Donostiako Arkitektura Eskolan emandako hitzaldirako aurkezpena.

1. Genero ikuspegia HAPO-an
nola txertatu: bi adibide
mvives@projekta.es
@MirenVives

2. Irungo HAPOaren adibidea
Sarrera
Bilboko HAPOaren adibidea
Etxebizitza: Irizpide eta Artikuluak
Espazio Publikoa: Irizpideak
Ekipamenduak: Irizpideak
Mugikortasuna: Irizpideak
Jarduera Ekonomikoak: Irizpideak
Genero ikuspegia HAPO-an
nola txertatu: bi adibide

3. Sarrera
Generoa eta Hirigintza
Hirigintza ez da NEUTROA

4. Sarrera
Generoa eta Hirigintza
Lan produktiboa Lan erreproduktiboa

5. Sarrera
Genero ikuspegitik landutako hirigintza
Lan produktiboaren
beharrak
Lan erreproduktiboaren
beharrak

6. Sarrera
“La indiferencia es la forma más sutil de discriminación.
La negación de la diferencia es una forma de opresión.”
Carlos Hernández Pezzi
Hirigintza ez da NEUTROA

7. Sarrera
Hiri-Antolakuntzarako Plan Orokorra
Informazio, analisi eta diagnostikoa
Aurrerapen dokumentua
Hasierako onespena
Behin-behineko onespena
Behin-betiko onespena
0
1
2
3
4

8. 0
1
2
3
4
Sarrera
Hiri-Antolakuntzarako Plan Orokorra
Informazio, analisi eta diagnostikoa
Aurrerapen dokumentua
Hasierako onespena
Behin-behineko onespena
Behin-betiko onespena
Bilbo
Irun

9. Testuingurua
- Planak hasierako onespena jasoa
(adostasun politiko zabala)
- Burbuja garaiko irizpideekin nola
garatu plan bat krisi garaian
- Udal plangintza bulegotik
konpromezua eta konplizitatea.
- Helburua: dokumentu eraginkorra.
Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasunarekiko
Irungo HAPOaren Diagnostikoa, Ebaluazioa eta
Egokitzapena (2013)
Irun

10. Irun
1
Hurbilketa
- Plangintza dokumentuan hitz
bilaketa eta kontaketa.
- Jarduera ekonomikoetatik kanpo,
gizartearen beharren analisiaren
pisua aztertu.
mujer
ancianos
niños
personas
Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasunarekiko
Irungo HAPOaren Diagnostikoa, Ebaluazioa eta
Egokitzapena (2013)

11. Irun
Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasunarekiko
Irungo HAPOaren Diagnostikoa, Ebaluazioa eta
Egokitzapena (2013)
2
Dokumentuen analisia
HAPOa posible egin duten dokumentuen
azterketaz gain, mugikortasuna,
jasangarritasuna eta generoarekin
zerikusia zutenak ere aztertu genituen.
HAPNaren hasierako onarpena osatu duten aurreko
dokumentuak:
- “Hirigintza arloko informazioa. Memoria” (2008)
- “Diagnostikoa. Memoria” (2008)
- “Plangintzaren aurrerakina. Memoria” (2008)
- “Aurrerapen bat Irunerako”
HAPN berrikusteko prozesutik kanpo daudenak:
- Hiri Mugikortasun Iraunkorrerako Plana (2010)
- Agenda 21- Txingudi: Irungo diagnostikoa eta
Ekintza Plana (2006-2007)
Generoarekin loturiko dokumentuak:
- Emakumeen eta Gizonen arteko II. Berdintasun
Plana 2008-2011.
- Irungo Hiri Debekatuaren Mapa (2011)
- Hiriko Erabileran dagoen Diskriminazioari eta
Generoari buruzko Txostena (2011)
Aztertutako dokumentuak

12. Irun
3
Ondorioa
Generoa IKUSTEZINA da Irungo HAPOan
1- Datua neutroa ez delako
2- Baliorik ez duenez ez du daturik
Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasunarekiko
Irungo HAPOaren Diagnostikoa, Ebaluazioa eta
Egokitzapena (2013)
Izena duen guztia omen da, daturik ez duena ez da.
Hiritartasuna mundu publikoaren arabera
eraiki da, lan ordaindu, ikusgai eta
onartuaren gainean, gizonaren ohiko
esparruan, eta hor dago errotikako arazoa.
Bitartean, mundu pribatua, bestearen
zaintzan oinarritua, tradizionalki
emakumeari dagokiona, hiritartasunetik
kanpo gelditu da, ikustezin, onartu eta
ordaindu gabe.
Zaida Muxí

13. Irun
4
Eta orduan zer?
HMIP-an egiten diren gomendioak
HAPO-an jasotzen diren bezala,
Genero Ikuspuntutik proposatutako
artikuluak “akupuntura” erabiliz txertatu.
Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasunarekiko
Irungo HAPOaren Diagnostikoa, Ebaluazioa eta
Egokitzapena (2013)

14. Irun
Emakumeen eta Gizonen arteko Berdintasunarekiko
Irungo HAPOaren Diagnostikoa, Ebaluazioa eta
Egokitzapena (2013)
Irungo HAPOko artikuluetan egindako aldaketak
2.5.6. Artikulua.- Oinezkoentzako eremuen diseinuaren
inguruko irizpideak
3.1.2. Artikulua.- Eraikuntza aprobetxamendua
kontatzeko irizpideak
3.2.1. Artikulua.- Bizileku erabilerako lursailetan
baimendutako erabilerak ezartzeko erregimen orokorra
3.3.2. Artikulua.- Etxebizitza erabilerarako lokaletan
aplikatu beharrekobizigarritasun baldintzak
3.3.3. Artikulua.- Etxebizitzetan sartzeko erabilera
komuneko espazio eta elementuetan aplika daitezkeen
bizigarritasun baldintzak
3.3.6. Artikulua.- Garaje erabilerarako lokaletan aplika
daitezkeen funtzionaltasun baldintzak
3.3.8. Artikulua.- Trasteleku erabilerarako lokaletan
eska daitezkeen funtzionaltasun baldintzak
3.6. Kapitulua.- Bizileku erabilera ez duten lursailetan
aplika daitezkeen eraikuntza eta erabilera baldintzak
Espazio publikoak (7 puntu)
Etxebizitza (17 puntu)
Ekipamenduak (2 artikulu, 5 puntu)

15. Bilbo
Bilboko HAPOaren Aurrerapenean
Genero Ikuspegia txertatzea
2015
Testuingurua
- HAPOa osatzeko lehiaketako
oinarrien ondorioa.
- Udalaren irizpideak egungo une
ekonomikora egokituta.
- Krisi garaiko irizpideekin pertsonak
helburu dituen plana garatu.

16. Bilbo
Bilboko HAPOaren Aurrerapenean
Genero Ikuspegia txertatzea
2015
Hiru irizpide nagusiak:
1. Jarduera Ekonomikoa:
“Bilbo mundu mailako ekonomi-
erakargune bilakatu”
2. Jasangarritasunaren Logika:
“Bilbon hirigintza jasangarria,
kohesionatua eta parte-hartua”
3. Bizitza Kalitatea:
“Bilbon pertsonentzat bizitza
kalitatea”

17. Bilbo
Bilboko HAPOaren Aurrerapenean
Genero Ikuspegia txertatzea
2015
Garapen Jasangarriaren 3 ardatzak
Bidezkoa izan dadin kontuan hartu
behar ditu ...
- Errenta maila desberdintasunak
- Denboraren erabilera desberdinak
Bizigarria izan dadin izan behar du ...
- Segurua
- Irisgarria
- Hurbila
- Anitza
- Konplexua

18. Bilbo
Bilboko HAPOaren Aurrerapenean
Genero Ikuspegia txertatzea
2015
Irizpideak
Etxebizitza
Jarduera Ekonomikoak
Mugikortasun eta Irisgarritasuna
Espazio Publikoa
Ekipamenduak
Aipagarriena:
Berdintasun Legearen eragina begibistan jarri izana
Bilboko Udaleko zerbitzu juridikoan.

19. Más solas que nunca
La pobreza infantil en familias monomarentales
Etxebizitza
1
Alokairuan etxebizitza edukitzeko
aukera. Alokairuak (babestua bada hobe)
malgutasuna eskaintzen du:
- familia unitate ezberdinentzat
- bizitzako fase ezberdinetan
2
Etxebizitza hutsen zenbaketa.
Mobilizazio programen lehen pauso gisa,
auzoetan dentsitate egokiak lortzeko
bide bihur daiteke.
Irizpideak
Etxebizitza eskuratzeko orduan

20. Etxebizitza
3
Etxebizitza tipologia ezberdinak
eraikitzeko aukera. Erabilera
bateragarriekin malgutasuna eskaintzen
badu kontziliazioan lagun dezake.
4
Etxebizitza zaharren birgaitzean
erraztasunak ematea, irisgarritasun,
isolamendu eta bizigarritasuna
bermatuz.Irudia: Eva Kail, Global Summit of Women
Irizpideak
Etxebizitza eskuratzeko orduan

21. Etxebizitza
1
Espazio amankomunen segurtasuna
bermatu
- Atarietan ezkutalekuak ekidinez.
- Paramentuen gardentasuna
ikusgaitasuna bermatzeko erabiliz.
- Igogailu eta eskailerara sarbide
zuzena ezarriz.
- Garajeetan oinezkoentzat ibilbideak
zehaztuz, argizteria egokiarekin.
Irizpideak
Etxebizitza eraikinen diseinuan

22. Etxebizitza
2
Pertsonen arteko harremanak sustatu
- Kanpo-espazio publiko eta barne-
espazio pribatuen artean,
komunitatea indartzeko tarteko
espazioak sortuz.
- Espazio amankomun zabal eta
argitsuak eraikiz.
Irizpideak
Etxebizitza eraikinen diseinuan

23. Etxebizitza
3
Komunitate-erabilerarako guneak
sortu, haur-kotxe, bizikleta edo
scooterrak gordetzeko atariarekin
lotutako lokalak, adibidez.
Irizpideak
Etxebizitza eraikinen diseinuan

24. Etxebizitza
Segurtasunari dagozkionak
3.3.3. Artikulua.- ETXEBIZITZETAN SARTZEKO ERABILERA
KOMUNEKO ESPAZIO ETA ELEMENTUETAN APLIKA
DAITEZKEEN BIZIGARRITASUN BALDINTZAK
1.- Etxebizitza eraikinetako atarien, eskaileren eta erabilera
komuneko eremuen diseinua, Euskal Autonomi Erkidegoan
indarrean dauden Babes Ofizialeko Etxebizitzen Diseinurako
Ordenantzek, “Eraikinari eskatu beharreko baldintzak” atalean
(edo antzeko tituluan) eta Irisgarritasun Legean xedaturikoaren
arabera definituko da.
2.- Atariak kanpoaldea ikusteko moduan diseinatuko dira,
paramentu gardenak jarrita.
3.- Beheko solairuan, eskailera tranpala eta igogailua atariko
sarreratik ikusteko moduan egokituko dira, eta ez da inolako
zokorik egongo sartzeko atearen eta elementu horien artean.
3.3.6. Artikulua.- GARAJE ERABILERARAKO LOKALETAN
APLIKA DAITEZKEEN FUNTZIONALTASUN BALDINTZAK
1.- Etxebizitza eraikinetako garaje erabilerarako lokalen diseinua,
Euskal Autonomi Erkidegoan indarrean dauden Babes Ofizialeko
Etxebizitzen Diseinurako Ordenantzek, “Garajeei eskatu beharreko
baldintzak” atalean (edo antzeko tituluan) eta Irisgarritasun
Legean xedaturikoaren arabera definituko da.
Artikuluak (Irun)
Etxebizitza eraikinen diseinuan

25. Etxebizitza
Bizilagunentzat lokala beheko solairuan Artikuluak (Irun)
Etxebizitza eraikinen diseinuan
3.2.1. Artikulua.- BIZILEKU ERABILERAKO LURSAILETAN
BAIMENDUTAKO ERABILERAK EZARTZEKO ERREGIMEN
OROKORRA
(...)
6.- Higitzen laguntzeko ibilgailuak gordetzeko lokal hornidura.
Irungo HAPNaren Diagnostikoa, Ebaluazioa eta Egokitzapena
Emakumeen eta Gizonen Berdintasunari dagokionez
dokumentuan oinarrituta, Plan Nagusi honen arabera eraikitako
etxebizitza eraikin berri orok izango du beheko solairuan lokal
bat higitzen laguntzeko ibilgailuak bertan gordetzeko, esate
baterako, haur-kotxeak, erosketak eramateko orgatxoak, aulki
gurpildun motordunak edo antzeko elementuak.
Lokal horretarako hornidura 1,5 m2 izango da etxebizitza
bakoitzeko, eta 12 m2 gutxienez, bertan 2 metro diametroko
zirkulua egiteko moduan eta 1,20 metroko altuerarekin
gutxienez. Ahal izanez gero, beheko solairuan egongo da eta
sarrera zuzena izango du ataritik.

26. Etxebizitza
1
Neutraltasuna
Etxebizitzen diseinuak errealitatea gero
eta gutxiago isladatzen duen hierarkia
erakusten du.
- Erabilera zehatzetarako
prestatutako espazioak ekidin
- Azalera eta ezaugarriak berdindu
- “Logela nagusia”ren kontzeptua
- Bainugela pribatuak
Irizpideak
Etxebizitzen diseinuan
Irudia: Recomanacions per a un habitatge no jeràrquic ni androcèntric, Zaida Muxí

27. Etxebizitza
2
Etxebizitza = lan lekua
Lan ordaindugabea eta ikustezina
erraztu eta duin bihurtu.
- Sukaldea = lan leku
- gutxieneko baldintzak
- lan partekaturako baldintzak
- Sukalde-jangela-egongela:
atsedenerako eskubidea.
Atseden lekua
Lan lekua
Laneko Segurtasun
eta Osasun neurriak
bete beharko ditu
Irizpideak
Etxebizitzen diseinuan

28. Etxebizitza
2
Etxebizitza = lan lekua
- Kanpo-espazio propio eta duina.
- Pasiloei erabilera anitzak.
- Biltegi guneak logeletatik kanpo
ere.
- Komunen diseinua eta
menpekotasuna duten pertsonak
- Zaborren kudeaketa.Irudia: Recomanacions per a un habitatge no jeràrquic ni androcèntric, Zaida Muxí
Irizpideak
Etxebizitzen diseinuan

29. Etxebizitza
Kanpo-espazio bat edukitzeko eskubidea
3.1.2.1. Artikulua.- Espazio konputagarriak
(...)
- 5,00 m2-ko azaleratik gora duten balkoiak, terrazak eta
eguterak, Irungo HAPNaren Diagnostikoa, Ebaluazioa eta
Egokitzapena Emakumeeneta Gizonen Berdintasunari
dagokionez dokumentuan oinarrituta.
3.1.2.2. Artikulua.- Espazio konputaezinak
(...)
- 5,00 m2-ko azalera arteko balkoiak, terrazak eta eguterak.
Eraikuntza berriko etxebizitzei eska dakiekeen gutxienekotzat
hartuko da kanpoko azalera hori, beste arau batzuekiko
kontraesanean egon daitezkeen kasu jakin batzuetan izan ezik,
horiek behar bezala justifikatzen direnean dagokion udal bulego
teknikoaren iritziz.
Artikuluak (Irun)
Etxebizitzen diseinuan

30. Etxebizitza
Kanpo-espazio bat edukitzeko eskubidea
3.1.2.3. Artikulua. Etxebizitzari erants dakizkiokeen kanpo
espazioak.
(...), 5 m2-tik gorako balkoi, terraza edo eguteraren bat duten
etxebizitzetan aukera emango da azalera horren zati bat
etxebizitzari eransteko, baldin eta:
- Gutxienez 5 m2-ko kanpo azalera ziurtatzen bada.
- Orientazio hoberena duen balkoia kanpoko gisa
mantentzen bada, bat baino gehiago baldin badaude.
- Arkitektura tratamendu unitario eta egokia bermatzen
bada jarduten den fatxadetan, 3.4.1. Artikuluaren
“Homogeneotasuna eraikuntzen kanpo tratamenduan”
arabera.
- Eskumena duen udal bulego teknikoaren irizpidearen
arabera aplikatuko da artikulu hau kasu zehatz
bakoitzean.
Artikuluak (Irun)
Etxebizitzen diseinuan

31. Etxebizitza
Sukaldea bereiztu ahal izatea
3.3.2. Artikulua.- ETXEBIZITZA ERABILERARAKO
LOKALETAN APLIKATU BEHARREKO BIZIGARRITASUN
BALDINTZAK
1.- Etxebizitza erabilerarako lokaletan aplikatu beharreko
bizigarritasun baldintzak, Euskal Autonomi Erkidegoan
indarrean dauden B.O.E. Diseinurako Ordenantzek, “Etxebizitzei
eskatu beharreko baldintzak” atalean (edo antzeko tituluan)
finkatutakoak izango dira programa, gutxieneko neurri,
antolakuntza funtzional, argiteria baldintza eta
osasungarritasunari dagokienean. Azalera gorenak ez dira
aplikagarriak.
2.- Logela bat baino gehiagoko etxebizitzetan, pieza bakarra izan
daiteke egongela-jangela-sukaldea, baldin eta, pieza horiek
banaka hartuta, bakoitzak aireztapen eta argiztapen osagarria
baditu kanpotik modu independentean, eta duen banaketagatik,
sukaldea gainerakotik bereiz daitekeela ziurtatzen bada.
Logela bakarreko etxebizitzetan bakarrik onartuko da esparru
bereiztezin bakarra izatea.
Artikuluak (Irun)
Etxebizitzen diseinuan

32. Etxebizitza
Biltegirako bolumen bermatua
3.3.2. Artikulua.- ETXEBIZITZA ERABILERARAKO
LOKALETAN APLIKATU BEHARREKO BIZIGARRITASUN
BALDINTZAK
3.- Banaketa planoetan berariaz aipatuta, biltegi gisa erabiltzeko
espazio bat edo batzuk ziurtatuko dira honako gutxieneko balio
hauekin:
Logela bateko etxebizitza 2 modulu
Bi logelako etxebizitza 3 modulu
Hiru logelako etxebizitza 4 modulu
Modulu batek 0,63 m3-ko bolumena hartzen du (0,5 metroko
aurrealdea, 2,10 metroko altuera eta 0,6 metroko sakonera duen armairu bati
dagokiona). Sakonera 0,35 metrokoa izango da gutxienez eta 0,65
metrokoa gehienez. Modulu 1 gehituko da beste logela
bakoitzeko.
Biltegi gisa erabiltzeko gune horiek sarreran, igarobideetan edo
egoteko lekuetan egongo dira eta zatitu ahal izango dira, modulu
bateko gutxieneko zatiezina betetzen bada.
Artikuluak (Irun)
Etxebizitzen diseinuan

33. Etxebizitza
Sukaldea lan leku egokia
3.3.2. Artikulua.- ETXEBIZITZA ERABILERARAKO LOKALETAN
APLIKATU BEHARREKO BIZIGARRITASUN BALDINTZAK
4.- Sukaldeen banaketari dagokionean BOEen araudian jasotako
zehaztapenez gainera, 1:20 banaketa planoetan berariaz aipatuta,
honako alderdi hauek bermatuko dira:
- 0,25 m3-ko biltegi bolumen zatiezina (0.6x0.6x0.7metrori dagokiona),
0,35 metroko gutxieneko neurriarekin haren erpinetako
edozeinetan neurtua eta 1,40 metroko altueraren azpitik.
- Lan azalera finkoak, honako baldintza hauek beteko dituztenak:
- Gutxieneko guztizko azalera: 0,72 m2 (1,20 metroko
aurrealdeari eta 0,60 metroko hondoari dagokiona)
- Gutxieneko azalera jarraia: 0,36 m2 (0,60 metroko
aurrealdeari eta 0,60 metroko hondoari dagokiona)
- Lan planoaren kota 0,85 m eta 0,95 m artean.
- Gutxieneko altuera librea lan planoaren gainean: 0,50 m.
Artikuluak (Irun)
Etxebizitzen diseinuan
BOEen araudia betetzeak, adibidez, eskegitokiek
etxebizitzako geletako argiztapena oztopatzea
eragozten du.

34. Espazio Publikoa
1
Pertsona hiriaren neurri
Espazio publikoa oinezkoengan
pentsatuta eraikitzeak erabiltzaile
ororen bizitza kalitatearen hobekuntza
dakar.
2
Irisgarritasun minimoak gainditu
Irisgarritasun unibertsala sustatu eta
espazio publikoaren ergonomia hobetu,
estandarrak gaindituz.
Irizpideak

35. Espazio Publikoa
3
Espazio publikoa ekipamenduekin lotu
Tarteko espazioak eraiki erabilpena
hobetu eta zabaltzeko moduan.
4
Natura espazio publikoan
Klima eta metereologi aldagaiak kontuan
hartu diseinatzeko garaian. Naturaren
presentzia hobetu.
Irizpideak

36. Espazio Publikoa
5
Erabilpen anitza sustatu
Espazio publiko berean gauza ezberdinak
gertatzea eragin, adin, jatorri, genero
ezberdinak kontutan hartuz.
6
Segurtasuna eta babesa
Ezinbestekoa da espazio publikoa
segurua izatea trafikoarekiko edo eta
kutsadurarekiko.
Irizpideak

37. Ekipamenduak
1
Erabilpen anitza sustatu
Erabilera bakarrak ekidin. Ordutegiak
zabaldu eta ekipamenduaren baliabideak
optimizatu.
2
Zaintza kontuan hartu
Zaintza eta kontziliazioa
ekipamenduaren erabilpenetan txertatu.
Irizpideak

38. Ekipamenduak
3
Erabilera osagarriak
Adibidez, ekipamenduetako komunak
publiko gisa erabili, sarbidea moldatuz.
4
Espazio publikoarekiko harremana
Tarteko espazioen sortu ekipamenduen
erabilera sustatzeko.
Irizpideak

39. Ekipamenduak
5
Ekipamenduetara ibilbidea erraztu
Ekipamenduetara oinez ibiltzea bultzatu,
ibilbideak aztertuz eta hobetuz
(irisgarritasun, segurtasun,
semaforizazio, argiztapen,... baldintzak)
6
Ikastetxe inguruak hobetu
Oso ordutegi zehatzetan jende asko
biltzen denez, segurtasuna bermatu.
Irizpideak

40. Mugikortasuna
1
Garraio publikoarekiko
Sistema oso eta osatu bat bermatu,
koordinatua, ordutegi zabalarekin,
erosoa eta eraginkorra.
2
Oinezko ibilbideekiko
Auzoek protagonismoa duten hiriak
sortu, hurbilak, dentsitate nahikoa
dutenak. Oinezkoaren neurrira.
Irizpideak

41. Jarduera Ekonomikoak
1
Hiri konplexua
Erabilera eta funtzio bateragarriak
nahasten diren hiria sortzea.
Kontziliazioan eta eguneroko bizitzan
lagunduko duena.
2
Mugikortasun jasangarriarekin lotu
Garraio publikoaren erabilera ahalbidetu
zonalde eta ordutegi ezberdinetan.
Irizpideak

42. Jarduera Ekonomikoak
3
Auzoko ekonomia suspertu
Auzo ekonomiak gizartean eragin
positiboa du. Bizitza kalitatea hobetzen
du. Ekipamenduarekin parekatu.
4
Gune monofuntzionalak ekidin
Funtzioa edozein dela (komertzioa,
industria, teknologi parkea) nahasketa
ezinbestekoa da.
Irizpideak

43. mvives@projekta.es
@MirenVives