SlideShare a Scribd company logo
Bahceşehir Üniversitesi
                    Fen Bilimleri Enstitüsü



              Tedarik Zinciri ve Yönetimi Programı
                  Depo Yönetimi Dersi Ödevi




    Kozmetik Ürünleri Lojistiği
    Murat Gülci




                                                     12


0
İçindekiler
Kozmetik Sektörüne Kısa Bir BakıĢ (1)................................................................................................................................................. 2
Kozmetik Lojistiğinin Genel Sorunları .................................................................................................................................................. 2
Kozmetik Ürünlerinin Muhafaza ve TaĢıma Özellikleri ........................................................................................................................ 3
    6 Yıllık Talep Tahmini ..................................................................................................................................................................... 4
    Depo Yeri Seçimi ............................................................................................................................................................................. 5
         Depo yeri seçimini etkileyen faktörler: ........................................................................................................................................ 5
    Depo Yeri Seçim Yöntemleri ........................................................................................................................................................... 5
         Makro Analizler .......................................................................................................................................................................... 5
         Mikro Analizler ........................................................................................................................................................................... 5
Kapı Sayısı ve SipariĢ Alanı .................................................................................................................................................................. 7
    Çapraz Sevkiyat : .............................................................................................................................................................................. 7
Ekipman Seçimi (5) ............................................................................................................................................................................... 9
    Transpalet ......................................................................................................................................................................................... 9
    Stacker .............................................................................................................................................................................................. 9
    Reachtruck ........................................................................................................................................................................................ 9
    Dar Koridor Ġstif Makinesi (Narrow Aisle Truck) .......................................................................................................................... 10
    SipariĢ Toplama Makinesi (Order Picker) ...................................................................................................................................... 10
    Order Picking Trolleys ................................................................................................................................................................... 10
    Forklift............................................................................................................................................................................................ 10
Raf ve Depolama Ekipmanı (7) ........................................................................................................................................................... 11
Toplam depo alanı ve Palet alanı ......................................................................................................................................................... 12
ĠĢ Gücü Tür ve Sayısı .......................................................................................................................................................................... 13
    Ekipman sayısı: .............................................................................................................................................................................. 13
Araç park alanı ve düzeni .................................................................................................................................................................... 14
Zemin Özellikleri................................................................................................................................................................................. 14
Rampa Özellikleri ve Yönü ................................................................................................................................................................. 15
Güvenlik Önlemleri ............................................................................................................................................................................. 16
    Yangın güvenliği sistemleri; ........................................................................................................................................................... 16
    Uyarı ve önlem sistemleri: .............................................................................................................................................................. 17
    Deprem: .......................................................................................................................................................................................... 17
    Depoda Temizlik: ........................................................................................................................................................................... 17
    Dezenfektanlar:............................................................................................................................................................................... 17
    HaĢereler ve önlemler: .................................................................................................................................................................... 18
Aydınlatma ve Ġklimlendirme .............................................................................................................................................................. 18
Asmakat Yerleri ve Özellikleri ............................................................................................................................................................ 19
Depo’nun üstten görünüĢü ................................................................................................................................................................... 20
Kullanılacak Bilgi teknolojileri............................................................................................................................................................ 20
Sonuç ................................................................................................................................................................................................... 20
TeĢekkür .............................................................................................................................................................................................. 21
Kaynakça ............................................................................................................................................................................................. 21




1
Kozmetik Ürünleri Muhafaza ve Taşıma
Özellikleri
Kozmetik Sektörüne Kısa Bir Bakış (1)
        AB, ABD ve Japonya ile birlikte dünyanın en büyük kozmetik üreticilerinden biridir.
        AB’deki baĢlıca üretici ülkeler ise Fransa, Almanya, Ġtalya, Ġspanya ve Ġngiltere’dir.
        AB’de, Unilever (Hollanda), L’Oreal (Fransa), Wella (Almanya), Sanofi (Fransa),
        Schwarzkopf (Almanya) ve Beiersdorf (Almanya) gibi uluslararası düzeyde faaliyet
        gösteren büyük firmalar mevcuttur. Bu firmaların pek çoğu çok geniĢ bir alanda (ilaç,
        kozmetik, kimya, gıda gibi) faaliyet göstermektedir.

        1997 yılında, AB’de kozmetik ürün satıĢları yaklaĢık 45,7 milyar Dolar (26 milyar
        ECU) olarak gerçekleĢmiĢtir. SatıĢlardaki en büyük pay %22,5 ile Almanya’nındır. Bu
        ülkeyi Fransa (%19), Ġngiltere (%16,2), Ġtalya (%15) ve Ġspanya (%9,5) izlemektedir.
        1998 ve 1999 yıllarında Avrupa kozmetik pazarı büyümeyi sürdürmüĢtür. 1999 yılında
        Ġspanya’nın satıĢlarında %8,7 oranında önemli bir artıĢ olmuĢtur. Bu ülkeyi Ġtalya
        (%6,9), Fransa (%5,8), Almanya (%2,9) ve Ġngiltere (%2,6) izlemiĢtir. AB’de
        kozmetik sanayindeki farklı ürün gruplarının pazar payları aĢağıda verilmektedir: 1997
        yılında, kadın kokuları satıĢ oranlarında %41 ile Fransa en büyük paya sahiptir. Bunu
        %23 ile Almanya, %16 ile Ġngiltere ve %8 ile Ġspanya izlemektedir. Avrupa’da doğal
        bakım ve kozmetik ürünlerine olan eğilim giderek artmaktadır, dolayısıyla bu durum
        uçucu yağlara ve diğer bitkisel katkı maddelerine talebi de arttırmaktadır.

        BaĢlıca kozmetik pazarlarındaki Pazar bölümlendirmesi:
        ABD: Parfümler, saç ve cilt bakım ürünleri
        AB: Saç ve cilt bakım ürünleri
        Japonya:Cilt ve saç bakım ürünleri.

        Kozmetik sanayindeki büyüme, ABD’de yeĢil (doğal) kozmetik ürünlerde, AB’de
        erkek parfümlerinde ve Japonya’da cilt bakım ürünlerinde meydana gelmektedir.
        Sektör geliĢirken, lojistik operasyonlarının yönetimi de önem kazanmaya baĢlamıĢtır.
        Gerek toptan gerekse de perakende çalıĢan, yurt içi veya yurt dıĢı pazarlara satıĢ
        yapan, e-ticaret uygulamaları bakımından da zenginlik arz eden bu sektörde lojistik
        firmalarının verecekleri proje bazlı çözümler de sayıca çok fazla görülmektedir.



Kozmetik Lojistiğinin Genel Sorunları
    -   Raf seçim sorunları : Gerek adetsel, gerekse koli veya palet bazlı hareket olduğundan
        yerleĢim ve istiflemede çok değiĢken parametreler yerleĢim Ģeklini etkilemektedir.
        Adetsel hareketler için küçük tip sipariĢ hazırlama rafları, koliler için özel sipariĢ
        hazırlama rafları, paletli ürünler için ise yüksek seviyeli raf sistemleri
        kullanılmaktadır.

    -   Ambalajlama / kolileme : Yukarıda da bahsettiğim üzere hem tek tek sevkiyat hem de
        orijinal koli, set, palet olarak hareket eden ürünlerin sevki sırasında gerekli

2
ambalajlama türü de bir o kadar karmaĢık ve maliyetli görünmektedir. Adetsel
        ürünlere özel kolileme, ambalajlama, set yapımı maliyetsel artıĢı getiren operasyonlar
        olmaktadır.

    -   Mevzuata Uygunluk Sorunları : Aerosol içerikli gazlı tüplerin, yangın ve patlama
        riskleri olduğu bilinen bir konudur. Bu nedenle depolanmasında yeterli yangın
        söndürme, patlamada parçaların etrafa sıçramasını engelleyici sık örgülü kafes tel,
        duvar uygulama mecburiyeti, yangın söndürme sistemleri ( toz ve köpük destekli)
        aerosol ürünlerin depolandığı sağa ile diğer depolar arasında gerekli emniyet sahası
        bırakma konuları bu sektörde düĢünülmesi gereken, depolama aĢamasında karĢılaĢılan
        yasal güvenlik uygulama sorunudur. Ayrıca Sağlık Bakanlığı’nın yürürlüğe geçirdiği
        mevzuat gereği ürünlerin üzerinde Türkçe kullanım bilgileri ( bu ithalatçı firmalar için
        önemli ), TSB izin numarası gibi bilgilerini içeren etiketler bulundurulması
        gerektiğinden ürünlerin orijinal ambalajından çıkarılarak ( son zamanlarda Avrupalı
        üreticiler bunları kendi bantlarında yapıp Türkiye’ye göndermekte ) etiketlemekte
        veya özel kitler haline getirerek piyasaya sunmaktadırlar. Bu da firmalara ikinci bir iĢ,
        ek iĢ gücü, elleçleme sayısında artıĢ olarak yük getirmektedir.

    -   Envanter Takibi : Ürünlerin fiziki stokları, depo içinde yapılan operasyonların
        karmaĢıklığı nedeniyle kaydi stoklara göre farklılık gösterebilmektedir. Neden olarak
        koli bozma, paletten veya koliden adede dönüĢümde veya ürünlerin yukarıda
        bahsettiğim farklı raf türlerinde stoklanması, bu lokasyonlar arası hareket iĢlemleri
        eğer otomasyon sistemleri doğru kurulmadıysa -ki çoğunlukla görülen insana dayalı
        eski sisteme dayalı stok kartları oluĢturma sistematiği kullanılmakta

    -   Sistemlerde kaçakların olması kaçınılmaz bir sorun olarak karĢımıza çıkmaktadır.
        Diğer bir açık yaratan neden de yine yukarıda bahsettiğim insana dayalı sistemlerle
        alakalı olarak, ürünlerin tip sayılarının, spesifikasyonlarının benzer olmasıdır. Örneğin
        bir ruj, aynı kutularda olduğu halde içeriğinde değiĢik renkler ihtiva etmekte, yanlıĢ
        sevklere zemin hazırlamaktadır.



Kozmetik Ürünlerinin Muhafaza ve Taşıma Özellikleri
       Kozmetik ürünlerinin, özellikle bakım ürünlerinin son kullanma tarihi önemlidir. FIFO
ya göre sevkiyat yapılır. AĢırı nem, aĢırı sıcak ortamlardan uzak tutulmalıdır. Kokuların
karıĢmaması için belli ürünler birbirinden(mesela deterjan ürünlerinden) uzak tutulmalıdır.
Kutu ve koli olarak sevkiyat yapılabilinir.




3
6 Yıllık Talep Tahmini
ġuanki stok durumu:

                             Stok
       Ürün Grubu             Gün     1.Ay   2.Ay   3.ay   4.ay   5.ay   6.ay   7.ay   8.ay   9.ay   10.ay   11.ay    12.ay   En Büyük
                             sayısı

AĞIZ BAKIM                   15       161    125    165    95     112    103    187    101    182    154     104     95       1488
BEBEK BAKIM                  15       246    239    341    321    387    266    306    545    668    465     596     563      4380
BRAUN-PG                     30       179    217    296    414    465    424    134    249    321    240     312     356      3252
CĠLT BAKIM                   15       86     161    178    176    94     101    62     81     149    162     129     81       1380
DĠĞER(PĠL,DETERJAN)          15       160    105    191    152    43     196    199    249    201    130     138     197      1764
GILLETTE                     15       122    93     212    195    163    133    132    141    142    132     133     93       1596
KADIN BAKIM                  15       203    171    285    192    167    185    191    133    233    181     255     371      2196
MAKYAJ                       55       112    190    176    303    157    179    115    160    179    173     176     173      1920
PARFUM MASS                  75       397    517    1094 905      886    675    484    368    681    536     453     527      6996
PARFUM MASTIGE               90       319    204    267    268    281    305    209    337    260    386     415     394      3252
SAÇ BAKIM                    15       343    287    296    336    273    184    271    425    246    406     209     264      3276
WELLA                        15       550    667    675    676    660    1079 692      617    707    695     520     533      7536


6 Yıl sonraki stok durumu:
                             Stok
       Ürün Grubu             Gün     1.Ay   2.Ay   3.ay   4.ay   5.ay   6.ay   7.ay   8.ay   9.ay   10.ay   11.ay    12.ay   En Büyük
                             sayısı
                                                                                                                              331,9
AĞIZ BAKIM                   15       285    222    293    168    199    182    332    179    322    272     184     167
                                                                                                                              1183,0
BEBEK BAKIM                  15       436    423    604    568    686    471    542    966    1183 824       1056    998
                                                                                                                              824,3
BRAUN-PG                     30       317    384    525    733    824    752    238    442    569    425     552     630
                                                                                                                              315,1
CĠLT BAKIM                   15       152    286    315    311    167    179    110    144    263    288     228     143
                                                                                                                              441,2
DĠĞER(PĠL,DETERJAN)          15       283    186    338    269    75     347    353    441    356    231     245     349
                                                                                                                              375,3
GILLETTE                     15       216    165    375    345    289    235    235    249    251    233     235     164
                                                                                                                              657,8
KADIN BAKIM                  15       360    303    505    341    295    328    338    236    412    321     451     658
                                                                                                                              536,5
MAKYAJ                       55       198    337    312    536    279    317    203    283    317    307     311     307
                                                                                                                              1938,3
PARFUM MASS                  75       704    916    1938 1604 1570 1195 857            651    1206 950       803     934
                                                                                                                              735,2
PARFUM MASTIGE               90       566    362    473    475    497    540    371    598    461    683     735     698
                                                                                                                              752,3
SAÇ BAKIM                    15       607    509    524    595    483    327    480    752    436    719     371     468
                                                                                                                              1911,5
WELLA                        15       974    1181 1195 1197 1168 1912 1225 1093 1252 1232                    922     944
                                                                                                                              10002,4
                                      5098 5274 7398 7143 6532 6785 5285 6034 7029 6484                      6092    6461
                                                                                                                     tesadüfi 7398




4
Depo Yeri Seçimi


“Depo yeri seçiminde bir takım rekabet unsurları önem kazanmaktadır. Bunlar, zamana karĢı
yarıĢ, nakliye maliyetleri göz önüne alındığında müĢteriye yakın üretim veya depolama ve
uygun iĢgücü piyasasına yakın olmak olarak özetlenebilmektedir. Uluslar arası yer seçimi ile
ilgili maddeler dıĢında yerel bir piyasada seçim kriterleri detaylandırıldığında baĢta müĢteriye
ulaĢılabilirlik olmak üzere ticari çevre, toplam maliyet, altyapı, iĢgücü kalitesi, tedarikçiler ve
diğer iĢletme yerleĢimleri göz önüne alınmaktadır.” (2)

Depo yeri seçimini etkileyen faktörler:
1.Ekonomik Faktörler
2.Doğal Faktörler
3.Sosyal Faktörler
4.Psikolojik, Fizyolojik ve Politik Faktörler

      Ekonomik Faktörler; Hammadde, enerji, iĢçilik v.b. gibi faktörler bu grupta ele
alınmaktadırlar. UlaĢtırma olanakları, arazi ve inĢaat maliyetleri, pazara yakınlık, iĢgören
sağlama kolaylıkları, altyapı ve hizmetlerin varlığı.

        Doğal Faktörler ; Ġklim ve arazinin durumu depo yeri seçimini etkileyebilir. Arazi
yapısı, yüksekliği, ısı farklılıkları, yerin deprem kuĢağında olup olmaması, nemlilik derecesi,
hatta rüzgar durumu, karar vermede etkindir.

       Sosyal Faktörler; Gürültü, hava kirliliği gibi gerekçeler ile toplumun direniĢi,
iĢletmenin yerinin seçimini etkileyebilir. Toplumun sağlığını, Ģehirlerin kuruluĢunu ve
geliĢmelerini göz önüne tutmak gerekir.

        Psikolojik, Fizyolojik ve Politik Faktörler; GiriĢimcinin, bir ülkenin belirli bir
bölgesine duyduğu yakınlığın da depo yerinin seçiminde rolü olabilir Devlet, iktisadi ve
sosyal yararlar sağlayacağı düĢüncesiyle, deponun belirli yerlerde kurulmasını öngörebilir
veya iĢletmecilik bakımından kurulmaması gereken yerlerde depolar kurulabilir.

Depo Yeri Seçim Yöntemleri

Makro Analizler
1. Faktör karĢılaĢtırma ve değerlendirme Yöntemleri
        a. Etmen Puan Yöntemi
        b. Ağırlıklı Sıralama Yöntemi
2. Ağırlık merkezi yöntemi
3. Doğrusal Programlama Modeli
4. Sevkiyat-uzaklık modeli
5. Electre yöntemi

Mikro Analizler
1. Maliyetlerin KarĢılaĢtırılması Yöntemi
2. Analitik Delphi Yöntemi
3. BaĢabaĢ analizi

5
Örnek Olarak Ağırlıklı Sıralama Yöntemi ve maliyetleri karĢılaĢtırılması yöntemlerini
inceleyelim:

Ağırlıklı Sıralama Yöntemi Bu sistemin uygulanmasında pek çok değiĢkeni aynı anda
analize tabi tutarak, yalnız kuruluĢ yeri seçiminde değil pek çok iĢletme faaliyetinde karar
aracı olarak kullanılmaktadır. ilk olarak kuruluĢ yerini etkileyen faktörler bir liste halinde
tespit edilir. Daha sonra, faktörlerin çeĢitli yoğunluk dereceleri için bir sıralama yapılır.
Ağırlıklar verilir. Her aday yerin her faktör için aldığı puanlar belirlenir. Sonraki aĢamada,
alınan puanlar, faktör ağırlıkları ile çarpılarak ağırlıklı puanlar bulunur. Tüm puanlar
toplanarak her aday yerin aldığı toplam puanlar hesaplanır. En yüksek puanı alan yer tercih
edilir. Yönetimin derecelemesinde ve puanlamasında sübjektifliğin fazla oluĢu, sakıncalı
olarak kabul edilmektedir. Yararlı tarafı ise, basit ve uygulanabilir olmasıdır.

Maliyetlerin Karşılaştırılması Yöntemi; Birim maliyetlerin hesaplanmasında, maliyet
muhasebesinde kullanılan tahmini ve standart maliyet hesaplama usullerinden yararlanılır. Bu
da maliyet karĢılaĢtırmaya dayandığından, baĢka firmaları gerektirir Bu yolun en büyük
güçlüğü, geçerli bir hesaplama yapabilmek için, aday kuruluĢ yerlerinde aynı mamulü üreten
bir iĢletmenin varlığına ihtiyaç duyulmasıdır. Çünkü maliyetlerin önceden somut biçimde
tahmini son derece güçtür. Bu konuda bir örnek vermek gerekirse; bütün özellikleri
belirlenmiĢ bir fabrika için A, B, C, D, E ile adlandırılan beĢ aday kuruluĢ yeri olduğunu
düĢünelim. Bu yerleri, toplam maliyetteki paylarına göre bir histogramla gösterip aĢağıdaki
Ģekli elde ettiğimizi kabul edelim. Histogram bize her aday bölgeye ait toplam maliyetleri
göstermektedir ve bu basit sıralama sayesinde kıyaslama yapmak oldukça kolaylaĢmıĢtır.
Aday kuruluĢ yerlerinin arazi, iĢçilik, vergi vb her maliyeti için de benzer histogramlar
oluĢturmak iĢimizi oldukça kolaylaĢtıracaktır. Ancak son kararı verirken bu verilerle
yetinmemek gerekir.

Görünmeyen maliyet unsurlarını da en azından kabaca incelemekte yarar vardır. Böyle bir
inceleme için de, bu unsurlara sübjektif değerler vererek bir kıyaslama tablosu oluĢturabiliriz.
Ve bu sübjektif değerlere daha sonra bir ağırlık veya puan verilerek sayısal bir kıyaslama
yapılabilir. Fakat Ģunu da unutmamak gerekir ki, daha geniĢ kapsamlı araĢtırmalar yapılmadan
karar vermek sağlıklı olmayacaktır.




Kozmetik deposu seçerken alternatiflerimizi yazalım:

A= Sultanbeyli : 5.000.000,00 TL

B= Tuzla/Tepeören: 4.500.000,00 TL

C= Sancaktepe: 7.500.000,00 TL

D= Gebze: 6.300.000,00 TL

E= Hadımköy:5.500.000,00 TL

6
Bu alternatif lere göre kriterlerimize göre değerlendirmede bulunalım.

Maliyetlerin KarĢılaĢtırılması yöntemi ile:




Ağırlıklı sıralama ile:




Ağırlıklı ortalamaya arsa maliyetlerini de hesaba katıp istediğimiz bölgeyi seçebiliriz.
AĢağıdaki tablodan görüleceği üzere en uygun yer Tuzla bölgesi olarak çıkmaktatır.

Sultanbeyli     5.000.000,00 TL   79,25%   3.962.500,00 TL
Tuzla           4.500.000,00 TL   82,15%   3.696.750,00 TL
Sancaktepe      7.500.000,00 TL   80,80%   6.060.000,00 TL




Kapı Sayısı ve Sipariş Alanı
        Kapılar, tüm makinelerin ve taĢıma araçlarının geçiĢine izin verecek yükseklik ve
geniĢlikte olmalı ve güvenli bir Ģekilde kapatılıp kilitlenebilir olmalıdır. Büyük depolama
binalarında genel bir uygulama olarak tekerlekli kapılar önerilir. Binanın ön tarafında veya
arka tarafında yapılabilirler. Yazın havalandırma için bu konum elveriĢlidir ama; kıĢın bu
kapıların uzun süre açık kalması, ısıtma sorunlarını ortaya çıkarır. Kapı, döĢeme düzeyinin
biraz altında olmalıdır ve herhangi bir yağmur veya su baskınlarını düĢünerek iyi bir drenaj
sistemi kurulmalıdır.(3)



Çapraz Sevkiyat : Çapraz sevkiyatın yapılabilmesi için çeĢitli ön koĢulları vardır. Mesela
Ortaklık gereklilikleri, PaydaĢlar arasında mükemmel iletiĢim, Operasyonlardaki

7
karmaĢıklığın doğru yönetilmesi, Çapraz sevkiyatın maliyetlerinin ve kazanımlarının
paylaĢılması, Kaynak kullanımları üzerinde uzlaĢma sağlanması, Mükemmel kalite
gereklilikleri vs gibi. Bu koĢullar yerine getirilemediğinden çapraz sevkiyat yapılmayacaktır.
(4)

Kapı sayısını hesaplamak için aĢağıdaki hesaplara bakalım:

Barkodlu sistem kullanılacağından tesadüflü yerleĢim kullanılacak. Buna göre stok adedimiz
7397,824 palettir. Raf yüksekliği 1,5m olarak alındı ve binanın kiriĢaltı yüksekliği 9m dir.

Kapı adetleri ise, 1 adet mal kabul, bir adet sevkiyat olmak üzere 2 tanedir.

SipariĢ alanının eni tır’ın kasasının mesafesi kadar alındı.

m: Gerekli olan stok pozisyonu                                           7397,824
αy: Stok pozisyonunun y-eksenindeki uzunluğu                             0,90
αx: Stok pozisyonunun x-eksenindeki uzunluğu                             1
wx: Ara koridorun x-eksenindeki geniĢliği                                3
wy: Ana koridorun y-eksenindeki geniĢliği                                4
nz: z-eksenindeki stok pozisyonu                                         5
nx: x-eksenindeki stok
pozisyonu=karekök((2*Ay*M)/(Nz*(Ax+Wx/2)))                               32,63873
ny: y-eksenindeki stok
pozisyonu=karekök(((Ax+Wx/2)*M)/2*Ay*Nz)                                 50,68224
v: Toplayıcının(Forklift, Reach Truck, ĠĢçi, vd.) hızı
Lx=(Ax+(1/2*Wx))Nx                                                       81,59682
Ly=(Ay*Ny+Wy)                                                            49,61401

Toplayıcının Ortalama Mesafesi= 2(Lx/4+Ly/2)                             90,41242
Toplam Palet yeri sayısı = Nx*Ny*Nz                                      8271,019
Ürün Depo Alanı = Lx*Ly                                                  4048,346
SipariĢ Hazırlama alanı=Lx*13(kasa uzunluğu)                             1060,759
Depo eni= 13+Ly                                                          62,61401
Depo Alanı = sipariĢ alanı + Ürün Depo alanı                             5109,105
Kapı Sayısı= n=((D/Q)*t)/T                                               0,757576

D=en yoğun gündeki çıkacak olan paket sayısı                             200
Q=aracın kapasitesi                                                      33
t=aracın kapı iĢgal süresi                                               1
T=günlük çalıĢma saati                                                   8




8
Ekipman Seçimi (5)


Transpalet
                                             Transpaletler, palet taĢımak için tasarlanmıĢ
                                             çatallara entegre edilen bir kol yardımı ile yaya
                                             olarak kontrol edilen araçlardır.
                                             Kontrol mekanizması hidrolik veya elektrik
                                             sistemli olabilmektedir. Yönlendirmeyi sağlayan
                                             kolun altında bulunan tekerlek yük altına giren
                                             çatalların altında bulunan tekerlerden daha
                                             büyüktür.
                                             Çatallar paletleri kaldırabilmek için yükselip
                                             alçalabilmektedir. Depo içerisinde hafif palet
                                             hareketlerini sağlamakta, özellikle fazla yer
                                             kaplamadığı ve esnek hareket yeteneği sağladığı
                                             için depolardan mağaza raflarına ürün
sevkiyatında ya da az sayıda ve ağırlıkta ürünün biryerden baĢka bir yere taĢınmasında
kullanılmaktadır.


Stacker

                                   Stacker, hafif yükleri kaldırmakta kullanılan, maksimum
                                   kapasitesi yaklaĢık 2000 kg. kadar olan ve akü gücü ile
                                   çalıĢan araçlardır.
                                   Bu araçlar genel olarak 6 m. yüksekliğe kaldırma
                                   kapasitesi olan fakat 90° acılık dönüĢ yapılması gereken
                                   operasyonlarda kaldırma kapasitesi 2m. veya daha az olan
                                   istif makineleridir.
                                   Palet operasyonları; araç hareket ettirilerek, çatalların
                                   taĢınacak paletlere oturması sağlanarak yapılmaktadır.
                                   Stackerların çatallarının reachtrucklar gibi ileri geri
                                   hareket etme yeteneği yoktur.



Reachtruck

                                     Reach Truck, dar alanlarda yapılmakta olan
                                     operasyonlarda kullanılan ve akü gücü ile çalıĢan
                                     araçlardır. Palet taĢıma çatalları ileri ve geri hareket etme
                                     yeteneğine sahiptir.
                                     Otomatik yükseklik seçim özelliği bulunan veya kamera
                                     sistemi ile donatılmıĢ modeller yüksek seviyelerdeki
                                     palet operasyonlarında operatöre kolaylık sağlamaktadır.
                                     1000 kg ile 3500 kg arasında taĢıma kapasitesi yaklaĢık
                                     16 m yüksekliğe kaldırma kapasitesi bulunmaktadır.
                                     2,8 m. ile 3 m.lik dar alanlarda operasyonlarını
                                     gerçekleĢtirebilmektedir.


9
Dar Koridor İstif Makinesi (NarrowAisle Truck)

                        Ġsminden de anlaĢılacağı gibi depolarda dar koridor alanlarında
                        istifleme yapmak için kullanılan araçlardır.
                        Telli ya da raylı sistem üzerinde çalıĢabilmektedir. Çatalları
                        koridor tarafında istifleme yapabilecek Ģekilde 180°
                        dönebilmektedir.
                        Günümüzde 16 metreye kadar istifleme yapabilen modelleri
                        bulunmaktadır.




                    Sipariş Toplama Makinesi (OrderPicker)

                    SipariĢ toplama makinesinin yükselebilen kabin yapısı ile operatörün
                    raflara yetiĢerek sipariĢ iĢlemesini sağlayan araçlardır.




OrderPickingTrolleys

                       Özellikle e-ticaret gibi adetli veya küçük hacimli ürünlerde ve
                       rafların elle eriĢilebilir yerlerde olduğu durumlarda en iyi tercihtir.




Forklift

                            SipariĢ toplama makinesinin yükselebilen kabin yapısı ile
                            operatörün raflara yetiĢerek sipariĢ iĢlemesini sağlayan
                            araçlardır.Oldukça geniĢ bir alanda çalıĢabilen, taĢıma
                            iĢlemini hem deponun içinde hem de dıĢındaki alanlarda
                            gerçekleĢtirebilen araçlardır . Ön kısımlarında yer alan çatal
                            ile yükün veya yükü taĢıyan paletin altına girilerek taĢıma ve
                            kaldırma yapılmaktadır.
                            Forklift makineleri diğer istifleme araçlarından daha büyüktür
                            bu nedenle operasyonlarda geniĢ dönüĢ alanına ihtiyaç

10
duyulmaktadır. Depo içerisinde rahat hareket edebilmeleri için yaklaĢık 3,5 metrelik geniĢ
koridorlara ihtiyaç duyulmaktadır.
Forkliftler dayanıklı, hızlı ve araç yükleme boĢaltma operasyonlarında çok kullanıĢlı
olmalarına rağmen, koridorlara girebilmesi için ihtiyaç duyduğu alan nedeniyle, depo içi
operasyonlarda daha az tercih edilmektedir.

Ekipman seçiminde aĢağıdaki tablodan yararlanabiliriz. Ekipman seçimi olarak, 1.-4.
katlardaki paletler için stacker, 4.-5. katlardaki paletler için reachtruck, adetli sipariĢler için
orderpicker kullanılacaktır. Ekipmanların adetleri ise iĢgücü tür ve sayısı konusunda
hesaplanacaktır.




       (6)



Raf ve Depolama Ekipmanı (7)
        Palet, koli ve adet bazlı sevkiyat olmasından dolayı, paletlerde yüksek seviyeli raflar,
kolilerde özel raflar, adetlerde küçük özel raflar kullanılmalıdır. Aerosol içerikli gazlı tüplerin
yangın riski doğurması sebebiyle, yeterince yangın söndürme tüpü, patlamada parçaların
etrafa sıçramasını engelleyici için sık örgülü kafes kullanılmalıdır.

Palet ve kutulu ürünler için backtoback raf sistemi kullanılmalıdır.

                                          Özellikle çok sayıda artikelle ( ürün çeĢidi ) ve
                                          miktarda çalıĢan firmalar için kullanılan bu sistem
                                          alanın optimum kullanılması için efektif bir seçim
                                          olmaktır. Genellikle paletli ürünlerin depolanması için
                                          uygun olan bir sistem tüm artikellere direkt ulaĢım
                                          imkânı, serbest alan tertibi, manuel veya otomatik istif
                                          makineleri ile kullanım olanağı, raf yükseklik ve
                                          derinliğinde esneklik ve FIFO çalıĢma sistemine uyum
                                          gibi avantajlar sağlamaktadır.


11
Adetli ürünler için sipariĢ hazırlaması kolay, istifi rahat ve insanın eriĢebileceği seviyede
olmalıdır.

                                        Ayarlanabilir raf gözü geniĢliği ve derinliği özelliğine
                                        sahip olan bu sistem 4 ton üzerinde taĢıma kapasitesi
                                        ile istenilen Ģekilde kombine edilebilinmektedir.

                                        SipariĢ hazırlama, en yoğun iĢlem ve personel
                                        gerektiren iĢlemdir ve depo/sevkiyat bölümlerinin
                                        kesiĢme noktasıdır. Malın hazırlanmasında dikkat
                                        edilmesi gereken nokta, malın, sipariĢ hazırlayan
                                        kiĢinin direk ulaĢım alanında bulunmasıdır.




Toplam depo alanı ve Palet alanı
Örnek Dairesel akıĢ Ģeması                            Örnek Tek-yön akıĢ Ģeması




12
m: Gerekli olan stok pozisyonu                                      7397,824
αy: Stok pozisyonunun y-eksenindeki uzunluğu                        0,90
αx: Stok pozisyonunun x-eksenindeki uzunluğu                        1
wx: Ara koridorun x-eksenindeki geniĢliği                           3
wy: Ana koridorun y-eksenindeki geniĢliği                           4
nz: z-eksenindeki stok pozisyonu                                    5
nx: x-eksenindeki stok
pozisyonu=karekök((2*Ay*M)/(Nz*(Ax+Wx/2)))                          32,63873
ny: y-eksenindeki stok
pozisyonu=karekök(((Ax+Wx/2)*M)/2*Ay*Nz)                            50,68224
v: Toplayıcının(Forklift, Reach Truck, ĠĢçi, vd.) hızı
Lx=(Ax+(1/2*Wx))Nx                                                  81,59682
Ly=(Ay*Ny+Wy)                                                       49,61401

Toplam Palet yeri sayısı = Nx*Ny*Nz                                 8271,019
Ürün Depo Alanı = Lx*Ly                                             4048,346
SipariĢ Hazırlama alanı=Lx*13(kasa uzunluğu)                        1060,759
Depo eni= 13+Ly                                                     62,61401
Depo Alanı = sipariĢ alanı + Ürün Depo alanı                        5109,105



İş Gücü Tür ve Sayısı
Ekipman sayısı:
                           ortalama
Ekipman     Günlük                                       araç
                           standart         toplam
Türü        hareket sayısı                               adedi
                           süre
reachtruck  116            4                464          1,031111
stacker     441            2,5              1027         2,282222
Orderpicker 300             2                600          1,333




13
gerekli
                        Standart Günlü gerekli                            gerekli
                                                gerekliforklif     el
     Faaliyet    Birim Zaman(dk k İşlem çalışan                          bilgisaya
                                                   t sayısı    terminal
                            )     adedi sayısı                            r sayısı
                                                                i sayısı
boşaltma        palet  2         200    0,89    0,89           0,89
kontrol         palet  1         200    0,44                   0,44
sisteme
kayıt           SKU      0,5          2000     2,22                      2,22       2,22
yerleştirme     palet    3            400      2,67                      2,67
adresten
alma            palet    3            400      2,67                      2,67
paketleme       palet    3            400      2,67                      2,67       2,67
yükleme         palet    2            200      0,89      0,89            0,89
iade alma       SKU      2            100      0,44                      0,44
iade kontrol    SKU      5            100      1,11                      1,11
iade kayıt      SKU      2            100      0,44                      0,44       0,44
TOPLAM                                         14,44                                5,333333


Araç park alanı ve düzeni
        Yükleme rampası oluĢturulurken manevra için önde en uzun kamyonun uzunluğunun
iki misli kadar mesafe bırakmak gereklidir. Kamyon sürücülerinin depoya giriĢ-çıkıĢı için bir
kapı oluĢturulmalıdır. KıĢ aylarında buzlanma için tedbirler alınmalıdır.


Zemin Özellikleri
Duvarlar düz yüzeyli, su geçirmez, yıkanabilir, haĢere yerleĢmesine izin vermeyen, pürüzsüz
ve açık renkli malzemelerden yapılmıĢ olmalı, çatlak olmamalı, kolay temizlenebilir ve
üretime uygun olmalıdır. Tavan; yoğunlaĢma, damlama, kir birikmesi ve küf oluĢmasına izin
vermeyecek Ģekilde düzenlenmiĢ olmalıdır. Zemin; su geçirmez, kırık, çatlak ve kaygan
olmayan, yıkanabilir, temizlik ve dezenfeksiyona uygun malzemeden yapılmıĢ, sıvıların
giderlere kolayca akabileceği bir eğimde olmalıdır. Duvar ve zeminin birleĢim yerleri
yuvarlatılmıĢ veya hijyeni sağlayacak benzeri yapıda ve toz birikmesini önleyecek tarzda
yapılmıĢ olmalıdır. Drenaj sistemi istenilen amaca uygun, bulaĢma riskini ortadan kaldıracak
biçimde tasarlanmıĢ, drenaj kanallarının tamamen veya kısmen açık olması hâlinde, atıkların
bulaĢık alandan temiz alana akmasını engelleyecek Ģekilde olmalıdır. Pencereler ve benzeri
açık yerler kirlenmeye izin vermeyecek biçimde yapılmalı, pencere eĢikleri raf olarak
kullanılmamalıdır.

Merdivenler, asansör kabinleri ve boĢaltma olukları gibi yardımcı yapılar gıdaların
kirlenmesine yol açmayacak konum ve yapıda olmalıdır. Kapılar, düzgün yüzeyli, sıvı
emmeyen malzemeden, gerektiğinde kendi kendine kapanabilir olmalıdır. Yakıt depoları
uygun yerlerde depoya doğrudan açılmayan Ģekilde yerleĢik ve mevzuata uygun olmalıdır.




14
Zemin toz yapmayan, endüstriyel zemin kaplama ile kaplatıldı. Çünkü ürünler kimyasal
olduğundan ve adetli sipariĢ toplama yapıldığından dolayı, bozulmaması ve tozlanmaması
adına gerekli önlemler alındı.


Rampa Özellikleri ve Yönü




Rampalar; depolardan araçlara mal yüklemede ve yine araçlara mal bindirmede taĢıma
araçlarıyla tır, kamyon gibi araçlar arasında ara yüz oluĢturan çeĢitli malzemelerden yapılan
araçlardır. Otomatik veya mekanik olmak üzere iki tipi olan rampalar; araç boĢaltmalarında
deponun yerden yüksek olarak tasarlanması sebebiyle, araç kasası ile depo zemini arasında
insan ve makine hareketine olanak tanıyan küçük köprülerdir. Amaç; araç kasasına göre
ayarlanabilir bir zemin yaratmaktır. Genelde tercih edilen tipi, mekanik olanlarıdır.

Rampalar tasarlanırken; yapılan en büyük hata, genelde araç kasa büyüklüğü baz almadan
ayarlanan deponun yerden yüksekliğidir. Genel olarak 110–130 cm arasında değiĢen araç
yüksekliğine göre tasarlanması gerekmektedir. Rampa yüksekliği belirlenirken; yüklü en
alçak kamyon ile yüksüz en yüksek kamyon yüksekliği dikkate alınmalı veya rampa-kamyon
yükseklik farkının azaltılabilmesi için aĢağıya çekilmiĢ bir yükleme rampası inĢa edilmelidir.
Bu rampa Ģu açılardan da önemlidir; kapak açıldığında yüklerin düĢmesi önlenir, kamyon
üzerindeki suyun depoya akması önlenir, rampa-kamyon seviye farkı azaltıldığı için yükleme-
boĢaltma iĢlemi kolaylaĢtırılmıĢ olur (rampa eğimi en fazla %10 olmalıdır).




15
Rampalar inĢa edilirken bir takım etmenlerin göz önüne alınması gerekmektedir. Gün içinde
birkaç kamyonun bile gelmesi kimi zaman darboğaza neden olur ve yükleme iĢlemini
geciktirir. Bu nedenle birden fazla yükleme noktası inĢa etmek avantajlıdır. Ayrıca kamyonun
yükleme noktasına yaklaĢması bir kısıt olarak düĢünüldüğünde Ģunlara da dikkat etmek
gerekecektir.


Güvenlik Önlemleri
Yangın güvenliği sistemleri;Depolarda mutlaka bulunması gereken yangın güvenliği
maliyeti, raf maliyetleri ile kıyaslandığında yüksek maliyetle karĢılaĢılmaktadır. Ancak
özellikle tekstil, kozmetik, kimyasal, ilaç ürün depolarında mutlaka kullanılmalıdır. Farklı
söndürme sistemleri mevcuttur. Bunlar; toz, köpük destekli söndürme sistemleri ve lokal veya
genel söndürme sistemleridir. Her ne kadar binalarda yangın tehlikesine karĢın pek çok önlem
alınsa da yangın olasılığı her zaman vardır. Depoda çıkacak yangın, binanın yanı sıra
depolanan malzeme üzerinde de yanma riski oluĢturur. Bu nedenle binada olabildiğince az
kereste bulunmalıdır. Ayrıca kaplama malzemesi olarak zift veya diğer yanıcı maddelerin
yerine yanmaz boyalar yeğlenmelidir. Uygun yerlere su kaynakları koymak veya tavandan
söndürme sistemleri yerleĢtirmek, önerilen çözümler arasındadır.




16
Uyarı ve önlem sistemleri:Depolama binaları yeterli sağlamlıkta olmalıdır. Kapılar
sayıca az ama, yeterli iĢlem kapasitesinde olmalı ve yeterli sayıda kilitle donatılmıĢ
bulunmalıdır. Tüm pencereler ve tavan camları güvenli olarak yerleĢtirilmiĢ olmalı, eğer açık
bir tehlike veya izinsiz giriĢ olasılığı varsa (örneğin pencereler bir anayola bakıyorsa) ek
koruma olarak çubuk veya tel pervaz kullanılmalıdır. Anahtarların korunması konusunda
alınan önlemlere tipik örnekler verilebilir. Depolama binası ve alanına ait tüm kilitler
numaralandırılmalı, kaydedilmeli ve bunlardan kimin sorumlu olduğunu belirten yazılı
yönergeler dağıtılmalıdır. Mesai dıĢı zamanlarda anahtarlar uygun olan bir yerde, örneğin;
depolama bölgesinin giriĢindeki ana giriĢ binasında kilitli bir bölmede korunmalıdır.

Çalınma riskini en aza indirmek için bazen malzemenin üzerine firmanın adı, baĢ harfleri
veya bir sembol kazınabilir. Bu sayede bir Ģey çalınırsa bulunan malzemenin firmanın olduğu
kanıtlanabilir. Olabilen yerlerde, alıcı, alacağı malzemenin iĢaretlenmesini alım Ģartnamesinde
öne sürebilir ancak bu olmazsa iĢaretlemenin depoda yapılması gereklidir. Değerli
malzemelere ek güvenlik önlemlerinin alınmasının gerekliliği açıktır. Bunlar için ana
depolama binası içinde ayrılmıĢ, kilitli bir oda tavsiye edilebilir. Buranın sorumluluğu ise; tek
bir güvenilir personele, anahtarlar ve giriĢ izni yetkisi verilerek devredilebilir.

Kapalı devre tv sistemi, video kaynakları, telli alarm sistemleri, ultrasonic ıĢın kesmeli
sistemler ve teknoloji ilerledikçe kullanılabilecek diğer donanım, depolama yerinin
güvenliğini sağlamakta kullanılabilir.

Aerosol içerikli gazlı tüplerin yangın riski doğurması sebebiyle, yeterince yangın söndürme
tüpü, patlamada parçaların etrafa sıçramasını engelleyici sık örgülü kafes kullanıldı.

Deprem:Deprem etkileri altında bir yapının enerji yutması isteniyorsa yapı malzemesinin
sünek davranıĢı gereklidir. Çeliğin, kopmadan büyük deformasyon yapabilme özelliği yani
büyük bir Ģekil değiĢtirme sığası olması ve yüksek dayanımı, malzemeyi deprem bölgelerinde
inĢa edilecek olan yapılar için ideal bir malzeme durumuna getirmektedir. (8)

Depoda Temizlik:Çöpler depo dıĢında tutulmalı, atılacak malzeme depodan
uzaklaĢtırılmalıdır. Gıda maddeleri özelliklerine göre temizlik malzemelerinden ayrı
bölmelerde depolanmalı ve taĢınmalıdır. Tuvaletler ayrı olmalı ve iĢletme içi alanına direkt
açılmamalıdır. Tesisin temiz ve kirli bölümleri arasında iĢ akıĢını engellemeyecek yapıda,
uygun ayırma yapılmalı ve bu geçiĢ yerinde uygun bir dezenfeksiyon sistemi
bulundurulmalıdır.

Dezenfektanlar:Gıda iĢletmelerinde, yetkili merci tarafından kullanımına izin verilmiĢ
gıda endüstrisine uygun deterjan, kimyasallar ya da dezenfektanlar veya bunların etken ham
maddeleri kullanılmalıdır. Su, deterjan veya dezenfektan ve bunların çözeltileri aracılığıyla
iĢletmenin, malzeme, alet ve ekipmanın temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi sırasında gıda
maddesinin kirlenmesi ve bulaĢmasını engelleyecek önlemler alınmalıdır. Malzeme, alet,
ekipman ve yerler temizlikten sonra mümkün olduğu kadar çabuk kurutulmalı, temizlikte
kullanılan araç ve gereçler yıpranmıĢ ve kirli olmamalı, zemin ve alet ekipman temizliğinde
kullanılan malzemelerin ayrımı yapılmalıdır. Temizlik ve dezenfeksiyon ürünleri


17
etiketlenerek açıkça tanımlanmalı ve üretim alanlarından bulaĢmaya sebep olmayacak
uzaklıkta tutulmalıdır

Haşereler ve önlemler:Deponun kapı, pencere ve diğer kısımları her türlü zararlının
girmesini önleyecekuygun donanıma sahip olmalıdır. Kapı ve pencereler sinek, haĢere ve
diğer zararlılarıngiriĢini engelleyecek Ģekilde olmalı, kafes kullanımı hâlinde kafesler ince
gözenekli, kolaytemizlenebilir, sökülüp takılabilir özellikte olmalı ve düzenli bakımları
yapılmalıdır. ĠĢyerinde zararlı mücadelesi, program dâhilînde düzenli olarak yapılmalı, tüm
yemleme vefiziksel önlem noktaları için iĢletme içi yerleĢim planı olmalı ve sürekli kontrol
altındatutulmalı, kullanılan kapan, elektrikli sinek tutucu ve fiziksel önlemler için düzenli
temizlikve bakım faaliyetleri yürütülmeli ve tüm bu faaliyetler kayıt altına alınmalıdır.Zararlı
mücadele ilaçları veya sağlığı tehlikeye sokabilecek diğer maddeler;üzerlerinde toksin etkileri
ve kullanımları açısından uyarılar bulunan uygun etiketlertaĢımalı, sadece bu amaç için
kullanılan kilitlenebilir odalar veya dolaplarda saklanmalı,eğitilmiĢ personel tarafından
nakledilmeli ve kullanılmalıdır. KuruluĢ içinde zararlımücadelesi programından sorumlu bir
kiĢi olmalıdır. Zararlılarla mücadelede, ilgilibakanlıklarca izin verilen ilaçlar, amacına ve
genel halk sağlığına uygun olarak kullanılmalı,zehirli ilaçlardan sadece iĢletme dıĢında
yararlanılmalıdır. Güvenlikle ilgili bölümlerindıĢında, iĢyerinde gıda maddeleri ve insanlarla
temas edebilecek hayvanbulundurulmamalıdır.


Aydınlatma ve İklimlendirme
Doğru ıĢıklandırma verimli çalıĢma ortamları yaratır. IĢıklandırma, göz kamaĢtırmamalı,
kedigözü yaratmamalı, çalıĢmaya yardımcı olmalıdır. IĢıklandırma raf sistemli depolarda
koridorlara denk gelmelidir. Aksi takdirde aydınlatma verimi düĢer. Depolanan ürünün cinsi
ve depolarda yapılan iĢlere göre uygun aydınlatma lambası seçilmelidir. Örneğin bir kumaĢ
deposunda kontrol iĢlemi yapılıyorsa burada kumaĢlar için özel belirlenmiĢ flourasan
lambalar tercih edilmelidir. 58 w full-colourflourasan lambalar en ekonomik- verimli
aydınlatmayı sağlar. Yüksek irtifa depolarında ise; en uygun aydınlatmayı sodyum buharlı
lambalar sağlar. Gün ıĢığından olabildiğince fazla yararlanılmalıdır. Pek çok depoda raflar ve
kutular, duvarlar boyunca yerleĢtirilir, böylece pencereler biraz daha yükseğe yapılarak
ıĢıktan yeterince yararlanılır. Tavan aydınlatmaları, genellikle büyük binalarda bir
gereksinimdir. En az ıĢıklandırma gereksinimi, çeĢitli yönetmeliklerde belirlenmiĢtir ama
uygulamada daha iyi sonuçlar almak için bunlardan daha üstün standartlara sahip olmak
gereklidir.




18
Raf aralarındaki koridorların üstüne gelecek Ģekilde günıĢığından azami istifade etmek için
günıĢığı yansıtıcı sistemleri kuruldu. ÇalıĢanların yanlıĢ ürün seçmemeleri ve hata
yapmamaları için ölçüp yaptırılarak aydınlatma yeterli miktarda sağlandı.

Depolanan ürünün özelliklerine göre depoda iklimlendirme yapılmalıdır. Yani her ürünün
saklanması gereken bir ısı vardır. Bu durum dikkate alınarak depolar iklimlendirilmelidir.

Tropik ülkelerdekiler dıĢındaki tüm depolarda ısıtma gereksinimi vardır. Uygun olan pek çok
ısıtma sistemi vardır ama buhar veya basınçlı sıcak su kullanılan sistemler en uygun
olanlarıdır. En önemli sorunlardan biri ise; ısıtıcıların veya ısıtma sistemine ait boruların
yerinin; kutuların, rafların, koridorların veya taĢıyıcı âletlerin yerleriyle çakıĢmasıdır. Bu
sorunu çözmek için tavandan sarkıtılan fanlı ısıtma birimleri veya duvarların en üst kısmına
konan düz panellerin kullanılması yararlı olacaktır veya ikinci sistemin tavanda uygulanması
olanaklıdır. Bir de zeminden ısıtmalı sistemler teknolojinin geliĢmesi ile birlikte
yaygınlaĢmaya baĢlamıĢtır. Zeminden ısıtmalı sistemlerde; boruların zemin altında bulunması
sebebiyle; kutuların, rafların, koridorların ve taĢıyıcı âletlerin yerlerinin çakıĢması önlenir.

Nemli, çok kuru, eĢit ısıtılmamıĢ tesisler rahatsız bir çalıĢma ortamı yaratır; verim
düĢüklüğüne sebep olmaktadır. Hassas ürünler için nemin kontrol altında tutulması
gerekmektedir. TaĢıma araçları ve depolarda havalandırma, sıcaklık ve rutubet ürün
özelliklerine uygun olmalı, depolarda sıcaklık ve rutubet ölçer cihazlar bulundurulmalı,
bilgiler sürekli olarak kaydedilmelidir. Tavan ve çatılar sıcaklık değiĢimini engelleyecek
Ģekilde yalıtımlı olmalıdır. Ürünler için rutubet geçirmeyen taĢıyıcı malzemeler bulunmalıdır.

Yapılan iĢin özelliğine göre sıcaklığın aĢırı oranda yükselmesini, buhar yoğunlaĢmasını, toz
oluĢumunu önlemek ve kirli havayı değiĢtirmek için mekanik veya doğal havalandırma
sistemi bulundurulmalı, hava akımı çapraz bulaĢmaya neden olmayacak ve bunu önleyecek
nitelikte olmalıdır. Havalandırma giriĢleri filtreli veya korumalı olmalıdır.


Asmakat Yerleri ve Özellikleri
      Mal kabul ve sevkiyat alanı,adetli sipariĢ toplama alanında asma kat kullanılmaktadır.
Mal kabul ve sevkiyat alanının üstü iade kontrol ve iade depo için kullanılmakta ve adetli


19
sipariĢ toplama alanı ise adetli ek depo ihtiyacı için kullanılmaktadır. 2 kat asma kat çıkılarak
yükseklikten azami istifade sağlanmalıdır.


Depo’nun üstten görünüşü




Kullanılacak Bilgi teknolojileri
Depo yönetim sistemleri yazılım, barkodlama ekipmanları ve RF (radyo frekansı) iletisimini,
deponun veya dağıtım merkezinin dört duvarı içinde bilgisayarla süreç yönetimi ve
envanterkontolü sağlamak için entegre eden teknolojilerdir.

DYS bir deponun isletimesindeçalısanların islerini oldukça kolaylastırmakta, hizmet
seviyesini, kalitesini yükseltmektedir. DYS’nin faydaları asağıdaki gibi sıralanabilir:

1. Sıfır bilgi hatası

2. Kısaltılmıs bilgi erisim süresi

3. Arttırılmıs depolama kapasitesi

4. Alan kullanım optimizasyonu

5. Çalısan veriminin arttırılması

Mevsimsellik arz eden ürünler, son kullanma tarihi olan ürünler, adet ve koli bazlı ürünler
olması ve adetlerin fazla ve ürün kırılımlarının ve çeĢitlerinin fazla olması sebebiyle barkod
destekli uygulamaların kullanılması zorunlu olmaktadır. (9)


Sonuç
Bu makalede Kozmetik sektörü hakkında genel bilgi verilmiĢ, kozmetik sektörünün lojistik
sorunlarından kısaca bahsedilmiĢ ve kozmetik ürünleri için örnek bir depo tasarımı ile depo
yeri seçilmesi, talep tahmini yapılıp bu tahmine göre kapı sayısı ve sipariĢ alanı, depo alanı ,
buna göre ekipman ve iĢgücü sayısının belirlenmesi, raf ve depolama ekipmanlarının

20
seçilmesinden bahsedilmiĢtir. Araç park alanı ve rampa özelliklerinden bahsederken,
ürünlerin muhafazası için güvenlik önemlerinden, aydınlatma ve iklimlendirmeden ve
kullanılacak bilgi teknolojilerinden bahsedilmiĢtir.


Teşekkür
Bu ödevin hazırlanmasında katkılarından dolayı Prof. Dr. Mehmet Tanyaş, bana vakit ayırarak
yardımcı olan Yöntem Kozmetik Lojistik Müdürü Sitem Altınbilek, Yöntem kozmetik Depo müdürü
İlker Akın’a ve ödevi hazırlarken yararlandığım kaynakların sahiplerine teşekkürü bir borç bilirim.


Kaynakça
     1. kozmetik sektörünün lojistik problemi -
        http://www.slideshare.net/cafersalcan/kozmetik-sektrnde-temel-lojistik-problemler-ve-
        zmleri
     2.   (Alıntı: CAN – ÇĠLĠNGĠRTÜRK – KOÇAK; 2006; s:18) http://www.belgeler.com/blg/2vo5/depo-yeri-
          seim-yntemleri
     3.   http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/modul_pdf/840UH0034.pdf
     4.   http://research.sabanciuniv.edu/14781/1/ertek_capraz_sevkiyat.pdf
     5.   http://www.temesist.com/de/depo-sistemleri-akademik-makaleler.html?start=1
     6.   http://www.slideshare.net/cafersalcan/lojistikte-depolama-warehousing#btnNext
     7.   http://www.slideshare.net/cafersalcan/lojistikte-depolama-warehousing#btnNext
     8.   http://www.belgeler.com/blg/1iyj/depreme-kari-dayanikli-elik-yapi-tasarimi
     9.   http://www.belgeler.com/blg/1e39/depo-ynetiminde-bilgi-teknolojileri-kullanimi-usage-of-information-
          technologies-in-warehouse-management




21

More Related Content

Similar to Kozmetik ürünleri lojistiği, muhafaza ve taşıma özellikleri

Görüntü işleme
Görüntü işlemeGörüntü işleme
Görüntü işlemeErol Dizdar
 
Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0005 (1)
Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0005 (1)Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0005 (1)
Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0005 (1)Iklimlendirme Sogutma
 
Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0029 (2)
Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0029 (2)Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0029 (2)
Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0029 (2)Iklimlendirme Sogutma
 
Adobe action script 3.0 Türkçe Kitapçık
Adobe action script 3.0 Türkçe KitapçıkAdobe action script 3.0 Türkçe Kitapçık
Adobe action script 3.0 Türkçe Kitapçık
deniz armutlu
 
Adobe Flash ActionScript 3 components help Türkçe
Adobe Flash ActionScript 3 components help TürkçeAdobe Flash ActionScript 3 components help Türkçe
Adobe Flash ActionScript 3 components help Türkçe
deniz armutlu
 
Flash as3 bileşenlerini kullanma
Flash as3 bileşenlerini kullanmaFlash as3 bileşenlerini kullanma
Flash as3 bileşenlerini kullanma
deniz armutlu
 
Pre-Feasibility Study for Logistics Center in Filyos Valley
Pre-Feasibility Study for Logistics Center in Filyos ValleyPre-Feasibility Study for Logistics Center in Filyos Valley
Pre-Feasibility Study for Logistics Center in Filyos Valley
PAL Policy Analytics Lab
 
11 isletimsistemleritemeller-090313144650-phpapp01
11 isletimsistemleritemeller-090313144650-phpapp0111 isletimsistemleritemeller-090313144650-phpapp01
11 isletimsistemleritemeller-090313144650-phpapp01Sercan Asler
 
11-İşletim Sistemleri Temeller
11-İşletim Sistemleri Temeller11-İşletim Sistemleri Temeller
11-İşletim Sistemleri TemellerMücahit Gürsoy
 
Havalandırma sistemleri 522 ee0201
Havalandırma sistemleri 522 ee0201Havalandırma sistemleri 522 ee0201
Havalandırma sistemleri 522 ee0201
Iklimlendirme Sogutma
 
BTT. Modül 11.İşletim Sistemleri Temelleri
BTT. Modül 11.İşletim Sistemleri TemelleriBTT. Modül 11.İşletim Sistemleri Temelleri
BTT. Modül 11.İşletim Sistemleri Temelleri
deniz armutlu
 
1 sunucu isletim sistemi
1 sunucu isletim sistemi1 sunucu isletim sistemi
1 sunucu isletim sistemiFatih Tüzen
 
Yönetim muhasebesi
Yönetim muhasebesiYönetim muhasebesi
Yönetim muhasebesi1noludepo
 
Orta Doğu ve Afrika’da Yapay Zeka 2019 ve Ötesine Genel Bakış
Orta Doğu ve Afrika’da Yapay Zeka 2019 ve Ötesine Genel BakışOrta Doğu ve Afrika’da Yapay Zeka 2019 ve Ötesine Genel Bakış
Orta Doğu ve Afrika’da Yapay Zeka 2019 ve Ötesine Genel Bakış
Musa Enderer
 

Similar to Kozmetik ürünleri lojistiği, muhafaza ve taşıma özellikleri (20)

Görüntü işleme
Görüntü işlemeGörüntü işleme
Görüntü işleme
 
Trt staj 2
Trt staj 2Trt staj 2
Trt staj 2
 
Teknik resim 520 tc0005 (1)
Teknik resim 520 tc0005 (1)Teknik resim 520 tc0005 (1)
Teknik resim 520 tc0005 (1)
 
Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0005 (1)
Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0005 (1)Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0005 (1)
Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0005 (1)
 
Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0029 (2)
Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0029 (2)Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0029 (2)
Teknik resim ve çizim teknolojileri 520 tc0029 (2)
 
Adobe action script 3.0 Türkçe Kitapçık
Adobe action script 3.0 Türkçe KitapçıkAdobe action script 3.0 Türkçe Kitapçık
Adobe action script 3.0 Türkçe Kitapçık
 
Adobe Flash ActionScript 3 components help Türkçe
Adobe Flash ActionScript 3 components help TürkçeAdobe Flash ActionScript 3 components help Türkçe
Adobe Flash ActionScript 3 components help Türkçe
 
Flash as3 bileşenlerini kullanma
Flash as3 bileşenlerini kullanmaFlash as3 bileşenlerini kullanma
Flash as3 bileşenlerini kullanma
 
Pre-Feasibility Study for Logistics Center in Filyos Valley
Pre-Feasibility Study for Logistics Center in Filyos ValleyPre-Feasibility Study for Logistics Center in Filyos Valley
Pre-Feasibility Study for Logistics Center in Filyos Valley
 
11 isletimsistemleritemeller-090313144650-phpapp01
11 isletimsistemleritemeller-090313144650-phpapp0111 isletimsistemleritemeller-090313144650-phpapp01
11 isletimsistemleritemeller-090313144650-phpapp01
 
11-İşletim Sistemleri Temeller
11-İşletim Sistemleri Temeller11-İşletim Sistemleri Temeller
11-İşletim Sistemleri Temeller
 
9-Yazıcılar
9-Yazıcılar9-Yazıcılar
9-Yazıcılar
 
Havalandırma sistemleri 522 ee0201
Havalandırma sistemleri 522 ee0201Havalandırma sistemleri 522 ee0201
Havalandırma sistemleri 522 ee0201
 
BTT. Modül 11.İşletim Sistemleri Temelleri
BTT. Modül 11.İşletim Sistemleri TemelleriBTT. Modül 11.İşletim Sistemleri Temelleri
BTT. Modül 11.İşletim Sistemleri Temelleri
 
1 sunucu isletim sistemi
1 sunucu isletim sistemi1 sunucu isletim sistemi
1 sunucu isletim sistemi
 
Sixsigma
SixsigmaSixsigma
Sixsigma
 
8-Monitorler
8-Monitorler8-Monitorler
8-Monitorler
 
Yönetim muhasebesi
Yönetim muhasebesiYönetim muhasebesi
Yönetim muhasebesi
 
Havalandırma sistemleri 522 ee0200
Havalandırma sistemleri 522 ee0200Havalandırma sistemleri 522 ee0200
Havalandırma sistemleri 522 ee0200
 
Orta Doğu ve Afrika’da Yapay Zeka 2019 ve Ötesine Genel Bakış
Orta Doğu ve Afrika’da Yapay Zeka 2019 ve Ötesine Genel BakışOrta Doğu ve Afrika’da Yapay Zeka 2019 ve Ötesine Genel Bakış
Orta Doğu ve Afrika’da Yapay Zeka 2019 ve Ötesine Genel Bakış
 

Kozmetik ürünleri lojistiği, muhafaza ve taşıma özellikleri

  • 1. Bahceşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tedarik Zinciri ve Yönetimi Programı Depo Yönetimi Dersi Ödevi Kozmetik Ürünleri Lojistiği Murat Gülci 12 0
  • 2. İçindekiler Kozmetik Sektörüne Kısa Bir BakıĢ (1)................................................................................................................................................. 2 Kozmetik Lojistiğinin Genel Sorunları .................................................................................................................................................. 2 Kozmetik Ürünlerinin Muhafaza ve TaĢıma Özellikleri ........................................................................................................................ 3 6 Yıllık Talep Tahmini ..................................................................................................................................................................... 4 Depo Yeri Seçimi ............................................................................................................................................................................. 5 Depo yeri seçimini etkileyen faktörler: ........................................................................................................................................ 5 Depo Yeri Seçim Yöntemleri ........................................................................................................................................................... 5 Makro Analizler .......................................................................................................................................................................... 5 Mikro Analizler ........................................................................................................................................................................... 5 Kapı Sayısı ve SipariĢ Alanı .................................................................................................................................................................. 7 Çapraz Sevkiyat : .............................................................................................................................................................................. 7 Ekipman Seçimi (5) ............................................................................................................................................................................... 9 Transpalet ......................................................................................................................................................................................... 9 Stacker .............................................................................................................................................................................................. 9 Reachtruck ........................................................................................................................................................................................ 9 Dar Koridor Ġstif Makinesi (Narrow Aisle Truck) .......................................................................................................................... 10 SipariĢ Toplama Makinesi (Order Picker) ...................................................................................................................................... 10 Order Picking Trolleys ................................................................................................................................................................... 10 Forklift............................................................................................................................................................................................ 10 Raf ve Depolama Ekipmanı (7) ........................................................................................................................................................... 11 Toplam depo alanı ve Palet alanı ......................................................................................................................................................... 12 ĠĢ Gücü Tür ve Sayısı .......................................................................................................................................................................... 13 Ekipman sayısı: .............................................................................................................................................................................. 13 Araç park alanı ve düzeni .................................................................................................................................................................... 14 Zemin Özellikleri................................................................................................................................................................................. 14 Rampa Özellikleri ve Yönü ................................................................................................................................................................. 15 Güvenlik Önlemleri ............................................................................................................................................................................. 16 Yangın güvenliği sistemleri; ........................................................................................................................................................... 16 Uyarı ve önlem sistemleri: .............................................................................................................................................................. 17 Deprem: .......................................................................................................................................................................................... 17 Depoda Temizlik: ........................................................................................................................................................................... 17 Dezenfektanlar:............................................................................................................................................................................... 17 HaĢereler ve önlemler: .................................................................................................................................................................... 18 Aydınlatma ve Ġklimlendirme .............................................................................................................................................................. 18 Asmakat Yerleri ve Özellikleri ............................................................................................................................................................ 19 Depo’nun üstten görünüĢü ................................................................................................................................................................... 20 Kullanılacak Bilgi teknolojileri............................................................................................................................................................ 20 Sonuç ................................................................................................................................................................................................... 20 TeĢekkür .............................................................................................................................................................................................. 21 Kaynakça ............................................................................................................................................................................................. 21 1
  • 3. Kozmetik Ürünleri Muhafaza ve Taşıma Özellikleri Kozmetik Sektörüne Kısa Bir Bakış (1) AB, ABD ve Japonya ile birlikte dünyanın en büyük kozmetik üreticilerinden biridir. AB’deki baĢlıca üretici ülkeler ise Fransa, Almanya, Ġtalya, Ġspanya ve Ġngiltere’dir. AB’de, Unilever (Hollanda), L’Oreal (Fransa), Wella (Almanya), Sanofi (Fransa), Schwarzkopf (Almanya) ve Beiersdorf (Almanya) gibi uluslararası düzeyde faaliyet gösteren büyük firmalar mevcuttur. Bu firmaların pek çoğu çok geniĢ bir alanda (ilaç, kozmetik, kimya, gıda gibi) faaliyet göstermektedir. 1997 yılında, AB’de kozmetik ürün satıĢları yaklaĢık 45,7 milyar Dolar (26 milyar ECU) olarak gerçekleĢmiĢtir. SatıĢlardaki en büyük pay %22,5 ile Almanya’nındır. Bu ülkeyi Fransa (%19), Ġngiltere (%16,2), Ġtalya (%15) ve Ġspanya (%9,5) izlemektedir. 1998 ve 1999 yıllarında Avrupa kozmetik pazarı büyümeyi sürdürmüĢtür. 1999 yılında Ġspanya’nın satıĢlarında %8,7 oranında önemli bir artıĢ olmuĢtur. Bu ülkeyi Ġtalya (%6,9), Fransa (%5,8), Almanya (%2,9) ve Ġngiltere (%2,6) izlemiĢtir. AB’de kozmetik sanayindeki farklı ürün gruplarının pazar payları aĢağıda verilmektedir: 1997 yılında, kadın kokuları satıĢ oranlarında %41 ile Fransa en büyük paya sahiptir. Bunu %23 ile Almanya, %16 ile Ġngiltere ve %8 ile Ġspanya izlemektedir. Avrupa’da doğal bakım ve kozmetik ürünlerine olan eğilim giderek artmaktadır, dolayısıyla bu durum uçucu yağlara ve diğer bitkisel katkı maddelerine talebi de arttırmaktadır. BaĢlıca kozmetik pazarlarındaki Pazar bölümlendirmesi: ABD: Parfümler, saç ve cilt bakım ürünleri AB: Saç ve cilt bakım ürünleri Japonya:Cilt ve saç bakım ürünleri. Kozmetik sanayindeki büyüme, ABD’de yeĢil (doğal) kozmetik ürünlerde, AB’de erkek parfümlerinde ve Japonya’da cilt bakım ürünlerinde meydana gelmektedir. Sektör geliĢirken, lojistik operasyonlarının yönetimi de önem kazanmaya baĢlamıĢtır. Gerek toptan gerekse de perakende çalıĢan, yurt içi veya yurt dıĢı pazarlara satıĢ yapan, e-ticaret uygulamaları bakımından da zenginlik arz eden bu sektörde lojistik firmalarının verecekleri proje bazlı çözümler de sayıca çok fazla görülmektedir. Kozmetik Lojistiğinin Genel Sorunları - Raf seçim sorunları : Gerek adetsel, gerekse koli veya palet bazlı hareket olduğundan yerleĢim ve istiflemede çok değiĢken parametreler yerleĢim Ģeklini etkilemektedir. Adetsel hareketler için küçük tip sipariĢ hazırlama rafları, koliler için özel sipariĢ hazırlama rafları, paletli ürünler için ise yüksek seviyeli raf sistemleri kullanılmaktadır. - Ambalajlama / kolileme : Yukarıda da bahsettiğim üzere hem tek tek sevkiyat hem de orijinal koli, set, palet olarak hareket eden ürünlerin sevki sırasında gerekli 2
  • 4. ambalajlama türü de bir o kadar karmaĢık ve maliyetli görünmektedir. Adetsel ürünlere özel kolileme, ambalajlama, set yapımı maliyetsel artıĢı getiren operasyonlar olmaktadır. - Mevzuata Uygunluk Sorunları : Aerosol içerikli gazlı tüplerin, yangın ve patlama riskleri olduğu bilinen bir konudur. Bu nedenle depolanmasında yeterli yangın söndürme, patlamada parçaların etrafa sıçramasını engelleyici sık örgülü kafes tel, duvar uygulama mecburiyeti, yangın söndürme sistemleri ( toz ve köpük destekli) aerosol ürünlerin depolandığı sağa ile diğer depolar arasında gerekli emniyet sahası bırakma konuları bu sektörde düĢünülmesi gereken, depolama aĢamasında karĢılaĢılan yasal güvenlik uygulama sorunudur. Ayrıca Sağlık Bakanlığı’nın yürürlüğe geçirdiği mevzuat gereği ürünlerin üzerinde Türkçe kullanım bilgileri ( bu ithalatçı firmalar için önemli ), TSB izin numarası gibi bilgilerini içeren etiketler bulundurulması gerektiğinden ürünlerin orijinal ambalajından çıkarılarak ( son zamanlarda Avrupalı üreticiler bunları kendi bantlarında yapıp Türkiye’ye göndermekte ) etiketlemekte veya özel kitler haline getirerek piyasaya sunmaktadırlar. Bu da firmalara ikinci bir iĢ, ek iĢ gücü, elleçleme sayısında artıĢ olarak yük getirmektedir. - Envanter Takibi : Ürünlerin fiziki stokları, depo içinde yapılan operasyonların karmaĢıklığı nedeniyle kaydi stoklara göre farklılık gösterebilmektedir. Neden olarak koli bozma, paletten veya koliden adede dönüĢümde veya ürünlerin yukarıda bahsettiğim farklı raf türlerinde stoklanması, bu lokasyonlar arası hareket iĢlemleri eğer otomasyon sistemleri doğru kurulmadıysa -ki çoğunlukla görülen insana dayalı eski sisteme dayalı stok kartları oluĢturma sistematiği kullanılmakta - Sistemlerde kaçakların olması kaçınılmaz bir sorun olarak karĢımıza çıkmaktadır. Diğer bir açık yaratan neden de yine yukarıda bahsettiğim insana dayalı sistemlerle alakalı olarak, ürünlerin tip sayılarının, spesifikasyonlarının benzer olmasıdır. Örneğin bir ruj, aynı kutularda olduğu halde içeriğinde değiĢik renkler ihtiva etmekte, yanlıĢ sevklere zemin hazırlamaktadır. Kozmetik Ürünlerinin Muhafaza ve Taşıma Özellikleri Kozmetik ürünlerinin, özellikle bakım ürünlerinin son kullanma tarihi önemlidir. FIFO ya göre sevkiyat yapılır. AĢırı nem, aĢırı sıcak ortamlardan uzak tutulmalıdır. Kokuların karıĢmaması için belli ürünler birbirinden(mesela deterjan ürünlerinden) uzak tutulmalıdır. Kutu ve koli olarak sevkiyat yapılabilinir. 3
  • 5. 6 Yıllık Talep Tahmini ġuanki stok durumu: Stok Ürün Grubu Gün 1.Ay 2.Ay 3.ay 4.ay 5.ay 6.ay 7.ay 8.ay 9.ay 10.ay 11.ay 12.ay En Büyük sayısı AĞIZ BAKIM 15 161 125 165 95 112 103 187 101 182 154 104 95 1488 BEBEK BAKIM 15 246 239 341 321 387 266 306 545 668 465 596 563 4380 BRAUN-PG 30 179 217 296 414 465 424 134 249 321 240 312 356 3252 CĠLT BAKIM 15 86 161 178 176 94 101 62 81 149 162 129 81 1380 DĠĞER(PĠL,DETERJAN) 15 160 105 191 152 43 196 199 249 201 130 138 197 1764 GILLETTE 15 122 93 212 195 163 133 132 141 142 132 133 93 1596 KADIN BAKIM 15 203 171 285 192 167 185 191 133 233 181 255 371 2196 MAKYAJ 55 112 190 176 303 157 179 115 160 179 173 176 173 1920 PARFUM MASS 75 397 517 1094 905 886 675 484 368 681 536 453 527 6996 PARFUM MASTIGE 90 319 204 267 268 281 305 209 337 260 386 415 394 3252 SAÇ BAKIM 15 343 287 296 336 273 184 271 425 246 406 209 264 3276 WELLA 15 550 667 675 676 660 1079 692 617 707 695 520 533 7536 6 Yıl sonraki stok durumu: Stok Ürün Grubu Gün 1.Ay 2.Ay 3.ay 4.ay 5.ay 6.ay 7.ay 8.ay 9.ay 10.ay 11.ay 12.ay En Büyük sayısı 331,9 AĞIZ BAKIM 15 285 222 293 168 199 182 332 179 322 272 184 167 1183,0 BEBEK BAKIM 15 436 423 604 568 686 471 542 966 1183 824 1056 998 824,3 BRAUN-PG 30 317 384 525 733 824 752 238 442 569 425 552 630 315,1 CĠLT BAKIM 15 152 286 315 311 167 179 110 144 263 288 228 143 441,2 DĠĞER(PĠL,DETERJAN) 15 283 186 338 269 75 347 353 441 356 231 245 349 375,3 GILLETTE 15 216 165 375 345 289 235 235 249 251 233 235 164 657,8 KADIN BAKIM 15 360 303 505 341 295 328 338 236 412 321 451 658 536,5 MAKYAJ 55 198 337 312 536 279 317 203 283 317 307 311 307 1938,3 PARFUM MASS 75 704 916 1938 1604 1570 1195 857 651 1206 950 803 934 735,2 PARFUM MASTIGE 90 566 362 473 475 497 540 371 598 461 683 735 698 752,3 SAÇ BAKIM 15 607 509 524 595 483 327 480 752 436 719 371 468 1911,5 WELLA 15 974 1181 1195 1197 1168 1912 1225 1093 1252 1232 922 944 10002,4 5098 5274 7398 7143 6532 6785 5285 6034 7029 6484 6092 6461 tesadüfi 7398 4
  • 6. Depo Yeri Seçimi “Depo yeri seçiminde bir takım rekabet unsurları önem kazanmaktadır. Bunlar, zamana karĢı yarıĢ, nakliye maliyetleri göz önüne alındığında müĢteriye yakın üretim veya depolama ve uygun iĢgücü piyasasına yakın olmak olarak özetlenebilmektedir. Uluslar arası yer seçimi ile ilgili maddeler dıĢında yerel bir piyasada seçim kriterleri detaylandırıldığında baĢta müĢteriye ulaĢılabilirlik olmak üzere ticari çevre, toplam maliyet, altyapı, iĢgücü kalitesi, tedarikçiler ve diğer iĢletme yerleĢimleri göz önüne alınmaktadır.” (2) Depo yeri seçimini etkileyen faktörler: 1.Ekonomik Faktörler 2.Doğal Faktörler 3.Sosyal Faktörler 4.Psikolojik, Fizyolojik ve Politik Faktörler Ekonomik Faktörler; Hammadde, enerji, iĢçilik v.b. gibi faktörler bu grupta ele alınmaktadırlar. UlaĢtırma olanakları, arazi ve inĢaat maliyetleri, pazara yakınlık, iĢgören sağlama kolaylıkları, altyapı ve hizmetlerin varlığı. Doğal Faktörler ; Ġklim ve arazinin durumu depo yeri seçimini etkileyebilir. Arazi yapısı, yüksekliği, ısı farklılıkları, yerin deprem kuĢağında olup olmaması, nemlilik derecesi, hatta rüzgar durumu, karar vermede etkindir. Sosyal Faktörler; Gürültü, hava kirliliği gibi gerekçeler ile toplumun direniĢi, iĢletmenin yerinin seçimini etkileyebilir. Toplumun sağlığını, Ģehirlerin kuruluĢunu ve geliĢmelerini göz önüne tutmak gerekir. Psikolojik, Fizyolojik ve Politik Faktörler; GiriĢimcinin, bir ülkenin belirli bir bölgesine duyduğu yakınlığın da depo yerinin seçiminde rolü olabilir Devlet, iktisadi ve sosyal yararlar sağlayacağı düĢüncesiyle, deponun belirli yerlerde kurulmasını öngörebilir veya iĢletmecilik bakımından kurulmaması gereken yerlerde depolar kurulabilir. Depo Yeri Seçim Yöntemleri Makro Analizler 1. Faktör karĢılaĢtırma ve değerlendirme Yöntemleri a. Etmen Puan Yöntemi b. Ağırlıklı Sıralama Yöntemi 2. Ağırlık merkezi yöntemi 3. Doğrusal Programlama Modeli 4. Sevkiyat-uzaklık modeli 5. Electre yöntemi Mikro Analizler 1. Maliyetlerin KarĢılaĢtırılması Yöntemi 2. Analitik Delphi Yöntemi 3. BaĢabaĢ analizi 5
  • 7. Örnek Olarak Ağırlıklı Sıralama Yöntemi ve maliyetleri karĢılaĢtırılması yöntemlerini inceleyelim: Ağırlıklı Sıralama Yöntemi Bu sistemin uygulanmasında pek çok değiĢkeni aynı anda analize tabi tutarak, yalnız kuruluĢ yeri seçiminde değil pek çok iĢletme faaliyetinde karar aracı olarak kullanılmaktadır. ilk olarak kuruluĢ yerini etkileyen faktörler bir liste halinde tespit edilir. Daha sonra, faktörlerin çeĢitli yoğunluk dereceleri için bir sıralama yapılır. Ağırlıklar verilir. Her aday yerin her faktör için aldığı puanlar belirlenir. Sonraki aĢamada, alınan puanlar, faktör ağırlıkları ile çarpılarak ağırlıklı puanlar bulunur. Tüm puanlar toplanarak her aday yerin aldığı toplam puanlar hesaplanır. En yüksek puanı alan yer tercih edilir. Yönetimin derecelemesinde ve puanlamasında sübjektifliğin fazla oluĢu, sakıncalı olarak kabul edilmektedir. Yararlı tarafı ise, basit ve uygulanabilir olmasıdır. Maliyetlerin Karşılaştırılması Yöntemi; Birim maliyetlerin hesaplanmasında, maliyet muhasebesinde kullanılan tahmini ve standart maliyet hesaplama usullerinden yararlanılır. Bu da maliyet karĢılaĢtırmaya dayandığından, baĢka firmaları gerektirir Bu yolun en büyük güçlüğü, geçerli bir hesaplama yapabilmek için, aday kuruluĢ yerlerinde aynı mamulü üreten bir iĢletmenin varlığına ihtiyaç duyulmasıdır. Çünkü maliyetlerin önceden somut biçimde tahmini son derece güçtür. Bu konuda bir örnek vermek gerekirse; bütün özellikleri belirlenmiĢ bir fabrika için A, B, C, D, E ile adlandırılan beĢ aday kuruluĢ yeri olduğunu düĢünelim. Bu yerleri, toplam maliyetteki paylarına göre bir histogramla gösterip aĢağıdaki Ģekli elde ettiğimizi kabul edelim. Histogram bize her aday bölgeye ait toplam maliyetleri göstermektedir ve bu basit sıralama sayesinde kıyaslama yapmak oldukça kolaylaĢmıĢtır. Aday kuruluĢ yerlerinin arazi, iĢçilik, vergi vb her maliyeti için de benzer histogramlar oluĢturmak iĢimizi oldukça kolaylaĢtıracaktır. Ancak son kararı verirken bu verilerle yetinmemek gerekir. Görünmeyen maliyet unsurlarını da en azından kabaca incelemekte yarar vardır. Böyle bir inceleme için de, bu unsurlara sübjektif değerler vererek bir kıyaslama tablosu oluĢturabiliriz. Ve bu sübjektif değerlere daha sonra bir ağırlık veya puan verilerek sayısal bir kıyaslama yapılabilir. Fakat Ģunu da unutmamak gerekir ki, daha geniĢ kapsamlı araĢtırmalar yapılmadan karar vermek sağlıklı olmayacaktır. Kozmetik deposu seçerken alternatiflerimizi yazalım: A= Sultanbeyli : 5.000.000,00 TL B= Tuzla/Tepeören: 4.500.000,00 TL C= Sancaktepe: 7.500.000,00 TL D= Gebze: 6.300.000,00 TL E= Hadımköy:5.500.000,00 TL 6
  • 8. Bu alternatif lere göre kriterlerimize göre değerlendirmede bulunalım. Maliyetlerin KarĢılaĢtırılması yöntemi ile: Ağırlıklı sıralama ile: Ağırlıklı ortalamaya arsa maliyetlerini de hesaba katıp istediğimiz bölgeyi seçebiliriz. AĢağıdaki tablodan görüleceği üzere en uygun yer Tuzla bölgesi olarak çıkmaktatır. Sultanbeyli 5.000.000,00 TL 79,25% 3.962.500,00 TL Tuzla 4.500.000,00 TL 82,15% 3.696.750,00 TL Sancaktepe 7.500.000,00 TL 80,80% 6.060.000,00 TL Kapı Sayısı ve Sipariş Alanı Kapılar, tüm makinelerin ve taĢıma araçlarının geçiĢine izin verecek yükseklik ve geniĢlikte olmalı ve güvenli bir Ģekilde kapatılıp kilitlenebilir olmalıdır. Büyük depolama binalarında genel bir uygulama olarak tekerlekli kapılar önerilir. Binanın ön tarafında veya arka tarafında yapılabilirler. Yazın havalandırma için bu konum elveriĢlidir ama; kıĢın bu kapıların uzun süre açık kalması, ısıtma sorunlarını ortaya çıkarır. Kapı, döĢeme düzeyinin biraz altında olmalıdır ve herhangi bir yağmur veya su baskınlarını düĢünerek iyi bir drenaj sistemi kurulmalıdır.(3) Çapraz Sevkiyat : Çapraz sevkiyatın yapılabilmesi için çeĢitli ön koĢulları vardır. Mesela Ortaklık gereklilikleri, PaydaĢlar arasında mükemmel iletiĢim, Operasyonlardaki 7
  • 9. karmaĢıklığın doğru yönetilmesi, Çapraz sevkiyatın maliyetlerinin ve kazanımlarının paylaĢılması, Kaynak kullanımları üzerinde uzlaĢma sağlanması, Mükemmel kalite gereklilikleri vs gibi. Bu koĢullar yerine getirilemediğinden çapraz sevkiyat yapılmayacaktır. (4) Kapı sayısını hesaplamak için aĢağıdaki hesaplara bakalım: Barkodlu sistem kullanılacağından tesadüflü yerleĢim kullanılacak. Buna göre stok adedimiz 7397,824 palettir. Raf yüksekliği 1,5m olarak alındı ve binanın kiriĢaltı yüksekliği 9m dir. Kapı adetleri ise, 1 adet mal kabul, bir adet sevkiyat olmak üzere 2 tanedir. SipariĢ alanının eni tır’ın kasasının mesafesi kadar alındı. m: Gerekli olan stok pozisyonu 7397,824 αy: Stok pozisyonunun y-eksenindeki uzunluğu 0,90 αx: Stok pozisyonunun x-eksenindeki uzunluğu 1 wx: Ara koridorun x-eksenindeki geniĢliği 3 wy: Ana koridorun y-eksenindeki geniĢliği 4 nz: z-eksenindeki stok pozisyonu 5 nx: x-eksenindeki stok pozisyonu=karekök((2*Ay*M)/(Nz*(Ax+Wx/2))) 32,63873 ny: y-eksenindeki stok pozisyonu=karekök(((Ax+Wx/2)*M)/2*Ay*Nz) 50,68224 v: Toplayıcının(Forklift, Reach Truck, ĠĢçi, vd.) hızı Lx=(Ax+(1/2*Wx))Nx 81,59682 Ly=(Ay*Ny+Wy) 49,61401 Toplayıcının Ortalama Mesafesi= 2(Lx/4+Ly/2) 90,41242 Toplam Palet yeri sayısı = Nx*Ny*Nz 8271,019 Ürün Depo Alanı = Lx*Ly 4048,346 SipariĢ Hazırlama alanı=Lx*13(kasa uzunluğu) 1060,759 Depo eni= 13+Ly 62,61401 Depo Alanı = sipariĢ alanı + Ürün Depo alanı 5109,105 Kapı Sayısı= n=((D/Q)*t)/T 0,757576 D=en yoğun gündeki çıkacak olan paket sayısı 200 Q=aracın kapasitesi 33 t=aracın kapı iĢgal süresi 1 T=günlük çalıĢma saati 8 8
  • 10. Ekipman Seçimi (5) Transpalet Transpaletler, palet taĢımak için tasarlanmıĢ çatallara entegre edilen bir kol yardımı ile yaya olarak kontrol edilen araçlardır. Kontrol mekanizması hidrolik veya elektrik sistemli olabilmektedir. Yönlendirmeyi sağlayan kolun altında bulunan tekerlek yük altına giren çatalların altında bulunan tekerlerden daha büyüktür. Çatallar paletleri kaldırabilmek için yükselip alçalabilmektedir. Depo içerisinde hafif palet hareketlerini sağlamakta, özellikle fazla yer kaplamadığı ve esnek hareket yeteneği sağladığı için depolardan mağaza raflarına ürün sevkiyatında ya da az sayıda ve ağırlıkta ürünün biryerden baĢka bir yere taĢınmasında kullanılmaktadır. Stacker Stacker, hafif yükleri kaldırmakta kullanılan, maksimum kapasitesi yaklaĢık 2000 kg. kadar olan ve akü gücü ile çalıĢan araçlardır. Bu araçlar genel olarak 6 m. yüksekliğe kaldırma kapasitesi olan fakat 90° acılık dönüĢ yapılması gereken operasyonlarda kaldırma kapasitesi 2m. veya daha az olan istif makineleridir. Palet operasyonları; araç hareket ettirilerek, çatalların taĢınacak paletlere oturması sağlanarak yapılmaktadır. Stackerların çatallarının reachtrucklar gibi ileri geri hareket etme yeteneği yoktur. Reachtruck Reach Truck, dar alanlarda yapılmakta olan operasyonlarda kullanılan ve akü gücü ile çalıĢan araçlardır. Palet taĢıma çatalları ileri ve geri hareket etme yeteneğine sahiptir. Otomatik yükseklik seçim özelliği bulunan veya kamera sistemi ile donatılmıĢ modeller yüksek seviyelerdeki palet operasyonlarında operatöre kolaylık sağlamaktadır. 1000 kg ile 3500 kg arasında taĢıma kapasitesi yaklaĢık 16 m yüksekliğe kaldırma kapasitesi bulunmaktadır. 2,8 m. ile 3 m.lik dar alanlarda operasyonlarını gerçekleĢtirebilmektedir. 9
  • 11. Dar Koridor İstif Makinesi (NarrowAisle Truck) Ġsminden de anlaĢılacağı gibi depolarda dar koridor alanlarında istifleme yapmak için kullanılan araçlardır. Telli ya da raylı sistem üzerinde çalıĢabilmektedir. Çatalları koridor tarafında istifleme yapabilecek Ģekilde 180° dönebilmektedir. Günümüzde 16 metreye kadar istifleme yapabilen modelleri bulunmaktadır. Sipariş Toplama Makinesi (OrderPicker) SipariĢ toplama makinesinin yükselebilen kabin yapısı ile operatörün raflara yetiĢerek sipariĢ iĢlemesini sağlayan araçlardır. OrderPickingTrolleys Özellikle e-ticaret gibi adetli veya küçük hacimli ürünlerde ve rafların elle eriĢilebilir yerlerde olduğu durumlarda en iyi tercihtir. Forklift SipariĢ toplama makinesinin yükselebilen kabin yapısı ile operatörün raflara yetiĢerek sipariĢ iĢlemesini sağlayan araçlardır.Oldukça geniĢ bir alanda çalıĢabilen, taĢıma iĢlemini hem deponun içinde hem de dıĢındaki alanlarda gerçekleĢtirebilen araçlardır . Ön kısımlarında yer alan çatal ile yükün veya yükü taĢıyan paletin altına girilerek taĢıma ve kaldırma yapılmaktadır. Forklift makineleri diğer istifleme araçlarından daha büyüktür bu nedenle operasyonlarda geniĢ dönüĢ alanına ihtiyaç 10
  • 12. duyulmaktadır. Depo içerisinde rahat hareket edebilmeleri için yaklaĢık 3,5 metrelik geniĢ koridorlara ihtiyaç duyulmaktadır. Forkliftler dayanıklı, hızlı ve araç yükleme boĢaltma operasyonlarında çok kullanıĢlı olmalarına rağmen, koridorlara girebilmesi için ihtiyaç duyduğu alan nedeniyle, depo içi operasyonlarda daha az tercih edilmektedir. Ekipman seçiminde aĢağıdaki tablodan yararlanabiliriz. Ekipman seçimi olarak, 1.-4. katlardaki paletler için stacker, 4.-5. katlardaki paletler için reachtruck, adetli sipariĢler için orderpicker kullanılacaktır. Ekipmanların adetleri ise iĢgücü tür ve sayısı konusunda hesaplanacaktır. (6) Raf ve Depolama Ekipmanı (7) Palet, koli ve adet bazlı sevkiyat olmasından dolayı, paletlerde yüksek seviyeli raflar, kolilerde özel raflar, adetlerde küçük özel raflar kullanılmalıdır. Aerosol içerikli gazlı tüplerin yangın riski doğurması sebebiyle, yeterince yangın söndürme tüpü, patlamada parçaların etrafa sıçramasını engelleyici için sık örgülü kafes kullanılmalıdır. Palet ve kutulu ürünler için backtoback raf sistemi kullanılmalıdır. Özellikle çok sayıda artikelle ( ürün çeĢidi ) ve miktarda çalıĢan firmalar için kullanılan bu sistem alanın optimum kullanılması için efektif bir seçim olmaktır. Genellikle paletli ürünlerin depolanması için uygun olan bir sistem tüm artikellere direkt ulaĢım imkânı, serbest alan tertibi, manuel veya otomatik istif makineleri ile kullanım olanağı, raf yükseklik ve derinliğinde esneklik ve FIFO çalıĢma sistemine uyum gibi avantajlar sağlamaktadır. 11
  • 13. Adetli ürünler için sipariĢ hazırlaması kolay, istifi rahat ve insanın eriĢebileceği seviyede olmalıdır. Ayarlanabilir raf gözü geniĢliği ve derinliği özelliğine sahip olan bu sistem 4 ton üzerinde taĢıma kapasitesi ile istenilen Ģekilde kombine edilebilinmektedir. SipariĢ hazırlama, en yoğun iĢlem ve personel gerektiren iĢlemdir ve depo/sevkiyat bölümlerinin kesiĢme noktasıdır. Malın hazırlanmasında dikkat edilmesi gereken nokta, malın, sipariĢ hazırlayan kiĢinin direk ulaĢım alanında bulunmasıdır. Toplam depo alanı ve Palet alanı Örnek Dairesel akıĢ Ģeması Örnek Tek-yön akıĢ Ģeması 12
  • 14. m: Gerekli olan stok pozisyonu 7397,824 αy: Stok pozisyonunun y-eksenindeki uzunluğu 0,90 αx: Stok pozisyonunun x-eksenindeki uzunluğu 1 wx: Ara koridorun x-eksenindeki geniĢliği 3 wy: Ana koridorun y-eksenindeki geniĢliği 4 nz: z-eksenindeki stok pozisyonu 5 nx: x-eksenindeki stok pozisyonu=karekök((2*Ay*M)/(Nz*(Ax+Wx/2))) 32,63873 ny: y-eksenindeki stok pozisyonu=karekök(((Ax+Wx/2)*M)/2*Ay*Nz) 50,68224 v: Toplayıcının(Forklift, Reach Truck, ĠĢçi, vd.) hızı Lx=(Ax+(1/2*Wx))Nx 81,59682 Ly=(Ay*Ny+Wy) 49,61401 Toplam Palet yeri sayısı = Nx*Ny*Nz 8271,019 Ürün Depo Alanı = Lx*Ly 4048,346 SipariĢ Hazırlama alanı=Lx*13(kasa uzunluğu) 1060,759 Depo eni= 13+Ly 62,61401 Depo Alanı = sipariĢ alanı + Ürün Depo alanı 5109,105 İş Gücü Tür ve Sayısı Ekipman sayısı: ortalama Ekipman Günlük araç standart toplam Türü hareket sayısı adedi süre reachtruck 116 4 464 1,031111 stacker 441 2,5 1027 2,282222 Orderpicker 300 2 600 1,333 13
  • 15. gerekli Standart Günlü gerekli gerekli gerekliforklif el Faaliyet Birim Zaman(dk k İşlem çalışan bilgisaya t sayısı terminal ) adedi sayısı r sayısı i sayısı boşaltma palet 2 200 0,89 0,89 0,89 kontrol palet 1 200 0,44 0,44 sisteme kayıt SKU 0,5 2000 2,22 2,22 2,22 yerleştirme palet 3 400 2,67 2,67 adresten alma palet 3 400 2,67 2,67 paketleme palet 3 400 2,67 2,67 2,67 yükleme palet 2 200 0,89 0,89 0,89 iade alma SKU 2 100 0,44 0,44 iade kontrol SKU 5 100 1,11 1,11 iade kayıt SKU 2 100 0,44 0,44 0,44 TOPLAM 14,44 5,333333 Araç park alanı ve düzeni Yükleme rampası oluĢturulurken manevra için önde en uzun kamyonun uzunluğunun iki misli kadar mesafe bırakmak gereklidir. Kamyon sürücülerinin depoya giriĢ-çıkıĢı için bir kapı oluĢturulmalıdır. KıĢ aylarında buzlanma için tedbirler alınmalıdır. Zemin Özellikleri Duvarlar düz yüzeyli, su geçirmez, yıkanabilir, haĢere yerleĢmesine izin vermeyen, pürüzsüz ve açık renkli malzemelerden yapılmıĢ olmalı, çatlak olmamalı, kolay temizlenebilir ve üretime uygun olmalıdır. Tavan; yoğunlaĢma, damlama, kir birikmesi ve küf oluĢmasına izin vermeyecek Ģekilde düzenlenmiĢ olmalıdır. Zemin; su geçirmez, kırık, çatlak ve kaygan olmayan, yıkanabilir, temizlik ve dezenfeksiyona uygun malzemeden yapılmıĢ, sıvıların giderlere kolayca akabileceği bir eğimde olmalıdır. Duvar ve zeminin birleĢim yerleri yuvarlatılmıĢ veya hijyeni sağlayacak benzeri yapıda ve toz birikmesini önleyecek tarzda yapılmıĢ olmalıdır. Drenaj sistemi istenilen amaca uygun, bulaĢma riskini ortadan kaldıracak biçimde tasarlanmıĢ, drenaj kanallarının tamamen veya kısmen açık olması hâlinde, atıkların bulaĢık alandan temiz alana akmasını engelleyecek Ģekilde olmalıdır. Pencereler ve benzeri açık yerler kirlenmeye izin vermeyecek biçimde yapılmalı, pencere eĢikleri raf olarak kullanılmamalıdır. Merdivenler, asansör kabinleri ve boĢaltma olukları gibi yardımcı yapılar gıdaların kirlenmesine yol açmayacak konum ve yapıda olmalıdır. Kapılar, düzgün yüzeyli, sıvı emmeyen malzemeden, gerektiğinde kendi kendine kapanabilir olmalıdır. Yakıt depoları uygun yerlerde depoya doğrudan açılmayan Ģekilde yerleĢik ve mevzuata uygun olmalıdır. 14
  • 16. Zemin toz yapmayan, endüstriyel zemin kaplama ile kaplatıldı. Çünkü ürünler kimyasal olduğundan ve adetli sipariĢ toplama yapıldığından dolayı, bozulmaması ve tozlanmaması adına gerekli önlemler alındı. Rampa Özellikleri ve Yönü Rampalar; depolardan araçlara mal yüklemede ve yine araçlara mal bindirmede taĢıma araçlarıyla tır, kamyon gibi araçlar arasında ara yüz oluĢturan çeĢitli malzemelerden yapılan araçlardır. Otomatik veya mekanik olmak üzere iki tipi olan rampalar; araç boĢaltmalarında deponun yerden yüksek olarak tasarlanması sebebiyle, araç kasası ile depo zemini arasında insan ve makine hareketine olanak tanıyan küçük köprülerdir. Amaç; araç kasasına göre ayarlanabilir bir zemin yaratmaktır. Genelde tercih edilen tipi, mekanik olanlarıdır. Rampalar tasarlanırken; yapılan en büyük hata, genelde araç kasa büyüklüğü baz almadan ayarlanan deponun yerden yüksekliğidir. Genel olarak 110–130 cm arasında değiĢen araç yüksekliğine göre tasarlanması gerekmektedir. Rampa yüksekliği belirlenirken; yüklü en alçak kamyon ile yüksüz en yüksek kamyon yüksekliği dikkate alınmalı veya rampa-kamyon yükseklik farkının azaltılabilmesi için aĢağıya çekilmiĢ bir yükleme rampası inĢa edilmelidir. Bu rampa Ģu açılardan da önemlidir; kapak açıldığında yüklerin düĢmesi önlenir, kamyon üzerindeki suyun depoya akması önlenir, rampa-kamyon seviye farkı azaltıldığı için yükleme- boĢaltma iĢlemi kolaylaĢtırılmıĢ olur (rampa eğimi en fazla %10 olmalıdır). 15
  • 17. Rampalar inĢa edilirken bir takım etmenlerin göz önüne alınması gerekmektedir. Gün içinde birkaç kamyonun bile gelmesi kimi zaman darboğaza neden olur ve yükleme iĢlemini geciktirir. Bu nedenle birden fazla yükleme noktası inĢa etmek avantajlıdır. Ayrıca kamyonun yükleme noktasına yaklaĢması bir kısıt olarak düĢünüldüğünde Ģunlara da dikkat etmek gerekecektir. Güvenlik Önlemleri Yangın güvenliği sistemleri;Depolarda mutlaka bulunması gereken yangın güvenliği maliyeti, raf maliyetleri ile kıyaslandığında yüksek maliyetle karĢılaĢılmaktadır. Ancak özellikle tekstil, kozmetik, kimyasal, ilaç ürün depolarında mutlaka kullanılmalıdır. Farklı söndürme sistemleri mevcuttur. Bunlar; toz, köpük destekli söndürme sistemleri ve lokal veya genel söndürme sistemleridir. Her ne kadar binalarda yangın tehlikesine karĢın pek çok önlem alınsa da yangın olasılığı her zaman vardır. Depoda çıkacak yangın, binanın yanı sıra depolanan malzeme üzerinde de yanma riski oluĢturur. Bu nedenle binada olabildiğince az kereste bulunmalıdır. Ayrıca kaplama malzemesi olarak zift veya diğer yanıcı maddelerin yerine yanmaz boyalar yeğlenmelidir. Uygun yerlere su kaynakları koymak veya tavandan söndürme sistemleri yerleĢtirmek, önerilen çözümler arasındadır. 16
  • 18. Uyarı ve önlem sistemleri:Depolama binaları yeterli sağlamlıkta olmalıdır. Kapılar sayıca az ama, yeterli iĢlem kapasitesinde olmalı ve yeterli sayıda kilitle donatılmıĢ bulunmalıdır. Tüm pencereler ve tavan camları güvenli olarak yerleĢtirilmiĢ olmalı, eğer açık bir tehlike veya izinsiz giriĢ olasılığı varsa (örneğin pencereler bir anayola bakıyorsa) ek koruma olarak çubuk veya tel pervaz kullanılmalıdır. Anahtarların korunması konusunda alınan önlemlere tipik örnekler verilebilir. Depolama binası ve alanına ait tüm kilitler numaralandırılmalı, kaydedilmeli ve bunlardan kimin sorumlu olduğunu belirten yazılı yönergeler dağıtılmalıdır. Mesai dıĢı zamanlarda anahtarlar uygun olan bir yerde, örneğin; depolama bölgesinin giriĢindeki ana giriĢ binasında kilitli bir bölmede korunmalıdır. Çalınma riskini en aza indirmek için bazen malzemenin üzerine firmanın adı, baĢ harfleri veya bir sembol kazınabilir. Bu sayede bir Ģey çalınırsa bulunan malzemenin firmanın olduğu kanıtlanabilir. Olabilen yerlerde, alıcı, alacağı malzemenin iĢaretlenmesini alım Ģartnamesinde öne sürebilir ancak bu olmazsa iĢaretlemenin depoda yapılması gereklidir. Değerli malzemelere ek güvenlik önlemlerinin alınmasının gerekliliği açıktır. Bunlar için ana depolama binası içinde ayrılmıĢ, kilitli bir oda tavsiye edilebilir. Buranın sorumluluğu ise; tek bir güvenilir personele, anahtarlar ve giriĢ izni yetkisi verilerek devredilebilir. Kapalı devre tv sistemi, video kaynakları, telli alarm sistemleri, ultrasonic ıĢın kesmeli sistemler ve teknoloji ilerledikçe kullanılabilecek diğer donanım, depolama yerinin güvenliğini sağlamakta kullanılabilir. Aerosol içerikli gazlı tüplerin yangın riski doğurması sebebiyle, yeterince yangın söndürme tüpü, patlamada parçaların etrafa sıçramasını engelleyici sık örgülü kafes kullanıldı. Deprem:Deprem etkileri altında bir yapının enerji yutması isteniyorsa yapı malzemesinin sünek davranıĢı gereklidir. Çeliğin, kopmadan büyük deformasyon yapabilme özelliği yani büyük bir Ģekil değiĢtirme sığası olması ve yüksek dayanımı, malzemeyi deprem bölgelerinde inĢa edilecek olan yapılar için ideal bir malzeme durumuna getirmektedir. (8) Depoda Temizlik:Çöpler depo dıĢında tutulmalı, atılacak malzeme depodan uzaklaĢtırılmalıdır. Gıda maddeleri özelliklerine göre temizlik malzemelerinden ayrı bölmelerde depolanmalı ve taĢınmalıdır. Tuvaletler ayrı olmalı ve iĢletme içi alanına direkt açılmamalıdır. Tesisin temiz ve kirli bölümleri arasında iĢ akıĢını engellemeyecek yapıda, uygun ayırma yapılmalı ve bu geçiĢ yerinde uygun bir dezenfeksiyon sistemi bulundurulmalıdır. Dezenfektanlar:Gıda iĢletmelerinde, yetkili merci tarafından kullanımına izin verilmiĢ gıda endüstrisine uygun deterjan, kimyasallar ya da dezenfektanlar veya bunların etken ham maddeleri kullanılmalıdır. Su, deterjan veya dezenfektan ve bunların çözeltileri aracılığıyla iĢletmenin, malzeme, alet ve ekipmanın temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi sırasında gıda maddesinin kirlenmesi ve bulaĢmasını engelleyecek önlemler alınmalıdır. Malzeme, alet, ekipman ve yerler temizlikten sonra mümkün olduğu kadar çabuk kurutulmalı, temizlikte kullanılan araç ve gereçler yıpranmıĢ ve kirli olmamalı, zemin ve alet ekipman temizliğinde kullanılan malzemelerin ayrımı yapılmalıdır. Temizlik ve dezenfeksiyon ürünleri 17
  • 19. etiketlenerek açıkça tanımlanmalı ve üretim alanlarından bulaĢmaya sebep olmayacak uzaklıkta tutulmalıdır Haşereler ve önlemler:Deponun kapı, pencere ve diğer kısımları her türlü zararlının girmesini önleyecekuygun donanıma sahip olmalıdır. Kapı ve pencereler sinek, haĢere ve diğer zararlılarıngiriĢini engelleyecek Ģekilde olmalı, kafes kullanımı hâlinde kafesler ince gözenekli, kolaytemizlenebilir, sökülüp takılabilir özellikte olmalı ve düzenli bakımları yapılmalıdır. ĠĢyerinde zararlı mücadelesi, program dâhilînde düzenli olarak yapılmalı, tüm yemleme vefiziksel önlem noktaları için iĢletme içi yerleĢim planı olmalı ve sürekli kontrol altındatutulmalı, kullanılan kapan, elektrikli sinek tutucu ve fiziksel önlemler için düzenli temizlikve bakım faaliyetleri yürütülmeli ve tüm bu faaliyetler kayıt altına alınmalıdır.Zararlı mücadele ilaçları veya sağlığı tehlikeye sokabilecek diğer maddeler;üzerlerinde toksin etkileri ve kullanımları açısından uyarılar bulunan uygun etiketlertaĢımalı, sadece bu amaç için kullanılan kilitlenebilir odalar veya dolaplarda saklanmalı,eğitilmiĢ personel tarafından nakledilmeli ve kullanılmalıdır. KuruluĢ içinde zararlımücadelesi programından sorumlu bir kiĢi olmalıdır. Zararlılarla mücadelede, ilgilibakanlıklarca izin verilen ilaçlar, amacına ve genel halk sağlığına uygun olarak kullanılmalı,zehirli ilaçlardan sadece iĢletme dıĢında yararlanılmalıdır. Güvenlikle ilgili bölümlerindıĢında, iĢyerinde gıda maddeleri ve insanlarla temas edebilecek hayvanbulundurulmamalıdır. Aydınlatma ve İklimlendirme Doğru ıĢıklandırma verimli çalıĢma ortamları yaratır. IĢıklandırma, göz kamaĢtırmamalı, kedigözü yaratmamalı, çalıĢmaya yardımcı olmalıdır. IĢıklandırma raf sistemli depolarda koridorlara denk gelmelidir. Aksi takdirde aydınlatma verimi düĢer. Depolanan ürünün cinsi ve depolarda yapılan iĢlere göre uygun aydınlatma lambası seçilmelidir. Örneğin bir kumaĢ deposunda kontrol iĢlemi yapılıyorsa burada kumaĢlar için özel belirlenmiĢ flourasan lambalar tercih edilmelidir. 58 w full-colourflourasan lambalar en ekonomik- verimli aydınlatmayı sağlar. Yüksek irtifa depolarında ise; en uygun aydınlatmayı sodyum buharlı lambalar sağlar. Gün ıĢığından olabildiğince fazla yararlanılmalıdır. Pek çok depoda raflar ve kutular, duvarlar boyunca yerleĢtirilir, böylece pencereler biraz daha yükseğe yapılarak ıĢıktan yeterince yararlanılır. Tavan aydınlatmaları, genellikle büyük binalarda bir gereksinimdir. En az ıĢıklandırma gereksinimi, çeĢitli yönetmeliklerde belirlenmiĢtir ama uygulamada daha iyi sonuçlar almak için bunlardan daha üstün standartlara sahip olmak gereklidir. 18
  • 20. Raf aralarındaki koridorların üstüne gelecek Ģekilde günıĢığından azami istifade etmek için günıĢığı yansıtıcı sistemleri kuruldu. ÇalıĢanların yanlıĢ ürün seçmemeleri ve hata yapmamaları için ölçüp yaptırılarak aydınlatma yeterli miktarda sağlandı. Depolanan ürünün özelliklerine göre depoda iklimlendirme yapılmalıdır. Yani her ürünün saklanması gereken bir ısı vardır. Bu durum dikkate alınarak depolar iklimlendirilmelidir. Tropik ülkelerdekiler dıĢındaki tüm depolarda ısıtma gereksinimi vardır. Uygun olan pek çok ısıtma sistemi vardır ama buhar veya basınçlı sıcak su kullanılan sistemler en uygun olanlarıdır. En önemli sorunlardan biri ise; ısıtıcıların veya ısıtma sistemine ait boruların yerinin; kutuların, rafların, koridorların veya taĢıyıcı âletlerin yerleriyle çakıĢmasıdır. Bu sorunu çözmek için tavandan sarkıtılan fanlı ısıtma birimleri veya duvarların en üst kısmına konan düz panellerin kullanılması yararlı olacaktır veya ikinci sistemin tavanda uygulanması olanaklıdır. Bir de zeminden ısıtmalı sistemler teknolojinin geliĢmesi ile birlikte yaygınlaĢmaya baĢlamıĢtır. Zeminden ısıtmalı sistemlerde; boruların zemin altında bulunması sebebiyle; kutuların, rafların, koridorların ve taĢıyıcı âletlerin yerlerinin çakıĢması önlenir. Nemli, çok kuru, eĢit ısıtılmamıĢ tesisler rahatsız bir çalıĢma ortamı yaratır; verim düĢüklüğüne sebep olmaktadır. Hassas ürünler için nemin kontrol altında tutulması gerekmektedir. TaĢıma araçları ve depolarda havalandırma, sıcaklık ve rutubet ürün özelliklerine uygun olmalı, depolarda sıcaklık ve rutubet ölçer cihazlar bulundurulmalı, bilgiler sürekli olarak kaydedilmelidir. Tavan ve çatılar sıcaklık değiĢimini engelleyecek Ģekilde yalıtımlı olmalıdır. Ürünler için rutubet geçirmeyen taĢıyıcı malzemeler bulunmalıdır. Yapılan iĢin özelliğine göre sıcaklığın aĢırı oranda yükselmesini, buhar yoğunlaĢmasını, toz oluĢumunu önlemek ve kirli havayı değiĢtirmek için mekanik veya doğal havalandırma sistemi bulundurulmalı, hava akımı çapraz bulaĢmaya neden olmayacak ve bunu önleyecek nitelikte olmalıdır. Havalandırma giriĢleri filtreli veya korumalı olmalıdır. Asmakat Yerleri ve Özellikleri Mal kabul ve sevkiyat alanı,adetli sipariĢ toplama alanında asma kat kullanılmaktadır. Mal kabul ve sevkiyat alanının üstü iade kontrol ve iade depo için kullanılmakta ve adetli 19
  • 21. sipariĢ toplama alanı ise adetli ek depo ihtiyacı için kullanılmaktadır. 2 kat asma kat çıkılarak yükseklikten azami istifade sağlanmalıdır. Depo’nun üstten görünüşü Kullanılacak Bilgi teknolojileri Depo yönetim sistemleri yazılım, barkodlama ekipmanları ve RF (radyo frekansı) iletisimini, deponun veya dağıtım merkezinin dört duvarı içinde bilgisayarla süreç yönetimi ve envanterkontolü sağlamak için entegre eden teknolojilerdir. DYS bir deponun isletimesindeçalısanların islerini oldukça kolaylastırmakta, hizmet seviyesini, kalitesini yükseltmektedir. DYS’nin faydaları asağıdaki gibi sıralanabilir: 1. Sıfır bilgi hatası 2. Kısaltılmıs bilgi erisim süresi 3. Arttırılmıs depolama kapasitesi 4. Alan kullanım optimizasyonu 5. Çalısan veriminin arttırılması Mevsimsellik arz eden ürünler, son kullanma tarihi olan ürünler, adet ve koli bazlı ürünler olması ve adetlerin fazla ve ürün kırılımlarının ve çeĢitlerinin fazla olması sebebiyle barkod destekli uygulamaların kullanılması zorunlu olmaktadır. (9) Sonuç Bu makalede Kozmetik sektörü hakkında genel bilgi verilmiĢ, kozmetik sektörünün lojistik sorunlarından kısaca bahsedilmiĢ ve kozmetik ürünleri için örnek bir depo tasarımı ile depo yeri seçilmesi, talep tahmini yapılıp bu tahmine göre kapı sayısı ve sipariĢ alanı, depo alanı , buna göre ekipman ve iĢgücü sayısının belirlenmesi, raf ve depolama ekipmanlarının 20
  • 22. seçilmesinden bahsedilmiĢtir. Araç park alanı ve rampa özelliklerinden bahsederken, ürünlerin muhafazası için güvenlik önemlerinden, aydınlatma ve iklimlendirmeden ve kullanılacak bilgi teknolojilerinden bahsedilmiĢtir. Teşekkür Bu ödevin hazırlanmasında katkılarından dolayı Prof. Dr. Mehmet Tanyaş, bana vakit ayırarak yardımcı olan Yöntem Kozmetik Lojistik Müdürü Sitem Altınbilek, Yöntem kozmetik Depo müdürü İlker Akın’a ve ödevi hazırlarken yararlandığım kaynakların sahiplerine teşekkürü bir borç bilirim. Kaynakça 1. kozmetik sektörünün lojistik problemi - http://www.slideshare.net/cafersalcan/kozmetik-sektrnde-temel-lojistik-problemler-ve- zmleri 2. (Alıntı: CAN – ÇĠLĠNGĠRTÜRK – KOÇAK; 2006; s:18) http://www.belgeler.com/blg/2vo5/depo-yeri- seim-yntemleri 3. http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/modul_pdf/840UH0034.pdf 4. http://research.sabanciuniv.edu/14781/1/ertek_capraz_sevkiyat.pdf 5. http://www.temesist.com/de/depo-sistemleri-akademik-makaleler.html?start=1 6. http://www.slideshare.net/cafersalcan/lojistikte-depolama-warehousing#btnNext 7. http://www.slideshare.net/cafersalcan/lojistikte-depolama-warehousing#btnNext 8. http://www.belgeler.com/blg/1iyj/depreme-kari-dayanikli-elik-yapi-tasarimi 9. http://www.belgeler.com/blg/1e39/depo-ynetiminde-bilgi-teknolojileri-kullanimi-usage-of-information- technologies-in-warehouse-management 21