1. Lena Merhej: De jongen at de appel
‘Tekeningen zijn heel gevaarlijk en bieden ook veel mogelijkheden,’ zegt Lena Merhej. De Duits-Libanese
tekenares is bekend om haar animaties over de oorlog in Libanon. Met de Wereldomroep praat ze niet
alleen over oorlog, maar ook over appels, de Parijse metro en de Arabische lente – een woord waar ze
keer op keer van in de lach schiet.
‘Ik tekende over oorlogservaringen en doe onderzoek naar striptekeningen in relatie tot de Libanese
burgeroorlog. Oorlog vinden mensen een erg sexy onderwerp,’ zegt Lena Merhej. ‘Maar voor mij en
andere mensen van mijn generatie is oorlog niet een bepaalde gebeurtenis. Het is gewoon deel van ons
leven, we kunnen dat niet weglaten uit ons werk.’
De Wereldomroep organiseert een cartoonwedstrijd (link!!) over de Arabische lente. Hoewel Merhej
over dit onderwerp tekent en zelfs in mei naar Marokko gaat om met andere kunstenaars aan dit
onderwerp te werken, doet het begrip ‘Arabische lente’ haar meteen in de lach schieten. ‘Als ik in
Egypte had gewoond, had ik vast ook gevoeld dat het een historisch moment was. Maar zij hebben geen
burgeroorlog meegemaakt, wij wel.’ De Libanezen demonstreerden volgens Merhej in 2005, 2006,
2007... ‘En waarvoor? Voor een staat die niet bestaat?’ De tekenares vertrok in 2009 uit haar vaderland.
‘Libanon is prachtig, de mensen zijn geweldig, ze zijn allemaal verschillend. Maar ik zou willen dat we de
rijkdom zagen in al die verschillende mensen in plaats van de problemen tussen elkaar.’
Haar eerste tekeningen over de Libanese burgeroorlog dateren uit 2002. ‘Ik was in 2001 in New York om
te studeren. Toen kwamen de aanslagen. Ik was in shock, ik had de hele oorlog meegemaakt, en toen
ging ik naar de VS en gebeurde dat. Alsof de catastrofe me achtervolgde.’ In het onderzoek dat ze aan
een Duitse universiteit uitvoert, wil ze de taal van de strip uit en over de oorlog onderzoeken. ‘Er is bijna
geen historisch onderzoek naar de Arabische strip. Ik wil weten wat ons referentiekader eigenlijk is.’
Dat referentiekader is voor iedereen verschillend, zegt Merhej. Wat betekent een simpel zinnetje als ‘de
jongen at de appel’? ‘Als ik erg religieus was, zou ik misschien denken: oh, dus het was niet de vrouw
maar de man die de appel at in het paradijs? Het is ook het eerste zinnetje dat kinderen leren lezen. Dus
het staat ook voor verantwoorde educatie.’ Lena Merhej startte zelf haar carrière met onderwijs: ze
tekende en schreef een verhaal over jongens die de zon leren kennen als ze een telescoop vinden. ‘Met
spel en associatie kun je iets veel makkelijker leren dan door droge stof uit het hoofd te moeten leren.’
De interpretatie van de lezer maakt strips volgens haar tegelijk gevaarlijk en vol mogelijkheden: ‘De
tekenaar kan manipuleren, boodschappen in zijn tekening verstoppen.’ Lena Merhej tekende voor het
magazine Samandal dat ze met drie collega-kunstenaars oprichtte een verhaal over een Libanese in
Parijs. ‘Daarin teken ik bijvoorbeeld de Parijse metro. Met de manier waarop ik de mensen in de metro
teken, kan ik al een boodschap overbrengen. Ik kan de metro heel mooi maken, of juist heel benauwd.’
Het tijdschrift Samandel was een antwoord op het gebrek aan publicatie- en financieringsmogelijkheden
voor jonge kunstenaars. ‘Iedereen die strips tekent, is een genereus persoon. Want eraan verdienen doe
je niet,’ zegt ze. Toch is ze positief over de toekomst van jonge deelnemers aan de Cartoon Spring
competition (link) en andere jonge kunstenaars: ‘Doe mee! Weet je wat er mooi is, ken je het magazine

2. TokTok in Egypte? En ook een vriend in Sudan wil een comics magazine maken. Er zijn steeds meer
mensen mee bezig in de Arabische wereld, er is steeds meer productie. Ik denk echt dat er potentieel is.’