Een beschrijving van mijn laatste forumtheaterproject in India (aug/sept 2011).

1. INDIA
Oktober 2011
HEALTH ON STAGE
De 10e Asia Europe Young Volunteers Exchange. De focus was het gebruik van forumtheater om water
gerelateerde problemen bespreekbaar te maken.
Voor mij begon dit project op 1 juli 2011. Het project duurde 6 weken; een week
Na een superhaastige inschrijving, zonder voorbereidende training, 4 weken veldwerk en
enige verwachting, bleek ik samen met 16 een week evalueren. De eerste week stond
andere vrijwilligers te zijn uitgekozen uit een vooral in het teken van het elkaar beter leren
paar honderd aanmeldingen. Wauw. Dit project kennen, intercultureel leren, leren over water-
viel letterlijk op m’n pad. gerelateerde ziektes en forumtheater. We
De verkorte naam van de uitwisseling is hadden een volgepakt programma met sessies
AEYVE en het wordt dit jaar blijkbaar al voor de van 7am tot 10pm. Ontzettend intensief dus.
10e keer georganiseerd. Het gaat uit van de Uiteindelijk werden alle vrijwilligers over
Asia Europe foundation; zij brengen elk jaar drie verschillende locaties verspreid: de
een groep vrijwilligers uit verschillende landen sloppenwijken van Bangalore, dorpen rond de
uit Azië en Europa bijeen, met als doel ‘industrial belt’ van Chennai en de tribes in de
interculturele uitwisseling. De geselecteerde buurt van Mysore. Daar heeft elke groep
groep vrijwilligers werkt in het betreffende land tussen de 8 en 12 forumtheatervoorstellingen
27 deelnemers uit 17 landen
samen met lokale mensen. In ons geval voor de lokale bevolking gemaakt. De groepen
werden wij 17en gekoppeld aan 10 Indiërs. werden zo samengesteld dat er per team 3 Er waren 10 Indiërs, 2
Er wordt elk jaar een thema gekozen Aziaten, 3 Europeanen en 3 Indiërs waren, Nederlanders, 2 Portugezen, een
waaraan de vrijwilligers gaan werken. 2011 waarvan 1 iemand een lokale theaterexpert Griek, iemand uit Letland en
stond in het teken van het gebruik van was, 1 iemand forumtheaterexpert, 1 public uit Estland, een Française, 2
Vietnamezen, 2 Filipinos, een
forumtheater om problemen rondom water- health expert, een lid van een lokale self help
Mongoolse, een Japanner, 2
gerelateerde ziektes te bespreken en group en een coördinator van een lokale
Indonesiërs, 2 Roemenen en een
oplossingen te zoeken. vrijwilligersorganisatie. Nieuw-Zeelandse.
[1]

2. Regenseizoen
September blijkt de maand
te zijn waarin veruit de
meeste regen van het jaar
valt in Karnataka, het
deel van India waar wij
zaten. Nou dat hebben we
geweten: de tweede week
regende het gemiddeld 20
uur per dag! Gelukkig
trok het daarna wat bij.
Straatbeeld
De groep waar ik bij werd ingedeeld, was Mysore. Wij gingen naar landbouw. De leefomgeving van de olifanten is daardoor enorm
de tribes rondom die stad. Als enige groep hadden we het platteland verkleind. Ze komen nu dus regelmatig de akkers van de boeren
als doelgroep. Ik vond het heerlijk om uit de drukke hectische leegeten. Er wordt vooral tabak, katoen en koffie verbouwd in
stinkende stad weg te zijn. Onze accommodatie was in een deze regio. De tribes stonden vrijwel volledig in het teken
klein dorp genaamd Handpost. Ik denk dat er ongeveer 1000 daarvan. Iedereen was ofwel boer of werkte op iemand
mensen woonden. Maar de levendigheid was er niet minder Olifanten, ander’s land. Het leven is er erg primitief; vaak geen
door. India presteert het om zelfs de kleinste dorpen tabak en water elektriciteit, water wordt opgepompt met een
lichtelijk hectisch te maken, met verkeer, winkeltjes, pompen handpomp en als dat niet genoeg is drinkt men
verkopers, koeien en zoveel mensen overal. Maar als we dan rechtstreeks uit het meer waar de olifanten en koeien
op weg gingen naar de tribes veranderde die omgeving. Het ook drinken (zonder te koken!). De huizen zijn klein en laag
was vrij uitgestrekt en vlak, en zooo groen! Ooit is dat hele gebied en er wordt gekookt op houtvuur. De straten zijn vrijwel niet
met bos bedekt geweest, maar dat is nu allemaal gekapt voor verhard. Die spoelen dus weg tijdens het regenseizoen.
Drukke stad
De stad ziet er heel
anders uit: overal
straatverkopers,
rikshaws, paard en
wagens, bussen,
vrachtwagens, koeien,,
fietsers, motorbikes en
voetgangers. Alles loopt
door elkaar tussen het
puin en vuil.
[2]

3. waterbron moeten bewaren, etc. Maar dat is
Forumtheater voorstelling
CHAOS
helemaal niet waar het om gaat in forumtheater
We hebben uiteindelijk 12,5 forumtheater
en bovendien, wie zijn wij om hen de les te
voorstelling gespeeld. 12,5 omdat een van de
lezen hoe het moet? Dit was dus niet het
voorstellingen halverwege onderbroken werd
goede spoor. Als we dieper keken, bleek dat er
door een dronkaard die vond dat we niet het
andere problemen onder zaten. Grofweg zijn er
recht hadden op die tijd te spelen. De overige
drie conflicten die we zijn tegengekomen. De
12 voorstellingen waren gelukkig een groter
eerste gaat over de verhouding tussen ouders
succes.
en kinderen; kinderen leren dingen op school
Het maken van een voorstelling begon er
en willen dat met hun ouders delen. Maar die
mee dat we onderzoek gingen doen in een
houden strak vast aan hun tradities en willen
tribe, ook wel social mapping genoemd.
niet veranderen, zelfs niet als de ideeën van de
Tijdens het social mappen spraken we met
kinderen goede ideeën zijn. Een tweede
zoveel mogelijk bewoners en vroegen naar hen
conflict is er een tussen de lokale bevolking en
ervaringen/problemen met water. Op basis van
de overheid. Omdat de meeste mensen in de
deze interviews bepaalden we de belangrijkste
tribes van de laagste kaste zijn, worden
water gerelateerde conflicten binnen het dorp.
problemen in hun dorp (kapotte watertank of
Die vormden de basis voor de voorstellingen.
elektriciteitskabels bijvoorbeeld) niet opgelost.
Het schrijven van een script en het
De mensen voelen zich minderwaardig en
repeteren van de voorstelling gebeurde
leggen zich er na een klaagpoging bij neer en
meestal in een dag. De dag erna gingen we
zo worden de problemen in hun dorp alleen
meteen met de voorstelling de boer op.
maar groter. Een derde conflict is haast
Voor elk dorp maakten we een nieuwe
hetzelfde en toch tegenovergesteld. Hierin
voorstelling, omdat de thema’s overal anders
ondervinden de dorpsbewoners dezelfde
zijn. De problemen overlapten wel onderling.
problemen maar ondernemen ze helemaal
Het bleek lastig te zijn een onderscheid te
geen actie, ze zijn in de ‘I don’t care &
maken tussen educatief theater en
nothing’s gonna change’ modus beland en
forumtheater. In de eerste tribes kwamen we er
ondernemen dus helemaal geen actie, maar
steeds op dat de mensen hun water moeten
klagen wel tegen bezoekers zoals wij.
koken voor het drinken, hun handen moeten
wassen, de koeienmest niet naast de
Steeds onderbroken
Tijdens de voorstellingen
was het aan de orde van de
dag dat we werden
onderbroken door geiten,
koeien en schapen die
dwars over de speelvloer
liepen en vervolgens onze
attributen onder piesten.
Of anders gewoon
motorrijders, dronken
mannen of kinderen over ‘t
toneel.
[3]

4. waterleidingen en watertanks,
Forest tribes
LACHEN
elektriciteitskabels, een schooltje, een
Een tribe is niet zomaar een dorp. Ze zien
ziekenhuisje. Maar het allergrootste probleem
er vaak hetzelfde uit als een dorp en er wonen
is dat deze voorzieningen niet worden
evenveel mensen. Maar er is een groot
onderhouden door de lokale overheden. Vaak
verschil. In tribes wonen mensen die
hebben de mensen meerdere dagen geen
oorspronkelijk uit het bos komen. In sommige
elektriciteit, waardoor de watertanks niet
tribes wonen de bewoners al 60 jaar in een
werken. Of de watertanks zijn sowieso al
dorp, terwijl anderen pas vijf jaar geleden uit
maanden stuk. De putten staan veelal droog.
het bos naar het dorp zijn gekomen.
Water wordt dus vaak gehaald uit het meer.
Van oorsprong zijn het dus allemaal
Zoals ik hierboven al schreef zijn de tribes van
natuurmensen, bosbewoners. Maar de
een lage kaste waardoor ze weinig hulp krijgen
overheid wilde ze weg hebben, omdat ze ofwel
en er ook niet om durven vragen.
het gebied wilden ontbossen voor landbouw,
De tribebewoners hebben meestal nog
ofwel een natuurreservaat van het bos wilden
hun oorspronkelijke geloof: het geloof in de
maken. De tribes werden als het ware uit het
natuurgoden. Op de foto hieronder zie je een
bos gelokt met mooie verhalen. “We willen dat
heilige boom. Je mag er alleen dichterbij
jullie een zelfde toegang tot luxe hebben als de
komen op blote voeten, met schoenen aan
mede landgenoten. Dus we bouwen een mooi
beledig je de goden. De mensen offeren hier
dorp voor jullie, met echte stenen huizen, jullie
elke dag eten voor de goden en bidden er met
krijgen ieder een eigen stuk land, iedereen
z’n allen. Ook water is een zeer belangrijke
krijgt gemakkelijk toegang tot water zodat jullie
god. Mensen vertrouwen volledig op de kracht
niet meer ver hoeven te lopen, etc.” Soms
van water. Het is dus ook onmogelijk dat je er
duurde het jaren voordat de bostribes overstag
ziek van kan worden. Alles uit de natuur wordt
gingen en naar het dorp verhuisden. Zodoende
gebruikt in de dorpen en als ze op de een of
zit er een groot verschil tussen het aantal jaren
andere manier nog in het bos weten te komen
dat de tribes in de dorpen wonen.
zonder dat de overheid het merkt, verzamelen
De praktijk blijkt nu echter iets anders te
ze er alles voor hun levensonderhoud: honing,
zijn dan beloofd. Er is in eerste instantie
medicijnen, poeder van mos voor verf, groente,
inderdaad voor iedereen een dorp met
fruit, dieren. Veel zeggen dat ze het liefst weer
voorzieningen gebouwd; stenen huizen,
terug naar het bos gaan.
Vrolijke gezichten
Soms leek het wel hoe
armer de tribe was, hoe
vrolijker de
kindergezichten. Ik heb
zelden zulke prachtige
stralende ogen en
glimlachen gezien!
Aangekomen in een dorp
werd ik meestal meeteen
omsingeld door hordes
kinderen, die mijn hand
niet meer loslieten tot ik
weer wegging.
[4]

5. Tijd is relatief
Al na een week hadden we
een standaardgrap als we
vroegen hoe lang iets zou
duren. “Hoe lang is het,
Krishna? 2 uur?”, terwijl
we vier vingers in de
lucht staken. “Of is het
3 uur?” (zes vingers in
de lucht). Krishna kon er
gelukkig hard om lachen.
Vrije tijd
In deze zes weken heel hard werken hadden we gelukkig ook nog Maar helaas... we mochten het park niet in omdat het regenseizoen
wat vrije dagen. Van uitrusten kwam het dan niet, want die dagen was. Weer op naar huis dus :-)
trokken we eropuit om andere delen van het land te zien. Al in de De tweede missie was een prachtige waterval. Die was wel ver,
eerste week had een van onze Indiase groepsgenoten, Krishna, dus we moesten om 6 am klaarstaan om met de bus te
een strak plan voor de invulling van onze vrije dagen. Maar gaan. De bus kwam helaas pas om 9 uur... Gelukkig
India zou natuurlijk India niet zijn als alles niet helemaal Twaalf uur hebben we de waterval alsnog gehaald (zie boven) en
(helmaal niet) volgens plan zou gaan, terwijl onze Krishna was het het wachten en alle uren opgepropt meer dan
hobbelen in een
deed of er niets aan de hand was. waard. Door het regenseizoen kwamen er
Onze eerste missie was olifanten rijden in een
bus overweldigende hoeveelheden water naar beneden. En
beschermd bos, niet zo heel ver van Handpost. Helaas ging er ondanks dat er overal bordjes stonden dat het strikt
wat mis met de busverbindingen waardoor we steeds op de verboden was in de rivier of waterval te zwemmen, deed
verkeerde plek belandden. Na uiteindelijk 7 uur hobbelen in iedereen het toch, waardoor wij een heerlijke natuurdouche/massage
verschillende bussen, kwamen we op de plaats van bestemming aan. konden nemen.
Kokosnoten
Ik heb nog nooit zoveel
kokosnoten gegeten en
gedronken! In ieder dorp
kregen we ze aangeboden.
Nu zijn we echte experts:
jong is gezond maar niet
zo lekker, oud is
heerlijk maar te vet,
middeloud heeft zoet sap
en lekker klef vlees :-)
[5]

6. Dat lukte natuurlijk niet altijd :-) Ik moet eerlijk
Mysore Malige
CREATIVITEIT
bekennen dat ik halverwege het project serieus
Mysore Malige, de naam van mijn team.
heb overwogen om naar huis te gaan. Maar
Het betekent ‘de jasmijn van Mysore’. We
dat heb ik goddank niet gedaan. Want er was
waren met z’n tienen, waarvan er vier uit India
een breekpunt.
kwamen. Verder hadden we iemand uit
Ik heb mijn leiderschap neergelegd en het
Vietnam, Griekenland, Indonesië, de Filipijnen,
hele team de verantwoordelijkheid gegeven. Ik
Letland en natuurlijk ikzelf uit Nederland.
heb mijn verwachtingen enorm bijgesteld. En
Op het eerste gezicht hadden we een
het allerbelangrijkste, ik heb mezelf elke dag
dreamteam. Iedereen wilde naar Mysore bleek
toegesproken ‘Heb geduld, geduld, geduld!’.
bij de indeling van de teams, en wij waren de
Dat heeft mij enorm geholpen. De laatste drie
gelukkige tien die ook daadwerkelijk mochten
weken van het project werden steeds leuker,
gaan. Bovendien hadden we geen ‘lastposten’
we hadden veel meer lol met elkaar, we
in het team en leek iedereen vanaf het begin
draaiden in een paar uurtjes een script in
op elkaar gesteld te zijn.
elkaar (terwijl ons dat eerst meerdere dagen
Helaas was het niet allemaal rozengeur en
kostte) en we werden steeds meer een groep.
maneschijn. Al gauw bleek dat communicatie
Ik heb heel lang getwijfeld of ik niet enorm mijn
in het team heel moeilijk ging. De vier Indiërs
tijd aan het verdoen was in India. Ik was
spraken geen tot beperkt Engels, wat tot
gekomen om over forumtheater te leren, maar
vreselijk veel miscommunicaties leidde. Een
ik bleek zelf de expert te zijn en bovendien
deel va hen bleek er alleen om het geld te zijn
kostte de communicatie me meer energie dan
en had geen motivatie voor het project. De
het me gaf. Maar nu terugkijkend ben ik heel
Aziaten waren niet gewend het voortouw te
dankbaar voor deze ervaring. Ik heb zoveel
nemen in gesprekken en discussies en hielden
geleerd over interculturele communicatie, over
zich enorm op de achtergrond. En de
mijn eigen valkuilen en hoe daar mee om te
Europeanen hadden constant het hoogste
gaan. En bovenal, ik heb gezien hoe snel je 27
woord. Niet geheel gebalanceerd dus. Ik was
mensen uit 17 landen in je hart kan sluiten en
aangewezen tot leider van het team en had
er zo’n warm gevoel bij kunt hebben.
mijn handen vol aan het activeren van mensen,
Al met al dus... geen spijt!
het zorgen dat iedereen elkaar begreep en aan
het binnenhouden van mijn eigen frustraties.
Maskers maken
Iedereen in het team heeft
een eigen masker gemaakt.
Dat was nog best wel
spannend: 45 minuten onder
een gipslaag liggen met
alleen je neusgaten om
door te ademen. Maar het
resultaat mag er zijn. Al
vonden de vliegen de gele
verf van mijn masker ook
heel interessant. Die heb
ik dus allemaal mee naar
NL genomen...
[6]

7. Heiligheden of viezigheden?
Iets wat veel hindoeisten
doen, is elke ochtend een
rangoli tekenen voor hun
huis met krijt. Zo vraag
je om zegening en
bescherming. Wat daar in
festivaltijd nog bijkomt,
is een verse koeienvijg
met allerlei bloemtejes.
Heiligheden
Het land is vol met heiligheden. Er leven drie belangrijke religies dat ik een rode stip tussen mijn ogen kreeg, twee gele strepen over mijn
nauw met elkaar samen: de hindoeïsten, de moslims en de christenen. slapen, een slokje heilig water en een bloemenkrans in mijn haar.
Waar je ook loopt, je ziet overal tempels, moskeeën en kerken. Ook Wij waren er ten tijde van het Ganesha festival. Dat wordt
zijn er drie plaatsten in India aangewezen als toevluchtsoord gedurende een maand op verschillende plekken op
voor Tibetaanse monniken die niet meer in Tibet kunnen verschillende dagen gevierd. Zo kon het dat we
leven. Een van die plekken was vlak bij ons. Vooral de Ganesha, regelmatig onverwachts met onze neus in een
hindoeïstische tempels waren voor mij iets compleet koeienvlaai en dansende processie vielen en mee moesten doen. Zo’n
nieuws. Zoiets weelderigs had ik nog nooit gezien! Het luidsprekers processie bestaat uit een tractor die compleet is
schijnt dat er binnen het hindoeïsme duizenden verschillende versierd met bloemetjes, behangen is met schallende
goden zijn. Zoveel mogelijk daarvan proberen ze af te beelden luidsprekers en een beeld van de heilige Ganesha vervoert.
in de tempels, al staat een tempel meestal in het teken van maar Daaromheen dansen de mannen en jongens, terwijl ze elkaar
een god. In een tempel kom je om te offeren. Je geeft eten, bloemen, bestrooien met bloemenpoeder. Iedereen die wil kan bij de tractor zijn
geld. En in ruil daarvoor wordt je gezegend, want in mijn geval inhield of haar zegening ontvangen.
Dag India
Wie had dat gedacht; in
maart zei ik nog ‘Ik wil
nooit naar India!’, in
augustus zag ik er
vreselijk tegenop, in
september heb ik het
regelmatig verafschuwd,
en in oktober kijk ik er
met een weemoedig gevoel
naar terug. Wie weet ga
ik er nog wel eens heen..
[7]