iconografische analyse, afbeeldingsmateriaal

1. IDM
BLOK
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
VISUELE COMMUNICATIE EN
IMAGE RETRIEVAL
Klaas
Jan
Mollema
MSc
IDMDENHAAG
InformatieDienstverlening &
informatieManagement
2

2. collegeplanning IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
college 1 :: visuele communicatie & image retrieval
de kracht van beelden
het probleem van image retrieval
de context van beeldmateriaal: collecties
image retrieval
inleiding op iconografische analyse
college 2 :: Gebruik en gebruikers + iconografische analyse
gebruik en gebruikers van afbeeldingen
pre-iconografisch niveau
iconografisch niveau
iconologisch niveau
college 3 :: iconografie en ontsluiting
ico analyse in schema
een andere classificatie (ook schematisch)
collecties van non tekst materiaal
college 4 :: beeldbanken en open data
college 5 :: audio en video
college 6 :: beeldbanksoftware

3. de
kracht
van
beelden
hoe
wij
om
gaan
met
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
HERHALING

4. de
kracht
van
beelden
hoe
wij
om
gaan
met
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
een beeld zegt meer
dan duizend woorden
spreekwoord

5. de
kracht
van
beelden
hoe
wij
om
gaan
met
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
beeld kan vaak informatie
sneller en effectiever overbrengen
dan een beschrijvende of verklarende
lap tekst
:: in één oogopslag
:: beelden bieden een sterker platform voor
inlevingsvermogen
:: beelden hebben overtuigingskracht
:: beelden kunnen emotie communiceren

6. IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
doordat beeldmateriaal
(foto’s video’s) geen
doorzoekbare tekst
bevat zijn zoekmachines
aangewezen op allerlei
hulpmiddelen die de
computer helpen met
het doorzoeken van
materiaal
het
probleem
van
image
retrieval
Hoe
de
computer
met
beeld
om
gaat

7. IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
inleiding
op
iconografische
analyse
het
inhoudelijk
ontsluiten
van
beeld
sinn betekenis
bedeuting referentie
twee woorden met verschillende betekenis
hebben dezelfde referentie
twee woorden met dezelfde betekenis hebben
verschillende referenties

8. IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
inleiding
op
iconografische
analyse
het
inhoudelijk
ontsluiten
van
beeld
generisch
specifiek
tekst kan generisch en/of specifiek zijn
afbeeldingen zijn tegelijk generisch en specifiek

9. IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
inleiding
op
iconografische
analyse
het
inhoudelijk
ontsluiten
van
beeld
een collectie met beeldmateriaal
is dus lastig doorzoekbaar
metadata en contextualisatie
is belangrijk
beeld heeft een zekere subjectiviteit

10. IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
GEBRUIK(ERS)
VAN
BEELDMATERIAAL

11. gebruikers
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
grote diversiteit
hangt van de collectie af

12. gebruikers
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
collectiebeleid
vb. beeldengeluid.nl

13. gebruikers
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
collectiebeleid
vb. beeldengeluid.nl

14. gebruikers
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
collectiebeleid
vb. beeldengeluid.nl

15. gebruikers
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
collectiebeleid
vb. beeldengeluid.nl

16. IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
ONDERWERPSBEPALING
VAN
BEELDMATERIAAL

17. Onderwerpsbepaling
de
betekenis
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
onderwerpsbepaling :: betekenis
wat stelt een afbeelding voor?
hoe beschrijf / indexeer ik dat?

18. Onderwerpsbepaling
de
betekenis
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
Zingeving en betekenis
van een kunstwerk
Panofsky 1892-1968

19. Onderwerpsbepaling
de
betekenis
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
3 betekenisniveau’s in het onderwerp van een kunstwerk.
(ook toepasbaar op afbeeldings- en videomateriaal)
- pre-iconografisch niveau
- iconografisch niveau
- iconologisch niveau
waarnemen en interpreteren van indrukken

20. Onderwerpsbepaling
de
betekenis
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
pre-iconografisch
generische soortbeschrijving
factuele component (objectieve betekenis)
herkenbare objecten, personen, handelingen/activiteiten
expressionele component (subjectieve betekenis)
> uitdrukkingen, stemming, atmosfeer
te beschouwen met kennis uit praktische levenservaring

22. Onderwerpsbepaling
de
betekenis
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
iconografisch
specifieke analyse
factuele component (objectieve betekenis)
specifiek(e) persoon, godheid, gebouw of gebeurtenis
expressionele component (subjectieve betekenis)
allegorie [symbolische voorstelling van een idee of een ander abstract
begrip in de kunst], personificatie, symbool + de samenhang tussen
afgebeelde objecten

24. Onderwerpsbepaling
de
betekenis
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
iconologisch
interpretatie
factuele component (objectieve betekenis)
niet aanwezig
expressionele component (subjectieve betekenis)
interpretatie van de uitdrukkingen, stemming, atmosfeer

26. factueel
Onderwerpsbepaling
de
betekenis
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
expressioneel
pre-iconografisch niveau
iconografisch niveau
iconologisch niveau
objectieve betekenis
fysieke manifestatie
abstracte / expressionele /
symbolische betekenis
generische beschrijving van
objecten, personen, activiteiten,
plaatstype, cyclische tijd
generisch factueel
beschrijving van de stemming,
sfeer, emoties
expressionele symbolische
betekenis
specifieke benoeming van
objecten, personen, activiteiten
plaatsen, liniaire tijd
specifiek factueel
identificatie van mytische wezens,
symbolgische betekenissen,
abstracte begrippen
cultuurgebonden expr. betekenis
kunsthistorische betekenis van een afbeelding
wat wil de kunstenaar overbrengen
Zingeving en betekenis van een kunstwerk
Panofsky 1892-1968
(methodiek voor het zo
volledig mogelijk en zo
objectief mogelijk
beschrijven van
non tekstmateriaal)

27. factueel
Onderwerpsbepaling
de
betekenis
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
expressioneel
pre-iconografisch niveau
iconografisch niveau
iconologisch niveau
objectieve betekenis
fysieke manifestatie
abstracte / expressionele /
symbolische betekenis
generische beschrijving van
objecten, personen, activiteiten,
plaatstype, cyclische tijd
generisch factueel
beschrijving van de stemming,
sfeer, emoties
expressionele symbolische
betekenis
specifieke benoeming van
objecten, personen, activiteiten
plaatsen, liniaire tijd
specifiek factueel
identificatie van mytische wezens,
symbolgische betekenissen,
abstracte begrippen
cultuurgebonden expr. betekenis
kunsthistorische betekenis van een afbeelding
wat wil de kunstenaar overbrengen
inhoudelijke component

28. factueel
Onderwerpsbepaling
de
betekenis
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
expressioneel
pre-iconografisch niveau
iconografisch niveau
iconologisch niveau
objectieve betekenis
fysieke manifestatie
abstracte / expressionele /
symbolische betekenis
generische beschrijving van
objecten, personen, activiteiten,
plaatstype, cyclische tijd
generisch factueel
beschrijving van de stemming,
sfeer, emoties
expressionele symbolische
betekenis
specifieke benoeming van
objecten, personen, activiteiten
plaatsen, liniaire tijd
specifiek factueel
identificatie van mytische wezens,
symbolgische betekenissen,
abstracte begrippen
cultuurgebonden expr. betekenis
kunsthistorische betekenis van een afbeelding
wat wil de kunstenaar overbrengen
betekenisniveau

29. factueel
Onderwerpsbepaling
de
betekenis
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
expressioneel
pre-iconografisch niveau
iconografisch niveau
iconologisch niveau
objectieve betekenis
fysieke manifestatie
abstracte / expressionele /
symbolische betekenis
generische beschrijving van
objecten, personen, activiteiten,
plaatstype, cyclische tijd
generisch factueel
beschrijving van de stemming,
sfeer, emoties
expressionele symbolische
betekenis
specifieke benoeming van
objecten, personen, activiteiten
plaatsen, liniaire tijd
specifiek factueel
identificatie van mytische wezens,
symbolgische betekenissen,
abstracte begrippen
cultuurgebonden expr. betekenis
kunsthistorische betekenis van een afbeelding
wat wil de kunstenaar overbrengen
generisch factueel
voorbeeld:
- Godenbeeld
- pozanger
- popconcert
- sporthal
- avond

30. factueel
Onderwerpsbepaling
de
betekenis
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
expressioneel
pre-iconografisch niveau
iconografisch niveau
iconologisch niveau
objectieve betekenis
fysieke manifestatie
abstracte / expressionele /
symbolische betekenis
generische beschrijving van
objecten, personen, activiteiten,
plaatstype, cyclische tijd
generisch factueel
beschrijving van de stemming,
sfeer, emoties
expressionele symbolische
betekenis
specifieke benoeming van
objecten, personen, activiteiten
plaatsen, liniaire tijd
specifiek factueel
identificatie van mytische wezens,
symbolgische betekenissen,
abstracte begrippen
cultuurgebonden expr. betekenis
kunsthistorische betekenis van een afbeelding
wat wil de kunstenaar overbrengen
expressioneel generiek
voorbeeld:
- liefde
- jaloezie
- verdriet
- agressie

31. factueel
Onderwerpsbepaling
de
betekenis
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
expressioneel
pre-iconografisch niveau
iconografisch niveau
iconologisch niveau
objectieve betekenis
fysieke manifestatie
abstracte / expressionele /
symbolische betekenis
generische beschrijving van
objecten, personen, activiteiten,
plaatstype, cyclische tijd
generisch factueel
beschrijving van de stemming,
sfeer, emoties
expressionele symbolische
betekenis
specifieke benoeming van
objecten, personen, activiteiten
plaatsen, liniaire tijd
specifiek factueel
identificatie van mytische wezens,
symbolgische betekenissen,
abstracte begrippen
cultuurgebonden expr. betekenis
kunsthistorische betekenis van een afbeelding
wat wil de kunstenaar overbrengen
specifiek factueel
voorbeeld:
- Vishnubeeld
- Michael Jackson
- Lowlands 2014
- Ahoy Rotterdam
- 10 april 2013

32. factueel
Onderwerpsbepaling
de
betekenis
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
expressioneel
pre-iconografisch niveau
iconografisch niveau
iconologisch niveau
objectieve betekenis
fysieke manifestatie
abstracte / expressionele /
symbolische betekenis
generische beschrijving van
objecten, personen, activiteiten,
plaatstype, cyclische tijd
generisch factueel
beschrijving van de stemming,
sfeer, emoties
expressionele symbolische
betekenis
specifieke benoeming van
objecten, personen, activiteiten
plaatsen, liniaire tijd
specifiek factueel
identificatie van mytische wezens,
symbolgische betekenissen,
abstracte begrippen
cultuurgebonden expr. betekenis
kunsthistorische betekenis van een afbeelding
wat wil de kunstenaar overbrengen
expressioneel specifiek
voorbeeld:
- goddelijke toorn
- jeugdigheid, ondeugd
- verlichting
- eer, waarheid

33. factueel
Onderwerpsbepaling
de
betekenis
van
beeldmateriaal
IDM-­‐
G
beeldbanken
en
cultureel
erfgoed
BEELD
TOEGANKELIJK
GEMAAKT
expressioneel
pre-iconografisch niveau
iconografisch niveau
iconologisch niveau
objectieve betekenis
fysieke manifestatie
abstracte / expressionele /
symbolische betekenis
generische beschrijving van
objecten, personen, activiteiten,
plaatstype, cyclische tijd
generisch factueel
beschrijving van de stemming,
sfeer, emoties
expressionele symbolische
betekenis
specifieke benoeming van
objecten, personen, activiteiten
plaatsen, liniaire tijd
specifiek factueel
identificatie van mytische wezens,
symbolgische betekenissen,
abstracte begrippen
cultuurgebonden expr. betekenis
kunsthistorische betekenis van een afbeelding
wat wil de kunstenaar overbrengen
iconologisch
voorbeeld:
- Nederland schaatsland
(medailleregen Olympische
Winterspelen 2014)
- vrijheid is van ons allemaal
- het contrast tussen arm en rijk