1. 1
Aitzinsolasa
Hipokoristikoen azterketa zergatik den garrantzizkoa galdeginen
balidate ihardetsiko nuke, lehen-lehenik, euskaldunok erabili ditugun eta
oraino erabiltzen ditugun izendatze bideen berri ematen digulako dela
munta handikoa. Nago hau, berez, aski arrazoi pisuzkoa dela, izan ere
onomastikaren zeregina izen bereziak aztertzea baita. Honetaz landa eta
bigarrenik, izen ttipiek egungo deitura eta oikonimo asko ongi ulertzeko
aukera ematen digute: adibidez, Peruskirena-n Peru dugula lehen
begiratuan antzeman daiteke, eta bukaera edutezko genitiboa dela,
baina tarteko segmentua zer den ez da garbi egonen hipokoristiko
sistema ikertu ezean. Era berean, Martija deituran Marti dagoela aise
ikusiko dugu, baina ez diogu apika amaieran dugunari igarriko, gure
izendegia aztertzen ez badugu.
Hirugarrenik, izen ttipien arloko ikerketa toponimoen etimologia
argitzeko ere lagungarri izan daiteke; erraterako, Baztango Almandoz
herri izenak Alaman antroponimoaren eratorri batean, hipokoristiko
batean, duke oinarri, *Alamando-n hain zuzen ere, Irigoienen (1995f)
ustekaria egia izatera, eta nire iritzian egiantz handikoa da. Nik neronek
ez dut bizkaitar euskaltzainak aipatzen zuen aldaera aurkitu, baina bai
horren biziki irudia den Alemantto. Erran bezala, euskal onomastika
arautzen ere lagun diezagukete hipokoristikoek, oraingo deituraren
jatorria eta nondik norakoa hobeki ulertzeko bide ematen digutenez
geroztik.
2. 2
Laugarrenik, izen ttipiek aukera ematen dute ohiko hizkeraren
azpian dauden egitura fonologikoak aztertzeko: silaben barne egitura eta
motak, «template» edo plantillak, errepikapen baliabideak eta irudikatze
fonologikoaren maila desberdinen arteko harremanak batez ere (Lipski,
1995: 387). Nik garbi baino garbiago dakusat, azken urte hauetako
lanak irakurrita, hipokoristikoen azterketan aurrera eginen badugu
fonologialarien premia dugula, euskal onomastikariok ez baitakigu —nik
segurik ez— fonologiaren barreneko zoko-mokoen eta (azken)
korronteen berri.
Bosgarrenik, dialektologiarekin ere badute zerikusia, izen ttipiek
berek eta hauek erdiesteko ibilitako erabideek historian zehar izan duten
hedadura geografikoa bestelako ezaugarri dialektalekin erlaziona
daitekeelako, euskalkien garapena eta bilakaera hobeki konprenitzeko.
Buruenik, izen ttipiak hertsiki erlazionaturik daude haur hizkerarekin,
eta garbi dago arlo honetan ari diren ikertzaileei ekarpen polita egin
diezaiekegula onomastikariok, eta orobat haiek guri, hipokoristikoak
eremu zabalago batean kokatzeko abagune ematen baitigute.
