İlim Öğrenme İlmi

1. ِ‫م‬ْ‫س‬ِ‫ب‬
ِ‫يم‬ ِ‫ح‬‫ه‬‫الر‬ ِ‫ن‬ َٰ‫م‬ْ‫ح‬‫ه‬‫الر‬ ِ ‫ه‬
‫َّللا‬
İlim Öğrenme İlmi…
“Bilmiyorsanız zikir ehline (Allah’tan korkan, bilgisi ve yaşantısı ile
güvenilir kimselere) sorun.” (Nahl sûresi), 43. Ayet)

2. İlim nedir?
 Sözlükte “bilmek” anlamına gelen ilim genellikle “bilgi” ve “bilim”
karşılığında kullanılır.
 İlim kelimesi, ilimler tarihi boyunca “belli bir alana ait sistemli bilgi
birikimini ifade eden disiplin” mânasında kullanılmıştır.

3. İlmin Kaynağı = El-Alîm (Celle Celâluh)

4. İlim öğrenmenin önemi…
 “De ki: Ey Rabbim! İlmimi artır.” (Tâhâ sûresi 114. Ayet)
 Kur’ân-ı Kerîm’de ilim kökünden türeyen kelimelerin yaklaşık 750 yerde
geçtiği görülmektedir.
 Ebu'd-Derda radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalatu
vesselam'ın şöyle dediğini işittim: "Kim bir ilim öğrenmek için bir yola
sülûk ederse Allah onu cennete giden yollardan birine dahil etmiş
demektir. Melekler, ilim talibinden memnun olarak kanatlarını
(üzerlerine) koyarlar. Semavat ve yerde olanlar ve hatta denizdeki
balıklar alim için istiğfar ederler. Ebu Davud, İlm 1, (3641); Tirmizi, İlm 19,
(2683); İbnu Mace, Mukaddime 17, (223).
 Hz. Enes radıyallahu anh anlatıyor: "Resûlullah aleyhissalatu vesselam
buyurdular ki: "İlim talebi için yola çıkan kimse dönünceye kadar Allah
yolundadır. " Tirmizi, İlim 2, (2649); İbnu Mace, Mukaddime 17, (227).

5. İlim öğrenmenin amacı…
 De ki: Benim namazım, ibadetim, hayatım ve ölümüm hep âlemlerin
Rabbi Allah içindir. (En’âm Suresi 162. Ayet)
 İlim -> Amel -> Allah Rızası
 Efendimiz Sallallahü Aleyhi Vesellem buyurdular ki: “Allah’ın rızasını
elde etmek için öğrenilmesi gereken bir ilmi, dünyevî bir menfaati
elde etmek için öğrenen kimse, kıyamet günü cennetin kokusunu
dahi alamaz.” (Ebu Davud, İlim, 12).

6. Müslümana gerekli ilimler?

7. Nereden başlamak lazım…
 İmam Rabbani Hazretleri buyurdular ki;
 Bilmiş olasın ki, ebedî necatın müyesser olması için; insana şu üç şey mutlaka
lâzımdır: îlim, amel, ihlâs..
 Başta lâzım olan, ehl-i sünnet vel-cemaat tarafından tesbit edilen itikad
esaslarına uygun şekilde itikadı düzeltmektir. ”Allah korusun! zaruri sayılan îtikadî
meselelerden birine bir halel gelirse ebedî kurtuluştan mahrum kalmak muhakkak
olur. Ama amelî işler böyle değildir. Onlarda bir yanlışlık olursa affolunması
mümkündür. İşin aslı itikadı düzeltmektir.”
 Daha sonra farz, vacib, sünnet, mendup, helâl, haram, mekruh, şüpheli işlerin
ilimlerini fıkıh kitaplarında anlatıldığı üzere öğrenmelidir. Sonra bu öğrendiklerinin
muktezasına göre amel etmelidir.
 Bundan sonra, üçüncü olarak, tasavvuf ilimlerine sıra gelir. Ehl-i sünnete mahsus
olan kelam kitaplarında beyan edildiği üzere, itikadı tashih ettikten ve farz vacib,
sünnet, mendup, helâl, haram, mekruh, şüpheli cinsinden yapılması ve
yapılmaması hususunda fıkıh hükümlerini de yerine getirdikten sonra, Sübhan
Hakkın gayrına taalluktan kalbi selamete çıkarmaktır. Başta anlatılan iki kanat
sağlam olmadıkça, kudsiyet âlemine uçmak muhal iştir.

8. Müslümana sonra gerekli ilimler

9. Farz…haram olan ilimler…
 Farz-ı ayın olan ilmler: akaid, ilmihal ilimleridir.
 Farz-ı kifaye olan ilimler: tıp, hacamat denizcilik, çiftçilik, terzilik,
idarecilik vb.
 Mübah ilimler: şiir, edebiyat, tarih gibi ilimler
 Haram ilimler: sihir/büyü, gibi aldatan ve göz boyayan ilimlerdir.
Ancak, insanları bunların zararından korumak için öğrenmek haram
olmaz.

10. Mesleki ilimlerde referansımız…
 Cennet’ül-Baki kabristanında Efendimiz sallallahü aleyhi vesellem oğlu
İbrahim’in defin işlemi için bir kenara çökmüş mezarın kazılmasını
beklemektedir.
 Bir müddet sonra mezarcı “Tamam, Ya Resulallah! Kabir hazır!” diye
seslendiğinde; Kâinatın Efendisi biricik oğlu İbrahim’in defin edileceği sonra
da tekrar toprakla doldurulacak olan çukura bakar ve “Şurada bir delik
var”, der.
 Mezarcı “Ey Allah’ın Resulü! O deliğin ne faydası ne de zararı olur” der.
 Bunun üzerine Peygamber Efendimiz “Biliyorum, ancak göze zarar verir”
buyurur.
 Sonra da ekler: “Kul bir iş yaptığında Allah kulunun o işi güzel yapmasını
sever.”
Bu hadisi şerifi tefsir eden son zamanın büyüklerinden Mahmud Sami
Ramazanoğlu «Cenâb-ı Hakk, iş sabinin yaptığı işini iyi bilmesini sever.»
buyurmuştur.

11. İlim-Amel Münasebeti…
 ‘’İlim amelden öncedir.’’ (İmam Gazali)
 Bununla birlikte ilim amel içindir, amel etmek için öğrenimelidir.
 Efendimiz Sallallahü aleyhi Vesellem buyurdu ki; “Âdemoğlu şu beş şeyden
sorguya çekilmedikçe Rabbinin huzurundan ayrılamaz:
1- Ömrünü nerede geçirdiğinden.
2- Gençliğini nerede tükettiğinden.
3- Malını nerden kazandığından.
4- Nereye harcadığından.
5- İlmiyle nasıl amel ettiğinden. Tirmizi, Kıyame, 2601.
 Ebü’l-Hasen-i Harkânî Hazretleri buyurdular ki;
“İlimden en fazla nasîb alan, onunla amel edendir. En faziletli amel ise,
üzerine farz olandır.”
 Abdullah b. Mes'ûd radıyallahu anh buyurdu ki "İlim çok şey rivayet etmek,
anlatmak değil, Allah'tan korkmaktır."
 Ebu’d-Derdâ (r.a.)) buyurdu ki; "Bilmeyene bir kere, bilip de yapmayana yedi
kere yazıklar olsun. "

12. İlim-ilim ve ilim-amel ölçüsü…
 İmam Gazali Hazretlerinden ölçüler:
 Müslüman iki farzı aynı anda yapmak durumunda olduğunda, vakti sıkışık
olan farzı yapar.
 Farzlar daima nafilelere göre öncelikli olmalıdır. Farzları terk edip nafileyle
meşgul olan aldanmıştır.
 Farz-ı aynlar, farz-ı kifayelere göre önceliklidir. (Farz-ı aynı bitirmeden farz-ı
kifaye ile meşgul olmak masiyettir. -İsyan-)
 Kalp ilimlerini ve ahlakı, zahiri ilimlere tercih etmek gerekir.
 Farz-ı kifayelere de gelince kimsenin yapmadığı bir farz-ı kifayeyi,
başkalarının da yaptığı bir farz-ı kifayeye tercih etmek gerekir.
 Fıkhın en ağır meselelerini ayrıntılarıyla bildiği halde, takvayı ve tevekkülü
bilmeyen, tatbik etmeyen aldanmıştır.
 Tarikat erbabının farz olan fıkıh bilgilerini öğrenmeden tasavvufun
incelikleriyle uğraşması bir aldanmadır.
 Kendi eksikliklerini tamamlamadan başkalarını düzeltmeye çalışan
aldanıyor. Önce kendini ve önce farzları düzelt. Yılanın üzerine saldırdığı bir
insanın etrafındaki sinekleri kovalamaya çalışması, bir aldanma değil midir?

13. İlim ve amel ile iç içe bir hayat
tavsiyesi…
Abdülhalık Gücdevani (ks) Hazretleri, Vasiyetname risalesinde manevî oğulları
Hace Evliya-i Kebir’e buyurdular ki:
 “Sana vasiyet ederim ey oğul ki; her halinde ilim, edeb ve takva üzere ol!
İslâm alimlerinin kitaplarını oku! Fıkıh ve hadis öğren! Cahil tarikatçılardan
sakın!
 Şöhret yapma! Şöhrette afet vardır.
 Aslandan kaçar gibi cahillerden kaç! Bid’at sahibi sapıklar ile ve dünyaya
düşkün olanlarla arkadaşlık etme!
 Helalden ye! Çok gülme! Kahkaha ile gülmek gönlü öldürür.
 Herkese şefkat ve merhamet et! Kimseyi hakir görme!
 Kimse ile münakaşa, mücadele etme!
 Kimseden bir şey isteme! Tasavvuf büyüklerine dil uzatma! Onları inkar
eden felakete düşer.
 Mayan fıkıh, evin mescid olsun!”

14. İlim öğrenmede tercih edilecek
yöntem?
 Hz. Aişe (rah) rivayet etmiştir ki: “Allah Resûlü iki şey arasında
muhayyer bırakıldığında mutlaka kolay olanı tercih etmiştir”. (Buhârî,
Menakıb, 27; Müslim, Fazail, 77. )

15. Zamanın bilgi bombardımanı…
 İyi haber! Google dünyanın en hızlı klasik bilgisayarının ancak 10 bin
yılda çözebileceği çok zor bir problemi kuantum bilgisayar
kullanarak 200 saniyede çözdüğünü ileri sürdü.( 05/11/2019)

16. Zararlı ilimlerde referansımız…
 Efendimiz Sallallahü Aleyhi Vesellam buyurular ki;
“Allah’tan faydalı ilim isteyiniz. Faydasız ilimden Allah’a
sığınınız.” Camiu’s- Sağır. 4702.
 Yine buyurular ki;
Allah’ım! Fayda vermeyen ilimden, huşu duymayan kalpten, kabul
olunmayan duadan, doymayan nefisten sana sığınırım. Müslim (Zikir
73)
 Ebû Hüreyre radıyallahu anh’den rivayet edildiğine göre
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“Kendisini (doğrudan) ilgilendirmeyen şeyi terketmesi, kişinin iyi
müslüman oluşundandır.” (Tirmizî, Zühd 11. Ayrıca bk. İbni Mâce,
Fiten 12)

17. Çağdaş Müslümanın karmaşık bilgi
problemi…
 De ki, "Eğer doğru söyleyenler iseniz kesin delilinizi getirin. " (Neml
suresi 64. ayet)