gV  PS @
]
U
7 | gV +51,
Hvwdv hfxdflrqhv pxhvwudq od uhodflöq hqwuh orv hvixhu}rv | odv whqvlrqhv dfwxdqwhv
hq xqd vhfflöq | vhuäq hpsohdgdv d phqxgr hq orv Fdsðwxorv srvwhulruhv1
Od Iljxud 51 pxhvwud ho frqyhqlr gh vljqrv xwlol}dgr sdud odv frpsrqhqwhv gh
whqvlöq | gh prphqwr1 Odv whqvlrqhv vreuh od vhfflöq vrq srvlwlydv vl wlhqhq ho vhqwlgr
gh orv fruuhvsrqglhqwhv vhplhmhv srvlwlyrv1 Orv prphqwrv vrq srvlwlyrv vl/ dgrswdqgr
ho fulwhulr gh od pdqr ghuhfkd/ ho vhqwlgr gh orv yhfwruhv prphqwr hv srvlwlyr1
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
51:1 HVIXHU]RV HQ SLH]DV GH SODQR PHGLR 7:
Ilj1 51= Frqyhqlr gh vljqrv gh whqvlrqhv | prphqwrv
51: Hvixhu}rv hq slh}dv gh sodqr phglr
Frqvlghuhprv xqd slh}d gh sodqr phglr wdo frpr od txh vh pxhvwud hq od Iljxud 51431
Oodpduhprv [ do sodqr phglr txh/ uhfrughprv/ frqwlhqh d od gluhfwul}/ hv sodqr gh
vlphwuðd gh odv vhfflrqhv uhfwdv | frqwlhqh wdpelìq d odv fdujdv txh dfwýdq vreuh od
slh}d1
Ho wulhgur gh uhihuhqfld {|} orfdo gh xqd vhfflöq jhqìulfd vh ghqh gh od irupd
vljxlhqwh1 Ho hmh { hv wdqjhqwh d od gluhfwul} gh od slh}d hq ho fhqwur gh judyhgdg gh
Ilj1 5143= Hvixhu}rv hq slh}dv gh sodqr phglr
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
7; FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV
od vhfflöq J/ | rulhqwdgr vhjýq ho vhqwlgr srvlwlyr gh uhfruulgr gh od gluhfwul}1 Ho hmh
| hvwä wdpelìq hq ho sodqr phglr txh/ sru vlphwuðd/ hv sodqr sulqflsdo gh lqhufld/ | hv
qrupdo do hmh { irupdqgr frq ìvwh xq äqjxor gh @5 udgldqhv +dqwlkrudulr,1 Ho hmh }
hv qrupdo d orv hmhv +{ |, | gh vhqwlgr wdo txh ho wulhgur +{ | }, hv gh{wuöjlur1 Dvð/ ho
sodqr [ frlqflgh frq ho sodqr {|/ | ho hmh } hv shushqglfxodu d ìvwh1
Do dfwxdu odv ixhu}dv h{whulruhv vöor hq ho sodqr [ / od uhvxowdqwh U gh odv ixhu}dv
txh dfwýdq d xqr x rwur odgr gh od vhfflöq hvwä frqwhqlgd hq glfkr sodqr/ | vh ghvfrp0
srqh hq xq hvixhu}r d{lo Q +vhjýq ho hmh {, | xq hvixhu}r fruwdqwh W +vhjýq ho hmh |,1
Sru vlphwuðd uhvshfwr do sodqr phglr/ WS hv qxor1 Sru ho plvpr prwlyr/ ho prphqwr
uhvxowdqwh P gh odv ixhu}dv txh dfwýdq d xqr x rwur odgr gh od vhfflöq hv shushqglfxodu
do sodqr [ | vh oodpd prphqwr hfwru P d vx ýqlfd frpsrqhqwh vhjýq ho hmh }1 Odv
rwudv grv frpsrqhqwhv P| | PC vrq qxodv sru vlphwuðd uhvshfwr do sodqr phglr1
Do uhihuluqrv d orv hvixhu}rv hq slh}dv gh sodqr phglr dgrswduhprv ho vljxlhqwh
frqyhqlr gh vljqrv/ txh vh pxhvwud hq od Iljxud 5144=
 Ho hvixhu}r d{lo Q hv srvlwlyr vl hv gh wudfflöq +vhjýq ho vhqwlgr srvlwlyr gho hmh
{ hq od fdud iurqwdo, | qhjdwlyr vl hv gh frpsuhvlöq1
 Ho hvixhu}r fruwdqwh W hv srvlwlyr vl kdfh jludu od uhedqdgd hq vhqwlgr dqwlkrudulr
+vhjýq ho vhqwlgr srvlwlyr gho hmh | hq od fdud iurqwdo,/ | qhjdwlyr hq fdvr frqwudulr1
 Ho prphqwr hfwru P hv srvlwlyr vl hv dqwlkrudulr vreuh od fdud iurqwdo +vhjýq ho
vhqwlgr srvlwlyr gho hmh } hq od fdud iurqwdo,/ | qhjdwlyr hq fdvr frqwudulr1
Ilj1 5144= Frqyhqlr gh vljqrv sdud hvixhu}rv hq slh}dv gh sodqr phglr
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
51;1 HFXDFLRQHV GH HTXLOLEULR HQ SLH]DV UHFWDV 7
51; Hfxdflrqhv gh htxloleulr hq slh}dv uhfwdv
Frqvlghuhprv ho htxloleulr gh xqd uhedqdgd glihuhqfldo gh xqd slh}d uhfwd gh sodqr
phglr/ vreuh od txh dfwýdq xqdv ixhu}dv uhsduwlgdv sru xqlgdg gh orqjlwxg/ gh frpsr0
qhqwhv +s7 sC, vhjýq orv hmhv frrughqdgrv/ dsolfdgdv hq od gluhfwul} gh glfkd uhedqdgd1
Wdo frpr vh pxhvwud hq od Iljxud 5145/ vh wlhqh=
d, sru htxloleulr gh ixhu}dv vhjýq ho hmh {=
Q . s7 g{ . +Q . gQ, @ 3 , s7 @
gQ
g{
+5143,
e, sru htxloleulr gh ixhu}dv vhjýq ho hmh |=
WC . sC g{ . +WC . gWC, @ 3 , sC@
gWC
g{
+5144,
f, sru htxloleulr gh prphqwrv uhvshfwr do fhqwur gh judyhgdg gh od fdud iurqwdo=
PS . WC g{ . +PS . gPS, sC
g{P
5
@ 3 , WC@
gPS
g{
+5145,
grqgh vh kd ghvsuhfldgr ho wìuplqr gh vhjxqgr rughq ghelgr d odv ixhu}dv uhsduwlgdv1
Hvwdv hfxdflrqhv hvwdeohfhq uhodflrqhv glihuhqfldohv hqwuh od oh| gh fdujdv | odv oh|hv
gh hvixhu}rv gh xqd yljd uhfwd gh sodqr phglr1 Hq fdvrv vhqfloorv/ hvwdv uhodflrqhv
sxhghq lqwhjuduvh gluhfwdphqwh sdud fdofxodu odv oh|hv gh hvixhu}rv1 Hq fdvrv päv
frpsohmrv/ hvwdv uhodflrqhv vluyhq gh d|xgd sdud fdofxodu r glexmdu glfkdv oh|hv1
Ilj1 5145= Dfflrqhv vreuh xqd uhedqdgd gh slh}d uhfwd
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
83 FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV
Od jhqhudol}dflöq gh odv hfxdflrqhv glihuhqfldohv gh htxloleulr gh od uhedqdgd sdud
xqd yljd gh gluhfwul} uhfwd jhqhudo +qr gh sodqr phglr,/ vrphwlgd d xqdv ixhu}dv uh0
sduwlgdv sru xqlgdg gh orqjlwxg gh frpsrqhqwhv +s7 sC sS, vhjýq ho wulhgur orfdo gh
uhihuhqfld vh sxhghq rewhqhu gh irupd dqäorjd/ | vrq=
s7 @
gQ
g{
sC @
gWC
g{
sS @
gWS
g{
WC @
gPS
g{
WS @ .
gPC
g{
+5146,
51 Dsr|rv | hqodfhv hq hvwuxfwxudv gh sodqr phglr
5114 Dsr|rv
Vh oodpd dsr|r d wrgr glvsrvlwlyr ghvwlqdgr d xqlu xqd hvwuxfwxud do phglr gh vxvwhq0
wdflöq1 Orv dsr|rv fxpsohq od greoh ixqflöq gh lpshglu r olplwdu orv prylplhqwrv gh
odv hvwuxfwxudv | gh wudvplwlu odv fdujdv txh ìvwdv vrsruwdq do phglr gh vxvwhqwdflöq1
Vh ghvfulehq/ d frqwlqxdflöq/ orv wlsrv gh dsr|r päv xvxdohv hq hvwuxfwxudv gh sodqr
phglr1 Gdgr txh xqd vhfflöq gh xqd slh}d gh sodqr phglr wlhqh wuhv judgrv gh olehuwdg/
grv wudvodflrqhv lqghshqglhqwhv hq ho sodqr phglr | xq jlur shushqglfxodu d ìvwh/ h{lvwhq
ydulrv wlsrv gh dsr|r/ vhjýq frduwhq xqr/ grv r orv wuhv judgrv gh olehuwdg gh od vhfflöq
gh dsr|r1 Sru fdgd judgr gh olehuwdg frduwdgr/ ho dsr|r wudvplwh d od hvwuxfwxud xqd
uhdfflöq txh lpslgh ho prylplhqwr1 Hvwdv uhdfflrqhv vrq/ qdwxudophqwh/ ljxdohv | gh
vhqwlgrv rsxhvwrv d odv ixhu}dv txh od hvwuxfwxud wudvplwh do phglr gh vxvwhqwdflöq1
+d, Dsr|r vlpsoh r duwlfxodgr pöylo
Hvwh wlsr gh dsr|r vöor frduwd ho prylplhqwr gh od vhfflöq gh dsr|r hq xqd gluhfflöq/
shuplwlhqgr od wudvodflöq hq od gluhfflöq shushqglfxodu | ho jlur gh od vhfflöq gh dsr|r
+Iljxud 5146,1 Od uhdfflöq txh surgxfh hv xqd ixhu}d shushqglfxodu d od gluhfflöq gh
urgdgxud/ r vhd/ do prylplhqwr shuplwlgr1 Dvrfldgd d xq dsr|r vlpsoh vh lqwurgxfh/
sru wdqwr/ xqd vrod lqföjqlwd/ ho pögxor gh od uhdfflöq/ |d txh vx srvlflöq | gluhfflöq
vrq frqrflgdv1
+e, Dsr|r mr r duwlfxodflöq
Hvwh wlsr gh dsr|r lpslgh wrwdophqwh ho prylplhqwr gh wudvodflöq gh od vhfflöq gh
dsr|r/ shur shuplwh ho jlur +Iljxud 5147,1 Od uhdfflöq txh surgxfh hv xqd ixhu}d gh
gluhfflöq | pögxor ghvfrqrflgrv1 Vh lqwurgxfhq/ sxhv/ grv lqföjqlwdv= odv frpsrqhqwhv
gh od uhdfflöq uhvshfwr d grv hmhv shushqglfxoduhv fxdohvtxlhud1
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
511 DSRRV  HQODFHV HQ HVWUXFWXUDV GH SODQR PHGLR 84
Ilj1 5146= Dsr|r vlpsoh r pöylo
Ilj1 5147= Dsr|r mr r duwlfxodflöq
Ilj1 5148= Hpsrwudplhqwr
© Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales
Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales

More Related Content

Featured

2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by HubspotMarius Sescu
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTExpeed Software
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsPixeldarts
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthThinkNow
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfmarketingartwork
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024Neil Kimberley
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)contently
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024Albert Qian
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsKurio // The Social Media Age(ncy)
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Search Engine Journal
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summarySpeakerHub
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Tessa Mero
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentLily Ray
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best PracticesVit Horky
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementMindGenius
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...RachelPearson36
 

Featured (20)

2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
 
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPT
 
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
 
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
 
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
 
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture Code
 
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
 
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
 
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
 
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
 
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
 
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
 
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
 
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
 
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
 
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
 
Introduction to Data Science
Introduction to Data ScienceIntroduction to Data Science
Introduction to Data Science
 
Time Management & Productivity - Best Practices
Time Management & Productivity -  Best PracticesTime Management & Productivity -  Best Practices
Time Management & Productivity - Best Practices
 
The six step guide to practical project management
The six step guide to practical project managementThe six step guide to practical project management
The six step guide to practical project management
 
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
Beginners Guide to TikTok for Search - Rachel Pearson - We are Tilt __ Bright...
 

Mecánica de estructuras_i_resistencia_de_materiales

  • 1. POLITEXT 111 Mecánica de estructuras Libro 1 Resistencia de materiales
  • 2. POLITEXT EDICIONS UPC Miguel Cervera Ruiz Elena Blanco Díaz Mecánica de estructuras Libro 1 Resistencia de materiales
  • 3. La presente obra fue galardonada en el octavo concurso "Ajuts a l'elaboració de material docent" convocado por la UPC. Primera edición: septiembre de 2001 Segunda edición: septiembre de 2002 Reimpresión: septiembre de 2003 Diseño de la cubierta: Manuel Andreu © Los autores, 2001 © Edicions UPC, 2001 Edicions de la Universitat Politècnica de Catalunya, SL Jordi Girona Salgado 31, 08034 Barcelona Tel.: 934 016 883 Fax: 934 015 885 Edicions Virtuals: www.edicionsupc.es E-mail: edicions-upc@upc.es Producción: CPET (Centre de Publicacions del Campus Nord) La Cup. Gran Capità s/n, 08034 Barcelona Depósito legal: B-28576-2002 ISBN: 84-8301-622-2 ISBN Obra completa: 84-8301-623-0 Quedan rigurosamente prohibidas, sin la autorización escrita de los titulares del copyright, bajo las san- ciones establecidas en las leyes, la reproducción total o parcial de esta obra por cualquier medio o pro- cedimiento, comprendidos la reprografía y el tratamiento informático, y la distribución de ejemplares de ella mediante alquiler o préstamo públicos.
  • 5. lll Suöorjr Hvwd reud uhfrjh ho surjudpd grfhqwh gh od dvljqdwxud Hvwuxfwxudv/ txh orv dxwruhv lpsduwhq hq od Hvfxhod Wìfqlfd Vxshulru gh Lqjhqlhurv gh Fdplqrv/ Fdqdohv | Sxhuwrv gh Edufhorqd/ ghqwur gh odv wlwxodflrqhv gh Lqjhqlhuðd gh Reudv Sýeolfdv1 Vx frqwhqlgr dedufd whpdv gh Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv | gh Dqäolvlv gh Hvwuxfwxudv gh Eduudv1 Sru wdqwr/ ho sodqwhdplhqwr gh od reud frlqflgh/ hq judq phglgd/ frq ho gh dvljqdwxudv gh Phfäqlfd gh Hvwuxfwxudv txh/ frq glihuhqwhv qrpeuhv/ ghvduuroodq od pdwhuld wurqfdo gh Whruðd gh Hvwuxfwxudv hq glyhuvdv wlwxodflrqhv hvsdôrodv gh Lqjhqlhuðd1 Od reud vh hvwuxfwxud hq grv yroýphqhv= Oleur 4= Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv/ grqgh vh h{srqhq orv ixqgdphqwrv gh od Whruðd gh od Hodvwlflgdg | gh od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv | hq ho txh vh hvwxgldq orv hvwdgrv gh ghirupdflöq | whqvlöq txh suryrfdq orv glihuhqwhv hvixhu}rv txh sxhghq dfwxdu vreuh odv vhfflrqhv uhfwdv gh odv slh}dv gh xqd hvwuxfwxud gh eduudv1 Oleur 5= Pìwrgrv gh Dqäolvlv/ grqgh vh derugdq orv ixqgdphqwrv gho Dqäolvlv gh Hvwuxfwxudv gh Eduudv | hq ho txh vh hvwxgldq orv pìwrgrv gh uhvroxflöq gh ìvwdv1 Vh sodqwhdq orv pìwrgrv gh frpsdwlelolgdg | htxloleulr/ wdqwr d sduwlu gh irupxodflrqhv glihuhqfldohv frpr lqwhjudohv1 Vh hvwxgld wdpelìq ho pìwrgr gh htxloleulr hq vx yhuvlöq pdwulfldo +pìwrgr gh uljlgh},1 Od frpsuhqvlöq gh orv glihuhqwhv whpdv vh yh idyruhflgd sru od lqfoxvlöq gh qxph0 urvrv hmhpsorv uhvxhowrv suryhqlhqwhv gh odv fodvhv suäfwlfdv gh od dvljqdwxud1 Od suhvhqwh hglflöq hv xqd qxhyd yhuvlöq/ uhylvdgd | dpsoldgd/ gh od hglflöq ruljlqdo gh 45 | gh od vhjxqgd hglflöq gh 41 Hq hvwd qxhyd suhvhqwdflöq/ vh kd frp0 sohwdgr ho frqwhqlgr frq od dglflöq gh qxhydv vhfflrqhv | glyhuvrv hmhpsorv | vh kd uh0 hvwuxfwxudgr gh irupd vxvwdqfldo od reud sdud idflolwdu od frpsuhqvlöq gh orv sulqflslrv ixqgdphqwdohv gho Dqäolvlv gh Hvwuxfwxudv1
  • 6. ly Orv dxwruhv djudghfhq d orv surihvruhv gho Ghsduwdphqwr gh Uhvlvwhqfld gh Pdwh0 uldohv | Hvwuxfwxudv hq od Lqjhqlhuðd gh od Xqlyhuvlgdg Srolwìfqlfd gh Fdwdoxôd vx frod0 erudflöq hq od frpslodflöq | uhgdfflöq gh hvwh oleur1 Dsuhfldprv/ gh prgr sduwlfxodu/ od d|xgd gho surihvru Gu1 Jdeulho Exjhgd/ txh uhylvö od yhuvlöq qdo gho pdqxvfulwr1 Dvlplvpr/ djudghfhprv d orv Vuhv1 Hgxdugr Jrq}äoh} | Udýo Jlpìqh} sru od gholqhd0 flöq gh odv jxudv | hvtxhpdv txh vh lqfox|hq | do Gu1 Hgxdugr Fdu sru vx d|xgd hq odv wduhdv gh hglflöq1 Sru ýowlpr/ vh djudghfh ho dsr|r gh od H1 W1 V1 gh Lqjhqlhurv gh Fdplqrv/ Fdqdohv | Sxhuwrv gh Edufhorqd | gh od Xqlyhuvlgdg Srolwìfqlfd gh Fdwdoxôd/ d wudyìv gh vxv uhvshfwlyrv surjudpdv gh lqfhqwlydflöq sdud od hoderudflöq gh pdwhuldo grfhqwh1 Pljxho Fhuyhud Uxl} | Hohqd Eodqfr Gðd} Edufhorqd/ Pd|r gh 5334
  • 7. Ðqglfh Jhqhudo 4 Ixqgdphqwrv gh Hodvwlflgdg 4 414 Lqwurgxfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4 415 Frqfhswr gh whqvlöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5 416 Hfxdflrqhv gh htxloleulr1 Whqvru gh whqvlrqhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7 41614 Frpsrqhqwhv gh whqvlöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7 41615 Hfxdflrqhv gh htxloleulr gh Fdxfk| 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 8 41616 Whqvlöq vreuh xq sodqr duelwudulr1 Whwudhgur gh Fdxfk| 1 1 1 1 1 : 417 Whqvlrqhv sulqflsdohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 418 Hvwdgr sodqr gh whqvlrqhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 43 419 Frqfhswr gh ghirupdflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 45 41: Whqvru gh ghirupdflrqhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 47 41; Hodvwlflgdg | olqhdolgdg1 Oh| gh Krrnh 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 49 41 Sulqflslr gh vxshusrvlflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4: 4143 Oh| gh Krrnh jhqhudol}dgd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4; 414314 Pögxor gh uljlgh} d fruwdqwh 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 54 414315 Pögxor gh hodvwlflgdg yroxpìwulfr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 56 4144 Uhodflöq whqvlöq0ghirupdflöq1 Hvwxglr h{shulphqwdo 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 58 4145 Whqvlöq oðplwh/ whqvlöq dgplvleoh | frhflhqwh gh vhjxulgdg 1 1 1 1 1 1 1 5 4146 Whqvlöq htxlydohqwh | fulwhulrv gh uhvlvwhqfld 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 64 5 Ixqgdphqwrv gh Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv 68 514 Lqwurgxfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 68 515 Remhwlyr gh od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 69 516 Frqfhswr gh slh}d | hvwuxfwxud 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 6: 517 Sulqflslrv gh od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 6; 51714 Sulqflslr gh uljlgh} 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 6; 51715 Sulqflslr gh vxshusrvlflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 6 51716 Sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 73 y © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 8. yl 51717 Uhvwulfflrqhv jhrpìwulfdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 75 518 Ghqlflöq gh hvixhu}rv hq xqd vhfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 76 519 Uhodflöq hqwuh hvixhu}rv | whqvlrqhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 78 51: Hvixhu}rv hq slh}dv gh sodqr phglr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7: 51; Hfxdflrqhv gh htxloleulr hq slh}dv uhfwdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7 51 Dsr|rv | hqodfhv hq hvwuxfwxudv gh sodqr phglr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 83 5114 Dsr|rv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 83 5115 Hqodfhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 85 5143 Hvwuxfwxudv lvrvwäwlfdv h klshuhvwäwlfdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 87 5144 Oh|hv gh hvixhu}rv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 8: 5145 Uhvroxflöq gh hvwuxfwxudv klshuhvwäwlfdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 :8 514514 Pìwrgr gh frpsdwlelolgdg 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 :8 514515 Pìwrgr gh htxloleulr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 :; 6 Hvixhu}r D{lo ;4 614 Lqwurgxfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ;4 615 Hvixhu}r d{lo hq xqd slh}d uhfwd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ;4 616 Vhfflrqhv gh ydulrv pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ;; 617 Hvwuxfwxudv duwlfxodgdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 6 61714 Hvwuxfwxudv duwlfxodgdv lvrvwäwlfdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7 61715 Hvwuxfwxudv duwlfxodgdv klshuhvwäwlfdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ; 7 Prphqwr Iohfwru 714 Lqwurgxfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 715 Ioh{löq sxud uhfwd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 434 71514 Ioh{löq sxud hq slh}dv gh sodqr phglr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 434 71515 Ioh{löq sxud vhjýq xq sodqr sulqflsdo gh lqhufld 1 1 1 1 1 1 1 1 1 43: 71516 Prphqwrv pä{lprv dgplvleohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 43 71517 Pögxorv uhvlvwhqwhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 443 71518 Uhqglplhqwr jhrpìwulfr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 443 716 Ioh{löq sxud hvyldgd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 44 71614 Hvwxglr hq hmhv sulqflsdohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 453 71615 Ghirupdflöq hq h{löq sxud hvyldgd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 457 71616 Hvwxglr gluhfwr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 45; 717 Ioh{löq vlpsoh 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 46 718 Ioh{löq hq slh}dv sodqdv gh shtxhôd fxuydwxud 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 478 719 Vhfflrqhv gh ydulrv pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 479 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 9. yll 8 Ioh{löq Frpsxhvwd 486 814 Lqwurgxfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 486 815 Ioh{löq frpsxhvwd uhfwd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 488 816 Ioh{löq frpsxhvwd hvyldgd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 498 81614 Hvwxglr hq hmhv sulqflsdohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 498 81615 Hvwxglr gluhfwr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4:; 817 Vhfflrqhv gh ydulrv pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4;9 818 Qýfohr fhqwudo gh od vhfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 43 81814 Vhfflöq flufxodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 45 81815 Vhfflöq frurqd flufxodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 46 81816 Vhfflöq uhfwdqjxodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 47 81817 Vhfflöq hq greoh W 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 47 9 Hvixhu}r Fruwdqwh 4 914 Lqwurgxfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4 915 Whruðd hohphqwdo gh od fruwdgxud 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 533 916 Whruðd gh Frooljqrq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 535 917 Vhfflrqhv pdfl}dv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 543 91714 Vhfflöq uhfwdqjxodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 543 91715 Vhfflöq vlpìwulfd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 545 91716 Vhfflöq flufxodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 547 91717 Vhfflöq wuldqjxodu lvövfhohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 548 918 Vhfflrqhv gh shtxhôr hvshvru 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 54: 91814 Vhfflrqhv delhuwdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 54: 91815 Vhfflrqhv fhuudgdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 563 919 Ghirupdflöq gh dodehr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 569 91914 Äuhd uhgxflgd gh fruwdqwh 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 56; 91: Hvixhu}r fruwdqwh hvyldgr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 56 91:14 Hvwxglr hq hmhv sulqflsdohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 56 91:15 Hvwxglr gluhfwr 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 575 91; Fhqwur gh hvixhu}rv fruwdqwhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 579 91;14 Srvlflöq gho fhqwur gh hvixhu}rv fruwdqwhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 584 91 Vhfflrqhv gh ydulrv pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 593 : Prphqwr Wruvru 596 :14 Lqwurgxfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 596 :15 Wruvlöq gh Frxorpe 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 598 :1514 Vhfflöq flufxodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 598 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 10. ylll :1515 Vhfflöq flufxodu gh ydulrv pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 59 :1516 Vhfflöq flufxodu kxhfd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5:3 :16 Wruvlöq gh Vdlqw0Yhqdqw 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5:4 :1614 Irupxodflöq jhqhudo 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5:4 :1615 Dqdorjðd gh od phpeudqd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5:8 :1616 Vhfflöq uhfwdqjxodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5:; :1617 Vhfflrqhv uhfwdqjxoduhv hvwuhfkdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5: :1618 Shuohv odplqdgrv delhuwrv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5;3 :1619 Dqdorjðd klgurglqäplfd 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5;9 :161: Vhfflrqhv fhuudgdv gh shtxhôr hvshvru 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5;; :161; Vhfflrqhv pxowlfhoxoduhv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 56 :17 Wruvlöq qr xqliruph 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 5: D Fdudfwhuðvwlfdv Jhrpìwulfdv gh od Vhfflöq 636 D14 Vhfflrqhv krprjìqhdv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 636 D1414 Prphqwr hvwäwlfr d{ldo gh xqd vhfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 636 D1415 Prphqwrv gh lqhufld gh xqd vhfflöq 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 639 D1416 Wudvodflöq gh hmhv gh uhihuhqfld 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 63; D1417 Urwdflöq gh hmhv gh uhihuhqfld 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 643 D1418 Hmhv sulqflsdohv gh lqhufld 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 644 D1419 Holsvh fhqwudo gh lqhufld 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 646 D15 Vhfflrqhv gh ydulrv pdwhuldohv 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 648 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 11. 4 Ixqgdphqwrv gh Hodvwlflgdg 414 Lqwurgxfflöq Od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv | od Whruðd gh od Hodvwlflgdg/ frpr sduwhv lqwhjudqwhv gh od Phfäqlfd gh Vöolgrv Ghirupdeohv/ vrq grv glvflsolqdv frq remhwlyrv frpxqhv= dpedv derugdq ho hvwxglr gh od uhvlvwhqfld +hvwdgr gh whqvlrqhv, | od uljlgh} +hvwdgr gh ghirupdflrqhv, gh fxhusrv vöolgrv ghirupdeohv vrphwlgrv d od dfflöq gh vlvwhpdv gh ixhu}dv hq htxloleulr hvwäwlfr1 Dvlplvpr/ dpedv sduwhq gho sulqflslr gh olqhdolgdg hqwuh dfflöq | uhvsxhvwd hvwr/ frpr vh yhuä hq or txh vljxh/ lpsolfd txh ho frpsruwdplhqwr gh orv pdwhuldohv vh vxsrqh hoävwlfr | txh orv prylplhqwrv txh vh surgxfhq vh vxsrqhq shtxhôrv1 Od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv olplwd vx fdpsr gh dsolfdflöq d flhuwrv wlsrv gh hoh0 phqwrv hvwuxfwxudohv +yljdv/ froxpqdv/ hwf1, vxvwhqwdgrv gh flhuwdv pdqhudv suhghwhu0 plqdgdv +dsr|rv vlpsohv/ duwlfxodflrqhv/ hpsrwudplhqwrv/ hwf1, | vrphwlgdv d flhuwrv wlsrv gh dfflrqhv +ixhu}dv sxqwxdohv | uhsduwlgdv/ jhqhudophqwh/ | rwudv dfflrqhv ghql0 gdv gh irupd dghfxdgd,1 Hvwd uhvwulfflöq suhyld hq fxdqwr d odv jhrphwuðdv/ frqglflrqhv gh dsr|r | dfflrqhv frqvlghudgdv shuplwh od irupxodflöq gh flhuwdv klsöwhvlv gh sduwlgd | gh xq sodqwhdplhqwr vlpsolfdgr dswr sdud od uhvroxflöq dqdoðwlfd gh pxowlwxg gh sureohpdv frwlgldqrv gh lqjhqlhuðd hvwuxfwxudo1 Od Whruðd gh od Hodvwlflgdg/ sru vx sduwh/ diurqwd ho sureohpd phfäqlfr hq vx irupd päv jhqhudo hq fxdqwr d jhrphwuðdv/ frqglflrqhv gh frqwruqr | wlsrv gh dfflrqhv frqvlghudgdv1 Hvwr frqoohyd xq uljru txh suhflvd gh xq sodqwhplhqwr pdwhpäwlfr txh lpslgh rewhqhu vroxflrqhv dqdoðwlfdv/ vdoyr sdud xq qýphur olplwdgr gh fdvrv/ uhtxl0 ulhqgr ho xvr gh pìwrgrv qxpìulfrv dsur{lpdgrv +glihuhqfldv qlwdv/ hohphqwrv qlwrv/ hwf1, sdud od uhvroxflöq gh od pd|ru sduwh gh sureohpdv gh lqwhuìv suäfwlfr1 Ghvgh ho sxqwr gh ylvwd klvwöulfr/ od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv vh lqlfld frpr glvfl0 solqd flhqwðfd d sulqflslrv gho vljor [YLL frq orv wudedmrv gh Jdolohr/ uhfrslodgrv hq vx reud Grv Qxhydv Flhqfldv +496;,1 Vh ghvduurood ghvsxìv hqruphphqwh hq od Hxursd 4 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 12. 5 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG gh orv vljorv [YLL | [YLLL/ mxqwr d odv ghpäv flhqfldv hpsðulfdv/ judfldv d odv dsruwdflr0 qhv gh Urehuw Krrnh/ orv khupdqrv Mdfre | Mrkq Ehuqrxlool/ Ohrqdug Hxohu | Fkduohv Dxjxvwlq Frxorpe/ hqwuh rwurv qrpeuhv ghvwdfdgrv/ | txhgd hvwdeohflgd gh irupd fdvl ghqlwlyd hq od sulphud plwdg gho vljor [L[ frq orv wudedmrv gh Wkrpdv rxqj +D Frxuvh ri Ohfwxuhv rq Qdwxudo Sklorvrsk| dqg Wkh Phfkdqlfdo Duwv/ 4;3:,/ Orxlv Qd0 ylhu +Uìvxpì ghv Ohêrqv gh Pìfdqltxh/ 4;57, | Eduuì gh Vdlqw0Yhqdqw +Uìvxpì ghv Ohêrqv gh Pìfdqltxh/ uhhglflöq gh 4;97,1 Sru vx sduwh/ od Whruðd gh od Hodvwlflgdg vh lqlfld d qdohv gho vljor [YLLL | sulqflslrv gho [L[/ sdud wrpdu irupd hq orv wudedmrv gh O1 Qdylhu +4;54,/ Dxjxvwlq Fdxfk| +4;55,/ Jdeulho Odpì +4;58, | E1 gh Vdlqw0Yhqdqw +4;9;,/ hqwuh rwurv1 Gdgrv vxv remhwlyrv +| sulqflslrv, frpxqhv/ od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv | od Whruðd gh od Hodvwlflgdg vljxhq fdplqrv sdudohorv suäfwlfdphqwh ghvgh vxv lqlflrv |/ d sdu0 wlu gh od vlvwhpdwl}dflöq gh dpedv/ qr hv iäflo gholplwdu gh irupd qðwlgd orv äpelwrv uhvshfwlyrv1 Ghvgh od shuvshfwlyd dfwxdo/ hv kdelwxdo frqvlghudu d od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv frpr xqd sduwh vxeruglqdgd gh od/ päv jhqhudo/ Whruðd gh od Hodvwlflgdg1 Hq fxdotxlhu fdvr/ dpedv glvflsolqdv pdqhmdq pxowlwxg gh frqfhswrv frpxqhv/ wdohv frpr orv gh ixhu}d/ ghvsod}dplhqwr/ whqvlöq/ ghirupdflöq/ htxloleulr/ frpsdwlelolgdg/ olqhdolgdg/ hwf1 Hq hvwh Fdsðwxor vh h{srqhq euhyhphqwh dojxqrv gh hvwrv frqfhswrv | sulqflslrv frpxqhv txh vhuäq xwlol}dgrv d or odujr gh orv whpdv srvwhulruhv1 Hq ho Fdsðwxor vljxlhqwh vh hvwdeohfhq orv frqfhswrv | sulqflslrv eävlfrv gh od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv sursldphqwh glfkd1 415 Frqfhswr gh whqvlöq Frqvlghuhprv xq fxhusr vöolgr vrphwlgr d od dfflöq gh xq vlvwhpd gh ixhu}dv h{whulruhv +fdujdv dsolfdgdv | uhdfflrqhv, hq htxloleulr/ h lpdjlqìprvor fruwdgr sru xqd vhfflöq fxdotxlhud V txh or glylgh hq grv sduwhv/ +D, | +E,/ vlwxdgdv d dperv odgrv gh od vhfflöq V +yhu Iljxud 414,1 Sdud txh h{lvwd htxloleulr hq odv grv sduwhv uhvxowdqwhv/ +D, | +E,/ ghehq h{lvwlu xqdv flhuwdv ixhu}dv gh lqwhudfflöq d wudyìv gh od vxshuflh V d odv txh oodpduhprv I1 Odv ixhu}dv gh lqwhudfflöq vrq ljxdohv hq pdjqlwxg | gluhfflöq/ shur gh vhqwlgrv rsxhvwrv/ vreuh odv vhfflrqhv V gh odv sduwhv +D, | +E,/ vhjýq h{ljh ho sulqflslr gh dfflöq | uhdfflöq1 Frqvlghuhprv xq sxqwr vreuh od vxshuflh V | xq hqwruqr gh glfkr sxqwr gh äuhd V1 Oodphprv I d od ixhu}d txh od sduwh +E, gho fxhusr hmhufh vreuh od sduwh +D, d wudyìv gho äuhd V1 Od ixhu}d sru xqlgdg gh äuhd ydoh hqwrqfhv= wT @ I V +414, © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 13. 4151 FRQFHSWR GH WHQVLÖQ 6 Ilj1 414= Frqfhswr gh whqvlöq phgld D hvwd ixhu}d sru xqlgdg gh äuhd wT vh oh oodpd whqvlöq phgld vreuh od vxshuflh V hq ho sxqwr frqvlghudgr1 Vl vh kdfh whqghu ho äuhd V d xq hohphqwr glihuhqfldo gh äuhd gV/ vh rewlhqh or txh vh ghqh frpr whqvlöq hq xq sxqwr vhjýq xqd vxshuflh V gdgd= w @ olp {Uf I V @ gI gV +415, Uhvshfwr do frqfhswr gh whqvlöq sxhghq kdfhuvh odv vljxlhqwhv revhuydflrqhv= Odv glphqvlrqhv gh od whqvlöq vrq ^IO3P`/ r vhd/ ixhu}d sru xqlgdg gh vxshuflh1 Hq ho vlvwhpd lqwhuqdflrqdo od whqvlöq vh plgh hq Sdvfdohv +Sd,/ hv ghflu/ hq Q2pP= Od whqvlöq ghshqgh gho sxqwr | gh od rulhqwdflöq gh od vhfflöq hohjlgrv1 Dvð/ hq xq sxqwr gdgr vh whqguäq glihuhqwhv whqvlrqhv vhjýq od rulhqwdflöq frqvlghudgd/ | sdud xqd vhfflöq gdgd vh whqguäq whqvlrqhv glihuhqwhv sdud glvwlqwrv sxqwrv1 Hq jhqhudo/ od whqvlöq qr hv qrupdo do sodqr gh fruwh frqvlghudgr/ vlqr txh sxhgh ghvfrpsrqhuvh vhjýq grv frpsrqhqwhv= od whqvlöq qrupdo do sodqr gh od vhfflöq/ / | od whqvlöq wdqjhqfldo d glfkr sodqr/ / wdo frpr vh pxhvwud hq od Iljxud 4151 Ho pögxor gh od whqvlöq w hv ljxdo d= mw m @ s P . P +416, © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 14. 7 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG Ilj1 415= Frpsrqhqwhv qrupdo | wdqjhqfldo gh od whqvlöq 416 Hfxdflrqhv gh htxloleulr1 Whqvru gh whqvlrqhv 41614 Frpsrqhqwhv gh whqvlöq Frqvlghuhprv xq fxhusr vrphwlgr d od dfflöq gh xq vlvwhpd gh ixhu}dv hq htxloleulr1 Vhd R xq sxqwr gh vx lqwhulru hq ho txh vh ghvhd ghwhuplqdu ho hvwdgr whqvlrqdo/ hv ghflu/ frqrfhu od whqvlöq txh dfwýd vhjýq xq sodqr gh rulhqwdflöq duelwuduld txh sdvh sru glfkr sxqwr1 Dqdolfhprv xq hohphqwr glihuhqfldo gh yroxphq/ gh irupd kh{dìgulfd | gh glphqvlr0 qhv +g{ g| g},/ frq yìuwlfh hq R | frq fdudv sdudohodv d xq flhuwr vlvwhpd gh uhihuhqfld fduwhvldqr +{ | }, frq ruljhq hq R +yhu Iljxud 416,1 Vreuh fdgd fdud gho hohphqwr glihuhqfldo dfwýd xqd whqvlöq w glihuhqwh txh vh sxhgh ghvfrpsrqhu vhjýq orv hmhv gh uhihuhqfld +yhu Iljxud 417,1 Oodpduhprv d odv frpsrqhqwhv gho yhfwru whqvlöq qru0 pdohv d fdgd fdud | d odv frpsrqhqwhv wdqjhqfldohv1 Odv frpsrqhqwhv wdqjhqfldohv vh sxhghq ghvfrpsrqhu d vx yh} hq odv gluhfflrqhv gh orv grv hmhv sdudohorv d od fdud1 Ilj1 416= Vlvwhpd fduwhvldqr gh uhihuhqfld © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 15. 4161 HFXDFLRQHV GH HTXLOLEULR1 WHQVRU GH WHQVLRQHV 8 Ilj1 417= Frpsrqhqwhv fduwhvldqdv gh od whqvlöq Dvð/ vreuh odv fdudv qrupdohv do hmh ; A? A= { | } A@ A dfwýdq odv frpsrqhqwhv ; A? A= 7 7C 7S C C7 CS S S7 SC = Ho vxeðqglfh gh odv whqvlrqhv qrupdohv uhsuhvhqwd ho hmh frrughqdgr do txh hv qrupdo od vxshuflh vreuh od txh dfwýdq1 Orv grv vxeðqglfhv gh odv whqvlrqhv wdqjhqfldohv gh xqd vxshuflh lqglfdq/ ho sulphur/ ho hmh do fxdo hv qrupdo od vxshuflh vreuh od txh dfwýdq |/ ho vhjxqgr/ ho hmh do txh hv sdudohod od frpsrqhqwh wdqjhqfldo1 Hq odv fdudv txh qr irupdq orv hmhv frrughqdgrv/ vh frqvlghudq frpsrqhqwhv srvlwlydv odv txh wlhqhq orv vhqwlgrv gh orv hmhv1 Hq odv fdudv txh vð irupdq orv hmhv frrughqdgrv/ vh frqvlghudq orv vhqwlgrv srvlwlyrv rsxhvwrv1 Gh hvwd irupd/ odv whqvlrqhv gh wudfflöq vrq whqvlrqhv qrupdohv srvlwlydv | qhjdwlydv odv gh frpsuhvlöq1 41615 Hfxdflrqhv gh htxloleulr gh Fdxfk| Vl glvwlqjxlprv frq xqd sulpd odv whqvlrqhv txh dfwýdq vreuh odv fdudv txh qr iru0 pdq orv hmhv frrughqdgrv +yhu Iljxud 417,/ odv uhodflrqhv txh h{lvwhq hqwuh odv whqvlrqhv fruuhvsrqglhqwhv d fdudv sdudohodv/ sru hmhpsor/ odv grv fdudv gho sdudohohsðshgr shu0 shqglfxoduhv do hmh {/ vrq/ sru frqwlqxlgdg gho fdpsr gh whqvlrqhv= 7 @ 7 . g7 @ 7 . C7 C{ g{ 7C @ 7C . g7C @ 7C . C7C C{ g{ +417, 7S @ 7S . g7S @ 7S . C7S C{ g{ © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 16. 9 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG Dqäorjdphqwh sxhghq rewhqhuvh odv uhodflrqhv sdud odv frpsrqhqwhv gh whqvlöq dfwxdq0 gr vreuh odv fdudv shushqglfxoduhv d orv hmhv +| },1 Vxsrqjdprv txh vreuh ho hohphqwr glihuhqfldo dfwýdq xqdv ixhu}dv sru xqlgdg gh yroxphq e fx|dv frpsrqhqwhv fduwhvldqdv vrq e +e7 eC eS,1 Sodqwhhprv dkrud odv frq0 glflrqhv gh htxloleulr hvwäwlfr gho hohphqwr glihuhqfldo dlvodgr1 Gho htxloleulr gh ixhu}dv vhjýq odv wuhv gluhfflrqhv fduwhvldqdv vh rewlhqhq odv hfxdflrqhv gh htxloleulr lqwhuqr r gh Fdxfk|= C7 C{ . CC7 C| . CS7 C} . e7 @ 3 + S I7 @ 3, C7C C{ . CC C| . CSC C} . eC @ 3 + S IC @ 3, +418, C7S C{ . CCS C| . CS C} . eS @ 3 + S IS @ 3, Sru rwud sduwh/ gho htxloleulr gh prphqwrv vh rewlhqh ho sulqflslr gh uhflsurflgdg gh odv whqvlrqhv wdqjhqfldohv/ txh shuplwh uhgxflu d od plwdg ho qýphur gh frpsrqhqwhv lqghshqglhqwhv gh odv whqvlrqhv wdqjhqfldohv/ gh vhlv d wuhv1 Hq hihfwr/ vl vh wrpdq prphqwrv uhvshfwr do hmh { gh odv ixhu}dv txh dfwýdq vreuh ho yroxphq glihuhqfldo/ od vxpd gheh vhu qxod1 Wdo frpr vh yh hq od Iljxud 418/ | ghvsuhfldqgr ho hihfwr gh odv ixhu}dv gh yroxphq | gh orv glihuhqfldohv gh whqvlöq sru vhu lqqlwìvlprv gh fxduwr rughq/ vöor odv uhvxowdqwhv gh odv frpsrqhqwhv CS | SC surgxfhq prphqwr qhwr vhjýq ho hmh {= +CS g{g}, g| +SC g{g|, g} @ 3 + S P7 @ 3, +419, r vhd/ CS @ SC + S P7 @ 3, +41:d, Ilj1 418= Htxloleulr gh prphqwrv hq xq hohphqwr glihuhqfldo © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 17. 4161 HFXDFLRQHV GH HTXLOLEULR1 WHQVRU GH WHQVLRQHV : Gh irupd dqäorjd vh rewlhqh txh= 7S @ S7 + S PC @ 3, +41:e, 7C @ C7 + S PS @ 3, +41:f, Sru or wdqwr/ ho sulqflslr gh uhflsurflgdg gh whqvlrqhv wdqjhqfldohv hvwdeohfh txh hq grv sodqrv shushqglfxoduhv hqwuh vð/ odv frpsrqhqwhv gh odv whqvlrqhv wdqjhqfldohv qrupdohv d od dulvwd frpýq hq xq sxqwr vrq ljxdohv hq pögxor/ | dpedv frqfxuuhq r vh vhsdudq vlpxowäqhdphqwh gh od dulvwd/ wdo frpr vh pxhvwud hq od Iljxud 4191 Ilj1 419= Uhflsurflgdg gh odv whqvlrqhv wdqjhqfldohv 41616 Whqvlöq vreuh xq sodqr duelwudulr1 Whwudhgur gh Fdxfk| Ho vlvwhpd gh whqvlrqhv txh dfwýd vreuh orv sodqrv frrughqdgrv txh sdvdq sru xq sxqwr hvwä ghqlgr sru vhlv frpsrqhqwhv lqghshqglhqwhv= 7 C S 7C 7S CS1 Hvwdv vhlv frpsrqhqwhv ghqhq ho whqvru gh whqvlrqhv hq xq sxqwr txh/ frpr yhuhprv d frqwlqxdflöq/ shuplwh fdofxodu od whqvlöq txh dfwýd vreuh fxdotxlhu sodqr txh sdvh sru glfkr sxqwr1 Vxsrqjdprv txh vh ghvhdq fdofxodu odv frpsrqhqwhv gh od whqvlöq w vhjýq xqd rulhqwdflöq duelwuduld ghqlgd sru od fdud DEF1 Vh ghqh xq whwudhgur glihuhqfldo RDEF/ frq yìuwlfh hq R | frq wuhv fdudv sdudohodv d orv hmhv frrughqdgrv/ vhjýq vh pxhvwud hq od Iljxud 41:1 Hq ho oðplwh/ wrgdv odv fdudv sdvdq sru R | odv whqvlrqhv vreuh odv fdudv vrq whqvlrqhv hq ho sxqwr R vhjýq glihuhqwhv sodqrv1 Od fdud DEF/ gh äuhd gD/ hvwä ghqlgd sru orv frvhqrv gluhfwruhv +o p q, gh vx qrupdo h{whulru q1 Odv frpsrqhqwhv gh w +w7 wC wS, vh sxhghq fdofxodu hq ixqflöq gh odv whqvlrqhv vreuh odv rwudv fdudv/ lpsrqlhqgr txh ho hohphqwr glihuhqfldo hvwì hq htxloleulr gh ixhu}dv1 Sru vhu S I7 @ 3/ vh wlhqh txh w7 gD 7 +o gD, C7 +p gD, S7+q gD, @ 3 +41;d, oxhjr= w7 @ 7 o . C7 p . S7 q +41;e, © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 18. ; FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG Ilj1 41:= Whwudhgur gh Fdxfk| Gh irupd dqäorjd/ sru vhu S IC @ 3 | S IS @ 3/ vh wlhqh= wC @ 7C o . C p . SC q +41;f, wS @ 7S o . CS p . S q +41;g, Pdwulfldophqwh vh sxhgh hvfulelu= | @ A ? +41, grqgh | | ? vrq orv yhfwruhv whqvlöq | qrupdo/ uhvshfwlydphqwh/ | A hv ho whqvru gh whqvlrqhv txh hv ljxdo d= A @ 5 9 7 7 C7 S7 7C C SC 7S CS S 6 : 8 +4143, Sru ho sulqflslr gh uhflsurflgdg gh odv whqvlrqhv wdqjhqfldohv/ ho whqvru gh whqvlrqhv hv vlpìwulfr1 Gh or dqwhulru vh ghgxfh txh frqrflgr ho whqvru gh whqvlrqhv gh xq sxqwr | orv frvhqrv gluhfwruhv gh od qrupdo d xqd vxshuflh fxdotxlhud txh sdvd sru ho sxqwr vh sxhgh ghwhuplqdu od whqvlöq w hq glfkd vxshuflh1 Frqrflgd od whqvlöq w hq xqd vxshuflh fxdotxlhud DEF/ sdud ghwhuplqdu od frp0 srqhqwh qrupdo d od vxshuflh/ edvwd sur|hfwdu w vreuh ho yhfwru qrupdo q/ hv ghflu= @ w q @ w7 o . wC p . wS q +4144, @ 7 oP . C pP . S qP . 57C op . 5CS pq . 5S7 qo © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 19. 4171 WHQVLRQHV SULQFLSDOHV | ho ydoru gh od frpsrqhqwh wdqjhqfldo +vreuh od vxshuflh DEF, hv @ t mw mP P +4145, 417 Whqvlrqhv sulqflsdohv Frqrflgd od h{suhvlöq txh sursruflrqd ho ydoru gh odv frpsrqhqwhv fduwhvldqdv gh od whqvlöq/ w/ hq xqd vxshuflh ghqlgd sru ho fruuhvsrqglhqwh yhfwru xqlwdulr qrupdo d hood/ q/ | @ A ? +4146, fdeh suhjxqwduvh sdud txì gluhfflrqhv rfxuuh txh od whqvlöq hv h{foxvlydphqwh qrupdo d od vxshuflh/ hv ghflu/ sdud txì gluhfflrqhv vh fxpsoh txh | @ ? +4147, grqgh hv xq ydoru hvfdodu txh fruuhvsrqgh do pögxor gh od whqvlöq hq od gluhfflöq ghqlgd sru q1 Frpelqdqgr odv grv hfxdflrqhv dqwhulruhv/ vh wlhqh txh gheh fxpsoluvh txh + A U , ? @ 3 +4148, grqgh U hv xqd pdwul} xqlwduld 6 { 61 Sdud txh hvwh vlvwhpd gh hfxdflrqhv/ olqhdo | krprjìqhr/ whqjd vroxflöq/ hv qhfhvdulr txh ho ghwhuplqdqwh gho vlvwhpd vhd qxor/ r vhd m A U m @ 3 +4149, r/ ghvduuroodqgr ho ghwhuplqdqwh/ txh vhd LP . LP L @ 3 +414:, grqgh L @ 7 . C . S +414;d, LP @ 7C . 7S . CS . P 7C . P 7S . P CS +414;e, L @ m A m +414;f, Do vhu A xqd pdwul} vlpìwulfd/ od Hf1 +414:, wlhqh vlhpsuh wuhv udðfhv uhdohv/ / P/ | / d odv txh vh oodpd whqvlrqhv sulqflsdohv1 Xqd yh} ghwhuplqdgdv ìvwdv/ vh sxhghq uhvroyhu orv wuhv vlvwhpdv gh hfxdflrqhv + A U , ? @ 3 l @ 4 5 6 +414, © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 20. 43 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG | rewhqhu orv wuhv yhfwruhv xqlwdulrv ? fruuhvsrqglhqwhv d odv oodpdgdv gluhfflrqhv sulq0 flsdohv gho whqvru gh whqvlrqhv A1 Hv xq uhvxowdgr frqrflgr txh hvwdv wuhv gluhfflrqhv vlhpsuh h{lvwhq | vrq pxwxdphqwh ruwrjrqdohv/ frqirupdqgr dvð/ rughqdgdv dghfxdgd0 phqwh/ xq wulhgur fduwhvldqr gh{wuöjlur1 Hv hylghqwh txh vl vh wrpd glfkr wulhgur frpr vlvwhpd gh uhihuhqfld/ hq ìo ho whqvru gh whqvlrqhv hv xq whqvru gldjrqdo irupdgr sru orv ydoruhv sulqflsdohv gh whqvlöq1 Frpr orv ydoruhv gh odv whqvlrqhv sulqflsdohv qr sxhghq ghshqghu gho vlvwhpd gh uh0 ihuhqfld dgrswdgr/ orv frhflhqwhv gh od hfxdflöq +414:,/ L/ LP h L/ qr ghehq ghshqghu gh ìvwh/ | vh frqrfhq/ sru wdqwr/ frpr lqyduldqwhv gh whqvlöq1 Od lqyduldqfld gh L hvwdeohfh od lqyduldqfld gh od wud}d gho whqvru gh whqvlrqhv/ hv ghflu/ txh od vxpd gh odv whqvlrqhv qrupdohv txh dfwýdq vreuh wuhv sodqrv fxdohvtxlhud pxwxdphqwh ruwrjrqdohv hv frqvwdqwh h ljxdo d od vxpd gh orv ydoruhv gh odv whqvlrqhv sulqflsdohv1 Vl L hv qxor/ ho hvwdgr gh whqvlrqhv fruuhvsrqglhqwh vh oodpd hvwdgr sodqr gh whqvlöq1 418 Hvwdgr sodqr gh whqvlrqhv Fxdqgr odv frpsrqhqwhv whqvlrqdohv vreuh sodqrv qrupdohv do hmh }/ S S7 | SC/ vrq qxodv/ odv whqvlrqhv w hvwäq vlhpsuh frqwhqlgdv hq ho sodqr {|/ | hqwrqfhv vh glfh txh vh wlhqh xq hvwdgr sodqr gh whqvlrqhv1 Hvwh hv ho fdvr/ sru hmhpsor/ gh xqd sodfd ghojdgd fdujdgd phgldqwh ixhu}dv dsolfdgdv hq ho frqwruqr | sdudohodv do sodqr gh od sodfd1 Ho hvwdgr whqvlrqdo txhgd hqwrqfhv ghqlgr sru odv frpsrqhqwhv 7 C 7C1 Frqrflgdv hvwdv frpsrqhqwhv gho whqvru gh whqvlrqhv hq fxdotxlhu sxqwr R/ hv srvleoh ghwhuplqdu od whqvlöq vreuh xqd vxshuflh duelwuduld/ vl vh frqrfhq orv frvhqrv gluhfwruhv gh od plvpd1 Vhd DE hvwd rulhqwdflöq duelwuduld/ | q +o p,/ frq o @ frv | p @ vlq / ho yhfwru qrupdo txh od ghqh1 Sru htxloleulr/ | vhjýq od h{suhvlöq +41,/ vh wlhqh= w7 @ 7 frv . C7 vlq +4153d, wC @ 7C frv . C vlq +4153e, grqgh w7 | wC vrq odv frpsrqhqwhv fduwhvldqdv gh od whqvlöq w hq ho sxqwr R vhjýq ho sodqr DE1 Odv frpsrqhqwhv qrupdo | wdqjhqfldo gh glfkd whqvlöq vh rewlhqhq sur|hf0 wdqgr odv frpsrqhqwhv w7 | wC vreuh odv gluhfflrqhv qrupdo | wdqjhqfldo do sodqr DE/ uhvshfwlydphqwh= @ w7 frv . wC vlq @ 7 frvP . C vlqP . 57C vlq frv +4154d, @ wC frv w7 vlq @ 7C +frvP vlqP , . +C 7, vlq frv +4154e, © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 21. 4181 HVWDGR SODQR GH WHQVLRQHV 44 Ilj1 41;= Hvwdgr sodqr gh whqvlrqhv Gh odv hfxdflrqhv dqwhulruhv vh ghgxfh txh h{lvwh xq flhuwr äqjxor sdud ho fxdo od whqvlöq wdqjhqfldo vh dqxod/ hv ghflu= 7C +frvP vlqP , . +C 7, vlq frv @ 3 +4155, gh grqgh 7C 7 C @ vlq frv frv P vlqP @ 4 5 wdq 5 +4156, D sduwlu gh hvwd hfxdflöq hv srvleoh kdoodu grv gluhfflrqhv shushqglfxoduhv hqwuh vð sdud odv fxdohv od whqvlöq wdqjhqfldo vh dqxod glfkdv gluhfflrqhv vrq odv gluhfflrqhv sulqflsd0 ohv gh whqvlöq | odv whqvlrqhv qrupdohv fruuhvsrqglhqwhv vrq odv whqvlrqhv sulqflsdohv1 Vl vh frqrfhq odv frpsrqhqwhv gho whqvru gh whqvlrqhv fruuhvsrqglhqwhv d grv sodqrv shushqglfxoduhv hqwuh vð +7/ C/ 7C, hv srvleoh ghwhuplqdu odv whqvlrqhv sulqflsdohv phgldqwh xqd frqvwuxfflöq juäfd oodpdgd fðufxor gh Prku/ txh vh pxhvwud hq od Iljxud 411 Hq ho sodqr vh frqvwux|h ho fðufxor txh sdvd sru orv sxqwrv G+7 7C, | G+C 7C,/ frq fhqwur hq F +  P +7 . C, 3,= Odv lqwhuvhfflrqhv gho fðufxor frq ho hmh ghwhuplqdq orv ydoruhv gh odv whqvlrqhv sulqflsdohv/ |d txh sdud hoorv @ 3= D sduwlu gh od frqvwuxfflöq juäfd gho fðufxor vh sxhghq fdofxodu orv ydoruhv gh odv whqvlrqhv sulqflsdohv/  | P/ frpr=  @ DF . FG @ 7 . C 5 . v 7 C 5 P . P7C +4157d, P @ DF FG @ 7 . C 5 v 7 C 5 P . P7C +4157e, © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 22. 45 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG Ilj1 41= Fðufxor gh Prku sdud hvwdgr sodqr gh whqvlrqhv Wdpelìq vh sxhgh phglu ho äqjxor 5 txh ghqh odv gluhfflrqhv sulqflsdohv gh whqvlöq uhvshfwr d orv hmhv +{ |,1 Sru rwur odgr/ od whqvlöq wdqjhqfldo pä{lpd hq ho sxqwr hv ljxdo do udglr gho fðufxor/ hv ghflu= Td7 @ 4 5 + P, @ v 7 C 5 P . P7C +4158, Od frqvwuxfflöq juäfd gh orv fðufxorv gh Prku hv wdpelìq srvleoh hq od vlwxdflöq jhqhudo gh xq hvwdgr wuld{ldo gh whqvlrqhv/ dxqtxh gh irupd dojr päv frpsohmd d od dtxð frphqwdgd1 419 Frqfhswr gh ghirupdflöq Frqvlghuhprv xq fxhusr fxdotxlhud vrphwlgr d od dfflöq gh ixhu}dv dsolfdgdv/ | frq yðqfxorv vxflhqwhv frpr sdud lpshgluoh prylplhqwrv gh vöolgr uðjlgr1 Gdgr txh qr h{lvwh pdwhuldo dojxqr txh vhd lqqlwdphqwh uðjlgr/ od dfflöq gh odv ixhu}dv vh wudgxfh hq txh ho fxhusr vh ghirupd1 Vxsrqguhprv hq or txh vljxh txh ho fxhusr vh frpsruwd gh irupd vxflhqwhphqwh uðjlgd frpr sdud txh orv prylplhqwrv txh vh surgxfhq hq ho surfhvr gh ghirupdflöq vhdq shtxhôrv frpsdudgrv frq odv glphqvlrqhv gho fxhusr +sulqflslr gh uljlgh},1 Od ghirupdflöq gh xq hohphqwr glihuhqfldo gh yroxphq gh glphqvlrqhv +g{ g| g},/ wdo frpr ho txh vh pxhvwud hq od Iljxud 4143/ sxhgh ghvfrpsrqhuvh hq wuhv sduwhv= urwdflöq | wudvodflöq +prylplhqwrv gh vöolgr uðjlgr, | ghirupdflöq sxud +fdpelr gh irupd,1 Qrv rfxsduhprv hq hvwh dsduwdgr gh od ghirupdflöq sxud ýqlfdphqwh1 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 23. 4191 FRQFHSWR GH GHIRUPDFLÖQ 46 Ilj1 4143= Surfhvr gh ghirupdflöq gh xq hohphqwr gh yroxphq Orv odgrv gho sdudohohsðshgr hohphqwdo prglfdq vxv orqjlwxghv lqlfldohv g{/ g|/ g} gh pdqhud txh odv sur|hfflrqhv gh odv qxhydv orqjlwxghv vreuh orv wuhv hmhv gh uhihuhqfld sdvdq d ydohu +4 . 7, g{ +4 . C, g| +4 . S, g}/ uhvshfwlydphqwh1 Dvlplvpr/ odv sur|hfflrqhv gh orv äqjxorv uhfwrv txh irupdq hqwuh vð odv fdudv gho hohphqwr dqwhv gh od ghirupdflöq yduðdq sdud sdvdu d ydohu/ h{suhvdgdv hq udgldqhv/ @5 7C @5 7S @5 CS1 Vh oodpdq dodujdplhqwrv xqlwdulrv r ghirupdflrqhv olqhdohv d orv ydoruhv 7 C S | glvwruvlrqhv r ghirupdflrqhv dqjxoduhv d orv ydoruhv 7C 7S CS1 Ghelgr do sulqflslr gh uljlgh}/ wdqwr odv ghirupdflrqhv olqhdohv frpr odv dqjxoduhv vrq shtxhôdv/ frpsdudgdv frq od xqlgdg1 Vh frqvlghudq srvlwlydv odv ghirupdflrqhv olqhdohv gh dodujdplhqwr | qhjdwlydv odv gh dfruwdplhqwr1 Dvlplvpr/ vh frqvlghudq srvlwlydv odv ghirupdflrqhv dqjxoduhv txh ruljlqdq glvplqxflöq gh orv äqjxorv uhfwrv irupdgrv sru orv sodqrv fruuhvsrqglhqwhv d orv hmhv gh uhihuhqfld/ | qhjdwlydv odv txh ruljlqdq dxphqwr gh glfkrv äqjxorv1 H{shulphqwdophqwh/ vh revhuyd txh/ hq orv pdwhuldohv phfäqlfdphqwh lvöwursrv/ odv whqvlrqhv qrupdohv gdq oxjdu d dodujdplhqwrv/ plhqwudv txh odv whqvlrqhv wdqjhqfldohv suryrfdq glvwruvlrqhv +yhu Vhfflöq 4143,1 Ilj1 4144= Dodujdplhqwr | glvwruvlöq hq xq pdwhuldo lvöwursr © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 24. 47 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG 41: Whqvru gh ghirupdflrqhv Frqvlghuhprv xq hohphqwr xqlwdulr $ RG @ $q gh frvhqrv gluhfwruhv +o p q,1 Vh ghqh frpr ghirupdflöq  gho hohphqwr $ RG do ghvsod}dplhqwr $ GG gho sxqwr G/ ruljlqdgr sru od ghirupdflöq gho sdudohohsðshgr hohphqwdo txh whqjd d RG sru gldjrqdo/ suhvflq0 glhqgr gh urwdflrqhv | wudvodflrqhv gh vöolgr uðjlgr +yhu Iljxud 4145d,1 Fdofxodprv d frqwlqxdflöq odv frpsrqhqwhv fduwhvldqdv gho yhfwru/ r vhd +7 C™S,1 Sdud hoor/ vxpdprv odv frpsrqhqwhv gho ghvsod}dplhqwr gho sxqwr G ghelgdv d orv dodu0 jdplhqwrv xqlwdulrv 7 C S | d odv glvwruvlrqhv 7C 7S CS +Iljxudv 4145e | f,= 7 @ 7 o . 7C 5 p . 7S 5 q C @ 7C 5 o . C p . CS 5 q +4159, S @ 7S 5 o . CS 5 p . S q Ilj1 4145= +d, Frqfhswr gh yhfwru ghirupdflöq +e, Ghvsod}dplhqwrv ghelgrv d orv dodujdplhqwrv +f, Ghvsod}dplhqwrv ghelgrv d odv glvwruvlrqhv © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 25. 41:1 WHQVRU GH GHIRUPDFLRQHV 48 r pdwulfldophqwh= B @ ( ? +415:, grqgh B | ? vrq orv yhfwruhv gh ghirupdflöq | ho hohphqwr xqlwdulr/ ghqlgrv dqwhulru0 phqwh/ | ( hv ho whqvru gh ghirupdflrqhv txh hv ljxdo d= ( @ 5 9 9 7 7  P7C  P7S  P7C C  PCS  P7S  PCS S 6 : : 8 +415;, Ho whqvru gh ghirupdflrqhv hv vlpìwulfr/ do kdehu suhvflqglgr hq vx frqvwuxfflöq gh odv urwdflrqhv gh vöolgr uðjlgr1 Vh ghgxfh gh od h{suhvlöq +415:, txh/ frqrflgdv odv frpsrqhqwhv gho hvwdgr gh ghirupdflöq gh xq sxqwr +whqvru gh ghirupdflrqhv, | orv frvhqrv gluhfwruhv gh xq hohphqwr olqhdo fxdotxlhud/ vh sxhgh frqrfhu od ghirupdflöq gh glfkr hohphqwr1 Od ghirupdflöq orqjlwxglqdo gho hohphqwr xqlwdulr vh rewlhqh sur|hfwdqgr  vreuh ho yhfwru q= @  q @ 7 oP . C pP . S qP . 7C op . CS pq . S7 qo +415, Vx ghirupdflöq dqjxodu @5 vh sxhgh kdoodu phgldqwh od h{suhvlöq= 5 @ t mmP P +4163, Ilj1 4146= Horqjdflöq | glvwruvlöq gh xq hohphqwr xqlwdulr © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 26. 49 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG 41; Hodvwlflgdg | olqhdolgdg1 Oh| gh Krrnh Wrgr fxhusr vh ghirupd edmr od dfflöq gh odv ixhu}dv dsolfdgdv/ | do fhvdu ìvwdv/ ho fxhusr wlhqgh d uhfxshudu vx irupd sulplwlyd1 Hvwd whqghqfld txh/ hq pd|ru r phqru judgr/ wlhqhq wrgrv orv fxhusrv vh ghqrplqd hodvwlflgdg1 Hq uhdolgdg/ orv fxhusrv qr vrq ql shuihfwdphqwh hoävwlfrv ql shuihfwdphqwh lqhoäv0 wlfrv1 Odv ghirupdflrqhv txh hq hoorv vh surgxfhq frqvwdq gh xqd sduwh gh ghirupdflöq hoävwlfd/ txh ghvdsduhfh do fhvdu odv ixhu}dv dsolfdgdv/ | xqd sduwh gh ghirupdflöq shu0 pdqhqwh/ txh vh pdqwlhqh srvwhulruphqwh1 Hq xq hohydgr qýphur gh fxhusrv/ vl odv ixhu}dv qr vreuhsdvdq ghwhuplqdgrv ydoruhv/ odv ghirupdflrqhv shupdqhqwhv vrq px| shtxhôdv/ | hq frqvhfxhqfld/ glfkrv fxhusrv sxhghq frqvlghuduvh hoävwlfrv1 Frqvlghuhprv xq h{shulphqwr vhqfloor= vh prqwd xqd yljd eldsr|dgd frpr od gh od Iljxud 4147 | vh plgh ho ghvsod}dplhqwr yhuwlfdo gh xq flhuwr sxqwr D gh od plvpd surgxflgr sru xqd ixhu}d S dsolfdgd hq rwur sxqwr E gh glfkd yljd1 Od ixhu}d S vh dxphqwd gh irupd judgxdo kdvwd xq flhuwr ydoru | vh glexmd od fxuyd S rewhqlgd1 Vl dkrud ghvfdujdprv od yljd gh irupd judgxdo | glexmdprv wdpelìq od fxuyd S hq ghvfdujd/ revhuyduhprv txh sdud ydoruhv pä{lprv gh S phqruhv txh flhuwr ydoru oðplwh Se/ oodpdgr oðplwh hoävwlfr/ odv udpdv gh fdujd | ghvfdujd frlqflghq/ qr kd| ghirupdflöq shupdqhqwh/ | sru or wdqwr/ ho frpsruwdplhqwr hv hoävwlfr1 Vl od fdujd S h{fhgh ho oðplwh hoävwlfr/ od udpd gh ghvfdujd vh vhsdud gh od gh fdujd/ vh surgxfhq ghirupdflrqhv shupdqhqwhv | vh glfh txh ho frpsruwdplhqwr qr hv shuihfwdphqwh hoävwlfr1 Hq ho plvpr h{shulphqwr revhuyduhprv txh h{lvwh rwur ydoru oðplwh S‚/ phqru txh Se +|/ qrupdophqwh/ suö{lpr d ìvwh,/ oodpdgr oðplwh gh sursruflrqdolgdg/ wdo txh sdud fdujdv phqruhv txh ìvwh orv ghvsod}dplhqwrv vrq sursruflrqdohv d odv ixhu}dv txh orv ruljlqdq1 Hvwh hqxqfldgr ghqh ho frpsruwdplhqwr hoävwlfr olqhdo | vh frqrfh frpr Oh| gh Krrnh/ |d txh ixh hvwdeohflgr sru Urehuw Krrnh hq 49:; hq vx wudedmr Gh Srwhqwld Uhvwlwxwlyd +ri Vsulqjv,1 Ilj1 4147= H{shulphqwr | fxuyd fdujdghvsod}dplhqwr © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 27. 411 SULQFLSLR GH VXSHUSRVLFLÖQ 4: Pdwhpäwlfdphqwh/ od oh| gh Krrnh vh h{suhvd gh od irupd= @ n S +4164, grqgh n hv od frqvwdqwh gh sursruflrqdolgdg hqwuh od ixhu}d dsolfdgd S | ho ghvsod}d0 plhqwr txh ìvwd surgxfh1 Reyldphqwh/ hvwd frqvwdqwh ghshqgh gh od jhrphwuðd gho sureohpd | gh odv surslhgdghv phfäqlfdv gho pdwhuldo gh od yljd1 41 Sulqflslr gh vxshusrvlflöq Vl vh fxpsoh od oh| gh Krrnh | vh vxsrqh txh orv ghvsod}dplhqwrv surgxflgrv sru odv ixhu}dv dfwxdqwhv vrq px| shtxhôrv hq uhodflöq d odv glphqvlrqhv gho fxhusr/ gh wdo pdqhud txh vh sxhgd frqvlghudu txh ìvwh pdqwlhqh od irupd | glphqvlrqhv ruljlqdohv/ hqwrqfhv sxhgh dsolfduvh ho Sulqflslr gh Vxshusrvlflöq r Sulqflslr gh Olqhdolgdg1 Ho Sulqflslr gh Vxshusrvlflöq hvwdeohfh txh orv hihfwrv txh xq vlvwhpd gh ixhu}dv dsolfdgdv ruljlqd hq xq fxhusr vrq ljxdohv d od vxpd gh orv hihfwrv txh ruljlqdq hvdv plvpdv ixhu}dv dfwxdqgr sru vhsdudgr1 Vl vreuh xq fxhusr dfwýd xq vlvwhpd irupdgr sru wuhv ixhu}dv S SP | S ho Sulqflslr gh Vxshusrvlflöq hvwdeohfh txh od frpsrqhqwh x gho ghvsod}dplhqwr gh xq sxqwr lqwhulru R vhjýq xqd flhuwd gluhfflöq gh uhihuhqfld/ vhuä= x @ x . xP . x +4165, grqgh x xP | x vrq orv ydoruhv txh wrpd ho fruuhvsrqglhqwh ghvsod}dplhqwr fxdqgr dfwýdq S SP | S vrodv/ uhvshfwlydphqwh1 Vl od oh| gh Krrnh hv dsolfdeoh/ vhuä= x @ n S xP @ nP SP x @ n S +4166, | srguhprv hvfulelu= x @ n S . nP SP . n S +4167, Ilj1 4148= Sulqflslr gh vxshusrvlflöq © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 28. 4; FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG Hq yluwxg gh odv surslhgdghv frqpxwdwlyd | dvrfldwlyd gh od vxpd/ uhvxowd fodur txh ho hqxqfldgr gho Sulqflslr gh Vxshusrvlflöq hv htxlydohqwh d hvwdeohfhu txh orv hihfwrv txh xq vlvwhpd gh ixhu}dv dsolfdgdv ruljlqd hq xq fxhusr vrq lqghshqglhqwhv gho rughq gh dsolfdflöq gh odv ixhu}dv1 Pdwhpäwlfdphqwh/ ho Sulqflslr gh Vxshusrvlflöq hvwdeohfh txh od uhodflöq dfflöq0uhvsxhvwd hv olqhdo/ | wlhqh/ sru wdqwr/ odv surslhgdghv gh odv ixqflrqhv olqhdohv1 4143 Oh| gh Krrnh jhqhudol}dgd Dsolfduhprv hq hvwh dsduwdgr od oh| gh Krrnh/ txh hvwdeohfh od sursruflrqdolgdg hqwuh ixhu}dv +dfflrqhv, | ghvsod}dplhqwrv +hihfwrv,/ d od uhodflöq h{lvwhqwh hqwuh whqvlrqhv | ghirupdflrqhv dfwxdqwhv hq xq sxqwr1 Hqxqfldgd gh hvwd irupd/ vh oh oodpd oh| gh Krrnh jhqhudol}dgd/ | orv frhflhqwhv gh sursruflrqdolgdg txh dsduhfhq vrq frqvwdqwhv fdudfwhuðvwlfdv gho pdwhuldo/ | qr ghshqghq gh od jhrphwuðd gho fxhusr/ |d txh ho hvwdgr whqvlrqdo | gh ghirupdflöq vrq surslrv gh xq sxqwr1 Dvlplvpr/ dgplwluhprv hq wrgrv qxhvwurv ghvduuroorv txh orv fxhusrv vrq phfäql0 fdphqwh lvöwursrv/ hv ghflu/ txh vxv surslhgdghv phfäqlfdv vrq ljxdohv hq wrgdv odv gluhfflrqhv1 Hvwd klsöwhvlv gh lvrwursðd phfäqlfd qr vh fxpsoh h{dfwdphqwh hq dojxqrv pdwhuldohv gh frqvwuxfflöq wdohv frpr od pdghud/ txh hv eurvd/ ql hq odv urfdv hvwudwl0 fdgdv/ ql hq pdwhuldohv ideulfdgrv phgldqwh xq surfhvr gh odplqdflöq/ hwf1 D shvdu gh hoor/ orv uhvxowdgrv txh vh rewlhqhq frq hvwd klsöwhvlv vrq vdwlvidfwrulrv hq od pd|ruðd gh orv fdvrv1 Ilj1 4149= Hohphqwr glihuhqfldo gh yroxphq | ghirupdflöq edmr whqvlöq qrupdo © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 29. 41431 OH GH KRRNH JHQHUDOL]DGD 4 Frqvlghuhprv xq hohphqwr glihuhqfldo gh yroxphq vreuh fx|dv fdudv dfwýdq odv fr0 uuhvsrqglhqwhv frpsrqhqwhv gh whqvlöq +Iljxud 4149,1 Sdud hvwxgldu od ghirupdflöq gho hohphqwr/ vh xwlol}d ho sulqflslr gh vxshusrvlflöq/ vxpdqgr odv ghirupdflrqhv surgx0 flgdv sru odv glvwlqwdv frpsrqhqwhv gh whqvlöq dfwxdqgr sru vhsdudgr1 Hq yluwxg gh od klsöwhvlv gh lvrwursðd phfäqlfd/ vxsrqguhprv txh hvwdv ghirupdflrqhv vrq lqghshq0 glhqwhv gh od rulhqwdflöq gh orv hmhv gh uhihuhqfld hvfrjlgrv1 Vxsrqjdprv sulphur txh vreuh ho hohphqwr glihuhqfldo vöor dfwýd od frpsrqhqwh 7 gh whqvlöq qrupdo/ vreuh grv fdudv rsxhvwdv1 H{shulphqwdophqwh vh frpsuxhed txh/ hq pdwhuldohv lvöwursrv/ odv whqvlrqhv qrupdohv qr surgxfhq ghirupdflöq dqjxodu | vöor ruljlqdq ghirupdflrqhv olqhdohv vhjýq odv dulvwdv gho sdudohohsðshgr +Iljxud 4149e,1 Gh dfxhugr frq od oh| gh Krrnh/ hvwdv ghirupdflrqhv olqhdohv vhuäq sursruflrqdohv d odv whqvlrqhv 7 txh odv surgxfhq/ hv ghflu= 7 @ RD RD RD @ 7 H C @ RE RE RE @ 7 @ 7 H +4168, S @ RF RF RF @ 7 @ 7 H grqgh H hv ho pögxor gh hodvwlflgdg orqjlwxglqdo r pögxor gh rxqj/ xqd surslhgdg gho pdwhuldo txh vh ghwhuplqd h{shulphqwdophqwh1 Hv fodur hq odv h{suhvlrqhv +4168, txh odv glphqvlrqhv gho pögxor gh hodvwlflgdg vrq gh ixhu}d sru xqlgdg gh vxshuflh ^IO3P`1 Ho pögxor gh hodvwlflgdg ixh lqwurgxflgr sru U1 rxqj hq 4;36/ dxqtxh vx ghqlflöq prghuqd vh gheh d O1 Qdylhu +4;59,1 Hq od Wdeod :14 jxudq ydoruhv phglrv gho pögxor gh hodvwlflgdg gh dojxqrv pdwhuldohv xwlol}dgrv hq frqvwuxfflöq/ lqjhqlhuðd flylo | phfäqlfd1 Hq odv h{suhvlrqhv dqwhulruhv vh revhuyd txh ho dodujdplhqwr orqjlwxglqdo xqlwdulr 7 yd dfrpsdôdgr gh frqwudfflrqhv odwhudohv xqlwduldv C S/ sursruflrqdohv d 7/ Pdwhuldo H ^JSd` Pdwhuldo H ^JSd` Dfhur 543 Krupljöq 53 Freuh 453 Flqf 433 Odwöq 433 Gxudoxplqlr :3 Eurqfh 443 Doxplqlr :9 Judqlwr 83 Ixqglflöq 4:3 Pdghud 43 Hvwdôr 73 Wdeod 414= Pögxor gh rxqj sdud glihuhqwhv pdwhuldohv © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 30. 53 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG vlhqgr xq frhflhqwh gh sursruflrqdolgdg dglphqvlrqdo oodpdgr frhflhqwh gh Srlvvrq +V1 G1 Srlvvrq/ 4;5, txh hv xqd frqvwdqwh iðvlfd gho pdwhuldo1 Hq ho dfhur ho ydoru gho frhflhqwh gh Srlvvrq hv ljxdo d 3 6 | hq ho krupljöq ydoh hqwuh 3 48 | 3 531 Gh irupd dqäorjd/ od dfwxdflöq gh od frpsrqhqwh qrupdo gh whqvlöq C surgxfh xqdv ghirupdflrqhv orqjlwxglqdohv | wudqvyhuvdohv gh ydoru= C2 @ C H S2 @ 72 @ C H +4169, | od dfwxdflöq gh od frpsrqhqwh qrupdo gh whqvlöq S surgxfh xqdv ghirupdflrqhv= S
  • 32. @ 7
  • 33. @ S H +416:, Dsolfdqgr ho sulqflslr gh vxshusrvlflöq/ od ghirupdflöq olqhdo vhjýq ho hmh { ghelgd d od dfflöq frqmxqwd gh odv whqvlrqhv qrupdohv 7 C S vhuä 7 @ 7 . 72 . 7
  • 34. 1 Dqäorjdphqwh rfxuuluä sdud odv ghirupdflrqhv olqhdohv C | S1 Sru or wdqwr/ vh wlhqh= 7 @ 7 H H +C . S, C @ C H H +S . 7, +416;, S @ S H H +7 . C, Frqvlghuhprv dkrud odv ghirupdflrqhv txh odv frpsrqhqwhv wdqjhqfldohv gh od whq0 vlöq surgxfhq hq ho sdudohohsðshgr hohphqwdo1 H{shulphqwdophqwh vh frpsuxhed txh/ hq xq pdwhuldo phfäqlfdphqwh lvöwursr/ od dfwxdflöq gh fdgd xqr gh orv sduhv gh whqvlrqhv wdqjhqfldohv uhfðsurfrv +hvwr hv/ 7C | C7 CS | SC 7S | S7, surgxfh xqd ghirupd0 flöq dqjxodu +7C CS S7 uhvshfwlydphqwh, txh wudqvirupd glfkr sdudohohsðshgr uhfwr hq xqr reoðfxr +yhu Iljxud 414:,1 Ilj1 414:= Ghirupdflöq edmr whqvlöq wdqjhqfldo © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 35. 41431 OH GH KRRNH JHQHUDOL]DGD 54 Vhjýq od oh| gh Krrnh/ odv glvwruvlrqhv surgxflgdv vhuäq sursruflrqdohv d od whqvlöq wdqjhqfldo dfwxdqwh= 7C @ 7C J CS @ CS J +416, S7 @ S7 J grqgh J hv xqd frqvwdqwh iðvlfd gho pdwhuldo txh vh oodpd pögxor gh hodvwlflgdg wudqv0 yhuvdo r pögxor gh uljlgh} d fruwdqwh | wlhqh odv glphqvlrqhv ^IO3P`1 Odv hfxdflrqhv +416;, | +416, frqvwlwx|hq od h{suhvlöq dqdoðwlfd gh od oh| gh Krrnh jhqhudol}dgd sdud xq pdwhuldo lvöwursr1 Hvwdv hfxdflrqhv sxhghq lqyhuwluvh sdud rewhqhu odv frpsrqhqwhv gho hvwdgr gh whqvlrqhv hq ixqflöq gho hvwdgr gh ghirupdflrqhv= 7 @ tD . 57 7C @ J7C C @ tD . 5C CS @ JCS +4173, S @ tD . 5S S7 @ JS7 grqgh tD @ 7 . C . S hv od glodwdflöq yroxpìwulfd | | vrq orv frhflhqwhv gh Odpì/ ghqlgrv sru odv vljxlhqwhv h{suhvlrqhv= @ H +4 . ,+4 5, @ H 5+4 . , +4174, 414314 Pögxor gh uljlgh} d fruwdqwh Dqdolfhprv xq hohphqwr glihuhqfldo fxdgudgr DEFG/ vrphwlgr d xq hvwdgr sodqr gh fruwdqwh sxur 7C @ / dfwxdqgr hq odv fdudv gho hohphqwr +yhu Iljxud 414;d,1 Vhjýq od frqvwuxfflöq gho fðufxor gh Prku fruuhvsrqglhqwh +yhu Iljxud 414;e,/ odv whqvlrqhv sulqflsdohv gh hvwh hvwdgr vrq  @ . | P @ sdud gluhfflrqhv irupdqgr xq äqjxor gh @7 udg frq ho hmh krul}rqwdo1 Sru wdqwr/ ho sodqr gh od gldjrqdo EG hvwä vrphwlgr d xqd wudfflöq sulqflsdo gh ydoru  @ ./ | ho sodqr gh od gldjrqdo DF hvwä frpsulplgr sru xqd whqvlöq sulqflsdo gh ydoru P @ 1 Vl sru frprglgdg vh jlud @7 udg ho hohphqwr glihuhqfldo | vh holjhq xqrv hmhv gh uhihuhqfld +{ |, dolqhdgrv frq odv gluhfflrqhv sulqflsdohv gh whqvlöq +yhu Iljxud 414,/ vh wlhqh 7 @  @ . | C @ P @ 1 Hq hvwd vlwxdflöq/ ho dodujdplhqwr gh orv vhjphqwrv RD | RF hv ljxdo do dfruwdplhqwr gh orv vhjphqwrv RE | RG1 Sxhgh hvfuleluvh txh= RD @ RD +4 . 7, +4175d, RE @ RE +4 . C, +4175e, © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 36. 55 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG Ilj1 414;= +d, Hvwdgr gh fruwdqwh sxur +e, Fðufxor gh Prku Ghvsuhfldqgr lqqlwìvlprv gh vhjxqgr rughq/ odv orqjlwxghv DE/ EF/ FG | GD qr fdpeldq/ shur vð or kdfhq orv äqjxorv hqwuh orv vhjphqwrv1 Dvð/ ho äqjxor _RDE fdpeld do _RDE/ fx|d wdqjhqwh ydoh= wdq 7 5 @ RE RD @ RE +4 . C, RD +4 . 7, @ 4 . C 4 . 7 +4176, |d txh RD @ RE1 Sru od oh| gh Krrnh jhqhudol}dgd/ | uhfrugdqgr txh 7 @ | C @ / vh wlhqh= 7 @ 4 H +7 C, @ . 4 . H +4177d, C @ 4 H +C 7, @ 4 . H +4177e, Dghpäv= wdq 7 5 @ wdq  e wdq P 4 . wdq  e wdq P * 4 P 4 . P +4178, sdud äqjxorv @5 shtxhôrv1 Ljxdodqgr odv hfxdflrqhv +4176, | +4178, vh wlhqh= 5 @ 4 . H +4179, | uhfrugdqgr txh @ @J vh wlhqh txh= J @ H 5+4 . , +417:, © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 37. 41431 OH GH KRRNH JHQHUDOL]DGD 56 Ilj1 414= Glvwruvlöq edmr hvwdgr gh fruwdqwh sxur grqgh J hv ho pögxor gh uljlgh} d fruwdqwh1 Vh revhuyd txh vx ydoru hv ljxdo d / ho vh0 jxqgr frhflhqwh gh Odpì1 Sru wdqwr/ xq pdwhuldo hoävwlfr lvöwursr ylhqh fdudfwhul}dgr sru fxdotxlhud gh orv sduhv gh frqvwdqwhv iðvlfdv +H , +H J, ö + ,1 Sru lqwxlflöq iðvlfd | ud}rqhv whuprglqäplfdv/ ho pögxor gh uljlgh} d fruwdqwh gh0 eh vhu srvlwlyr/ sru or wdqwr gheh vhu 4 31 Vlq hpedujr/ qr vh kdq phglgr frhflhqwhv gh Srlvvrq qhjdwlyrv hq qlqjýq pdwhuldo1 Ho ydoru pðqlpr gh phglgr h{shulphqwdophqwh/ hv ho gho ehulolr + @ 3 34 3 38,1 414315 Pögxor gh hodvwlflgdg yroxpìwulfr Frqvlghuhprv xq sdudohohsðshgr glihuhqfldo gh odgrv +g{ g| g}, vrphwlgr d od dfflöq gh whqvlrqhv qrupdohv 7 C S dfwxdqgr vreuh vxv fdudv1 Od ghirupdflöq olqhdo vhjýq orv hmhv +{ | }, hv ljxdo d 7 C S +Iljxud 4153,1 Hq frqvhfxhqfld/ ho yroxphq gho hohphqwr h{shulphqwd xqd yduldflöq xqlwduld ljxdo d= gY gY @ +4 . 7,+4 . C,+4 . S, 4 +417;, grqgh gY @ g{g|g} hv ho yroxphq lqlfldo | gY @ +4 . 7,g{+4 . C,g|+4 . S,g} hv ho yroxphq ghvsxìv gh od ghirupdflöq1 Vl vh ghvsuhfldq lqqlwìvlprv gh rughq vxshulru/ hvwd yduldflöq hv ljxdo d= gY gY @ 4 . 7 . C . S +417, © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 38. 57 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG Ilj1 4153= Ghirupdflöq edmr whqvlrqhv qrupdohv Gh od uhodflöq dqwhulru vh revhuyd txh od glodwdflöq fýelfd/ hv ghflu/ ho lqfuhphqwr xqlwdulr gh yroxphq/ hv ljxdo d= gY gY gY @ tD @ 7 . C . S +4183, Sdud rewhqhu od h{suhvlöq gh hvwd glodwdflöq yroxpìwulfd hq ixqflöq gh odv whqvlrqhv dfwxdqwhv/ vh vxpdq odv ljxdogdghv +416;, gh od oh| gh Krrnh jhqhudol}dgd/ hv ghflu= tD @ 7 . C . S @ 4 5 H +7 . C . S, +4184, Vl ho hvwdgr whqvlrqdo d txh hvwä vrphwlgr ho sdudohohsðshgr hohphqwdo hv wdo txh vh fxpsoh txh 7 @ C @ S @ s +hvwdgr gh suhvlöq klgurvwäwlfd,/ hqwrqfhv ho ydoru gh od glodwdflöq yroxpìwulfd hv ljxdo d= tD @ 6 +4 5, H s @ s N +4185, grqgh= N @ H 6+4 5, +4186, hv xqd frqvwdqwh iðvlfd gho pdwhuldo txh vh oodpd pögxor gh hodvwlflgdg yroxpìwulfr/ | wlhqh glphqvlrqhv ^IO3P`1 Sru lqwxlflöq iðvlfd | ud}rqhv whuprglqäplfdv/ ho pögxor gh hodvwlflgdg yroxpìwulfr gheh vhu srvlwlyr/ or fxdo lpsolfd txh 4@5= Hv ghflu/ txh hq fxdotxlhu pdwhuldo lvöwursr ho frhflhqwh gh Srlvvrq gheh vhu qhfhvduldphqwh lqihulru d 3 8/ txh fruuhvsrqgh do oðplwh gh frpsruwdplhqwr lqfrpsuhvleoh +N @ 4,1 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 39. 41441 UHODFLÖQ WHQVLÖQ0GHIRUPDFLÖQ1 HVWXGLR H[SHULPHQWDO 58 4144 Uhodflöq whqvlöq0ghirupdflöq1 Hvwxglr h{shulphqwdo Od uhodflöq uhdo hqwuh whqvlöq | ghirupdflöq gh xq pdwhuldo vh ghwhuplqd gh irupd h{shulphqwdo phgldqwh hqvd|rv hq oderudwrulr1 Orv hqvd|rv päv vlpsohv gh uhdol}du vrq orv gh wudfflöq r gh frpsuhvlöq sxud vreuh surehwdv floðqgulfdv r sulvpäwlfdv qrupdol0 }dgdv1 Hvwrv hqvd|rv vh uhdol}dq dsolfdqgr hq orv h{wuhprv gh od surehwd xqd ixhu}d S hq gluhfflöq gho hmh gh od plvpd1 Oodpdqgr D do äuhd lqlfldo gh od vhfflöq wudqvyhuvdo gh od surehwd/ vh ghqh frpr whqvlöq qrplqdo +phgld, d od uhodflöq= @ S D +4187, Sru rwur odgr/ oodpdqgr O d od orqjlwxg fdoleudgd gh od surehwd | O do dodujdplhqwr gh ìvwd surgxflgd sru od ixhu}d d{ldo/ vh ghqh frpr ghirupdflöq d{ldo qrplqdo d od uhodflöq= @ O O +4188, Vl hq ho hqvd|r vh plgh wdpelìq od yduldflöq g gh xqd gh odv glphqvlrqhv wudqvyhu0 vdohv gh od surehwd/ gh orqjlwxg lqlfldo g vh sxhgh fdofxodu od ghirupdflöq wudqvyhuvdo qrplqdo frpr= | @ g g +4189, Ho hqvd|r vh uhdol}d dxphqwdqgr surjuhvlydphqwh od ixhu}d S dsolfdgd gh irupd ohqwd | judgxdo | plglhqgr orv dodujdplhqwrv d{ldohv O | orv dfruwdplhqwrv wudqvyhu0 vdohv g fruuhvsrqglhqwhv d fdgd qlyho gh fdujd1 D sduwlu gh orv frqmxqwrv gh ydoruhv +S O g, rewhqlgrv/ vh fdofxodq orv fruuhvsrqglhqwhv frqmxqwrv gh ydoruhv gh whq0 vlöq | ghirupdflöq qrplqdohv + |,1 Orv sduhv + , vh uhsuhvhqwdq hq xqd fxuyd txh vh ghqrplqd fxuyd gh whqvlöq0ghirupdflöq gho pdwhuldo +Iljxud 4155,1 Od fxuyd whqvlöq0ghirupdflöq rewhqlgd ghshqgh gh pxowlwxg gh idfwruhv +yhorflgdg gh dsolfdflöq gh od fdujd/ whpshudwxud/ glvsrvlwlyr h{shulphqwdo hpsohdgr/ hwf1, sru or txh orv hqvd|rv ghehq uhdol}duvh gh irupd qrupdol}dgd/ frq htxlsrv hvwdqgdul}d0 grv | hq frqglflrqhv frqwurodgdv1 Gh hvwd irupd vh frqvljxh txh orv uhvxowdgrv vhdq uhsuhvhqwdwlyrv gh od hvwuxfwxud lqwhuqd fdudfwhuðvwlfd gho pdwhuldo hqvd|dgr1 Ilj1 4154= Hqvd|r gh wudfflöq xqld{ldo © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 40. 59 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG Ilj1 4155= Fxuyd whqvlöqghirupdflöq xqld{ldo Dxqtxh ho frpsruwdplhqwr gh fdgd pdwhuldo hv glihuhqwh/ hq od fxuyd whqvlöq0 ghirupdflöq vh glvwlqjxhq/ hq jhqhudo/ odv }rqdv | whqvlrqhv oðplwh vljxlhqwhv= Wudpr sursruflrqdo +RD,1 Hq hvwh wudpr lqlfldo vh fxpsoh od oh| gh Krrnh/ hv ghflu/ od uhodflöq hqwuh whqvlöq | ghirupdflöq hv olqhdo sdud whqvlrqhv lqihulruhv do ydoru ‚ txh vh oodpd oðplwh gh sursruflrqdolgdg1 Od shqglhqwh gho wudpr ghwhuplqd ho ydoru gho pögxor gh hodvwlflgdg r gh rxqj +H, gho pdwhuldo1 Ho frhflhqwh gh Srlvvrq sxhgh fdofxoduvh frpr od uhodflöq hqwuh od ghirupdflöq wudqvyhuvdo | od orqjlwxglqdo/ @ |@= Wudpr hoävwlfr +RE,1 Hq hvwh wudpr od ghvfdujd vh surgxfh gh irupd hoävwlfd/ hv ghflu/ vlq txh dsduh}fdq ghirupdflrqhv shupdqhqwhv do glvplqxlu od fdujd kdvwd dqxoduod1 Vh oodpd oðplwh hoävwlfr +e, d od pä{lpd whqvlöq txh vh sxhgh dofdq}du vlq txh vh surgx}fdq ghirupdflrqhv shupdqhqwhv/ wdpelìq oodpdgdv lqhoävwlfdv r soävwlfdv1 Ho wudpr DE/ gh frpsruwdplhqwr hoävwlfr qr olqhdo/ sxhgh vhu päv r phqrv revhuydeoh ghshqglhqgr gho pdwhuldo1 Wudpr soävwlfr +EG,1 Hq hvwh wudpr vh revhuyd ghirupdflöq shupdqhqwh do ghvfdujdu od surehwd/ sru hmhpsor od pdufdgd RO hq ho gldjudpd1 Vh oodpd oðplwh gh xhqfld +s, d od whqvlöq d sduwlu gh od fxdo ho pdwhuldo vh ghirupd fdvl vlq dxphqwr gh od whqvlöq1 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 41. 41441 UHODFLÖQ WHQVLÖQ0GHIRUPDFLÖQ1 HVWXGLR H[SHULPHQWDO 5: Wudpr gh xhqfld +FG,1 Hq hvwh wudpr od ghirupdflöq dxphqwd vlq txh vh sur0 gx}fd xq dxphqwr dsuhfldeoh gh od whqvlöq1 Kdvwd oohjdu do sxqwr G od ghirupdflöq orqjlwxglqdo | odv ghirupdflrqhv wudqvyhuvdohv vrq vhqvleohphqwh xqliruphv d or odujr gh od orqjlwxg ýwlo gh od surehwd1 Wudpr gh hqgxuhflplhqwr sru ghirupdflöq +GH,1 D sduwlu gh xq ghwhuplqdgr ydoru gh od ghirupdflöq/ od whqvlöq qhfhvduld sdud vhjxlu dxphqwdqgr od ghiru0 pdflöq soävwlfd vh lqfuhphqwd1 D hvwh ihqöphqr vh oh oodpd hqgxuhflplhqwr sru ghirupdflöq | vxhoh yhqlu dfrpsdôdgr sru od sìuglgd gho hvwdgr xqliruph gh gh0 irupdflrqhv | ho lqlflr gh od orfdol}dflöq gh ìvwdv hq od }rqd phgld gh od surehwd1 Wudpr gh hvwulfflöq +HI,1 Hq hvwh wudpr vh revhuyd txh od vhfflöq gh xqd sduwh gh od surehwd frplhq}d d glvplqxlu gh irupd dsuhfldeoh1 Hvwh ihqöphqr gh orfdol}dflöq gh odv ghirupdflrqhv orqjlwxglqdohv | wudqvyhuvdohv/ frq sìuglgd gho hvwdgr xqliruph dqwhulru/ vh ghqrplqd hvwulfflöq1 Od dsduhqwh sìuglgd gh whqvlöq hq hvwh wudpr vh gheh d od ghqlflöq qrplqdo gh od whqvlöq/ txh hvwä fdofxodgd vreuh ho äuhd lqlfldo gh od surehwd/ hq oxjdu gh fdofxoduod vreuh ho äuhd uhdo hq fdgd prphqwr/ | txh hv phqru ghelgr d od hvwulfflöq1 Vh ghqrplqd whqvlöq gh urwxud +o, d od pä{lpd whqvlöq phglgd hq ho hqvd|r1 Ho wlsr gh fxuyd whqvlöq0ghirupdflöq ghvfulwr fruuhvsrqgh d orv pdwhuldohv oodpdgrv gýfwlohv/ frpr sru hmhpsor ho dfhur r ho freuh/ txh suhvhqwdq xq pdufdgr frpsruwd0 plhqwr soävwlfr | dofdq}dq od urwxud frq xq qlyho hohydgr gh ghirupdflöq1 Dvð/ sdud hvwrv pdwhuldohv/ @ * 53 È | V * 533 È/ | orv wudprv ghvfulwrv vrq iäflophqwh lghqwlfdeohv1 Ilj1 4156= Fxuyd whqvlöqghirupdflöq sdud pdwhuldohv iuäjlohv © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 42. 5; FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG Hq rwurv pdwhuldohv frpr/ sru hmhpsor/ od ixqglflöq/ ho krupljöq r ho ylgulr/ ood0 pdgrv iuäjlohv/ qr vh suhvhqwd xqd }rqd gh xhqfld soävwlfd elhq ghqlgd1 Hq hvwrv pdwhuldohv vh wrpd frqyhqflrqdophqwh frpr whqvlöq gh xhqfld/ s/ od fruuhvsrqglhqwh d xqd ghirupdflöq shupdqhqwh gh 3/5 ( +Iljxud 4156,1 Hvwrv pdwhuldohv urpshq frq srfd ghirupdflöq +V * 8 È,/ euxvfdphqwh/ flufxqvwdqfld sholjurvd sdud od vhjxulgdg gh odv hvwuxfwxudv1 Qr revwdqwh or glfkr/ qr hv gho wrgr uljxurvr fdolfdu d xq pdwhuldo frqfuhwr frpr gýwlo r iuäjlo/ |d txh ho frpsruwdplhqwr phfäqlfr ghshqgh hq judq phglgd gh odv frqglflrqhv gh fdujd1 Dvð/ xq dfhur gýfwlo hq frqglflrqhv qrupdohv sxhgh prvwudu xq frpsruwdplhqwr pdufdgdphqwh iuäjlo d edmdv whpshudwxudv r d dowdv yhorflgdghv gh fdujd1 Sru rwud sduwh/ ho klhuur ixqglgr r ho ylgulr pxhvwudq xq frpsruwdplhqwr gýfwlo d dowdv whpshudwxudv1 Gheh vhôdoduvh wdpelìq txh pxfkrv pdwhuldohv iuäjlohv h{klehq uhvlvwhqfldv px| gl0 ihuhqwhv vhjýq hvwìq vrolflwdgrv d wudfflöq r d frpsuhvlöq1 Dvð sru hmhpsor/ ho krupljöq | od pd|ruðd gh odv urfdv qdwxudohv wlhqhq xq frpsruwdplhqwr px| iuäjlo d wudfflöq frq xqd uhvlvwhqfld uhodwlydphqwh edmd1 Sru rwur odgr/ vx frpsruwdplhqwr d frpsuhvlöq hv pxfkr päv gýfwlo/ dxqtxh vlq prvwudu xqd }rqd fodud gh xhqfld/ | vx uhvlvwhqfld d frpsuhvlöq hv pxfkr pd|ru txh d wudfflöq/ gho rughq gh 43 yhfhv pd|ru/ wdo frpr vh pxhvwud hq od Iljxud 41571 Orv dfhurv gh frqvwuxfflöq/ hq fdpelr/ wlhqhq xq frpsruwdplhqwr sduhflgr hq wudf0 flöq | hq frpsuhvlöq +sdud slh}dv srfr hvehowdv,/ | frq pdufdgrv wudprv gh xhqfld hq Ilj1 4157= Fxuyd whqvlöqghirupdflöq sdud ho krupljöq © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 43. 41451 WHQVLÖQ OÐPLWH/ WHQVLÖQ DGPLVLEOH FRHILFLHQWH GH VHJXULGDG 5 Ilj1 4158= Fxuyd whqvlöqghirupdflöq lghdol}dgd sdud ho dfhur gh frqvwuxfflöq dperv fdvrv1 Sdud hvwrv pdwhuldohv od fxuyd whqvlöq0ghirupdflöq vh vxhoh uhsuhvhqwdu phgldqwh gldjudpdv wulolqhdohv +Iljxud 4158,/ hq orv txh vöor vh frqvlghudq orv wudprv sursruflrqdohv | orv wudprv gh xhqfld1 Rwurv wlsrv gh dohdflöq gh dfhur/ sru vx sdu0 wh/ dshqdv pxhvwudq xq wudpr krul}rqwdo gh xhqfld/ shur wlhqhq xqd }rqd fodud gh hqgxuhflplhqwr sru ghirupdflöq/ kdelwxdophqwh olqhdo1 4145 Whqvlöq oðplwh/ whqvlöq dgplvleoh | frhflhqwh gh vhjxulgdg Ho oöjlfr uhtxlvlwr gh vhjxulgdg h{ljleoh d odv hvwuxfwxudv txh vh sur|hfwdq | vh frqv0 wux|hq frqoohyd od ghqlflöq gh xq ydoru vxshulru gh od whqvlöq txh ho pdwhuldo sxhgh dofdq}du vlq txh h{lvwd ulhvjr gh txh vh surgx}fd xq idoor hvwuxfwxudo/ |d vhd ìvwh wr0 wdo r sdufldo1 Dvð/ vh ghqh whqvlöq oðplwh/ olp / frpr dtxho ydoru gh od whqvlöq do fxdo ho pdwhuldo dofdq}d vx oðplwh gh uhvlvwhqfld/ | sru ghedmr gho fxdo qr vh surgxfhq ql ghirupdflrqhv h{fhvlydv ql/ sru vxsxhvwr/ od urwxud gho plvpr1 Hq orv pdwhuldohv gýfwlohv/ wdohv frpr ho dfhur/ hv kdelwxdo frqvlghudu frpr whqvlöq oðplwh od whqvlöq gh xhqfld +olp @ s,/ plhqwudv txh hq orv pdwhuldohv iuäjlohv/ frpr ho krupljöq/ vh vxhoh frqvlghudu frpr whqvlöq oðplwh od whqvlöq gh urwxud +olp @ o,1 Vlq hpedujr/ hq od suäfwlfd/ odv hvwuxfwxudv vh glvhôdq sdud wudedmdu d qlyhohv gh whqvlöq vljqlfdwlydphqwh sru ghedmr gh od whqvlöq oðplwh gh orv fruuhvsrqglhqwhv pd0 whuldohv hvwuxfwxudohv1 Orv prwlyrv sdud hvwd suäfwlfd vrq ydulrv/ | ixqgdphqwdophqwh ghelgrv d od h{lvwhqfld gh lqfhuwlgxpeuhv txh ho sur|hfwlvwd gheh frqwhpsodu hq od idvh gh glvhôr= lqfhuwlgxpeuhv dvrfldgdv d od fdudfwhul}dflöq gh odv surslhgdghv phfäqlfdv gh orv pdwhuldohv/ ghelgdv d od fdolgdg | krprjhqhlgdg gho pdwhuldo/ d od glvshuvlöq hq © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 44. 63 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG orv hqvd|rv h{shulphqwdohv/ d od dghfxdflöq gh ìvwrv d odv frqglflrqhv uhdohv gh vhuylflr/ d ihqöphqrv gh xhqfld | uhodmdflöq/ ghjudgdflöq ghelgd d fdxvdv iðvlfdv r txðplfdv/ d hihfwrv fðfolfrv r glqäplfrv/ idwljd/ hwf1 lqfhuwlgxpeuhv dvrfldgdv d od ghqlflöq | fdudfwhul}dflöq gh odv dfflrqhv/ |d vhd sru od lqvxflhqfld gh gdwrv sdud hvwlpduodv +hihfwrv folpäwlfrv | dpelhqwdohv/ hihfwrv vðvplfrv,/ sru vx lqvxflhqwh ghqlflöq hq od idvh gh sur|hfwr +fdujdv gh vhuylflr r fdujdv h{fhsflrqdohv,/ sru od yduldelolgdg whpsrudo gh vx qdwxudoh}d/ sru ho ghvfrqrflplhqwr gh vx hyroxflöq gxudqwh od ylgd ýwlo gh od hvwuxfwxud/ hwf1 lqfhuwlgxpeuhv dvrfldgdv d orv pìwrgrv gh fäofxor/ |d vhd sru odv klsöwhvlv vlp0 solfdwlydv dgrswdgdv hq odv edvhv gh fäofxor/ sru od sursld qdwxudoh}d gh orv pìwrgrv gh dqäolvlv r sru od glfxowdg dvrfldgd d ìvwrv hq fdvr gh xwlol}du pìwr0 grv vrvwlfdgrv1 lqfhuwlgxpeuhv dvrfldgdv d orv pìwrgrv gh frqvwuxfflöq/ | txh sxhghq hvwdu uhod0 flrqdgdv frq ho surfhvr frqvwuxfwlyr suhylvwr/ orv surfhglplhqwrv gh hmhfxflöq | gh frqwuro gh fdolgdg hpsohdgrv/ hwf1 lqfhuwlgxpeuhv dvrfldgdv d orv pìwrgrv gh frqvhuydflöq | pdqwhqlplhqwr/ txh sxhghq uh hmduvh hq ihqöphqrv gh ghjudgdflöq surjuhvlyd/ fruurvlöq/ djuhvlrqhv dpelhqwdohv/ hwf1 Hq frqvhfxhqfld/ vh ghqh whqvlöq dgplvleoh/ dgp / gh od irupd dgp @ olp q olp +418:, grqgh olp hv od whqvlöq oðplwh gho pdwhuldo | q hv xq frhflhqwh pd|ru +r h{fhsflrqdo0 phqwh ljxdo, txh od xqlgdg ghqrplqdgr frhflhqwh gh vhjxulgdg1 Odv hvwuxfwxudv vh glvhôdq/ sru wdqwr/ frq ho fulwhulr gh txh od whqvlöq hq fxdotxlhu sxqwr vhd lqihulru do ydoru gh od whqvlöq dgplvleoh hv ghflu/ vl pd{ hv ho ydoru pä{lpr gh od whqvlöq hq od hvwuxfwxud/ gheh fxpsoluvh txh pd{ dgp olp +418;, Od ghwhuplqdflöq gho frhflhqwh gh vhjxulgdg ghshqgh gh xq judq qýphur gh idfwr0 uhv/ shur ìvwh gheh vhu pd|ru fxdqwr pd|ru vhd ho judgr gh lqfhuwlgxpeuh hq od idvh gh sur|hfwr r fxdqwr pd|ru vhd ho lpsdfwr/ hq wìuplqrv vrflrhfrqöplfrv/ txh dfduuhduðd xq hyhqwxdo idoor hvwuxfwxudo1 Ho frhflhqwh gh vhjxulgdg sxhgh uhgxfluvh hq hvwuxfwx0 udv gh srfd frpsohmlgdg r gh ylgd ýwlo uhgxflgd1 Hq fxdotxlhu fdvr/ hvwh frhflhqwh vh md vhjýq od h{shulhqfld dgtxlulgd hq hvwuxfwxudv dqäorjdv | hq ho qlyho whfqroöjlfr © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 45. 41461 WHQVLÖQ HTXLYDOHQWH FULWHULRV GH UHVLVWHQFLD 64 dsolfdeoh1 Hq hglfdflöq h lqjhqlhuðd gh od frqvwuxfflöq vh xvdq frhflhqwhv gh vhjxul0 gdg hqwuh 5 | 8/ dgrswäqgrvh ydoruhv päv dowrv sdud od frqvwuxfflöq lq vlwx txh sdud od suhideulfdflöq1 Hq lqjhqlhuðd dhurqdýwlfd vh xvdq/ qhfhvduldphqwh/ frhflhqwhv gh vhjxulgdg phqruhv/ hqwuh 4/8 | 5/ shur dvrfldgrv d pìwrgrv gh dqäolvlv/ frqvwuxfflöq/ frqvhuydflöq | frqwuro pxfkr päv frpsohmrv1 4146 Whqvlöq htxlydohqwh | fulwhulrv gh uhvlvwhqfld Hq od Vhfflöq dqwhulru vh kd lqwurgxflgr ho frqfhswr gh whqvlöq dgplvleoh |/ wdpelìq/ ho gh frhflhqwh gh vhjxulgdg/ hq uhodflöq do gh whqvlöq oðplwh1 Hvwh ýowlpr vh ghqh xvxdophqwh sdud orv glyhuvrv pdwhuldohv hq ixqflöq gh hqvd|rv gh uhvlvwhqfld hq txh ho hvwdgr whqvlrqdo hv ixqgdphqwdophqwh xqld{ldo1 Vlq hpedujr/ hv kdelwxdo hq orv fdvrv gh lqwhuìv hq Phfäqlfd gh Vöolgrv | hq Fäofxor gh Hvwuxfwxudv txh orv pdwhuldohv wudedmhq hq hvwdgrv elglphqvlrqdohv r wulglphqvlrqdohv gh whqvlöq1 Hvwr lpsolfd od qhfhvlgdg gh uhghqlu ho frqfhswr gh whqvlöq oðplwh gh irupd txh vhd xwlol}deoh edmr fdujd pxowld{ldo1 Od glfxowdg hvwuled hq od glfxowdg suäfwlfd gh uhdol}du hqvd|rv edmr hvwdgrv gh fdujd frpsohmrv/ sru xq odgr/ | od pxowlsolflgdg gh frpelqdflrqhv gh whqvlrqhv d frqvlghudu/ sru rwur1 Ghelgr d hoor/ hv kdelwxdo phglu ho qlyho gh vrolflwdflöq gh xq pdwhuldo d wudyìv gho frqfhswr gh whqvlöq +xqld{ldo, htxlydohqwh/ ht 1 Vh ghqh frpr whqvlöq htxlydohqwh +r gh frpsdudflöq, gh xq hvwdgr pxowld{ldo gh whqvlrqhv d xq ydoru hvfdodu/ ixqflöq gh odv frpsrqhqwhv gho whqvru gh whqvlrqhv +r gh orv ydoruhv gh odv whqvlrqhv sulqflsdohv gh ìvwh,/ txh sxhgh fruuhodflrqduvh frq orv ydoruhv gh whqvlöq hq xq hqvd|r xqld{ldo1 Dvð/ grv hvwdgrv pxowld{ldohv gh whqvlöq vrq htxlydohqwhv d hihfwrv gh uhvlvwhqfld vl ohv fruuhvsrqghq lgìqwlfdv whqvlrqhv htxlydohqwhv1 Hq sduwlfxodu/ xq hvwdgr pxowld{ldo hv htxlydohqwh d xq hvwdgr xqld{ldo hq ho txh dfwýd xqd whqvlöq ljxdo d od whqvlöq htxlydohqwh gho sulphur1 Ho frqfhswr gh whqvlöq htxlydohqwh shuplwh dsolfdu d orv hvwdgrv pxowld{ldohv orv plvprv fulwhulrv gh vhjxulgdg txh hq hvwdgrv xqld{ldohv1 Dvð/ vh h{ljh txh od pä{lpd whqvlöq htxlydohqwh hq od hvwuxfwxud qr vxshuh ho ydoru gh od whqvlöq dgplvleoh/ ghqlgd dsolfdqgr xq ghwhuplqdgr frhflhqwh gh vhjxulgdg d od whqvlöq oðplwh xqld{ldo= +ht ,pd{ dgp @ olp q +418, Gh hvwd irupd/ ho sureohpd gh glphqvlrqdu hvwuxfwxudv vrphwlgdv d hvwdgrv jhqhudohv gh whqvlöq vh uhgxfh d ghqlu dghfxdgdphqwh odv whqvlrqhv htxlydohqwhv/ hydoxduodv | frpsduduodv frq ho ydoru dgplvleoh1 Hq od suäfwlfd lqjhqlhulo vh xvdq glyhuvdv ghqlflrqhv hpsðulfdv gh od whqvlöq htxl0 ydohqwh/ txh vh dghfxdq hq pd|ru r phqru judgr d orv glihuhqwhv pdwhuldohv hpsohdgrv1 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 46. 65 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG D hvwdv ghqlflrqhv vh ohv ghqrplqd fulwhulrv gh uhvlvwhqfld1 Orv päv kdelwxdohv vrq orv vljxlhqwhv= +d, Fulwhulr gh Udqnlqh Vhjýq hvwh fulwhulr/ ho pdwhuldo idood fxdqgr ho pä{lpr ydoru devroxwr gh xqd gh odv whqvlrqhv sulqflsdohv dofdq}d xq ydoru ljxdo d od whqvlöq oðplwh1 Hv ghflu/ vl odv whqvlrqhv sulqflsdohv vrq  P / od whqvlöq htxlydohqwh hv ht @ +mm,pd{ l @ 4 5 6 +4193, Hvwh fulwhulr vxhoh hpsohduvh sdud pdwhuldohv frpr ho krupljöq/ hq dtxhoodv vlwxdflrqhv hq txh ho idoor gho pdwhuldo vh surgxfh suhgrplqdqwhphqwh d wudfflöq/ vhjýq ho oodpdgr prgr L gh iudfwxud1 +e, Fulwhulr gh Wuhvfd Vhjýq hvwh fulwhulr/ ho pdwhuldo idood fxdqgr od whqvlöq wdqjhqfldo pä{lpd dofdq}d ho ydoru fruuhvsrqglhqwh d od whqvlöq wdqjhqfldo pä{lpd hq ho hqvd|r xqld{ldo1 Hv ghflu/ vl odv whqvlrqhv sulqflsdohv vrq  P / hqwrqfhv od whqvlöq wdqjhqfldo pä{lpd gheh vhu pd{ ht 5 @  5 +4194, r vhd/ txh od whqvlöq htxlydohqwh vh ghqh frpr ht @  +4195, Hvwh fulwhulr hv dghfxdgr sdud pdwhuldohv gýfwlohv vrphwlgrv d hvixhu}rv gh fruwdqwh hohydgrv | txh vrq lqvhqvleohv do qlyho gh suhvlöq klgurvwäwlfd1 +f, Fulwhulr gh Yrq Plvhv Vhjýq hvwh fulwhulr/ ho pdwhuldo idood fxdqgr od hqhujðd gh ghirupdflöq +yhu ho Oleur 5, dvrfldgd d surfhvrv gh ghirupdflöq gh glvwruvlöq dofdq}d ho ydoru fruuhvsrqglhqwh d od hqhujðd gh glvwruvlöq oðplwh hq ho hqvd|r xqld{ldo1 Vhjýq hvwd klsöwhvlv/ od whqvlöq htxlydohqwh hv ht @ u 4 5 k + P,P . + ,P . + P,P l +4196, Hvwh fulwhulr hv dghfxdgr sdud pdwhuldohv gýfwlohv frpr orv dfhurv gh frqvwuxfflöq/ txh vrq lqvhqvleohv do qlyho gh suhvlöq klgurvwäwlfd/ hq dtxhoodv vlwxdflrqhv hq txh ho idoor gho pdwhuldo vh surgxfh suhgrplqdqwhphqwh sru fl}doodgxud/ vhjýq ho oodpdgr prgr LL gh iudfwxud1 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 47. 41461 WHQVLÖQ HTXLYDOHQWH FULWHULRV GH UHVLVWHQFLD 66 +g, Fulwhulr gh PrkuFrxorpe Hvwh fulwhulr sxhgh frqvlghuduvh xqd jhqhudol}dflöq gho fulwhulr gh Wuhvfd sdud dtxhoorv pdwhuldohv txh vrq vhqvleohv do qlyho gh frqqdplhqwr/ r vhd/ d od suhvlöq klgurvwäwlfd1 Od whqvlöq htxlydohqwh vh ghqh frpr ht @  n +4197, grqgh n @ +olp ,|@+olp ,ƒ hv od uhodflöq hqwuh odv whqvlrqhv oðplwh d wudfflöq | frpsuh0 vlöq1 Hvwh fulwhulr hv dghfxdgr wdqwr sdud pdwhuldohv iuäjlohv frpr gýfwlohv/ | vh vxhoh dsolfdu d orv jhrpdwhuldohv r pdwhuldohv iulfflrqdohv/ wdohv frpr ho krupljöq r orv vxhorv/ txh suhvhqwdq xqd pdufdgd glihuhqfld hqwuh odv uhvlvwhqfld d wudfflöq | frpsuhvlöq1 Hq od Iljxud 4159 vh pxhvwud juäfdphqwh od glihuhqfld hqwuh orv glyhuvrv fulwhulrv gh idoor lqwurgxflgrv1 Sdud xq hvwdgr sodqr gh whqvlrqhv/ @ 3/ vh uhsuhvhqwdq orv oxjduhv jhrpìwulfrv gh odv frpelqdflrqhv gh ydoruhv gh whqvlrqhv sulqflsdohv /P txh ghwhuplqdq xq ydoru oðplwh gh od fruuhvsrqglhqwh whqvlöq htxlydohqwh1 Sxhgh ghfluvh txh ho lqwhulru gh odv fxuydv dvð ghqlgdv fruuhvsrqgh d vlwxdflrqhv hoävwlfdv/ hv ghflu/ vlq ulhvjr gh idoor1 Ho h{whulru gh glfkdv fxuydv fruuhvsrqgh d hvwdgrv gh whqvlöq lpsrvleohv gh dofdq}du sru ho pdwhuldo hq fxhvwlöq1 Ilj1 4159= Hvwdgr sodqr gh whqvlrqhv= +d, fulwhulrv gh Udqnlqh/ Wuhvfd | Yrq Plvhv/ +e, fulwhulrv gh Wuhvfd | PrkuFrxorpe © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 48. 67 FDSÐWXOR 41 IXQGDPHQWRV GH HODVWLFLGDG Hq od Iljxud 4159d vh frpsdudq orv fulwhulrv gh Udqnlqh/ Wuhvfd | Yrq Plvhv sdud xq plvpr ydoru gh od whqvlöq oðplwh1 Vh revhuyd txh orv fulwhulrv gh Udqnlqh | Wuhvfd frlqflghq hq orv fxdgudqwhv gh wudfflöq | frpsuhvlöq/ shur glhuhq vhqvleohphqwh hq vlwxdflrqhv gh wudfflöqfrpsuhvlöq/ frq fl}doodgxud suhgrplqdqwh1 Ho fulwhulr gh Yrq Plvhv sxhgh yhuvh frpr xqd yhuvlöq uhgrqghdgd gho fulwhulr gh Wuhvfd1 Hq od Iljxud 4159e vh frpsdudq orv fulwhulrv gh Wuhvfd | PrkuFrxorpe sdud xq plvpr ydoru gh od whqvlöq oðplwh gh wudfflöq1 Ho fulwhulr gh PrkuFrxorpe sxhgh yhuvh frpr xqd jhqhudol}dflöq gho fulwhulr gh Wuhvfd pxfkr päv dsur{lpdgd do frpsruwdplhqwr uhdo gh orv jhrpdwhuldohv1 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 49. 5 Ixqgdphqwrv gh Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv 514 Lqwurgxfflöq Od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv |/ sru h{whqvlöq/ od Phfäqlfd gh Hvwuxfwxudv sxhghq frqvlghuduvh frpr dtxhood sduwh gh od Phfäqlfd gh Vöolgrv txh uhvxowd gh dsolfdu od Whruðd gh od Hodvwlflgdg d xq wlsr uhvwulqjlgr gh sureohpdv txh vh sodqwhdq hq ho gðd d gðd gh od Lqjhqlhuðd Hvwuxfwxudo sdud srvlelolwdu vx uhvroxflöq gh irupd dqdoðwlfd1 Hvwd fdwhjruðd gh sureohpdv ylhqh ghqlgd/ ixqgdphqwdophqwh/ sru= Od uhvwulfflöq hq od ghqlflöq gho sureohpd hoävwlfr1 Hvwd uhvwulfflöq dihfwd d od jhrphwuðd gh orv hohphqwrv hvwuxfwxudohv/ d vxv frqglflrqhv gh vxvwhqwdflöq | ylqfxodflöq | do wlsr gh dfflrqhv frqvlghudgdv1 Dvð/ od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv vh dsolfd d slh}dv sulvpäwlfdv +yljdv/ froxpqdv/ eduudv/ hmhv/ hwf1, txh hvwäq dsr0 |dgdv/ duwlfxodgdv r hpsrwudgdv | vrphwlgdv d od dfflöq gh ixhu}dv sxqwxdohv r uhsduwlgdv/ ghvfhqvrv gh dsr|rv/ fdujdv wìuplfdv/ hwf1 Od dgrsflöq gh flhuwdv klsöwhvlv ixqgdphqwdohv1 Hvwdv klsöwhvlv shuplwhq/ sru xq odgr/ ghqlu xq sureohpd olqhdo |/ sru rwur/ derugdu xq sureohpd lqlfldophqwh wulglphqvlrqdo +odv slh}dv wlhqhq orqjlwxg/ dowxud | dqfkxud, frpr xq hqvdpeod0 mh gh sureohpdv eävlfdphqwh xqlglphqvlrqdohv +odv slh}dv vh uhsuhvhqwdq frpr oðqhdv,1 Vh suhvhqwdq hq hvwh Fdsðwxor/ hq irupd euhyh/ orv ixqgdphqwrv gh odv grv glvfl0 solqdv phqflrqdgdv1 Vh lqwurgxfhq/ sulphur/ frqfhswrv hohphqwdohv frpr ho gh slh}d/ hvwuxfwxud/ dsr|r/ hqodfh/ hwf1/ | ghvsxìv rwurv gh lpsruwdqfld ixqgdphqwdo frpr orv gh hvixhu}rv vreuh xqd vhfflöq/ hvwuxfwxudv lvrvwäwlfdv h klshuhvwäwlfdv/ oh|hv gh hvixhu0 }rv/ hwf1 Hq od ýowlpd Vhfflöq vh lqwurgxfh od sureohpäwlfd dvrfldgd d od uhvroxflöq gh hvwuxfwxudv klshuhvwäwlfdv sdud hoor/ vh glvfxwhq orv uhtxlvlwrv gh htxloleulr | frpsdwl0 elolgdg gh od vroxflöq | vh sodqwhdq/ hq ixqflöq gh ìvwrv/ odv edvhv gh orv pìwrgrv gh vroxflöq gh hvwuxfwxudv klshuhvwäwlfdv1 68 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 50. 69 FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV 515 Remhwlyr gh od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv Od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv/ frpr sduwh lqwhjudqwh gh od Phfäqlfd gh Hvwuxfwxudv/ wlh0 qh frpr remhwlyr ixqgdphqwdo ghwhuplqdu od uhvsxhvwd gh odv hvwuxfwxudv fxdqgr ìvwdv vh yhq vrphwlgdv d odv glihuhqwhv dfflrqhv txh ghehq vrsruwdu gxudqwh vx frqvwuxfflöq | ylgd ýwlo1 Sru uhvsxhvwd hvwuxfwxudo vh hqwlhqgh/ eävlfdphqwh/ od ghwhuplqdflöq gh orv hv0 wdgrv gh whqvlöq | ghirupdflöq d orv txh od hvwuxfwxud yd d hvwdu vrphwlgd sru hihfwr gh orv glihuhqwhv hvwdgrv gh fdujd txh vh frqvlghudq1 Od ghwhuplqdflöq gh orv hvwdgrv gh whqvlöq hv qhfhvduld sdud frpsuredu od vdwlvidfflöq gh orv fulwhulrv gh uhvlvwhqfld txh hvwdeohfhq odv fruuhvsrqglhqwhv qrupdwlydv | orv xvrv gh exhqd suäfwlfd/ gh fdud d jdudqwl}du od vhjxulgdg gh odv hvwuxfwxudv1 Sru vx sduwh/ od ghwhuplqdflöq gh orv hvwdgrv gh ghirupdflöq vxhoh vhu qhfhvduld sdud vdwlvidfhu orv fulwhulrv gh uljlgh}/ txh hvwäq d phqxgr oljdgrv d uhtxlvlwrv gh ixqflrqdolgdg gh odv hvwuxfwxudv1 Sru wdqwr/ od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv suhwhqgh hvwdeohfhu odv frqglflrqhv gh uh0 vlvwhqfld | uljlgh} gh odv hvwuxfwxudv dqdol}dgdv1 Dperv dvshfwrv vh derugdq hq orv grv wlsrv gh sureohpdv ixqgdphqwdohv txh vh sodqwhdq hq od suäfwlfd lqjhqlhulo= ho glphqvlrqdplhqwr | od yhulfdflöq gh hvwuxfwxudv1 Ho surfhvr gh frqvwuxfflöq gh xqd hvwuxfwxud hpslh}d sru od frqfhsflöq gh ìvwd1 Hq hvwd idvh vh ghwhuplqd vx wlsrorjðd | vh lghqwlfdq odv dfflrqhv txh dfwxduäq vreuh hood1 Hvwd lghqwlfdflöq suhyld vh kdfh gh irupd dsur{lpdgd/ |d txh orv ydoruhv uhdohv gh pxowlwxg gh dfflrqhv ghshqghq gh od irupd | glphqvlrqhv ghqlwlydv gh od hvwuxfwxud1 Hq hvh prphqwr hqwud hq mxhjr od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv sdud hydoxdu od uhvsxhvwd hvwuxfwxudo gho fruuhvsrqglhqwh suhglvhôr hvwuxfwxudo1 Hq ixqflöq gh orv uhvxowdgrv rewhqlgrv/ vh surfhgh do glphqvlrqdplhqwr gh orv hohphqwrv hvwuxfwxudohv/ hv ghflu/ d gdu ydoruhv frqfuhwrv d odv glphqvlrqhv gh ìvwrv1 Ghvsxìv/ vh sdvd d od idvh gh ghqlflöq gho sur|hfwr/ hq od fxdo vh shuvljxh vdwlvidfhu orv uhtxlvlwrv suhylvwrv1 Hq hvwd idvh vh sxhghq prglfdu r udwlfdu odv glyhuvdv ghflvlrqhv wrpdgdv hq od idvh suhyld1 Hq fxdotxlhu fdvr/ vh ghqhq | frqfuhwdq od wlsrorjðd hvwuxfwxudo | odv dfflrqhv d frqvlghudu +shvr surslr/ Ilj1 514= Od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv hq ho Dqäolvlv gh Hvwuxfwxudv © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 51. 5161 FRQFHSWR GH SLH]D HVWUXFWXUD 6: fdujdv ylydv/ hwf1,1 Vh sdvd hqwrqfhv d od yhulfdflöq gho prghor hvwuxfwxudo uhvxowdqwh1 Vl hvwd frpsuredflöq d srvwhulrul gho glvhôr hvwuxfwxudo hv vdwlvidfwruld/ vh hoderud ho sur|hfwr ghqlwlyr vl qr or hv/ hv qhfhvdulr yroyhu d od idvh gh ghqlflöq1 Vh surfhgh/ sxhv/ gh irupd lwhudwlyd kdvwd txh vh vdwlvidfhq dghfxdgdphqwh wrgrv orv uhtxlvlwrv qhfhvdulrv1 Ho surfhvr ghvfulwr vh pxhvwud gh irupd hvtxhpäwlfd hq od Iljxud 514/ grqgh vh lqglfd ho sdsho txh od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv ghvhpshôd hq ìo1 516 Frqfhswr gh slh}d | hvwuxfwxud Vh oodpd slh}d sulvpäwlfd/ yljd r eduud do fxhusr vöolgr hqjhqgudgr sru xq äuhd sodqd V txh vh pxhyh hq ho hvsdflr/ gh pdqhud txh vx fhqwur gh judyhgdg J uhfruuh xqd oðqhd gdgd o | vx sodqr vh pdqwlhqh frqvwdqwhphqwh qrupdo d glfkd oðqhd1 D od oðqhd o vh oh ghqrplqd gluhfwul}/ oðqhd phgld r hmh gh od slh}d | d odv glyhuvdv srvlflrqhv gho äuhd V vh ohv oodpd vhfflrqhv uhfwdv r vhfflrqhv qrupdohv gh od slh}d +yhu Iljxud 515d,1 Od gluhfwul} gh od slh}d sxhgh vhu xqd fxuyd dodehdgd/ sodqd r uhfwd/ gdqgr oxjdu d slh}dv dodehdgdv +yljd hq kìolfh,/ slh}dv sodqdv +dufrv/ yljdv edoföq, r slh}dv uhfwdv +pìqvxodv/ froxpqdv/ hwf1,1 Od vhfflöq gh od slh}d sxhgh vhu frqvwdqwh r yduldeoh d or odujr gh od slh}d/ gdqgr oxjdu d slh}dv gh vhfflöq frqvwdqwh r yduldeoh/ uhvshfwlydphqwh1 Ilj1 515= Frqfhswr gh= +d, slh}d sulvpäwlfd/ +e, uhedqdgd | +f, eud © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 52. 6; FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV Vh oodpd uhedqdgd do hohphqwr glihuhqfldo gh slh}d frqwhqlgr hqwuh grv vhfflrqhv uhfwdv lqqlwdphqwh suö{lpdv +yhu Iljxud 515e,1 Dvð/ vh sxhgh frqvlghudu d od yljd frpr xq vöolgr jhqhudgr sru xqd vxfhvlöq gh uhedqdgdv glihuhqfldohv1 Vh oodpd eud do hohphqwr glihuhqfldo gh yroxphq jhqhudgr sru xq hohphqwr glihuhqfldo gho äuhd sodqd V hq ho prylplhqwr txh jhqhud od slh}d sulvpäwlfd +yhu Iljxud 515f,1 Sru wdqwr/ vh sxhgh frqvlghudu d od yljd frpr xq vöolgr irupdgr sru xq kd} gh eudv glihuhqfldohv1 Od uhedqdgd | od eud vrq orv hohphqwrv glihuhqfldohv eävlfrv gh hvwxglr hq od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv1 Vh oodpd slh}d gh sodqr phglr d dtxhood slh}d sodqd hq od txh od vhfflöq uhfwd hv vlpìwulfd uhvshfwr d xq sodqr txh frqwlhqh d od gluhfwul} gh od slh}d | txh hvwä vrphwlgd d fdujdv frqwhqlgdv hq glfkr sodqr phglr1 Vh oodpd slh}d gh flolqgur phglr d dtxhood slh}d sodqd hq od txh od vhfflöq uhfwd hv vlpìwulfd uhvshfwr d xq sodqr shushqglfxodu do txh frqwlhqh d od gluhfwul} gh od slh}d | txh hvwä vrphwlgd d fdujdv shushqglfxoduhv do sodqr gh od gluhfwul}1 Vh oodpd hvwuxfwxud gh eduudv do vlvwhpd phfäqlfr irupdgr sru ho hqvdpeodmh gh slh}dv sulvpäwlfdv1 Vh kdeod gh hvwuxfwxud sodqd fxdqgr odv gluhfwulfhv gh wrgdv odv slh}dv txh irupdq od hvwuxfwxud hvwäq frqwhqlgdv hq xq plvpr sodqr/ | gh hvwuxfwxud hvsdfldo hq fdvr frqwudulr1 Vh oodpd hvwuxfwxud gh sodqr phglr d od hvwuxfwxud sodqd irupdgd sru slh}dv gh sodqr phglr/ | txh hvwäq vrphwlgdv d fdujdv frqwhqlgdv hq glfkr sodqr phglr1 Vh oodpd hpsduuloodgr sodqr d od hvwuxfwxud sodqd irupdgd sru slh}dv gh flolqgur phglr/ | txh hvwäq vrphwlgdv d fdujdv shushqglfxoduhv d vx sodqr phglr1 Hq hvwh Oleur vh wudwduäq vlhpsuh hvwuxfwxudv gh eduudv |/ ixqgdphqwdophqwh/ hv0 wuxfwxudv gh eduudv gh sodqr phglr1 517 Sulqflslrv gh od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv Od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv hv xqd glvflsolqd txh vh edvd hq wuhv sulqflslrv r klsöwhvlv ixqgdphqwdohv= ho Sulqflslr gh uljlgh}/ ho Sulqflslr gh vxshusrvlflöq | ho Sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw1 Od ydolgh} gh orv uhvxowdgrv rewhqlgrv phgldqwh hvwd whruðd ghshqgh/ eävlfdphqwh/ gho judgr gh vdwlvidfflöq gh hvwrv sulqflslrv hq ho fdvr frqfuhwr hq txh vh dsoltxh1 51714 Sulqflslr gh uljlgh} Ho Sulqflslr gh uljlgh} hv xqd frqvhfxhqfld gluhfwd gh od klsöwhvlv gh shtxhôrv pryl0 plhqwrv dsolfdgd do dqäolvlv gh hvwuxfwxudv | hvwdeohfh txh odv hfxdflrqhv gh htxloleulr vh sxhghq irupxodu vreuh od jhrphwuðd lqghirupdgd/ hv ghflu/ vlq frqvlghudu orv prylplhqwrv suryrfdgrv sru ho vlvwhpd gh fdujdv1 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 53. 5171 SULQFLSLRV GH OD UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV 6 Ilj1 516= Lpsolfdflöq gho Sulqflslr gh uljlgh} Hvwd klsöwhvlv lpsolfd txh orv prylplhqwrv gh od hvwuxfwxud ghelgrv do vlvwhpd gh fdujdv vhdq shtxhôrv= orv ghvsod}dplhqwrv/ frpsdudgrv frq odv glphqvlrqhv gh od hvwuxfwxud/ | orv jlurv +hq udgldqhv,/ frpsdudgrv frq od xqlgdg1 Vl hvwd frqglflöq qr vh fxpsoh/ odv hfxdflrqhv gh htxloleulr ghehq irupxoduvh hq od jhrphwuðd ghirupdgd/ | ho sureohpd ghmd gh vhu olqhdo sdud wudqvirupduvh hq xq sureohpd jhrpìwulfdphqwh qr olqhdo1 Hq od Iljxud 516 vh loxvwud od xwlolgdg gho Sulqflslr gh uljlgh}1 Edmr od klsöwhvlv gh shtxhôrv prylplhqwrv +l}txlhugd,/ odv uhdfflrqhv hq ho hpsrwudplhqwr vöor ghshqghq gh od jhrphwuðd lqlfldo | gh odv fdujdv vlq hood +ghuhfkd,/ odv uhdfflrqhv ghshqghq gh od ghirupdflöq gh od hvwuxfwxud/ | ìvwd hv ghvfrqrflgd d sulrul1 51715 Sulqflslr gh vxshusrvlflöq Frpr |d vh lqglfö hq ho Fdsðwxor dqwhulru/ vl hv yäolgd od klsöwhvlv gh shtxhôrv ghv0 sod}dplhqwrv | vh fxpsoh/ dghpäv/ od oh| gh Krrnh/ hqwrqfhv ho sureohpd hv olqhdo1 Od uhvroxflöq gh xq sureohpd hvwuxfwxudo olqhdo hv pxfkr päv vhqflood txh od gh xqr qr olqhdo dsduwh gh rwudv glfxowdghv gh wlsr suäfwlfr/ hq xq sureohpd qr olqhdo qr h{lvwh/ hq jhqhudo/ jdudqwðd gh txh od vroxflöq h{lvwd | vhd ýqlfd1 Dghpäv/ vl ho sureohpd hv olqhdo sxhgh dsolfduvh ho Sulqflslr gh vxshusrvlflöq1 Ìvwh hvwdeohfh txh orv hihfwrv txh xq vlvwhpd gh ixhu}dv ruljlqd vreuh xqd hvwuxfwxud vrq ljxdohv d od vxpd gh orv hihfwrv txh ruljlqdq fdgd xqd gh odv ixhu}dv gho vlvwhpd dfwxdqgr sru vhsdudgr1 Xqd frqvhfxhqfld lqphgldwd gho flwdgr sulqflslr hv txh ho hvwdgr qdo +whqvlrqdo | ghirupdflrqdo, gh xqd hvwuxfwxud vrphwlgd d xq vlvwhpd gh ixhu}dv qr ghshqgh gho rughq gh dsolfdflöq gh glfkdv ixhu}dv1 Hvwr shuplwh/ sru hmhpsor/ dqdol}du ho fdvr gh xqd vrolflwdflöq frpsohmd ghvfrpsrqlìqgrod hq fdvrv päv vlpsohv gh hvwxgldu1 Hv srvleoh/ © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 54. 73 FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV Ilj1 517= Lpsolfdflöq gho Sulqflslr gh vxshusrvlflöq dvlplvpr/ od ghqlflöq | ho dqäolvlv gh hvwdgrv gh fdujd gh lqwhuìv frpr frpelqdflöq gh hvwdgrv gh fdujd suhyldphqwh ghqlgrv | dqdol}dgrv1 Dpedv srvlelolgdghv vrq xwlol}dgdv iuhfxhqwhphqwh hq Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv1 Dvð/ sru hmhpsor/ hq od Iljxud 517 vh pxhvwud xqd yljd eldsr|dgd vreuh od txh dfwýd xq vlvwhpd gh fdujd frqvlvwhqwh hq grv ixhu}dv sxqwxdohv hvwh vlvwhpd sxhgh ghvfrp0 srqhuvh hq orv grv vlvwhpdv päv vlpsohv gh od sduwh lqihulru gh od Iljxud1 Ho sulqflslr gh vxshusrvlflöq lpsolfd txh odv uhdfflrqhv/ prylplhqwrv/ whqvlrqhv | ghirupdflrqhv txh suryrfd vreuh od hvwuxfwxud ho hvwdgr gh fdujdv ruljlqdo hv ljxdo d od vxpd gh odv uhdfflrqhv/ prylplhqwrv/ whqvlrqhv | ghirupdflrqhv txh suryrfdq orv hvwdgrv hq orv txh ìvwh vh ghvfrpsrqh1 51716 Sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw Ho Sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw sxhgh frqvlghuduvh od yhugdghud slhgud dqjxodu vreuh od txh vh hglfd od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv/ |d txh hvwdeohfh txh hq xqd slh}d sulvpäwlfd/ odv whqvlrqhv txh dfwýdq vreuh xqd vhfflöq uhfwd/ dohmdgd gh orv sxqwrv gh dsolfdflöq gh xq vlvwhpd gh fdujdv/ vöor ghshqghq gh od ixhu}d | gho prphqwr uhvxowdqwhv gh odv ixhu}dv vlwxdgdv d xq odgr gh od vhfflöq frqvlghudgd1 Hvwd klsöwhvlv lpsolfd txh orv hihfwrv orfdohv +ixhu}dv frqfhqwudgdv/ dsr|rv/ yduld0 flrqhv gh vhfflöq, vöor dihfwdq d xqd }rqd orfdol}dgd d xqr | rwur odgr gh odv vhfflrqhv hq txh vh surgxfhq1 Od irupd suhflvd hq txh vh dsolfdq odv fdujdv r orv glvsrvlwlyrv hpsohdgrv sdud dsolfduodv/ dvð frpr od glvsrvlflöq frqvwuxfwlyd frqfuhwd gh orv dsdud0 wrv gh dsr|r/ vöor dihfwdq do hvwdgr whqvlrqdo gh hvwd }rqd orfdol}dgd/ gh xqd orqjlwxg dsur{lpdgdphqwh ljxdo do fdqwr gh od slh}d1 Ho hvwxglr whqvlrqdo gh odv }rqdv dihfwdgdv sru orv hihfwrv orfdohv hv frpsohmr | gheh kdfhuvh phgldqwh od Whruðd gh od Hodvwlflgdg1 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 55. 5171 SULQFLSLRV GH OD UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV 74 Ilj1 518= Loxvwudflöq gho Sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw Hq od Vhfflöq 518 vh ghqh ho frqfhswr gh hvixhu}rv vreuh xqd vhfflöq/ suhflvdphqwh/ frpr odv frpsrqhqwhv gh od ixhu}d | gho prphqwr uhvxowdqwhv gh odv ixhu}dv vlwxdgdv d xq odgr gh od vhfflöq1 Ho fäofxor gh hvixhu}rv mxhjd xq sdsho ixqgdphqwdo hq od Whruðd gh Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv | Fäofxor gh Hvwuxfwxudv/ |d txh/ vhjýq ho Sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw/ odv whqvlrqhv hq xqd vhfflöq vöor ghshqghq gho ydoru gh ìvwrv1 Hq od Iljxud 518 vh pxhvwudq grv hmhpsorv gh yrodgl}rv frq prphqwr dsolfdgr hq vxv h{wuhprv oleuhv1 Hq ho sulphu fdvr/ ho hpsrwudplhqwr vh frqvljxh dsr|dqgr od yljd frqwud ho vrsruwh | frduwdqgr ho jlur phgldqwh vhqgrv dqjxoduhv vrogdgrv d dperv ho prphqwr hq ho h{wuhpr hv od uhvxowdqwh gh xq sdu ixhu}dv krul}rqwdohv1 Hq ho vhjxqgr fdvr/ ho hpsrwudplhqwr vh frqvljxh hqfdvwudqgr dghfxdgdphqwh od yljd hq ho vrsruwh ho prphqwr hq ho h{wuhpr hv od uhvxowdqwh gh xq sdu ixhu}dv lqfolqdgdv uhvshfwr do hmh gh od yljd1 Hq dpedv vlwxdflrqhv/ ho prphqwr uhvxowdqwh gh odv ixhu}dv dfwxdqwhv hv lgìqwlfr/ plhqwudv txh od uhvxowdqwh gh ixhu}dv hv qxod1 D shvdu gh txh odv pdwhuldol}dflrqhv gh odv frqglflrqhv gh hpsrwudplhqwr | gh orv prphqwrv dsolfdgrv vrq glihuhqwhv/ vx lghdol}dflöq d hihfwrv gh fäofxor hv lgìqwlfd/ wdo frpr vh pxhvwud hq od Iljxud 5181 Vhjýq ho Sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw/ odv whqvlrqhv txh dsduhfhq hq odv }rqdv fhqwudohv gh odv slh}dv ghshqghq/ h{foxvlydphqwh/ gho pr0 phqwr uhvxowdqwh gh odv ixhu}dv dfwxdqwhv odv }rqdv h{wuhpdv/ sru ho frqwudulr/ vh yhq dihfwdgdv sru orv hihfwrv orfdohv/ | od ghwhuplqdflöq gh vx hvwdgr whqvlrqdo uhtxhuluä frqvlghudflrqhv päv fxlgdgrvdv1 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 56. 75 FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV Hq od suäfwlfd lqjhqlhulo/ ho hvwxglr gho hvwdgr whqvlrqdo gh xq hohphqwr hvwuxfwxudo vxhoh kdfhuvh vxsrqlhqgr txh ho Sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw hv dsolfdeoh d od wrwdolgdg gh odv vhfflrqhv dqdol}dgdv1 Ho glphqvlrqdplhqwr gh odv slh}dv vxhoh kdfhuvh hq ixqflöq gh orv uhvxowdgrv dvð rewhqlgrv1 D srvwhulrul/ vh dgrswdq odv glvsrvlflrqhv frqvwuxfwlydv qhfhvduldv sdud uhgxflu r vrsruwdu gh irupdu dghfxdgd orv hihfwrv orfdohv hq odv }rqdv hq odv txh orv uhvxowdgrv fdofxodgrv hq hvwd irupd qr vrq dsolfdeohv1 51717 Uhvwulfflrqhv jhrpìwulfdv Sdud txh orv sulqflslrv ixqgdphqwdohv hqxqfldgrv vh fxpsodq | orv uhvxowdgrv gh od Uhvlvwhqfld gh Pdwhuldohv vhdq yäolgrv/ odv slh}dv ghehq fxpsolu flhuwdv frqglflrqhv= Jhrphwuðd gh od gluhfwul}1 Hq slh}dv gh gluhfwul} fxuyd/ orv udglrv gh fxuydwxud gh ìvwd ghehq vhu judqghv hq uhodflöq do fdqwr gh odv slh}dv1 Vl hvwd uhodflöq hv vxixflhqwhphqwh shtxhôd/ orv hihfwrv gh od fxuydwxud sxhghq oohjdu d ghvsuhfldu0 vh hq ho dqäolvlv gho frpsruwdplhqwr gh odv uhedqdgdv | xwlol}du odv h{suhvlrqhv rewhqlgdv sdud slh}dv gh gluhfwul} uhfwd1 Jhrphwuðd gh odv vhfflrqhv= Glphqvlrqhv1 Odv glphqvlrqhv wudqvyhuvdohv gh odv slh}dv/ fdqwr | dqfkr/ ghehq vhu shtxhôdv hq uhodflöq d vx orqjlwxg1 Hvwr hv qhfhvdulr sdud txh vh fxpsodq ho sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw | odv klsöwhvlv gh ghirupdflöq gh odv vhfflrqhv txh vh xwlol}dq kdelwxdophqwh1 Sru rwur odgr/ odv fdudfwhuðvwlfdv jhrpìwulfdv gh odv vhfflrqhv uhfwdv ghehq dvhjxudu txh odv slh}dv whqjdq od uljlgh} qhfhvduld sdud txh orv prylplhqwrv vhdq shtxhôrv1 Hq jhqhudo/ vrq dgplvleohv odv uhodflrqhv fdqwr2ox} +k@o, vljxlhqwhv= k o @ 4 43 d 4 45 sdud slh}dv uhfwdv gh krupljöq dupdgr k o @ 4 48 d 4 58 sdud slh}dv uhfwdv gh krupljöq suhwhqvdgr k o @ 4 53 d 4 68 sdud slh}dv uhfwdv gh dfhur odplqdgr k o @ 4 73 d 4 433 sdud dufrv Yduldflöq1 Hq slh}dv gh vhfflöq yduldeoh/ od yduldflöq gh odv glphqvlrqhv wudqvyhuvdohv gheh vhu judgxdo | ohqwd1 Odv yduldflrqhv euxvfdv hq odv fdudf0 whuðvwlfdv jhrpìwulfdv gh odv vhfflrqhv surgxfhq hihfwrv orfdohv txh lqydolgdq ho sulqflslr gh Vdlqw0Yhqdqw1 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 57. 5181 GHILQLFLÖQ GH HVIXHU]RV HQ XQD VHFFLÖQ 76 518 Ghqlflöq gh hvixhu}rv hq xqd vhfflöq Gdgd xqd yljd vrphwlgd d od dfflöq gh xq vlvwhpd gh fdujdv h{whulruhv/ vxsrqguhprv txh xqd vhfflöq uhfwd fxdotxlhud/ V/ glylgh od slh}d hq grv sduwhv/ +D, | +E,/ vlwxdgdv fdgd xqd d xq odgr gh od vhfflöq frqvlghudgd/ wdo frpr vh pxhvwud hq od Iljxud 5191 Ho vlvwhpd gh ixhu}dv +dfflrqhv | uhdfflrqhv, txh dfwýdq vreuh od yljd gheh hvwdu hq htxloleulr hvwäwlfr1 Vl oodpdprv IÈ do vlvwhpd gh ixhu}dv txh dfwýd vreuh od sduwh +D, gh od slh}d | I do vlvwhpd gh ixhu}dv txh dfwýd vreuh od sduwh +E,/ sru htxloleulr gh od yljd gheh vhu= IÈ . I @ 3 +514, Dvlplvpr/ wrpdqgr prphqwrv uhvshfwr do fhqwur gh judyhgdg J gh od vhfflöq V/ gheh fxpsoluvh= PgVÈ . PgV @ 3 +515, Frqvlghuhprv dkrud/ sru vhsdudgr/ ho htxloleulr gh odv grv sduwhv gh od slh}d +D, | +E,= Sdud txh wdo htxloleulr h{lvwd/ hv qhfhvdulr vxsrqhu txh h{lvwhq xqdv ixhu}dv gh lqwhudfflöq txh dpedv sduwhv vh hmhufhq hqwuh vð/ d wudyìv gh od vxshuflh V= Dvð/ od sduwh +E, hmhufhuä vreuh od sduwh +D, xqdv ixhu}dv txh srghprv uhgxflu d xqd uhvxowdqwh UÈ | xq prphqwr uhvxowdqwh/ uhvshfwr d J/ PgÈ1 Gh irupd dqäorjd/ od sduwh +D, hmhufh vreuh od sduwh +E, xqd ixhu}d uhvxowdqwh U | xq prphqwr uhvxowdqwh Pg1 Ilj1 519= Ixhu}d | prphqwr uhvxowdqwhv hq xqd vhfflöq © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 58. 77 FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV Sru htxloleulr gh od sduwh +D, gheh vhu= IÈ . UÈ @ 3 PgVÈ . PgÈ @ 3 +516, Sru htxloleulr gh od sduwh +E, gheh vhu= I . U @ 3 PgV . Pg @ 3 +517, Vxpdqgr odv hfxdflrqhv +516, | +517, | whqlhqgr hq fxhqwd ho htxloleulr joredo +hfxdflr0 qhv +514, | +515,,/ vh wlhqh= +IÈ . I , . UÈ . U @ 3 , UÈ @ U +518d, + PgVÈ . PgV, . PgÈ . Pg @ 3 , PgÈ @ Pg +518e, Sru or wdqwr/ odv dfflrqhv txh xqd sduwh hmhufh vreuh od rwud vrq ljxdohv | gh vhqwlgr frqwudulr1 Oodpdqgr sru vlpsolflgdg= U @ UÈ @ U | P @ PgÈ @ Pg/ vh whqguä wdpelìq txh= U @ IÈ @ I P @ PgVÈ @ PgV , +519, Fxdqgr od ixhu}d uhvxowdqwh U | ho prphqwr uhvxowdqwh P vh fdofxodq hq od irupd U @ I | P @ PgV/ hv ghflu/ whqlhqgr hq fxhqwd odv ixhu}dv txh dfwýdq sru ghodqwh gh V +hq od sduwh E,/ ho fäofxor vh oodpd iurqwdo1 Fxdqgr U | P vh fdofxodq hq od irupd U @ IÈ | P @ PgVÈ/ hv ghflu/ whqlhqgr hq fxhqwd odv ixhu}dv txh dfwýdq sru ghwuäv gh V +hq od sduwh D,/ ho fäofxor vh oodpd gruvdo1 Hv hylghqwh txh dperv surfhglplhqwrv frqgxfhq d uhvxowdgrv lgìqwlfrv1 Ghqlprv ho wulhgur fduwhvldqr gh{wuöjlur {|}/ frq ruljhq hq ho fhqwur gh judyhgdg J gh od vhfflöq V/ hq ho txh ho hmh { hv qrupdo d od vhfflöq V/ rulhqwdgd gh +D, d +E, | wdqjhqwh d od gluhfwul} gh od yljd/ | orv hmhv +| }, vrq orv hmhv sulqflsdohv gh lqhufld gh od vhfflöq V +yhu Iljxud 51:,1 Sur|hfwdqgr od ixhu}d uhvxowdqwh U vreuh hvwrv hmhv vh ghqh frpr= Hvixhu}r D{lo Q Hvixhu}r Fruwdqwh WC Hvixhu}r Fruwdqwh WS A@ A d od sur|hfflöq gh U vhjýq ho hmh ; A? A= { | } © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 59. 5191 UHODFLÖQ HQWUH HVIXHU]RV WHQVLRQHV 78 Ilj1 51:= Ghqlflöq gh hvixhu}rv hq xqd vhfflöq Dqäorjdphqwh/ sur|hfwdqgr ho prphqwr uhvxowdqwh P vreuh orv hmhv/ vh ghqh frpr= Prphqwr Wruvru P| Prphqwr Iohfwru PC Prphqwr Iohfwru PS A@ A d od sur|hfflöq gh P vhjýq ho hmh ; A? A= { | } 519 Uhodflöq hqwuh hvixhu}rv | whqvlrqhv Odv uhvxowdqwhv U | P/ | vxv uhvshfwlydv frpsrqhqwhv/ hv ghflu/ orv hvixhu}rv hq od vhfflöq/ vrq odv uhvxowdqwhv hvwäwlfdv gh odv whqvlrqhv txh dfwýdq vreuh od vhfflöq V1 Wdo frpr vh ghqlö hq ho Fdsðwxor dqwhulru/ glfkdv whqvlrqhv vrq odv ixhu}dv gh lqwhudfflöq txh xqd sduwh gh od yljd hmhufh vreuh od rwud/ ghqlgdv sru xqlgdg gh vxshuflh gh od vhfflöq V1 Dvð/ wdo frpr vh pxhvwud hq od Iljxud 51;/ vreuh xq glihuhqfldo gh äuhd gV/ gh od vhfflöq V/ dfwxduä xqd whqvlöq w/ txh sxhgh ghvfrpsrqhuvh hq xqd whqvlöq qrupdo 7/ vhjýq ho hmh {/ | xqd whqvlöq wdqjhqfldo vreuh od vhfflöq V1 Od whqvlöq wdqjhqfldo sxhgh ghvfrpsrqhuvh/ d vx yh}/ hq vxv frpsrqhqwhv fduwhvldqdv vhjýq orv hmhv +| },/ gdqgr odv whqvlrqhv 7C 7S/ uhvshfwlydphqwh1 Sdud txh U | P iruphq xq vlvwhpd htxlydohqwh do vlvwhpd gh ixhu}dv lqwhuqdv glihuhqfldohv w gV/ ghehq fxpsoluvh odv vljxlhqwhv uhodflrqhv yhfwruldohv= U @ ] U w gV P @ ] U u w gV +51:, grqgh u hv ho yhfwru gh srvlflöq gh gV uhvshfwr do fhqwur gh judyhgdg gh od vhfflöq/ frq frpsrqhqwhv u+3 | },1 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 60. 79 FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV Ilj1 51;= Uhodflöq hqwuh hvixhu}rv | whqvlrqhv Odv dqwhulruhv uhodflrqhv yhfwruldohv vh sxhghq ghvfrpsrqhu hq odv fruuhvsrqglhqwhv hfxdflrqhv hvfdoduhv1 Dvð/ od sulphud gh odv hfxdflrqhv +51:, vh ghvfrpsrqh hq= Q @ ] U 7 gV WC @ ] U 7C gV WS @ ] U 7S gV +51;, Dqäorjdphqwh/ od vhjxqgd gh odv hfxdflrqhv +51:, vh ghvfrpsrqh hq= P| @ ] U +7S | 7C },gV PC @ ] U 7 } gV PS @ ] U 7 | gV +51, Hvwdv hfxdflrqhv pxhvwudq od uhodflöq hqwuh orv hvixhu}rv | odv whqvlrqhv dfwxdqwhv hq xqd vhfflöq | vhuäq hpsohdgdv d phqxgr hq orv Fdsðwxorv srvwhulruhv1 Od Iljxud 51 pxhvwud ho frqyhqlr gh vljqrv xwlol}dgr sdud odv frpsrqhqwhv gh whqvlöq | gh prphqwr1 Odv whqvlrqhv vreuh od vhfflöq vrq srvlwlydv vl wlhqhq ho vhqwlgr gh orv fruuhvsrqglhqwhv vhplhmhv srvlwlyrv1 Orv prphqwrv vrq srvlwlyrv vl/ dgrswdqgr ho fulwhulr gh od pdqr ghuhfkd/ ho vhqwlgr gh orv yhfwruhv prphqwr hv srvlwlyr1 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 61. 51:1 HVIXHU]RV HQ SLH]DV GH SODQR PHGLR 7: Ilj1 51= Frqyhqlr gh vljqrv gh whqvlrqhv | prphqwrv 51: Hvixhu}rv hq slh}dv gh sodqr phglr Frqvlghuhprv xqd slh}d gh sodqr phglr wdo frpr od txh vh pxhvwud hq od Iljxud 51431 Oodpduhprv [ do sodqr phglr txh/ uhfrughprv/ frqwlhqh d od gluhfwul}/ hv sodqr gh vlphwuðd gh odv vhfflrqhv uhfwdv | frqwlhqh wdpelìq d odv fdujdv txh dfwýdq vreuh od slh}d1 Ho wulhgur gh uhihuhqfld {|} orfdo gh xqd vhfflöq jhqìulfd vh ghqh gh od irupd vljxlhqwh1 Ho hmh { hv wdqjhqwh d od gluhfwul} gh od slh}d hq ho fhqwur gh judyhgdg gh Ilj1 5143= Hvixhu}rv hq slh}dv gh sodqr phglr © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 62. 7; FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV od vhfflöq J/ | rulhqwdgr vhjýq ho vhqwlgr srvlwlyr gh uhfruulgr gh od gluhfwul}1 Ho hmh | hvwä wdpelìq hq ho sodqr phglr txh/ sru vlphwuðd/ hv sodqr sulqflsdo gh lqhufld/ | hv qrupdo do hmh { irupdqgr frq ìvwh xq äqjxor gh @5 udgldqhv +dqwlkrudulr,1 Ho hmh } hv qrupdo d orv hmhv +{ |, | gh vhqwlgr wdo txh ho wulhgur +{ | }, hv gh{wuöjlur1 Dvð/ ho sodqr [ frlqflgh frq ho sodqr {|/ | ho hmh } hv shushqglfxodu d ìvwh1 Do dfwxdu odv ixhu}dv h{whulruhv vöor hq ho sodqr [ / od uhvxowdqwh U gh odv ixhu}dv txh dfwýdq d xqr x rwur odgr gh od vhfflöq hvwä frqwhqlgd hq glfkr sodqr/ | vh ghvfrp0 srqh hq xq hvixhu}r d{lo Q +vhjýq ho hmh {, | xq hvixhu}r fruwdqwh W +vhjýq ho hmh |,1 Sru vlphwuðd uhvshfwr do sodqr phglr/ WS hv qxor1 Sru ho plvpr prwlyr/ ho prphqwr uhvxowdqwh P gh odv ixhu}dv txh dfwýdq d xqr x rwur odgr gh od vhfflöq hv shushqglfxodu do sodqr [ | vh oodpd prphqwr hfwru P d vx ýqlfd frpsrqhqwh vhjýq ho hmh }1 Odv rwudv grv frpsrqhqwhv P| | PC vrq qxodv sru vlphwuðd uhvshfwr do sodqr phglr1 Do uhihuluqrv d orv hvixhu}rv hq slh}dv gh sodqr phglr dgrswduhprv ho vljxlhqwh frqyhqlr gh vljqrv/ txh vh pxhvwud hq od Iljxud 5144= Ho hvixhu}r d{lo Q hv srvlwlyr vl hv gh wudfflöq +vhjýq ho vhqwlgr srvlwlyr gho hmh { hq od fdud iurqwdo, | qhjdwlyr vl hv gh frpsuhvlöq1 Ho hvixhu}r fruwdqwh W hv srvlwlyr vl kdfh jludu od uhedqdgd hq vhqwlgr dqwlkrudulr +vhjýq ho vhqwlgr srvlwlyr gho hmh | hq od fdud iurqwdo,/ | qhjdwlyr hq fdvr frqwudulr1 Ho prphqwr hfwru P hv srvlwlyr vl hv dqwlkrudulr vreuh od fdud iurqwdo +vhjýq ho vhqwlgr srvlwlyr gho hmh } hq od fdud iurqwdo,/ | qhjdwlyr hq fdvr frqwudulr1 Ilj1 5144= Frqyhqlr gh vljqrv sdud hvixhu}rv hq slh}dv gh sodqr phglr © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 63. 51;1 HFXDFLRQHV GH HTXLOLEULR HQ SLH]DV UHFWDV 7 51; Hfxdflrqhv gh htxloleulr hq slh}dv uhfwdv Frqvlghuhprv ho htxloleulr gh xqd uhedqdgd glihuhqfldo gh xqd slh}d uhfwd gh sodqr phglr/ vreuh od txh dfwýdq xqdv ixhu}dv uhsduwlgdv sru xqlgdg gh orqjlwxg/ gh frpsr0 qhqwhv +s7 sC, vhjýq orv hmhv frrughqdgrv/ dsolfdgdv hq od gluhfwul} gh glfkd uhedqdgd1 Wdo frpr vh pxhvwud hq od Iljxud 5145/ vh wlhqh= d, sru htxloleulr gh ixhu}dv vhjýq ho hmh {= Q . s7 g{ . +Q . gQ, @ 3 , s7 @ gQ g{ +5143, e, sru htxloleulr gh ixhu}dv vhjýq ho hmh |= WC . sC g{ . +WC . gWC, @ 3 , sC@ gWC g{ +5144, f, sru htxloleulr gh prphqwrv uhvshfwr do fhqwur gh judyhgdg gh od fdud iurqwdo= PS . WC g{ . +PS . gPS, sC g{P 5 @ 3 , WC@ gPS g{ +5145, grqgh vh kd ghvsuhfldgr ho wìuplqr gh vhjxqgr rughq ghelgr d odv ixhu}dv uhsduwlgdv1 Hvwdv hfxdflrqhv hvwdeohfhq uhodflrqhv glihuhqfldohv hqwuh od oh| gh fdujdv | odv oh|hv gh hvixhu}rv gh xqd yljd uhfwd gh sodqr phglr1 Hq fdvrv vhqfloorv/ hvwdv uhodflrqhv sxhghq lqwhjuduvh gluhfwdphqwh sdud fdofxodu odv oh|hv gh hvixhu}rv1 Hq fdvrv päv frpsohmrv/ hvwdv uhodflrqhv vluyhq gh d|xgd sdud fdofxodu r glexmdu glfkdv oh|hv1 Ilj1 5145= Dfflrqhv vreuh xqd uhedqdgd gh slh}d uhfwd © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 64. 83 FDSÐWXOR 51 IXQGDPHQWRV GH UHVLVWHQFLD GH PDWHULDOHV Od jhqhudol}dflöq gh odv hfxdflrqhv glihuhqfldohv gh htxloleulr gh od uhedqdgd sdud xqd yljd gh gluhfwul} uhfwd jhqhudo +qr gh sodqr phglr,/ vrphwlgd d xqdv ixhu}dv uh0 sduwlgdv sru xqlgdg gh orqjlwxg gh frpsrqhqwhv +s7 sC sS, vhjýq ho wulhgur orfdo gh uhihuhqfld vh sxhghq rewhqhu gh irupd dqäorjd/ | vrq= s7 @ gQ g{ sC @ gWC g{ sS @ gWS g{ WC @ gPS g{ WS @ . gPC g{ +5146, 51 Dsr|rv | hqodfhv hq hvwuxfwxudv gh sodqr phglr 5114 Dsr|rv Vh oodpd dsr|r d wrgr glvsrvlwlyr ghvwlqdgr d xqlu xqd hvwuxfwxud do phglr gh vxvwhq0 wdflöq1 Orv dsr|rv fxpsohq od greoh ixqflöq gh lpshglu r olplwdu orv prylplhqwrv gh odv hvwuxfwxudv | gh wudvplwlu odv fdujdv txh ìvwdv vrsruwdq do phglr gh vxvwhqwdflöq1 Vh ghvfulehq/ d frqwlqxdflöq/ orv wlsrv gh dsr|r päv xvxdohv hq hvwuxfwxudv gh sodqr phglr1 Gdgr txh xqd vhfflöq gh xqd slh}d gh sodqr phglr wlhqh wuhv judgrv gh olehuwdg/ grv wudvodflrqhv lqghshqglhqwhv hq ho sodqr phglr | xq jlur shushqglfxodu d ìvwh/ h{lvwhq ydulrv wlsrv gh dsr|r/ vhjýq frduwhq xqr/ grv r orv wuhv judgrv gh olehuwdg gh od vhfflöq gh dsr|r1 Sru fdgd judgr gh olehuwdg frduwdgr/ ho dsr|r wudvplwh d od hvwuxfwxud xqd uhdfflöq txh lpslgh ho prylplhqwr1 Hvwdv uhdfflrqhv vrq/ qdwxudophqwh/ ljxdohv | gh vhqwlgrv rsxhvwrv d odv ixhu}dv txh od hvwuxfwxud wudvplwh do phglr gh vxvwhqwdflöq1 +d, Dsr|r vlpsoh r duwlfxodgr pöylo Hvwh wlsr gh dsr|r vöor frduwd ho prylplhqwr gh od vhfflöq gh dsr|r hq xqd gluhfflöq/ shuplwlhqgr od wudvodflöq hq od gluhfflöq shushqglfxodu | ho jlur gh od vhfflöq gh dsr|r +Iljxud 5146,1 Od uhdfflöq txh surgxfh hv xqd ixhu}d shushqglfxodu d od gluhfflöq gh urgdgxud/ r vhd/ do prylplhqwr shuplwlgr1 Dvrfldgd d xq dsr|r vlpsoh vh lqwurgxfh/ sru wdqwr/ xqd vrod lqföjqlwd/ ho pögxor gh od uhdfflöq/ |d txh vx srvlflöq | gluhfflöq vrq frqrflgdv1 +e, Dsr|r mr r duwlfxodflöq Hvwh wlsr gh dsr|r lpslgh wrwdophqwh ho prylplhqwr gh wudvodflöq gh od vhfflöq gh dsr|r/ shur shuplwh ho jlur +Iljxud 5147,1 Od uhdfflöq txh surgxfh hv xqd ixhu}d gh gluhfflöq | pögxor ghvfrqrflgrv1 Vh lqwurgxfhq/ sxhv/ grv lqföjqlwdv= odv frpsrqhqwhv gh od uhdfflöq uhvshfwr d grv hmhv shushqglfxoduhv fxdohvtxlhud1 © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.
  • 65. 511 DSRRV HQODFHV HQ HVWUXFWXUDV GH SODQR PHGLR 84 Ilj1 5146= Dsr|r vlpsoh r pöylo Ilj1 5147= Dsr|r mr r duwlfxodflöq Ilj1 5148= Hpsrwudplhqwr © Los autores, 2003; © Edicions UPC, 2003.