Historische bodemverontreinigingen dienen pas te worden gesaneerd indien deze een ernstige bedreiging vormen, bodemsaneringsdoelstellingen worden geëvalueerd op basis van het BATNEEC-principe. Hoewel alle decretale saneringsverplichtingen vervuld zijn, is een duurzaam en verantwoord beheer van deze (rest)verontreinigingen aanbevolen. Sommige handelingen zoals een grondwateronttrekking beïnvloeden een bodemverontreiniging. Of worden er zelf door beïnvloed doordat de verontreiniging aangetrokken wordt. Behalve de milieu- en vergunningstechnische impact is een bedrijfseconomische en juridische impact niet te verwaarlozen. In opdracht van OVAM stelde Antea Group i.s.m. LDR Advocaten een praktische handleiding op voor éénieder die van plan is een grondwaterhandeling uit te voeren en een mogelijke onacceptabele impact wil voorkomen.

1. Technische richtlijn
grondwaterhandelingen:
Kristel Lauryssen
24/3/2015

2. Technische richtlijn grondwaterhandelingen
Afbaking onderwerp: grondwaterhandeling
• mogelijke directe invloed op de waterhuishouding van de
bodem
• en aldus de grondwaterstand en/of stroming
• de aard als het doel van de handeling kan divers zijn

3. Wat kan fout lopen?
Anno 2008

4. Wat kan fout lopen?
Tankstation
Benzineverontreiniging :
• 5 meter dieper en 35 m verder dan verwacht
• Saneringskost >> x 2

5. Wat kan fout lopen?
En nog:
• binnenstad: bemalingswater: per > lozingsnorm
→ Werf stilgelegd
• stookolieverontreiniging in winningszone grondwaterwinning
→ veel onderzoekskosten; geen probleem
• herverkaveling in laaggelegen gebied (grachtenstelsel)
→ water in kelder bij buren
• verontreinigingspluim benzine wordt naar drinkwaterwinning
getrokken
→ Onderzoeks- en saneringkosten ↗ ↗ ↗

6. Wat kan fout lopen?
Conclusie:
• zettingen + eraan verbonden risico
• verplaatsen van grond- en/of grondwaterverontreinigingen
• invloed op het ecosysteem of de omgevende flora : bomen, gewassen,
landbouw,…
• invloed op waterwinningen, waterputten, vijvers (o.a. gevaar op
droogvallen)
• invloed op de begrenzingen van zoet en brak water
• …

7. Technische richtlijn grondwaterhandeling
Googleterm:

8. Technische richtlijn grondwaterhandeling
Stappenplan
1) Is de geplande handeling opgenomen in de lijst met grondwaterhandelingen
wie (1)? Bouwheer
hoe(1)? (minimum) lijst handelingen
2) Is er een bodemverontreiniging aanwezig in de invloedstraal van de handelingen?
3) Is er een invloed van de grondwaterhandeling op de aanwezige bodemverontreiniging?
4) Kan die invloed als nadelige impact worden beoordeeld?
wie (2,3,4,)? Ontwerper, bemaler, MER-deskundige, saneringsdesk,…

9. Technische richtlijn grondwaterhandeling
Stappenplan
1) Is de geplande handeling opgenomen in de lijst met grondwaterhandelingen
wie (1)? Bouwheer
hoe(1)? (minimum) lijst handelingen
2) Is er een bodemverontreiniging aanwezig in de invloedstraal van de handelingen?
3) Is er een invloed van de grondwaterhandeling op de aanwezige bodemverontreiniging?
4) Kan die invloed als nadelige impact worden beoordeeld?
wie (2,3,4,)? Ontwerper, bemaler, MER-deskundige, saneringsdesk,…
→ impactanalyse overhandigen aan beheerder bodemverontreiniging
→ preventieve maatregelen overhandigen aan beheerder bodemv.

10. Technische richtlijn grondwaterhandelingen
Grondwaterhandeling
• Bemalingen t.b.v. grondwaterstandsverlaging i.k.v. bouwwerkzaamheden
• Grondwateronttrekkingen t.b.v.
 exploitatie en/of gebruik van het grondwater
 als drinkwater of ander watergebruik
 voor geothermische toepassingen / koude-warmteopslag
 …
• Proefpompingen;
• Infiltratie (kunstmatig aanvullen van grondwater) ten behoeve van :
 een optimale waterbalans;
 injectie van overtollig (afval)water;
 injectie van toeslagstoffen aan het grondwater;
 herinfiltratie bemalingswater;
 ...
• Irrigatie of drooglegging ten behoeve van akker- of tuinbouw (exploitatie cultuurgronden);
• Drooglegging ten behoeven van de exploitatie van tunnels;
• Creëren van overstromingszones voor water- en of natuurbeheer;
• Vernattingsmaatregelen voor water- en of natuurbeheer;
• Aanleg infiltratiebekkens en -grachten;
• Maatregelen ten behoeve van een verhoogde infiltratie van het regenwater…

11. Technische richtlijn grondwaterhandelingen
Case studies

12. Samsonite, Oudenaarde
klantvraag: evaluatie en raming van potentiële meerkosten bij
- grondverzet
- impact verontreiniging op bemaling
- impact bemaling op verontreiniging
aankoop braakliggend terrein in
2012
bodemattest vermeldt OBO’s en
BBO’s
 potentieel verspreidingsperceel
(sterk) verhoogde gehaltes aan zware metalen, minerale olie en/of
gechloreerde solventen in grond en/of grondwater

13. Samsonite, Oudenaarde
evaluatie en voorstel monitoring:
- grondverzet  geen specifiek risico
- impact verontreiniging op bemaling  staalname bemalingswater en analyse op VOCl
 concentraties VOCl < ‘indelingscriterium GS’, dalende trend
- impact bemaling op verontreiniging 
opvolging grondwaterstand, debietsmeting
P25
P26
bemalingszone voor liftkoker en
opvang hemelwater
lozingspunt

14. Schenker, Mechelen
aanleg
trailerparking
(ondoorlatend)
nieuw
kantoorgebouw
klantvraag: bepaling van locatie voor infiltratie-/buffervoorzieningen
hemelwater zodat kosten door impact van en op bodemverontreiniging
minimaal zijn
- grondverzet
- impact verontreiniging op bemaling
- impact bemaling op verontreiniging
- impact op uitloogbaarheid verontreiniging
aanleg
trailerparking
(doorlatend)

15. Schenker, Mechelen
verontreiniging met
VOCl in grondwater
OVAM zal ambtshalve
optreden
gesaneerde
tankpiste
waarvoor
eindverklaring
afgeleverd
voormalige
stortplaats
evaluatie van rapporten bodemonderzoek
en -sanering
infiltratie-/buffervoorzieningen in groenzone
technisch verslag voor grondverzet (incl. uitloogbaarheid)
afwerking boringen tot peilbuis i.f.v. opmeting grondwaterstand,
infiltratietesten (diverse dieptes, diverse methodes)
technisch advies infiltratie-/buffervoorzieningen

16. Beveren: aanleg binnengebied
50.000 m³
4 m -mv
Verontreiniging met
stookolie; drijflaag

17. Beveren: aanleg binnengebied
basisbemaling +
•retourbemaling
•extra bemaling
•wand 13 m

18. Mechelen : binnengebied
5.000 m³
3,5 m -mv
Verontreiniging met
stookolie; drijflaag
Invloedszone bemaling tot tegen verontreingingszone
Weinig mobiele verontreiniging
→ monitoring controle peilbuis en -bemalingswater

19. Mechelen : binnengebied
5.000 m³
3,5 m -mv
Verontreiniging met
stookolie; drijflaag
Invloedszone bemaling tot tegen verontreingingszone
Weinig mobiele verontreiniging
→ monitoring controle peilbuis en -bemalingswater

20. Mechelen : binnengebied
Vaststelling drijflaag :
• zuivering actief kool
• klasse 3 melding

21. Haven Linkeroever

22. Groenknolorchis (Liparis loeselii)
Rode Lijst: “met uitsterven bedreigd”
Hoge grondwaterstand – weinig fluctuatie
Waaslandhaven, Beveren
Natuurgebied Haasop
Project 1:
Aanleg vijver
Project 2:
Bemaling/
fundering WT

23. Project 1: Aanleg vijver
Invloed op Liparis?
Variant 1:
één aaneengesloten plas
Variant 2:
twee niet-aaneengesloten deelplassen
Invloed op GWstand (simulaties
met MODFLOW grondwatermodel)
Conclusie:
• invloed gedempt door persdijken
• geen invloed op Liparis
• variant 2 gekozen
• plassen aangelegd in 2014

24. Project 2: bemaling voor fundering WT
Invloed op Liparis?
Schema fundering:
Onttrekkingsfilters:
Retourfilters:
9 m
2,3 m
13 m
40 m
Grens Liparis-
gebied:
50 m

25. Project 2: bemaling voor fundering WT  Invloed op Liparis?
Variant 1:
bemaling
zonder retour
Variant 2:
bemaling met
100% retour
Invloed op GWstand (simulaties met MODFLOW grondwatermodel)
Variant 3:
bemaling met
50% retour
Conclusie:
• bemaling met ± 50% retour is best
• minimale invloed op Liparis
• bij uitvoering: finetuning bemaling +
monitoring GW-stand

26. Conclusie
• Grondwaterhandeling: check potentiële risico’s
→ omgeving
• Multidisciplinariteit
• Grondige studie
→ maatregelen <> monitoring