Havalandırma, termal konfor ve temiz hava sağlanması amacıyla kullanılır. Oluşturulan hava basıncı farklarıyla hava akımının yönü belirlenebilir. Temiz oda teknolojilerinde hava akımı yönü, yani kompartmanlar arası basınç farkları hayati öneme sahiptir. Hava akımı yönünü değiştiren bilinçsiz müdahalelerin yol açtığını düşündüğümüz iki vaka sunulmuştur. Hatalı havalandırma uygulamaları etkilenmelere yol açabilir mi?

1. Hatalı Havalandırma Uygulamaları
Etkilenmelerin Nedeni Olabilir mi?
Vaka sunumu:
Geri akım için sıvı dışında taşıyıcı düşünülebilir mi?
Dr. Özkan Kaan KARADAĞ (MD)
İş Sağlığı Bilim Uzmanı (MSc)
Kamu Yönetimi Bilim Uzmanı (MSc)
İSTANBUL MESLEK HASTALIKLARI HASTANESİ

2. Geri Akım
 Su tesisatlarında, suyun istenmeyen
akışı olarak bilinir.

3.  Bileşik kaplar esasına göre tesisat
dışına çıkan sıvının tesisat dışı
kirleticilerle geri dönüşü backsifonaj
olarak anılır.
Geri Akım

4. Geri Akım
 Backpressure geri
akım. Sistemin
sonunda yer alan
ünitenin
basıncında artış
akımı tersine
çevirir.

5. Tesisat içi basınç değişikliği
 Akımın yönünün değişmesi ve
istenmeyen kirleticilerin dolaşımı söz
konusudur.

6. Havalandırma sistemleri
 Basitçe,
Temiz hava sağlamak
Ortam kirleticilierini uzaklaştırmak
amacını güder
 Az bilinen şekliyle
Hava akımını yönlendirirler
Birbirlerine bağlı odalar arasında
basınç farkları oluştururlar

7. Negatif basınç
 Egzosla kontrollü
bir biçimde hava
çıkışı sağlamak
için kullanılır. Dış
ortam temiz oda
kirlidir.

8. Pozitif Basınç
 İç ortam temiz
dışarısı kirlidir.
İçeriye akışa
engel olur.

9. Tıp camiasının tanışık
olduğu örnekler

10. Tıp camiasının tanışık
olduğu örnekler

11. Vaka 1
 Banka genel
merkezi.
 Ofiste elektrik
hatlarından
kaynaklanan basit bir
yangın ortaya çıkar.
 Duman ve koku.
 Yangın müdahalesi
 Hatların değişimi
 Kaplamaların tekrar
döşenmesi

12. Vaka 1
 Bir gün içerisinde tekrar kullanılmaya
hazır hale gelir
 Beyaz yakalı personelin hemen
tümünde baş ağrısı, hafif bulantı,
gözlerde yanma yakınmaları görülür.
 Yanma devam ediyor
 Hoş olmayan yanık kokusu
 Döşemelerde kullanılan kimyasallar
 Topluluk psikolojisi

13. Vaka 1
 Duman mı var?
 Koku mu var?
 Çekelim o zaman…
 Temizlik deposu
 Asansör boşluğu
 Teknisyen odası
 Baca eksozu
 Garaj
 …..

14. Vaka 2
 İşyeri iki bodrum kat ve
ofis katlarından
oluşmaktadır. Her iki
bodrum kat atık su
sisteminin seviyesinin
altında yer aldığından
atık suları depo-tahliye
kuyusunda biriktirilmekte
gerekli olduğu zaman
otomatik çalışan pompa
vasıtasıyla atık su
uzaklaştırılmaktadır.

15.  Her iki bodrum kat
kozmetik ilaç üretiminde
kullanılmıştır. HEPA
filtreli sistemle yüksek
volümlü temiz hava
taşınmakta pozitif basınç
altında tavanlarda
bulunan mazgallarla hava
sirkülasyonu
sağlanmaktadır.
Vaka 2

16. Vaka 2
 Kozmetik imalat şirketinin
boşalttığı bina 6 ay boş
kaldıktan -2.Katı depo,
-1. Katı teknik servis,
çağrı operasyon odası
olarak kullanmayı
amaçlayan bir pazarlama
firmasınca tutulur. HEPA
filtreli besleyici sistem
kozmetik imalat şirketince
kaldırılmış, boşaltıcı
sistem yerinde
bırakılmıştır.

17. Vaka 2
 (0. Gün) Bodrum katlar depo kullanımına uygun biçimde
raflarla döşendiğinde yada depo malzemeler taşındığında
herhangi bir sorun saptanmamıştır
 (1. Gün)Bodrum katlarda var olan hafif rahatsız edici
kokunun uzaklaştırılması için havalandırma
çalıştırılmıştır. Havalandırmanın çalıştırılmasından bir
süre sonra -2.Katta çalışan üç işçide boğaz kuruluğu,
yanma, gözlerde yanma, mide bulantısı, kusma, hafif
bilinç bozukluğu belirtileri ortaya çıkmış yakın sağlık
birimlerinde gözetim altında tutulmuşlar, besin
zehirlenmesi, zehirlenme düşünülmüş ancak neden
saptanamamıştır.

18. Vaka 2
 (3. Gün) etkilenen iki kişi Meslek Hastalıkları
Hastanesine yönlendirilmiş tetkiklerinde sık
rastlanan kimyasallarla ilgili sonuç elde
edilememiştir. Ortam ölçümleri, özellikle tahliye
kuyusunun varlığı bilinmediği halde
semptomlarla uyumu nedeniyle hidrojen sülfür
aranması önerilmiştir. İşyerinde bulunanların
göz yanması, boğaz kuruluğu ve kötü hissetme
şeklinde şikayetlerinin ara sıra ortaya çıktığı
anlaşılmıştır.

19. Vaka 2
 (7. Gün) Bir gün önce -1.Kat ofislerine
yerleşen 3 çağrı elemanında aynı
belirtiler ortaya çıkmış, bir gün
müşahade edildikleri acil serviste
işyeri kaynaklı zehirlenme tanısıyla
taburcu edilmişlerdir.
Havalandırmanın temizlik amacıyla
uzun süre çalıştırıldığı öğrenilmiştir..

20. Vaka 2
 (10. Gün) Ortam ölçümleri için
numune alınabilmiştir. Hidrojen sülfür
dahil içerisinde ağır metallerin de
olduğu çok sayıda kimyasal madde
ortamda taranmış, sonuç elde
edilememiştir

21. Vaka 2
 -1. katta 5 farklı noktadan, -2. katta 7 farklı
noktadan VOC analizi (Uçucu Organik
Bileşikler) için XAD ve KARBON tüpleri
kullanılarak, eser elementler için 0,5 µ filtreler
kullanılarak numuneler alınmıştır. Muhtelif
alanlarda elektrokimyasal sensörlü cihaz ile
ortamda H2S aranmıştır. Havalandırma sistemi
açıkken ve kapalıyken olmak üzere 2’şer defa
numune alımı yapılmıştır.
 GC/MS cihazında taraması yapılan organik
maddeler ve sonuçları aşağıdaki tabloda yer
almaktadır.

22. Vaka 2
1,1,1-Trichloroethane
2,2,4-Trimethylpentane
4-Methylheptane
Cyclopentane
n-Butylbenzene
1,1,2,2-Tetrachloroethane
2,2,5-Trimethylhexane
4-Methyloctane
Cyclopentene
Nonane
1,1,2-Trichloroethane
2,2-Dimethylbutane
Acetylene
Decane
n-Propylbenzene
Dibromomethane
o-Xylene
1,2,3-Trimethylbenzene
2,2-Dimethylpropane
Bromochloromethane
Dichloromethane
p-Cymene
1,2,4-Trichlorobenzene
2,3,4-Trimethylpentane
Bromodichloromethane
Dodecane
Pentane
1,4-Dichlorobutane
2-Methyl-2-butene
cis-1,2-Dimethylcyclohexane
Heptane
trans-1,4-Dimethylcyclohexane
1,4-Diethylbenzene
2-methyl-2-Pentene
cis-1,3-Dichloropropene
Hexachlorobutadiene
trans-2-Butene
1-Butene/Isobutene
2-Methylheptane
cis-1,3-Dimethylcyclohexane
Hexane
Civa
Kurşun
Kadmiyum

23. Vaka 2
 Bu arada iki gün önce bina sahibi
tarafından herhangi bir talep söz konusu
olmadığı halde tahliye kuyularının
temizlendiği öğrenilmiştir.
 Etkenin tespit edilememesi önlem almayı
imkansızlaştırmış, olayın bir daha
tekrarlamayacağı yönünde görüş
bildirilememiştir. İşletme, 15.Günden
itibaren binayı boşaltma kararı almıştır.

24. Vaka 2 SONUÇ
 İşyeri kaynaklı, giriş yolu solunum
olan bir etkilenmenin söz konusu
olduğu tartışmasızdır. Bir önceki firma
tarafından bırakılmış olabilecek
kimyasal maddeler taranmış sonuç
elde edilememiştir.

25. Vaka 2 SONUÇ
 Geliştirilen en akla
yakın varsayım tek
yönlü çekiş sağlayan
havalandırmanın
çalıştırılmasıyla
oluşan negatif
basıncın, zemin
mazgalları
üzerinden, tahliye
kuyusundaki
çürüşme gazlarının
bodrum katlara
akmasını sağladığı
olmuştur.

26. Vaka 2 SONUÇ
 Çürüşme gazları
havadan ağır
yapılarıyla
tavandaki
havalandırmaya
ulaşamamış, iç
ortamda
havalandırma
çalıştığı sürece
gittikçe artmıştır

27. TEŞEKKÜR
EDERİM…