Bài giảng sử dụng trong Lớp học 1 Tô, chủ đề "Sài Gòn ly kỳ" do Côi Việt tổ chức. - Tìm hiểu thêm về chương trình LỚP HỌC 1 TÔ tại đây: https://www.facebook.com/lophoc1to - Tìm hiểu thêm về CỘI VIỆTt tại đây: www.coiviet.com - Tìm hiểu thêm về KHÔNG GIAN KÝ ỨC SÀI GÒN tại đây: https://www.facebook.com/khonggiankyuc.saigon

1. 19g30 tối thứ 5, 27/02/2014 tại
Thư Quán Cội Việt, nhà 306 lầu 2,
179C Hai Bà Trưng, P.6, Q.3, TPHCM.

2. Một bản đồ xưa

3. Chuyến bay đầu tiên

4. Vào dịp Tết Nguyên đán năm 1791 một khinh khí cầu Mongolfiere được những người Pháp
theo Nguyễn Ánh thả lên bầu trời Sài gòn nhằm phô trương sức mạnh "thần kỳ" của quân đội
Nguyễn Ánh.

5. Người Pháp khi vây thành Hưng Hóa vào ngày 12/4/1884 lại dùng khinh khí cầu chở người
quan sát các vị trí trong thành để hiệu chỉnh cho pháo binh Pháp.

6. Le Figaro số 345 ra ngày 11/12/1910 (trang 6) đã đưa mẩu tin ngắn như sau :
“Ở Saigon, phi công Van Den Born, đã bay trên máy cánh đôi (biplan) chiều qua giữa Saigon
và Chợ Lớn, những chuyến bay đầu tiên ở Đông Dương và Viễn Đông. Thống đốc nam k ỳ và
đại sứ Pháp ở Bangkok đã có mặt chứng kiến.”

7. Cũng cùng ngày 10/12/1910, ở gần Tokyo, Nhật, chiều hôm đó một chiếc Forman IV cánh đôi
khác cất cánh, điều khiển bởi viên sĩ quan quân lực Nhật tên là Tokugawa. Chuyến bay này là
chuyến bay đầu tiên ở Nhật nhưng đáng tiếc là Tokugawa đã trễ hơn Van Den Born vài tiếng ở
Saigon.

8. Sau đó vào ngày 22/12 Van Den Born đã biểu diễn lần bay thứ hai. Lần này máy bay có chở
theo một hành khách.
Tháng 2 năm 1911, ông đến Thái Lan và đã bay thành công trước sự chứng kiến của nhà vua
Thái Lan và hoàng gia ở trường đua ngựa Sa Pathum (Bangkok) trên chiếc máy bay Farman mà
ông đã bay trước đó vào tháng 12/1910 ở Saigon.
Ngày 28 tháng 2 1911, chính phủ Thái Lan đã quyết định gởi 3 sĩ quan qua Pháp học lái và
thành lập đội phi cơ. Sau 2 năm học ở Pháp, họ trở về ngày 2/11/1913 với 8 chiếc phi cơ đầu
tiên và thành lập không lực hoàng gia Thái Lan. Một năm sau phi trường đầu tiên ở Đông Nam
Á được thành lập ở làng Don Muang, cạnh Bangkok. Ngày nay Don Muang chính là phi trường
quốc tế Bangkok.
Tháng sau Van Den Born cũng được phép chính phủ Anh ở Hong Kong cho ông được bay tại
xứ này. Ngày 18 tháng 3 1911, đúng 5:10 chiều Van Den Born đã cất cánh đầu tiên trong lịch sử
hàng không ở Hong Kong trên chiếc phi cơ Farman mà trước đó ông đã cất cánh ở Saigon.
Sau đó ông đến Quảng Châu và bay thành công ở đó vào ngày 11/4/1911 trước sự chứng kiến
của lãnh đạo Quảng Châu là tướng Fu Chi. Nhưng khi phi cơ đáp xuống, thì một người ám sát
bắn chết tướng Fu Chi. Trong sự hỗn loạn khi binh lính bắn vào nhiều thường dân, các giới
chức Quảng Châu kêu nài ông phải rút đi ngay lập tức. Ông không thể kịp tháo phi cơ mang
xuống tàu nên đành phải đốt chiếc Farman và vội vã lên tàu trở về Hong Kong và sau đó trở về
Pháp

9. Hai mươi năm sau khi Van Den Born cất cánh ở Saigon, vào năm 1930, Marie-Louise Hilsz
là phụ nữ đầu tiên bay một mình từ Pháp đến Saigon và trở lại Pháp trên phi cơ Moth-
Morane.

10. Theo thường lệ của ông, nhà phi
công đã thành công tuyệt đẹp,
trong chuyến bay hoàn hảo, gây ra
những tiếng hoan hô từ những
người xem đầy ngạc nhiên và thán
phục. Tất cả những người Việt và
Hoa bản xứ tụ tập chung quanh
phi trường theo dõi, miệng há hốc,
ngạc nhiên cùng cực, bị thu hút bởi
những bay lượn đẹp đẽ của con
chim cơ khí.

11. L'aviation au champ de course (arrivée de l'aviateur français Poulet ?)

12. Năm 1919, để khuyến khích phát
triển hàng không trên lục địa
Australia và với bên ngoài, chính
phủ Australia treo giải thưởng
10,000 bảng Anh cho phi công
hay phi hành đoàn đầu tiên nào
bay từ Anh đến Australia (khoảng
8400 dặm) trong vòng 30 ngày.
Etienne Poulet và phụ tá cơ khí
Jean Benoist rời Paris ngày 14
tháng 10 1919 và tuyên sẽ có mặt
ở Melbourne (Australia) vào ngày
11th tháng 11 1919. Tuy nhiên vì
nhiều lý do, ông đã phải dừng
hành trình ở Java.
Thất vọng không phải là người
đầu tiên bay liên lục địa đến
Australia, từ Java, Poulet sau đó
tiếp tục đi đến Đông Dương thuộc
Pháp và hạ cánh ở Saigon.

20. SAI GON 1905

21. SAI GON 1905

22. SAI GON 1930

25. Sài gòn có đến hai trường đua ngựa và rất có
thể Van Den Born đã biểu diễn ở trường đua
Sài gòn, đối diên Vườn Bà Lớn (góc CMT8 và
Điện Biên Phủ ngày nay)
Trường đua Sài gòn (Vườn Bà Lớn) cũng hay
bị chú thích nhầm thành trường đua Phú Thọ
(thuộc Chợ Lớn).
Trường đua Phú Thọ chỉ có từ năm 1932 còn
trường đua Sài gòn (Vườn Bà Lớn) được “Hội
Đua ngựa Sài Gòn” lập vào năm 1893, bên
trong bãi đất rộng lớn trên đường Général Lize
trong khuôn viên khu đa giác pháo binh (đối
diện Vườn Bà Lớn) (góc CMTT và Điện Biên
Phủ ngày nay).
Có khả năng rất lớn là Van Den Born đã bay
biểu diễn cả hai lần tại nơi này. Và nếu như thế
thì "sân bay" đầu tiên của Việt Nam ngày nay
không còn nữa.

27. Roland Adrien Georges Garros ) : sinh
năm 1888 tại thành phố Saint Denis của
đảo Réunion thuộc Pháp .
Năm 1892 , ông theo cha của ông là một
luật sư qua sinh sống tại Sài Sòn lúc ông
mới bốn tuổi.
Năm 9 tuổi ông được gửi về Pháp và học
tại Lycée Janson de Sailly và HEC Paris .
Ông bắt đầu sự nghiệp hàng không của
mình trong 1909.

29. Ông nổi tiếng vì là phi công đầu tiên cải tiến máy bay một tầng cánh
và gắn đại liên trước mũi máy bay, khi sinh ra KHÔNG CHIẾN.
Ông cũng là người đầu tiênbắn rơi máy bay đối phương. Vào ngày 1
tháng 4 1915- Ông đã bắn hạ máy bay đầu tiên bằng súng máy nhờ một
cải tiến trên máy bay, khi ông ta bắn hạ một chiếc Albatros từ chiếc
máy bay của ông ta loại Morane Saulnier Type L. Tổng cộng ông đã
bắn rơi 4 máy bay Đức.
Ông bị bắn rơi và hy sinh gần Vouziers , Ardennes ngày 05 Tháng
Mười năm 1918., chỉ một tháng trước khi kết thúc chiến tranh và một
ngày trước sinh nhật lần thứ 30 của mình.
Năm 1928, Một Sân tennis đất nện được xây dựng ở Porte d’Auteuil và
được lấy tên người phi công anh hùng của Pháp Roland Garros. Từ đó
giải Vô địch Pháp được tổ chức trên sân Roland Garros và thường được
gọi là giải Roland Garros.

31. Đỗ Hữu Vị (1883 - 1916) là con trai của Đỗ Hữu Phương (còn gọi là Tổng đốc Phương),
một điền chủ giàu có lừng lẫy tiếng tăm ở nam k ỳ khi người Pháp mới chiếm miền Nam.
Sau khi tốt nghiệp Trường Trung học Lasan Taberd (Sài Gòn), Đỗ Hữu Vị được cha gửi qua
Pháp du học tại trường Collège St.Barbe ở Paris, nói và viết Pháp văn như người Pháp. Sau
3 năm ra trường, Ngày 10 Tháng Mười Hai 1910, ông xin theo học không quân tại Trường
Võ bị Saint-Cyr của Pháp. Sau đó một năm, ông đã có được bằng lái máy bay n°649 do
Aéroclub de France cấp và tham gia quân đội Pháp.
Ông đã gặp Trung úy Victor Menard và sẽ trở thành đồng đội của nhau trong đua Tour de
France 1911. Vào đầu năm 1912, ông được giao cho một phi đội ở miền tây Maroc, vì thế
ông được xem là người tiên phong của hàng không quân sự ở Morocco và do đó có một
đường phố mang tên ông tại Casablanca.
Khi Đại chiến thứ I bùng nổ, đang có mặt tại Việt Nam để thực tập, ông đã quay trở lại Pháp
để ra chiến trường chống lại quân Đức. Bị thương rất nặng, ông bị từ chối để lái máy bay;
nhưng vẫn được tham dự với tính cách là thám sát viên trong phi đoàn có nhiệm vụ trải bom
bên Đức, với chức vụ đại uý. Ngày 09.07.1916, Đỗ Hữu Vị đã tử thương dưới nhiều vết đạn
thù. Năm 1921, linh cửu của ông, từ Pháp, đã được người anh là đại tá Đỗ Hữu Chân (trong
quân đội Pháp) đưa về cố quốc trên tàu Porthos và an táng tại Sài Gòn vào ngày 12.5.1920
tại Đỗ Phủ từ đường.

33. Đường Do Huu Vi tại làng Laffaux, Picardie Pháp