3. ■ Psikologjia përkufizohet si shkencë
empirike e cila merret me studimin e
sjelljes , kognicionit (njohjes) dhe
përjetimet personale .
■ Psikologjia studion: sjelljen dhe proceset
mendore.
4. HYRJE
■ Psikologjia është një lëndë e bukur dhe shumë kureshtare e kohës,
Herë –herë duket si një lëndë e vështirë dhe jo dashamirëse ,
por e vërteta është krejtësisht ndryshe në momentin që ndëgjohet dhe
studiohet.
Shek.XIX - Pavarsimi
■ Lind pyetja se çfarë e përbën jetën psikike ?
■ Në psikologji shqyrtohen në hollësi: dukurite psikike - proceset
psikike dhe gjendjet psikike ku do te flasim me vone .
5. ■ Psikologjia si shkencë e re sot zë vend të rendëshishëm në jetën e
çdo individi , si dhe shumë e rëndësishme në mësimin e disiplinave
të shumta psikologjike
■ Sepse shumë studiues kanë bërë përpjekje të mëdha për të sqaruar
jo vetëm sjelljen e njeriut por edhe rolin e dinamikës njerëzore .
■ Psikologjia ne keto 20 vitet e fundit ofron ndihmën në aspketin e të
gjitha aktivitetve psiko-sociale .
■ Që të marim një përgjigje të plotë dhe të frytshme se çfarë studion
psikologjia, atehere duhet te shohim me kujdes një sërë dukurish që
ajo i mer si lëndë të parë
■ Dhe këto janë: Sjelljet që shfaq njeriu ,Veprimet që i kryen , atë që
thotë e që shkruan njeriu ,etj .
■ Kjo është një hapësirë e gjerë ku shihet reagimi i individit .
6. ■ Sipas Terry Pejtijohn psikologjia - është shkencë
interesante që t’ju ndihmoj shumë në jëtën e juaj, që të
kuptoni sjelljet e juaja , por edhe të personave që
gjenden rreth jush .
■ Kurse lëndët e psikologjisë do t’ju lehtësojnë të kuptoni
më drejtë proceset njohëse si ; motivet, ndjenjat dhe
ndërveprimet sociale që ndikojnë në sjelljen e juaj dhe te
tjerëve .
Njohja me psikologjinë nuk do të thotë që na mundëson
të zgjidhim të gjitha problemet plotësisht , por do të na
mëndësojë që përmes informacioneve të marra nga kjo
disiplinë t’i zbusim , apo edhe ti eleminojmë problemet.
psikologjike .
7. ■ Psikologjia na ndihmon të marim vendime më të prera
lidhur me veprimet tona, të ndjehemi më mirë dhe ti
përshtatemi më me sukses situatave të ndryshme që na
paraqiten gjatë rrugës tonë të zhvillimit .
■ Psikologjia nga fushëveprimi i filozofisë ka evoluar në
disiplina të shumëllojshme shkencore si” me lëndën ,
metodat , detyrat dhe qëlimet e veta të studimit.
Sot ka një numër të madh tirazhesh botimi të veprave
psikologjike që e bën edhe më magjepse shkencën e
saj tek të gjitha moshat dhe struktura sociale .
8. Tjeter çka na mundëson shkenca e
Psikologjisë ?
Na mundeson:
� T’i njohim njerëzit,
� Të njohim vetveten dhe jetën në përgjithësi,
� Na tregon rrugën se si të veprojmë në situata të
ndryshme,
� T’i evitojmë të metat dhe t’i zbatojmë cilësitë pozitive,
� Na tregon rrugën e formimit të vetive psikike të
personalitetit dhe shume shume zhvillime me rëndësi në
aktivitetin tonë jetësorë.
9. Historiku i shkurtër i zhvillimit Psik.
⚫ Mendimet e para i gjejmë: sidomos ato filozofike të njohura greke : Platoni
,Sokrati , Demokriti , Hipokrati dhe Aristoteli , Dekarti-Xhon Lloku.
Letërsi gojore, religjionet e vjetra dhe pikëpamjet e para filozofike tek grekët e
lashtë.
⚫ Demokriti – “shpirti është me natyrë materiale dhe si e tillë ai nuk është i
përhershëm”
⚫ Sipas tij shpirti është I përbërë prej grimcave të imëta të atomeve dhe se koka e
njeriut është përgjegjëse për të menduarit .
⚫ Platoni – “ shpirti është i natyrës ideale dhe nuk zhduket, është i përhershëm ”
sipas tij shpirti dhe trupi janë dy substanca të ndara .
⚫ Aristoteli – “ ekzistojnë tre lloj shpirtrash: shpirti vegjetativ, animal dhe
racional”
⚫ Vegjatativ – botën bimore
⚫ Shpirtin animal – ndjesor që kanë vetëm kafshët
⚫ Shpirtin intelektual – logjik – racional që kanë njerëzit
10. Për veq tjerash, psikologjia synon të kuptojë
sjelljen përmes plotësimit të 4 (katër)
qëllimeve bazë ;
⚫ Përshkrimit
⚫ Parashikimit
⚫ Kontrollit dhe
⚫ Shpjegimit
Qëllimet e Psikologjisë
11. � Përshkrimi – i ndihmon psikologët të kuptojnë
modelet bazë të sjelljes. Përshkrimi i sjelljes i lejon
ata të zhvillojnë teoritë ose supozimet për sjelljen.
Po ashtu i ndihmon për të mbushur boshllëqet
rreth asaj që ne dimë për sjelljen.
� Parashikimi – psikologët shpesh bëjnë
parashikime për sjelljen. Psh. Kanë përshkruar
shumë situata ku njerëzit shfaqin disa sjellje me
qëllim që të ndodhë diçka e këndshme, ku këto
ndodhi të këndshme mund të quhen shpërblime ose
përforcime.
� ( përforcimi i inkurajon njerëzit për të modifikuar
sjelljen e tyre).
12. � Kontrolli- psikologët mund të kontrollojnë sjelljen,
ku sapo të arrijnë në përfundim se shpejtësia e një
sjelljeje rritet pas një shpërblimi, jeni në gjendje të
kontrolloni sjelljet duke i ndaluar shpërblimet.
� Shpjegimi – përmes përshkrimit, parashikimit
dhe kontrollit të sjelljes, ne depërtojmë te forcat
që motivojnë njerëzit. Pastaj ne mund të fillojmë të
shpjegojmë pse njerëzit përfshihen në sjellje të
ndryshme.
13. ⚫ Nga shembujt e më sipër mund të themi se psikologjia
studion proceset psikike dhe sjelljen,
⚫ Kurse lënda e saj ka të bëjë me studimin e Dukurive
psikike siç janë:
⚫ Proceset psikike
⚫ Gjendjet psikike
⚫ Cilesitë psikike
⚫ Të gjitha këto janë të lidhura ngushtë në mës vete psh .
kur njeriu flet , ai njëkohësisht edhe mendon , kujtohet ,
e ka vëmendjen të përqëndruar , merr një qëndrim të
caktuar me një fjalë përjeton tërë këtë situatë .
⚫ Mirëpo për ti kuptuar dukuritë psikike sidomos proceset
psikike ato duhet analizuar ndaras nga njera tjetra.
15. Proceset Emocionale
� Kanë të bëjnë më mënyrën e ragimit të njeriut ndaj
objekteve , ndaj gjësendeve ose ndaj përjetimeve të
brendshme , me një fjalë kanë të bëjnë me llojet e
ndyshimit të ndjenjave. Psh.
� Gëzimi , dashuria ,frika
� Zemërimi , xhelozia dhe
� Pikëllimi,
16. Proceset motivuese (konative )
� Kanë të bëjnë me vullnetin e njeriut , me aktivitetin dhe
dëshirën për të arritur një qëllim të caktuar psh :
� Studimi i një lënde si (psikologjia )-si motiv i këtij studimi
është :
� t’i ndihmojmë njerëzit ,
� të dimë të sillemi ,
� të edukojmë etj .
17. Gjendjet psikike
� Kur flasim për gjendjet psikike në radhë të parë
mendojmë për dukuritë shpirtërore të cilat përcaktojnë
rrjedhën , fuqinë dhe shpejtësinë e proceseve psikike.
� Në gjendjet psikike hyjne cilësitë më të qëndrushme të
njeriut duke filluar nga Temperamenti, Karakteri,
Aftesite , interesat nevojat dhe qëndrimet .
18. � Në ç’grup shkencash bën pjesë psikologjia ?
� Ajo njëkohësisht është shkencë shoqërore, meqë
studion aktivitetin e njeriut në rrethana të ndryshme
historike, por edhe shkencë natyrore, ngase studion
njeriun i cili i përket natyrës.
� Të flasësh për mardhëniet e psikologjisë me shkencat
shoqërore;
� me pedagogjinë, me sociologjinë, me historinë, me
linguistikën me antroplogjinë etj. Dmth.mund të
konstatojmë se njeriu, si qenie shoqërore qëllimet e
veta i realizon nëpërmjet aktivitetit në kushte konkrete
shoqërore.
Psikologjia dhe shkencat
tjera
19. � Ndërkaq kur është fjala për raportin e psikologjisë
me shkencat natyrore:
� me anatominë, fiziologjinë,
gjenetikën,etj., duhet thënë se me to këmbehen
informata për rëndësinë e bazës materiale në jetën
psikike të njeriut.
� Po ashtu rëndësi të veçantë për psikologjinë kanë
edhe disiplinat filozofike:
� Logjika, etika, estetika. Pa njohjen e këtyre
disiplinave është e pamundshme të çmohet
plotësisht rëndësia dhe zhvillimi i problemeve
psikike në të kaluarën edhe sot.
