2. 80.
LATA
szare dziesięciolecie
Polak papieżem!1978
W 1978 roku papieżem został wybrany Karol Wojtyła, co wywarło spory wpływ na dalszą
sytuację w kraju. W 1979 roku nowy papież odbył pierwszą pielgrzymkę do ojczyzny (kolejne
w latach 1983 i 1987). Wtedy też padły słynne słowa „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze
Ziemi, tej Ziemi”. Niewątpliwy jest wpływ nowego papieża na rozwój i umocnienie nastrojów
opozycyjnych w Polsce.
W efekcie tego wyboru wzrosło
zainteresowanie Polską na Świecie.
Z drugiej jednak strony został on
źle odebrany w Moskwie, o czym
dobitnie świadczy próba zamachu na
Jana Pawła II z maja 1981 r.
3. 80.
LATA
szare dziesięciolecie
sierpień ‘80
W sierpniu 1980 roku w stoczni gdańskiej wybuchły strajki na tle ekonomicznym. Po kilku
dniach stoczniowcy osiągnęli swoje cele, ale zdecydowali się nie kończyć strajku. Do haseł
ekonomicznych dołączyli hasła wolnościowe i demokratyczne. Rozpoczął się najważniejszy
strajk w historii PRLu. Szybko zaczęło do niego dołączać inne zakłady z całego kraju. Powołano
Międzyzakładowy Komitet Strajkowy, robotników poprała inteligencja, w Gdańsku pojawili się
dziennikarze z całego świata. Władza ustąpiła i podpisała Porozumienia Sierpniowe. Powstał
Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” –
- pierwsze prawdziwie niezależne od władzy
związki zawodowe, które okazały się ogromną
siłą opozycyjną. Rozpoczął się trwający
ponad rok okres nieznanej dotąd
swobody - tzw. „karnawał Solidarności”.
4. 80.
LATA
szare dziesięciolecie
„karnawał Solidarności”
1980-1981
31 sierpnia 13 grudnia
Okres między 31 sierpnia 1908 a 13 grudnia 1981 roku nazywany jest często „karnawałem
Solidarności”. NSZZ Solidarność cieszyła się w tym czasie sporą swobodą i ogromną popular-
nością a w kraju znacząco powiększył się zakres wolności (m.in. wolność słowa, prawo do zgro-
madzeń), ograniczono też cenzurę.
Karnawał Solidarności skończył się wraz z wprowadzeniem stanu wojennego 13 grudnia 1981 r.
5. 80.
LATA
szare dziesięciolecie
13 XII
1981
WPROWADZENIE
STANU WOJENNEGO
Nocą z 12 na 13 grudnia Wojciech Jaruzelski wprowadził stan wojenny w kraju. Na ulice wy-
prowadzono wojsko, zdelegalizowano NSZZ Solidarność a opozycjonistów internowano. Zna-
cząco ograniczono wolności i swobody. Władzę w kraju przejęła Wojskowa Rada Ocalenia
Narodowego. Mimo, że zakazano strajków w reakcji na tę decyzję władz rozpoczęły się protesty
w wielu zakładach. Najbardziej tragiczny
przebieg przybrały w Kopalni „Wujek” w
Katowicach, gdzie w wyniku użycia broni
zginęło 13 górników. Nie były to bynajmniej
jedyne ofiary stanu wojennego.
Decyzję z 13 grudnia 1981 przez wiele lat
tłumaczono obawą przed wkroczeniem do
Polski wojsk radzieckich (podobnie jak na
Węgrzech w 1956 roku). Dziś wiemy, że do
podobnej interwencji w 1981 roku by nie
doszło.
Stan wojenny zakończono w 1983 roku.
6. 80.
LATA
szare dziesięciolecie
Lech Wałęsa
Laureatem
Pokojowej
Nagrody Nobla
19831981
Lech Wałęsa
człowiekiem roku
tygodnika „Time”
Moda na Polskę
W efekcie sierpnia 80 i grudnia 81 ogromnie wzrosło
zainteresowanie Polską na Świecie. Z Solidarnością
zaczęło się utożsamiać wielu ludzi. Z całego świata
napływały do Polski paczki z różnymi artykułami.
Szacuje się, że łącznie przysłano ich 30 milionów.
Rozpoznawalny w Świecie stał się także przywódca
Solidarności – Lech Wałęsa, który w 1981 roku został
człowiekiem roku tygodnika „Time”, a dwa lata później
otrzymał pokojową Nagrodę Nobla.
7. 80.
LATA
szare dziesięciolecie
kryzys gospodarczy
pogłębia się
Tymczasem w Polsce sytuacja gospodarcza stawała się coraz trudniejsza. Kraj, podobnie jak
cały blok socjalistyczny wymagał reform.
Przykład nadszedł z Moskwy, gdzie nowy sekretarz generalny KPZR, Michaił Gorbaczow, roz-
począł politykę reform i stopniowej liberalizacji.
W Polsce zmiany miały nadejść w
Końcu lat 80. wraz z rozmowami przy
Okrągłym Stole.
Michaił Gorbaczow
8. 80.
LATA
szare dziesięciolecie
obrady
okrągłego
stołu
1989
W 1988 rozpoczęła się kolejna fala strajków, po których władze w końcu zdecydowały się
na negocjacje z protestującymi. We wrześniu 1988 roku rozpoczęto wstępne rozmowy.
Toczono je w Magdalence pod Warszawą przy Okrągłym Stolce – symbolu równości wszystkich
uczestników. Do porozumienia nie przystąpiła część opozycji, która uważała, że z władzą należy
walczyć a nie rozmawiać.
Najważniejszym ustaleniem
rozmów było wyznaczenie daty
Wyborów parlamentarnych, w
których walczono jednak tylko
o 35% miejsc (65% zagwaranto-
wano stronie rządowej). Zade-
cydowano także o przywróceniu
Senatu.
Termin wyborów ustalono na
6 czerwca 1989 roku.
zima/wiosna
9. 80.
LATA
szare dziesięciolecie
częściowo wolne wybory
4 VI 1989
35%
nowość! senat
mandatów w sejmie
dla opozycji
Wybory 1989 roku uznawane są przez wielu za datę
przełomową. Nowym premierem został Tadeusz Mazowiecki,
prezydentem – Wojciech Jaruzelski. Za wyborami poszły dalsze
zmiany w państwie – w kolejnym roku w wyborach prezydenckich
zwyciężył Lech Wałęsa, a w 1991 odbyły się całkowicie wolne
wybory parlamentarne.
Kraj przechodził z ustroju socjalistycznego w demokra-
tyczny. 29 grudnia 1989 roku Sejm zmienił nazwę państwa
na „Rzeczpospolita Polska”. Skończył się okres PRLu.