Ipar Amerikako kolonien Independentzia Gerra. Frantziako Iraultza. Napoleonen Inperioa eta horren eragina Espainian. Berrezarkuntza. Bolada Iraultzaileak.
Ipar Amerikako kolonien Independentzia Gerra. Frantziako Iraultza. Napoleonen Inperioa eta horren eragina Espainian. Berrezarkuntza. Bolada Iraultzaileak.
Bigarren Mundu Gerra sortzeko kausak (urrunak eta hurbilak), bilakaera militarra eta bake konferentziak, gerraren ondorioak eta Gerra Hotzaren oinarrizko ezaugarriak.
Antzinako Erregimenaren ezaugarri nagusiak: eredu demografiko zaharra, gizarte estamentala, monarkia absolutista, monarkia parlamentaria eta despotismo ilustratua, ekonomia landatarra, Ilustrazioa eta Liberalismoa, euskal foruak, Espainiako Ondorengotza-Gerra eta horren ondorioak dinastia eta administrazio aldaketan.
Bigarren Mundu Gerra sortzeko kausak (urrunak eta hurbilak), bilakaera militarra eta bake konferentziak, gerraren ondorioak eta Gerra Hotzaren oinarrizko ezaugarriak.
Antzinako Erregimenaren ezaugarri nagusiak: eredu demografiko zaharra, gizarte estamentala, monarkia absolutista, monarkia parlamentaria eta despotismo ilustratua, ekonomia landatarra, Ilustrazioa eta Liberalismoa, euskal foruak, Espainiako Ondorengotza-Gerra eta horren ondorioak dinastia eta administrazio aldaketan.
Testu iruzkin bat duzu hemen, "Jauntxoen erregimenaren abolizioa" izenekoa. Pribilegioak ezabatzeko Asanblada Nazionalak egindakoa, Frantzian, iraultzaren garaian.
2. 1751 1762 1775 1786 1789 1793
1799
ENTZIKLOPEDI
A
Hasiera
ROUSSEAU
Giza
eskubideak
Berdintasuna
AEBko
Indepen. Gerra
hasi
AEBko
Konstituzioa
FRANTZIAKO
IRAULTZA hasi
“Gizakiaren eta
Herritarren
Eskubideen
Adierazpena”
NAPOLEONen
estatu-kolpea
Luis XVI.aren
exekuzioa
3. FRANTZIAKO IRAULTZA
KAUSAK
SOZIALAK
-3. estamentua
pribilegioen kontra
IDEOLOGIKOAK
-Ideia ilustratuen
(berdin/askat/botere
banak.) eragina.
EKONOMIKOAK
-Uzta txarrak: goseteak.
-Gastu handiak: gerrak(AEB), Gortea
POLITIKOAK
-Erreforma fiskala: guztiok
zergak ordaindu behar
-“Estatu Orokorrak” bildu.
4. KAUSAKKAUSAK
► SOZIALAKSOZIALAK: Estamentu gizartea. 3. estamentukoak ez daude ados dagoen: Estamentu gizartea. 3. estamentukoak ez daude ados dagoen
desberdintasunarekin, batez ere, burgesak.desberdintasunarekin, batez ere, burgesak.
► IDEOLOGIKOAKIDEOLOGIKOAK: Ideia ilustratuen eraginez -berdintasuna,askatasuna-: Ideia ilustratuen eraginez -berdintasuna,askatasuna-
herritarrek egoera aldatu nahi dute.herritarrek egoera aldatu nahi dute.
► EKONOMIKOAK:EKONOMIKOAK:
Uzta txarrak: honek goseteak ekarriUzta txarrak: honek goseteak ekarri
Gobernuak gastu handiak gerretan (AEBko I.G.)Gobernuak gastu handiak gerretan (AEBko I.G.)
Errege-inak gastu handiak gortean (festak, moda, ...)Errege-inak gastu handiak gortean (festak, moda, ...)
► POLITIKOAK:POLITIKOAK:
Erregeak ERREFORMA FISKALA egin nahi du: zerga gehiago eta guztiokErregeak ERREFORMA FISKALA egin nahi du: zerga gehiago eta guztiok
ordaintzea.ordaintzea.
Estatu Orokorrak (3 estamentuak) bildu zituen, hauen onespena lortzeko.Estatu Orokorrak (3 estamentuak) bildu zituen, hauen onespena lortzeko.
(290 / 270 / 570).(290 / 270 / 570).
3.estamentukoek bozkatzeko modua aldatzea proposatu zuten: pertsona3.estamentukoek bozkatzeko modua aldatzea proposatu zuten: pertsona
bat=boto bat; eta ez lehengoa, estamentu bat=boto batbat=boto bat; eta ez lehengoa, estamentu bat=boto bat..
5. MONARKIAMONARKIA
KONSTITUZIONALAKONSTITUZIONALA
1789-17921789-1792
KONBENTZIOAKONBENTZIOA
ERREPUBLIKA 1792-ERREPUBLIKA 1792-
9494
DIREKTORIOADIREKTORIOA
1794-991794-99
NAPOLEONNAPOLEON
1799-1804/1804-151799-1804/1804-15
BILAKAERA / ALDIAKBILAKAERA / ALDIAK
-“Gizakiaren eta
Hiritarren
eskubideak” idatzi.
-Egalité, Liberté,
Fraternité.
-Konstituzioa 1791
-Absolutismoa ez
-Berdintasuna
ezarri, pribilegioak
ezabatu.
-Erregerik ez.
-Aldi ezberdinak:
girondinoak eta
jakobinoak:
Izualdia.
-Sans culotteak
herritar xeheak
iraultzan.
-Gizonezkoen
sufragio eskubidea.
-Kontsulaldia
-Inperioa
-Ordena berrezarri
-Aginte autoritarioa
-Ideia iraultzaileak
-Frantzia modernizatu
-Ia Europa osoa
konkistatu.
-Europa haren aurka
-Porrot egin zuen:
Waterloo (1815)
-Bost agintari.
-Burges
moderatuak
-Jakobinoak bota.
-Konstituzio
moderatua.
-Errolda-sufragioa.
-Konspirazioak
Frantzia barruan
-Armada frantsesa
munduan zehar
konkista ugari.
-
6. BILAKAERA / ALDIAKBILAKAERA / ALDIAK
1.ESTATU OROKORRAK- IRAULTZAren HASIERA1.ESTATU OROKORRAK- IRAULTZAren HASIERA
17891789
► Erregeak Estatu Orokorrak (3 estam) bildu zituen.Erregeak Estatu Orokorrak (3 estam) bildu zituen.
► Zergak igo nahi. Guztiok, pribilegiatuek ere, ordaindu.Zergak igo nahi. Guztiok, pribilegiatuek ere, ordaindu.
► 3. estamentukoek bozketa-sistema aldatu nahi: pertsona 1=boto3. estamentukoek bozketa-sistema aldatu nahi: pertsona 1=boto
1 (ez lehengoa: estamento 1 = boto 1).1 (ez lehengoa: estamento 1 = boto 1).
► Pribilegiatuek (1.2.) ezetza aldaketari.Pribilegiatuek (1.2.) ezetza aldaketari.
► 3. estamentuko ordezkariek alde egin3. estamentuko ordezkariek alde egin
eta “Asanblada Nazionala” eratu zuten.eta “Asanblada Nazionala” eratu zuten.
► Herritarren matxinada:“Herritarren matxinada:“La BastillaLa Bastilla” .” .
► IRAULTZA hasi zenIRAULTZA hasi zen17891789an,uztaileanan,uztaileanLa Bastillako errege-espetxea
7. ► Batzarra: 3. estamentukoak, noble eta apaiz ilustratuak ere.Batzarra: 3. estamentukoak, noble eta apaiz ilustratuak ere.
► Helburua: Konstituzioa idaztea.Helburua: Konstituzioa idaztea.
► Konstituzioa idatzi bitartean, hainbat lege atera zuten:Konstituzioa idatzi bitartean, hainbat lege atera zuten:
““Gizakiaren eta herritarren eskubideen Aldarrikapena”Gizakiaren eta herritarren eskubideen Aldarrikapena”
► Europar errege absolutistekEuropar errege absolutistek
(Austr, Prus, Errus)(Austr, Prus, Errus), Luis XVI.aren alde,, Luis XVI.aren alde,
Frantzia erasotu, Iraultzaren aurka.Frantzia erasotu, Iraultzaren aurka.
► Armada iraultzaileak kontraArmada iraultzaileak kontra
borrokatzen du: Napoleon.borrokatzen du: Napoleon.
► 1791ean Konstituzioa idatzita,1791ean Konstituzioa idatzita,
absolutismoa ezabatuta.absolutismoa ezabatuta.
Monarkia Konstituzionala.Monarkia Konstituzionala.
2.ASANBLADA NAZIONALA.KONSTITUZIOA2.ASANBLADA NAZIONALA.KONSTITUZIOA 1789-1789-
17911791
8. 33. MONARKIA KONSTITUZIONALA.. MONARKIA KONSTITUZIONALA. 1791-17921791-1792
► Konstituzioa (1791): manarkia + konstituzioa.Konstituzioa (1791): manarkia + konstituzioa.
► Printzipioak:Botere banaketa/Sufragio zentsitarioa.Printzipioak:Botere banaketa/Sufragio zentsitarioa.
► Errege-inak onartu ez. Herritarrek palazioari erasoErrege-inak onartu ez. Herritarrek palazioari eraso
zioten.zioten.
► Ihes egin eta preso hartu zituzten. Kartzelara.Ihes egin eta preso hartu zituzten. Kartzelara.
► ERREPUBLIKAERREPUBLIKA aldarrikatu zuten.aldarrikatu zuten.
► Iraultzaileen artean banaketa:Iraultzaileen artean banaketa:
Girondinoak: moderatuakGirondinoak: moderatuak Olimpia GougesOlimpia Gouges
Jakobinoak :erradikalakJakobinoak :erradikalak
RobespierreRobespierre
Emakumeak
Iraultzan
9. 44.ERREPUBLIKA-KONBENTZIOA.1792-.ERREPUBLIKA-KONBENTZIOA.1792-
17941794►Errepublika ezarri. Monarkiarik ez.Errepublika ezarri. Monarkiarik ez.
►Erregea-ina erahil gilotinan.Erregea-ina erahil gilotinan.
►Bi une desberdin:Bi une desberdin:
Konbentzio girondinoaKonbentzio girondinoa
Konbent. jakobinoaKonbent. jakobinoa IzualdiaIzualdia
►Gizonezkoen sufragio unibertsalaGizonezkoen sufragio unibertsala
►Izualdian gehiegikeriak:pertsonaIzualdian gehiegikeriak:pertsona
ugariugari (10.000)(10.000) gilotinan erailakgilotinan erailak
►Moderatuek Estatu Kolpea emanModeratuek Estatu Kolpea eman
►DirektorioaDirektorioa hasihasi
Luis XVI.aren exekuzioa
Marat Ch. Cordayk erahila
11. 5. DIREKTORIOA.1794-5. DIREKTORIOA.1794-
17991799► Burges moderatuak gobernuan.Burges moderatuak gobernuan.
► Jakobinoak boteretik kanpo:Jakobinoak boteretik kanpo:
Robespierre gilotinara.Robespierre gilotinara.
► Konstituzioa (1795)Konstituzioa (1795)
Errolda-sufragioaErrolda-sufragioa
Gizakiaren eskubideak murriztuGizakiaren eskubideak murriztu
► Gobernu berria: 5 agintariGobernu berria: 5 agintari
► Frantzian oposizioa:konspirazioakFrantzian oposizioa:konspirazioak
► Armada frantsesak konkistak munduanArmada frantsesak konkistak munduan
zehar -Italia, Egipto-.zehar -Italia, Egipto-.
► Napoleonek Estatu Kolpea eman etaNapoleonek Estatu Kolpea eman eta
KontsulatuaKontsulatua ezarri zuen.ezarri zuen.
12. NAPOLEONEN GARAIA 1799-1815NAPOLEONEN GARAIA 1799-1815
1. KONTSULATUA 1799-1804
• Direktorioa desegin zuen
• Hiru kontsul, bera buru. Aginte autoritarioa
• Konstituzio berria.Errepublika iraun
• Errolda-sufragioa
• Herritar guztiak berdinak
• Barne/kanpoko bakea gorde
2.INPERIOA 1804-1815
• Ia Europa osoa kontrol pean hartu zuen
• Oztopoak: Br.Han.;Espainia; Errusia.
• Porrot egin. Agintetik bota zuten, Elbara
• Parisera bueltatu. Porrot militarra(Waterloo)
Napoleon erbestera (1815)
• Absolutismoa berrezarri zen Frantzian.
17. ONDORIOAKONDORIOAK
► Feudalismoa desagertu:Gizon feudalen -noble/apaiz- pribilegioak ezabatu ziren.
► Absolutismoak, nahiz eta 1815ean berrezarri, denbora gutxi iraun zuen.
► Konstituzioak indarrean ezarri ziren herrialde gehienetan
► Norbanakoen eskubideak –iritzi, elkartze, erlijio askatasuna- gehitu
► Sufragio eskubidea –zentsitarioa edo gizonezkoen unibertsala- orokortu zen.
► Monarkia parlamentarioa eta Errepublika gobernu sistemak.
► Eliza eta Estatua banatuta: estatu laikoa.
► Burgesiak gero eta eragin handiagoa, gizarte-klase boteretsua.
► Bizi baldintzak hobetu ziren, hobekuntza sozialak.
► Independentzia-askatasun nahia handitu ziren kolonietan:NAZIONALISMOAK.