IS2

2. ความหมายของเจดีย ประเภทของเจดีย ตนกําเนิดเจดีย
เจดียทรงลังกา
เจดียของวัดชางรอบและ
เจดียของวัดชางลอม สรุปผลการศึกษา
คณะผูจัดทํา

5. ยอนไป พ.ศ. 300 ในแผนดินอินเดียจุดเริ่มตนมาจากพิธีฝงศพในสมัยกอน ที่นิยมนําดินมากลบและสราง
เปนเนินดินเล็กๆ อาจจะมีการปกสัญลักษณเพื่อบอกความสําคัญของคนๆ นั้น เมื่อการทําเนินดินไมถาวร จึงมีการใชหิน
มาสรางเจดียเปนครั้งแรก ในสมัยพระเจาอโศกมหาราช (พ.ศ. 270-311) กําเนิดสถูปสาญจี ทรงชามคว่ํา พรอมประตู
(โตรณะ) ระเบียงลอมรอบ ลายสลักอยางงดงาม ภายในบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ และปกรม (ฉัตรวลี)
จากนั้นเจดียจึงแผขยายไปทั่วอินเดีย สงไปถึงอินเดียใต (ศิลปะอมราวดี) ขามเกาะไปศรีลังกา และเปลี่ยนรูปแบบเจดียเปน
ทรงชามคว่ําขนาดใหญมาก ฉัตรวลียืดสูงกลายเปนปลียอด (ยอดเจดีย) บางครั้งมีชางยืนลอมสถูป เมื่อมีการเดินเรือ
คาขายมากขึ้น รูปแบบเจดียลังกาถึงถูกถายโอนไปยังอาณาจักรนครศรีธรรมราช ณ วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร ที่กําลัง
เสนอยูเนสโกเปนมรดกโลก โดยอาณาจักรสุโขทัยมีความสัมพันธอันแนบแนนกับนครศรีฯ จึงเอารูปแบบเจดียทรงลังกา
พรอมชาง ลอมไปสรางวัดหลายๆ แหง ซึ่งอยูในเขตอุทยานประวัติศาสตรสุโขทัย ศรีสัชนาลัย และกําแพงเพชร
อยางไรก็ตามเจดียทรงลังกาหรือทรงระฆัง ถูกเจดียทรงปรางคครอบครองความนิยมอยูหลายยุค เชน ชวงตนอยุธยา ซึ่ง
ไดรับอิทธิพลจากเจดียทรงปรางคแบบเขมร จนกระทั่งกษัตริยอยุธยาพระองคหนึ่ง (พระรามาธิบดีที่ 2) โปรดฯ ใหสราง
เจดียทรงระฆัง วัดพระศรีสรรเพชญ เปนจุดรีเทิรนอีกครั้งของเจดียทรงนี้ แตเจดียทรงยอมุมและปรางคยังนิยมสราง
ตอมาอีกหลายสมัย
จนกระทั่งรัชกาลที่ 4 แหงกรุงรัตนโกสินทร พระองคทรงโปรดงานศิลปะอยุธยาที่เคยรุงเรืองในอดีต จึงดํารินํารูปแบบ
เจดียทรงระฆังของวัดพระศรีสรรเพชญกลับมาสรางใหมอีกครั้ง เชน เจดียภูเขาทอง, (ซึ่ง ร.3 ดําริสรางเปนทรงยอมุม),
พระศรีรัตนเจดีย วัดพระแกว, วัดราชประดิษฐ, พระปฐมเจดีย เปนตน จนตอมาวัดพระศรีมหาธาตุ บางเขน ก็สรางเจดีย
ทรงระฆังแบบศิลปะราษฎร จนไปถึงพระบรมธาตุบนดอยอินทนนท ซึ่งกลายเปนศิลปะสมัยใหมไปแลว ในปจจุบันเจดียทรง
ระฆังเปนหนึ่งในเจดียที่นิยมสรางมากที่สุดในประเทศไทย

6. สถูปสาญจี รัฐมัธยมประเทศ อินเดีย ภาพวาด กลุมสถูปสาญจีในอดีต
ภาพสลัก สถูปอมราวดี อินเดียใต
สถูปจําลอง ศิลปะอมราวดี (ปจจุบันไมเหลือของจริงแลว) สถูป รูวันเวลิสเซยา ศรีลังกา

7. พระบรมธาตุ จังหวัดนครศรีธรรมราช เจดียวัดชางลอม อุทยานประวัติศาสตรศรีสัชนาลัย
จังหวัดสุโขทัย
เจดีย วัดพระศรีสรรเพชญ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พระบรมบรรพต วัดสระเกศ กรุงเทพมหานคร

8. เมื่อพระพุทธศาสนานิกายเถรวาทแบบลังกาวงศ ไดเขามา
ประดิษฐานในกรุงสุโขทัย จึงไดมีการสรางเจดียตามวัฒนธรรม
พระพุทธศาสนา แตไดมีการประดับตกแตง ตามแบบของสุโขทัย
โดยยังมีองคประกอบสําคัญครบถวน และมีองคประกอบอื่น ๆ
เพิ่มเขามา
1. ฐานเขียง ฐานชั้นลางสุด ยกพื้นเจดียใหสูงกวาพื้นดิน
2. ฐานปทม หรือฐานบัว (ปทุม) แสดงถึงดอกบัวที่รองรับ
พระพุทธเจาในทุกอิริยาบถของพระพุทธองค
3. บัวถลา เปนลักษณะที่รับมาจากลังกาแตเอาชั้นบัวหงายออก
4. บัวปากระฆัง เปนฐานบัวชั้นบน
5. องคระฆัง หรือ เรือนธาตุ บรรจุพระพุทธรูป หรือพระบรม
สารีริกธาตุ หรือพระบรมอัฐิ และพระอัฐิ
6. บัลลังก คงความหมายเดิม
7. กานฉัตร เปนกานของฉัตร (ตามความหมายเดิม)
8. บัวฝาละมี บัวคว่ําดานบน กางกั้นฉัตรใหเรือนธาตุ
9. ปลองไฉน เปรียบเสมือนตัวฉัตร (ตามความหมายเดิม)
10. ปลียอด ชี้ขึ้นฟา เสนทางสูพระนิพพาน
11. หยาดน้ําคาง หมายถึงรัตนะ

9. เจดียของวัดชางรอบ เจดียของวัดชางลอม

10. 

11. 

12. 

13. 

14. 

15. 

20. ไมทราบขอมูล

21. ที่ ลักษณะ วัดชางรอบ วัดชางลอม
1 ที่ตั้ง อุทยานประวัติศาสตรกําแพงเพชร อุทยานประวัติศาสตรศรีสัชนาลัย
2 ลักษณะเจดีย ทรงระฆังหรือโอคว่ํา ทรงระฆังหรือโอคว่ํา
3 สรางขึ้นในสมัย พุทธศตวรรษที่ 20-21 ในยุคสุโขทัย
ตอนปลาย
พอขุนรามคําแหงตามศิลาจารึก
สุโขทัยหลักที่ 1 พ.ศ. 1830
4 ไดรับอิทธิพลมาจาก ศิลปะวัฒนธรรมในสุโขทัย ศิลปะวัฒนธรรมในนครศรีธรรมราช
5 ฐานเขียง รูปแปดเหลี่ยม รูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส
6 ฐานปทม รูปแปดเหลี่ยม รูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส
7 บัวถลา ลดหลั่นลงมา ปกติตามรูปแบบเจดียทรงระฆัง
มาตรฐาน
8 บัวปากระฆัง มีตามรูปแบบเจดียทรงระฆังมาตรฐาน เปนรูปกลับบัวหงายและคว่ําตอกัน
9 องคระฆังหรือเรือนธาตุ ปกติ ปกติ

22. ที่ ลักษณะ วัดชางรอบ วัดชางลอม
10 บัลลังก ทรงกระบอกแบนๆมนๆคลายจานรอน รูปสี่เหลี่ยม
11 กานฉัตร ทรงกระบอก ทรงกระบอก
12 บัวฝาละมี ทรงกระบอกแบนๆมนๆคลายจานรอน ทรงกระบอกแบนๆมนๆคลายจานรอน
13 ปลองไฉน ทรงกระบอกแบนๆมนๆคลายจานรอน
เรียงกันเปนชั้นจากขนาดใหญไปหาเล็ก(นับ
จากลางขึ้นบน) ทําใหดูคลายๆทรงกรวย
ทรงกระบอกแบนๆมนๆคลายจานรอน
เรียงกันเปนชั้นจากขนาดใหญไปหาเล็ก(นับ
จากลางขึ้นบน) ทําใหดูคลายๆทรงกรวย
14 ปลียอด ทรงกรวย ทรงกรวย
15 หยาดน้ําคาง ไมทราบขอมูล ไมทราบขอมูล