Entrevista a Koldo Saratxaga en Aldaketa 16

1. elkarrizketa
Koldo Saratxaga
“Lantegiko aktore izan
behar du langileak, ez
txotxongilo”
Enpresa aholkularia
EZPALA ezpala@aldaketa16.info
Batzuentzat guru bat
da. Beste batzuentzat,
ameslari hutsa. Baina
hitz egiten hasi
orduko hodeietan ez
dela bizi antzematen
zaio. Oinak, ondo
lurrean ditu. Irizar
autobus enpresari
bultzada itzela
emateagatik da
ezaguna eta
Ormaiztegiko
lantegian martxan
jarri zuen lan-sistema
etorkizuna dela dio.
“Dudarik gabe
gainera”
azpimarratzen du.
14 ALDAKETA16 • 2008ko apirilaren 14a • 231. zk. • aldaketa16.info
http://www.cambio16.info/aldaketa/pdf/AL231.pdf
1 de 6

2. P
la? Langileen arteko komunika- eta gerenteak dezente etortzen di-
ozik bizi dela aitor- zioa indartuz, berritzen, ikasten, ra. Baina batik bat horien azpitik
tzen du Koldo Sara- ondokoarekin erlazionatuz, lagu- daudenak. Exekutibotxoak. Zu-
txagak. “Lanean go- nak eginaz… zendaritza eta langileen artean
zatu egiten dut. Ezta dauden pertsonak. Hau da, bote-
gutxi. Bestela ez nintzateke aritu- Polita baina… retik urrun ez daudenak baina bo-
ko” gaineratzen du arriskua laket Bizitzan goiari eustea da zailena. terearen zama pairatzen dutenak.
duen sopuertakoak. “Bizitzari Egun alaien eta tristeen oreka. El- Eurak ere, langileen antzera ez
probetxu ateratzen jakin behar da. karbizitza aproposena lanean lor- daude erabat pozik.
Eta ingurukoek ere gozatzen dute- tu beharrekoa da. “Ogia, egunero-
la ikustean, egindako esfortzuak ko izerdiaren ondorioz erdietsiko Baina arrazoi duzula esan arren
pena merezi izan duela ikusten duzu” adierazpena, madarikazio aplikatzen ez bada…
duzu. Harro sentitzeraino gaine- jainkotiarra bihurtu da. Beraz, Aldaketa datorren arren, nola
ra”. bultzatu dezagun lan giro ona. aplikatuko dute ez baitira lan era
Jendeak, arrakasta lortzen lagun- horretan hezi. Arrotza egiten zaie
duko dien pertsonengan sinisten Mezu hori ereiteko hitzaldiak esaten diedana. Indarrean dagoen
duten liderrak behar ei ditu. Era ematen dituzunean, jendeak ze- kultura horri aurre egitea defen-
berean, Koldo Saratxagarentzat harka begiratzen al zaitu? datzen dut nik. Hori guztia jaso
berrikuntza, sormena martxan jar- Era guztietako erreakzioak ikusi dugun kulturaren ondorioz da:
tzeko baliabideak ematea da. ditut. Baina oro har “ez zaizu kontrol eta boterearen kimuak ga-
arrazoirik falta” pentsatzen dute ra.
Zein da Koldo Saratxagaren en- burua gora eta behera mugituz. “Norbaitek egon behar du gure
presa formula? Hitzaldietara enpresetako buru gainetik gida gaitzan; bestela,
Pertsonen arteko erla-
zioak indartzea. Bategi-
nik lan egitea. Izan gai-
tezen bizkorrak. Pertso-
nok aurrera egin ahal
izateko lan egin behar
dugu. Nire ibilbideari
gainbegiratuz, eraba-
kiak hartzea suertatu
zait, bilerak gidatzea…
Zergatik ez dugu dina-
mika aldatzen. Hau da,
lanean denbora asko
ematen dugunez, guz-
tion onerako, zergatik
ez dugu lan-giro apro-
posa sortzen?
Egunean zortzi ordu.
Urtean ordu pilo bat.
Norberaren bizitzako
herena. Batere gozatu
gabe, beti marmarrean,
nagusiaz gaizki esaka…
Lanean giro txarra ba-
dago –tentsioa…– zer
nolako zama, ezta?
Ahalegindu gaitezen
hori guztia aldatzen eta
hainbeste ordu ematen
ditugun eremuan ahalik
eta gustura egoten. No-
aldaketa16.info • 231. zk. • 2008ko apirilaren 14a • ALDAKETA16 15
http://www.cambio16.info/aldaketa/pdf/AL231.pdf
2 de 6

3. elkarrizketa
anarkia” adierazpena, ikuspuntu
horren adibide da. Goitik behera-
ko antolaketen ondorio gara. Ga-
rai batean: erregea, noblezia…
Eta behean, nekazariak. Herria.
Mendeak daramatzagu horrela.
Egungo lantegietan ere beste
hainbeste gertatzen da.
Nire filosofiak ez du horrekin ze-
rikusirik. Kultura horren aurka
nago. Enpresetan langileek gehia-
go parte hartu behar dute: ardurak
hartu… Bi hitzetan, kultura berri
bat eraiki. Eta noski, gardentasu-
na eta kidetasuna. Baina nire en-
presa-ikuspuntua, bat baino
gehiagok entzuten duenean azken
txanpara arte bat etortzen dira,
baina azken pausoa entzuten due-
nean –mozkinak banatzea– urdu-
ritzen izerdi batean hasten dira.
“Hori beste baterako utziko dugu”
gaineratzen dute.
Zerk bultzatu zintuen hausnarke-
ta hori egitera?
Krisiek. Aldarazi egin gaituzte.
Herri honek aldaketa ekonomiko-
ak ezagutu ditu. Asko, bortitzak.
Hau da, egoera zaharkituei aurre
egiteko langile askoko lantegietan
birmoldaketa industrial gogorrak
ezagutu zituen iragan hamarkada-
ren hasieran. Europaren laguntzaz
ematearren. Bezeroa, lan guztia-
“
Enpresetan langileek gehiago parte ren erdigunea baita.
hartu behar dute: ardurak hartu... Ikasketak amaitu eta enpresa ba-
tean lanean hasten den pertsona,
Bi hitzetan, kultura berri bat eraiki. esku hutsik eta galduta hasten al
Eta noski, gardentasuna eta da? Hau da, lantegian hasten al
da ikasten?
kidetasuna. Trebakuntza iraunkorra da. Uni-
bertsitatean egiten diren ikasketek
are eta bortitzagoagatik, enpresa- ez dute zerikusirik gero lantegian
eta gauzak ondo eginaz, aurrera buru askoren artean beldurra na- topatzen duten errealitatearekin.
egin dugu. Premiaren premiaz gusitu da. Ezagutza zerorekin hasten dira la-
eman behar izan genuen saltoare- Mundua aldatu egin da. Egun, nean.
kin primeran geundeke baldin eta erostea, ez da arazo. Merkatua Zer da ezagutza? Pertsonok
munduak bere horretan jarraitu anitza da. Adibidez, edozer lor gehiago edo gutxiago sortzaileak
izan balu. Baina hamarkada bate- daiteke internetetik. Beraz, enpre- gara. Guztiok ditugu gure trebeta-
an, mende honen hasieran, beste sek langileen alde intelektuala in- sunak. Gure garuna beti dago
aldaketa bat etorri da: globaliza- dartu behar dute. Zertarako? Be- martxan. Munduan 7.300 milioi
zioa. Lehiakortasunaren presio zeroari ahalik eta zerbitzu onena biztanle bizi gara. Eta ez daude bi
16 ALDAKETA16 • 2008ko apirilaren 14a • 231. zk. • aldaketa16.info
http://www.cambio16.info/aldaketa/pdf/AL231.pdf
3 de 6

4. elkarrizketa
kerak eman behar zaizkio dituen eta hobeto bideratzen dudala he-
balore eta jakituria indarrean jar mengo edozein enpresa, beste ba-
ditzan. Baloreek elkarren osagarri tek, enpresa berbera, kanpoko
izan behar dute bateginik produk- edozein herrialdetan baino. Nik
tua sortzeko. irabaziko nuke.
Elkarren osagarri izatea eta lehia- Inork onartu al du hordago hori?
tzea familia berekoak al dira? Inork ez. Ez da inor ausartzen.
Lehiatzea ez dut uste txarra denik. Saltsa horretan sartzea ez zaio
Bai, ordea, helburu bat lortzea- inori interesatzen.
rren ondokoari zangotraba jar-
tzea. Ezagutzen ditut lehiakorta- Zuk ondo ezagutzen duzun Txina,
sunean eskuzabalak direnak ere. denon ahotan dago. Mugarik ba al
Langileari informazioa, trebakun- du?
tza eta aukerak emanez gero, en- Enpresa batek lehiatu eta iraba-
presa jakintzan hazi egingo da. ziak eskuratu behar ditu. Hau da,
Une oro gauza berriak egiten ari- bizi nahi bada, arnas hartu behar
tzea da berrikuntza. Egun hori ari da. Dirua irabaztea, mozkina, bal-
dira enpresak bilatzen gainera. dintza sine quanum bada, lortzeko
erabiltzen diren bideak ere ga-
rrantzi handia dute.
“
Nor ari da Globalizazioa ez da gaur goize-
berrikuntza koa. Etxean barrena salmentan
ibili ondoren Portugal eta Fran-
gidatzen? tziara jo genuen. Gero Europan
Pertsonak. barrena ibili ginen. Mundializa-
zioarekin gure teknologiak hartu
Sormenaren eta beste herrialdetara jo ondoren
arin erein dugu bertan bi hamar-
jabeak. Sortu eta kadetan zehar.
garatzeko Irizarren egon nintzenean, Txinan
lur hartu eta sei hilabetetan Or-
askatasuna duten maiztegin egiten ziren autobus
berberak egiteko gai ziren. Brasi-
pertsona berdin; ezta bi egun ere. langileak len, bost hilabetetan. Gu lokaliza-
Hori aberastasuna da baina baita zioaren filosofiarekin joan ginen
konplexutasuna ere. Nor ari da berrikuntza gidatzen? hara. Bat baino gehiago, berriz,
“Langileak ditut”, “mekanikoak Pertsonak. Sormenaren jabeak. produktu askoz ere merkeago pro-
ditut”, “eskulana dut”... bezalako Sortu eta garatzeko askatasuna duzitu, esportatu eta dirua egitera
adierazpenek errespetu falta era- duten langileak. Jakintza ez dago soilik.
kusten dute. “Zazpi tornu” “sei ez liburu eta ezta ordenagailuetan Denbora gutxian Txinak gorantz
idi”… esatea bezala iruditzen ere. Pertsonetan baizik. egin du. Zergatik? Mendebalde-
zait. Hasteko, langileak, pertso- kook, oro har, doan, teknologia
nak dira. Eta langileak ondo zain- “Gauzak ondo egiten badakigu, egiten irakatsi diegulako. Horrez
du ezean herdoildu egiten dira. edonor desafiatzen dut deslokali- gain, hemengoaren aldean, kos-
Malgutasunaren aldekoa naiz. zazioa ez dela arazoa erakusteko” tuak han, 25 aldiz merkeagoak di-
Gauzak egiten ikasteak, denbora esan zenuen EHUko udako ikasta- relako ere.
jakin bat ematen du. Behin ikasita ro batzuetan. Bestalde, Txinako sistemak ez du
intuitiboki, errepikakorki… lan- Eta esandakoa demostratzen ari lo hartu eta gazte bizkorrenak
gilea martxa jartzen da. Baina ho- naiz. Gakoa ez da kostu baxuak, munduko unibertsitate garrantzi-
rrez gain, ikasten, esperimenta- antolakuntza txarra baizik. Zerga- tsuenetara bidaltzen ari da. Bere
tzen, aukerak ematen… uzten ba- tik? Garai bateko enpresa pirami- guztia babesten du. Garai batean
diogu langileari? Lanean gogo- dalarekin jarraitzen dugulako. mendebaldeko gizarteko gauzak
tsuago arituko da. Langileari au- Edonor desafiatzen dut, arinago parekatzeko hamarkadak beharko
aldaketa16.info • 231. zk. • 2008ko apirilaren 14a • ALDAKETA16 17
http://www.cambio16.info/aldaketa/pdf/AL231.pdf
4 de 6

5. elkarrizketa
zituzketen, baina hara eman du-
gun teknologia ondo asimilatu eta
dozena erdi urte pasatxotan begi-
ra zertan bihurtu den. Hitz batean,
mundua zabaldu egin da.
Non dago Txinaren gaina?
Ez da erraza horri erantzutea. Ho-
gei urte barru lehen potentzia
ekonomikoa izango da. Makroe-
konomietan era guztietako kon-
traste sozialak gertatzen dira.
Orain hamabost urte, Txina, nahi-
ko ezezaguna zen baina bi hamar-
kadetan, munduaren gailur eko-
nomikoan dago. Iraganeko errefe-
rentziak ez digute batere balio
Txinarekin zer gertatu daitekeen
jakiteko. Egun orainak ez du ira-
ganarekin inolako zerikusirik. Hi-
labete bakar batzuk, jada, iragana
dira.
Baina Txina ez da handitzen ari
den herri bakarra. Joan gaitezen
Latinoamerikara. Badira herriak,
%5 eta %8 artean handitzen ari
direnak: Bolivia, Peru, Brasil…
Txilek ere urteak daramatza dina-
mika horrekin. Orain hamar urte
inflazioa zen neurri horietan igo- Pozik dauden langileekin lan egi- ri lagatzea. Bakar batzuk egon be-
tzen zena. Eta orduro. Ez da hain- tea gustatzen ei zaizu. Saminduak harrean, guztiok izatea. Ez dago
beste denbora igaro. Gaur egun ez ei dituzu laket eta kudeatzaile beste misteriorik. Baina noski,
zer egoeratan dauden ikustea bes- asko itsu samarrak direla esan eredu zaharretan hezita dagoen
terik ez dago aldaketak antzema- duzu. buruzagiari, lantegian denok pro-
teko. Erakundea aldatu behar da hori tagonista direla onartzea, zail egi-
martxan jartzeko. Hau da, langile- ten zaio. Halere, gauzak aldatzen
Eta Amerikako Estatu Batuak ei protagonismoa ematea. Horre- ari dira.
(AEB) hegoalderantz begira jarri- tan dihardugu. Dozena inguru en- Hierarkiak alde batera laga eta ja-
ta al dago? presetan lan egiteko era aldatzen kinduria eta bezeroarenganako
Joko mundialean bere garrantzia ari gara. Lantegiko aktore izan be- arretan indartu behar dugu. Hori
bistako da. Pisu handia du. Baina
tropela hurbiltzen ari zaio. Hemen Eredu zaharretan hezita dagoen
“
adreiluak –eraikuntzak– goia jo
du. Duela dozena bat urte, egoera buruzagiari, lantegian denok
berdina gertatuz gero, enpresa-
burua dar-darka hasi eta etxera
protagonista direla onartzea, zail egiten
burumakur. zaio. Halere, gauzak aldatzen ari dira
Egun, Hego Amerikara abiatzen
hasi dira: Panamara, Ekuadorrera,
Kolonbiara… Non eta zer eraiki har du langileak, ez txotxongilo. da gakoa. Bezero gogobeterik ga-
baitago han. Eta hamarkada bat Oholtza gainean guztia ematen be jai dugunez, berarengana ar-
nahikoa izan da aldaketa ikusteko. duena. Errezetak ez du beste dazten ditugu indar guztiak. Zer-
Istant bat humanitatearen bizi- munduko misteriorik: pertsonan bitzu ona eskaintzea da lan guz-
tzan. sinistea. Protagonismoa ondokoa- tiaren muina. Berritzaileak izan
18 ALDAKETA16 • 2008ko apirilaren 14a • 231. zk. • aldaketa16.info
http://www.cambio16.info/aldaketa/pdf/AL231.pdf
5 de 6

6. elkarrizketa
behar dugu, kalita-
tezko produktuak
bera ere ezagutu soldata oreka-
tua duenik. Beti topatu izan ditut
Fresku-freskue
sortu eta bezeroari langileak dagokiena baino gu- “Egungo iraultzak parte hartzea
zerbitzu ona eskain- txiago kobratzen dutenak. Ez da- izena du” (J. M. Arizmendiarrieta).
tzeko. go etika askorik. Etorkizunaren Erabat ados. Arizmendiarrieta bere garaiari
Txinatarrei kalitate- gizartean gaudenez, eskuzabal- aurre hartu zion pertsona argia izan zen.
an irabaz diezaieke- tasuna aldarrikatzen dut. Zerga- Hausnartzeaz ez ezik jendea mugitu eta
gu, baina egunetik tik? Eskuzabaltasuna ereiten proiektu asko martxan jarri baitzituen.
egunera, gutxiago. duenak, beste hainbeste jasoko
Zerbitzua da giltza. baitu. A, urte amaieran, mozki- Irizar enpresak zure zuzendaritza-
Argi ibili behar dugu nen banaketa langile guztion ar- pean Felipe Printzea saria erdietsi
bezeroa baita etorki- tean. zuen bi urtez jarraian.
zuna. Bidaia-lagun Langile asko eta askok enpresa- Bai, baina baita beste batzuk ere. Esker
ezinbestekoa. Asko ko buruzagiengan oro har kon- onak jasotzea beti da pozgarria. Handia
dugu hobetzeko bai- fiantza askorik ez dutenez, jarre- izan zen oso, adibidez, inor gutxik duen
na zenbat eta bera- ra eta tratuan zantarrak direla- European Quality Prize 2000: Enpresa
rengandik gertuago ko… neurri hauekin harrituta Bikaintasunaren Sari Europarra.
egon, hobe. geratzen dira. Baita emaitzekin
Gakoa harreman ere. Enpresa batean hartzen du- Hiperaktiboa al zara?
onak izatean datza. dan lehen neurria, ordura arteko Ez. Aktibo suharra naiz. Astelehenetik osti-
Adibidez, guk ez du- goi karguen aparkalekuko par- ralera egiten dut lan eta asteburuetan etxe-
gu erosketa zuzenda- king plaza pribatuak desagerra- koekin eta lagunekin egoten naiz. Baina
ririk, hornitzaileekin raztea izaten da. bakardadea ere izugarri gustuko dut. Etxe
erlazionatzen diren aurrean dudan astigarra kolorez nola alda-
pertsonak baizik. Egunetik egunera, orkestra sin- tzen den ikuste hutsarekin ez dakizu zenbat
Enpresa batentzat, foniko –ohiko enpresa– gutxiago gozatzen dudan.
langileez gain, hor- edota jazz banda –Koldok bul-
nitzaileak dira bere tzatzen duen lantegi ikuspuntu Erlaxatzeko golfean jokatzen duzu.
altxorra. Kanpoko berria– gehiago daude. Iaz Euskal Herriko amateurren
zein etxeko hornitzaile onenekin Poliki-poliki jazz bandak indar senior ligan garaitu zinen.
erlazionatu eta lankide izanez ge- hartzen ari dira pertsonak berri- Pozgarria izan zen liga irabaztea.
ro, ez da enpresa hori galduko. kuntzaren oinarri baitira. Orkes- Ingurugiroan atzera eta aurrera ibiliz ordu
Enpresa ondo doakien enpresabu- tra batean biolin-joleari uztaia batzuz golfean jokatzea ederra da gero.
ruek ere nigana jo dute nire lan-fi- eroriz gero, zuzendaria goxoa ja- Hemen jada ez da aberatsen kontua, kan-
losofia indarrean jarri dezadan rriko litzateke. Jazzean, ordea, pora irtenez gero, bai; oso garestia gainera.
euren lantegian eskatuz. Zergatik? gauza bera geratuz gero, musika- Green-ean nahiko ondo moldatzen naiz.
Etorkizunari beldur diotelako. Ez ria trebea bada, inprobisatuz,
baitakite hamarkada bat barru zer onik aterako da. Baratzean ere aritzen zara.
nola egongo diren. Krisi bat leher- Bai.Aurreko batean belar txar guztiak eskuz
tu eta egoera okertuz gero, nire Jazz zale sutsuak ezagutzen ditut kendu nituen. Tomateak, letxugak, zerbak
lan-metodoarekin badakite ez baina beste musika mota ba- eta piperrak landatzen ditut. Bizi naizen
zaiela gaizki joango. tzuekin alderatuz, ez du nahi etxea nik eraiki nuen hasi eta bukatu. Ez
beste jarraitzaile jazzak. Enpre- nituen ordu gutxi eman harria lantzea asko
Enpresaren demokratizazioa, lau sa munduan ere beste hainbeste gustatzen baitzait. Beste bizitza batean ziur
soldata maila, jokabide etikoa… gertatzen al da? hargina izan nintzela.
Non eman behar da izena? Datorren hamarkadan gutxien-
Enpresaren bat bultzatzen lagun- goena izaten jarraituko du, baina Galdakaoko ikastolaren bultzatzai-
tzeko eskatzen didan enpresabu- handitzen joango da. Hemendik leetarikoa zara.
ruari lanean hasi aurretik baldin- 40 urte barru? Batek daki. Baina Bai esperientzia aberasgarria! 32 urte
tza batzuk jartzen dizkiot. Eta badakit aurrera egiteko ez dago- igaro dira ordutik. Hamabi urte eman
noski, adosten denarekin langile ela beste biderik. Enpresaburua nituen ikastolako zuzendaritza batzordean
guzti-guztiek ere bat etorri behar jakitun da, diamantea –langile eta pedagogia asko ikasi nuen irakaslee-
dute. gaitua– on urria, zaindu edo kin. Pilo bat. Zoragarriak izan ziren hasiera-
Soldata-oreka. Ez dut lantegi bat leundu gabe, jai duela. ■ ko urte haiek guztiak.
aldaketa16.info • 231. zk. • 2008ko apirilaren 14a • ALDAKETA16 19
http://www.cambio16.info/aldaketa/pdf/AL231.pdf
6 de 6