1. Bibliotheekautomatisering
Francis Vlieghe

2. Het programma
• Les 1 en 2 : Gegevensbankondervraging
• Les 3 en 4 : Oefenlessen + werken aan eigen
opdrachten
• Les 5 : Web 2.0 ; Bibliotheekpakketten en –
software
• Les 6 en 7 : Biblius
• Les 7 en 8 : Adlib en rfid
2

3. Examen
• Theorie: termen, opbouw databanken,
booleaanse operatoren, web 2.0, zoekproces,
rfid (20pt)
• Openboek:
– Zoekvraag (10pt)
– Biblius: programmamogelijkheden: meerkeuze
(5pt; giscorrectie)
– Adlib lite: programmamogelijkheden: meerkeuze
(5pt, giscorrectie)
3

4. Gegevensbanken: wat en waarom?
(Afbeelding: http://commons.wikimedia.org)
Afbeelding: dataintelligence.3tu.nl
4

5. • Verzameling ordenen
• Inhoudelijk en formeel
ontsluiten
• Zoeken:
– Verschillende ingangen
– Verschillende lijstjes
Afbeelding:
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Schlagwortk
atalog.jpg
• Computer: zoekcriteria
aangeven
5

6. Gegevensbanken:
structuur en zoekacties
6

7. Index : alfabetisch geordende lijst van alle woorden waarop je kan zoeken met een
verwijzing naar de records waarin ze voorkomen
25
anet
automatisering
bibliotheekautomatisering
bibliotheeksoftware
bibliotheken
brocade
computergebruik
computers
ergonomie
3
4
2
2
4
2
4
5
1
5
3
3
3
5
4
gevaarlijk
hendriks
jaar
nieuwe
ogen
philips
software
stalmans
werken
5
1
3
4
5
4
2
5
1
4
Voordelen: Snelheid
Willekeurige zoekvraag beantwoorden
Combinaties van termen mogelijk
Nadelen:
Verband tussen index en records mag niet verbroken worden
7

8. Booleaans zoeken
Uitdaging: zinnen in natuurlijke taal vlot
begrijpen -> zoekvragen stellen in formele taal
Het document bevat of de
term marktonderzoek ofwel
de term marketingonderzoek
Doorsnede
Unie
Verschil
Afbeelding: www.lerenmetict.nl 8

9. NR.
TITEL
AUTEUR
TREFWOORDEN
1
Hoe computers werken
Hendriks
Computers
2
Software voor bibliotheekautomatisering
Bibliotheken; automatisering
Software; bibliotheken
3
25 jaar bibliotheekautomatisering
Bibliotheken; automatisering
4
Brocade, de nieuwe bibliotheeksoftware
van Anet
Philips
Software; bibliotheken
5
Is computergebruik gevaarlijk voor de
ogen?
Stalmans
Computers; ergonomie
1. Welke records bevatten zowel de term ‘bibliotheken’ als
‘software’?
2. Geef de records weer die over automatisering of over software
gaan.
3. Zoek documenten over bibliotheeksoftware.
1. ‘bibliotheeksoftware’
2. ‘bibliotheken AND software’
4. Welke records gaan over computers, maar niet over ergonomie?
9

10. Gezamenlijke oefening op p. 4 of p.5
1. Welke records bevatten zowel de term Record
2 en 4
‘bibliotheken’ als ‘software’?
2. Geef de records weer die over
Record
automatisering of over software gaan. 2, 3 en 4
3. Zoek documenten over bibliotheeksoftware.
1. ‘bibliotheeksoftware’
2. ‘bibliotheken AND software’
Record 4
Record 2 en 4
4. Welke records gaan over computers, maar
Record 1
niet over ergonomie?
10

11. • AND = afbakenen, beperken
• OR = uitbreiden
• NOT = uitsluiten (opletten: teveel uitsluiten)
TIPS
• Trunceren = * wildcard of joker gebruiken
• Maskeren = ?
• Maak combinaties (= uitgebreide zoekvraag
formuleren)
11

12. NR.
TITEL
AUTEUR
TREFWOORDEN
1
Hoe computers werken
Hendriks
Computers
2
Software voor bibliotheekautomatisering
Bibliotheken; automatisering
Software; bibliotheken
3
25 jaar bibliotheekautomatisering
Bibliotheken; automatisering
4
Brocade, de nieuwe bibliotheeksoftware
van Anet
Philips
Software; bibliotheken
5
Is computergebruik gevaarlijk voor de
ogen?
Stalmans
Computers; ergonomie
Welke record(nummer)s leveren de volgende zoekopdrachten op?
1. computers AND software
2. software NOT Brocade
3. bibliotheken AND automatisering
4. bibliotheken OR automatisering
5. bibliotheken NOT automatisering
6. automatisering AND bibliotheken OR software
7. automatisering AND (bibliotheken OR software)
8. computers NOT werken AND Hendriks
9. computers NOT (werken AND Hendriks)
12

13. Individuele oefening p.8
 Welke record(nummer)s leveren de volgende
zoekopdrachten op?
0
1. computers AND software
Record 2
2. software NOT Brocade
3. bibliotheken AND automatisering Record 2 en 3
4. bibliotheken OR automatisering Record2, 3 en 4
5. bibliotheken NOT automatisering Record 4
6. automatisering AND bibliotheken OR software Record 2, 3 en 4
7. automatisering AND (bibliotheken OR software) Record 2 en 3
8. computers NOT werken AND Hendriks 0
9. computers NOT (werken AND Hendriks) Record 5
13

14. Andere zoekmogelijkheden
• Phrase search : “…”
• Nabijheidsoperatoren : … NEAR …
• Zoeken in velden : … intitle
14

15. Oefening per twee p. 9
 Verklaar of zeg in eigen woorden. Waar verwacht
je de minste gegevens?
meeste gegevens?
1. kat* OR hond*
1. “kat AND hond” NOT ziek
2. kat OR hond
2. kat OR hond
3. kat AND hond
3. kat AND hond
4. (kat AND hond) NOT ziek
4. kat* OR hond*
5. “kat AND hond” NOT ziek
5. (kat AND hond) NOT ziek
15

16. Nog meer zoekmogelijkheden
• Beperken tot: taal, datum, domein, …
• Zie ook: www.notess.com/search/features
16

17. Zoekmogelijkheden
Noteer het aantal resultaten in
totaal; evalueer de 10 eerste
• www.google.be
• www.bing.com
17

18. Zoekproces
• Welke informatie?
Onderwerp, aanverwante onderwerpen,
synoniemen, anderstalige synoniemen…
•
•
•
•
Waarom heb je die informatie nodig?
Relevante databanken
Zoekfaciliteiten
Zoekactie – zoekstrategieën
18

19. Formuleren van een zoekvraag
1. Analyseren van je informatiebehoefte:
deelaspecten
2. Synoniemen en aanverwante termen
3. Combineren van termen in OR-sets
4. AND operator toevoegen met haakjes ( )
5. Gebruik de taal van de zoekmachine
6. Overloop de zoekresultaten
19

20. Evaluatie van de zoekvraag
• De oogst = het totaal aantal gevonden
documenten
• Vangst (recall) = de verhouding van de gevonden
relevante documenten op het totaal aantal
relevante documenten in de databank
– Stilte?
• Precisie = de verhouding van het aantal gevonden
relevante documenten op het totaal aantal
gevonden documenten
– Ruis?
20

21. Oefening p. 12
Een bibliotheek heeft een collectie van 100
boeken, 25 gaan over paarden, 25 over koeien, 25
over varkens en 25 over geiten. Jij bent
geïnteresseerd in de boeken over paarden. Je laat
een zoekvraag op de catalogus los en daar rollen
40 resultaten uit, 20 over paarden, de andere 20
over koeien, varkens of geiten.
Bereken oogst, vangst, stilte, precisie, ruis.
21

22. Oefening p. 12
•
•
•
•
•
Oogst
Vangst
Stilte
Precisie
Ruis
= 40
= 20/25 = 80%
=5
= 20/40 = 50%
= 20/40 = 50%
22

23. Aanpassen van een zoekvraag
Het resultaat van een zoekvraag zal zelden direct goed zijn
=> In dat geval moet je de zoekvraag aanpassen
Zie schema p. 14!
23