Filipo II eta Helenismoaren Hasiera Hodei Alcantara Amaia Rotaeche Axel Arruti Alvaro Ariza Historiako Gradua UPV/EHU

1. Egileak:
Hodei Alcantara.
Amaia Rotaeche.
Axel Arruti.
Alvaro Ariza.

2. 1. Testuinguru historikoa.
1.1. Grezia.
1.2. Mazedonia Filippo aurretik.
2. Filippo IIa.
2.1. Gobernua. - Politikoak
2.2. Erreformak.
- Militarrak.
3. Gerra.
3.1. Garapena.
3.2. Ondorioak.
4. Ondorioak.
4.1. Alejandro Handia.
4.2. Garai helenistikoaren hasiera.
5. Bibliografia.
AURKIBIDEA

3. Gerra amaigabeak:
1. Atenas- Esparta (440- 404) Notio, Arginusas (406) eta Helesponto (404).
2. Esparta- Pertzia (400- 394) Cidno.
3. Esparta- Beosiar Liga (378- 369) Leuctra.
4. Tesalia eta Beosiar Liga- Atenas, Esparta eta Matinea (362) Matinea.
Arrazoiak:
Greziaren nagusitasunagatikoa leia, Egeo eta Itsaso Beltzeko koloniak, pertsiarren eragina, etsai komun baten
galera…etab.
Ondorioak:
Inperio atenastarraren desegitea.
Espartaren eredua apurtu.
Espartak bere nagusitasuna galdu,
Tebas bere nagusitasuna galdu egiten du eta hiri estatuen arteko gorrotoa eta mesfidantza areagotu.
TESTUINGURUA: GREZIA

4. Beste ondorio batzuk artean eta arkitekturan:
Hiri gotortuen ugaritzea: Matinea edo Megara.
Harresi altuago eta lodiagoak.
Garaipen militar eta atletikoak irudikatzeko eskultura eta erliebe propagandistakoen ugaritzea santutegietan (Delfos edo
Olimpian).
Eirene eta Plutoren eskultura (bakearen alde).
Nekropoli ikaragarri aberatsen sorrera: Halikarnasoko mausoleoa (Mausolok).
Cnido- ko Afroditaren eskultura.
Atenasko akropolia.
V.mendeko dramaturgoen obren antzezlanen ugaritzea (Eskilo, Sofokles eta Euripides)
Dramaturgo berriak: Astidamo edo Neoptolomeo bezala.

5. Ekonomia: Nekazal lur aberatsak ziren eta askotan atenastarrekin, nahiz mugaldeko herriekin borrokatzen ziren
kostaldeko hiriengatik .
Politika: Gobernu sistema ez oso zentralizatua (bi parte):
Argeada dinastiako erregearen archea (Behe Mazedonia eta Migdonia).
Goi Mazedoniako herriak bakoitza bere errege independentearekin.
Lei dinastiko oso ugaria bi fakzioen artean eta baita ere hauen barruan.
Erregearen helburuak: egonkortasun dinastikoa ziurtatzea, Goi Mazedoniako menpeko dinastiak kontrolatzea eta azkenik
erreinuaren mugak defendatzea.
TESTUINGURUA: MAZEDONIA (V.MENDEAN)

7. Tebaseko hiria bere loraldian Mazedoniari garaitu eta zenbait bahitu hartu zituen, hauetatik bat Filipo bera.
Tebas bahiturik egondako epean, militarki eta politikoki ezagutza askoz jabetuz eta eskola ezin hobea bihurtu
,gainera Greziar lagun asko egin.
K.a.364.an Mazedoniara bueltatu, ondoren Mazedoniako erregea tribu inbaditzaile baten kontra hil eta Filipo
bere lekua hartu k.a.355.an.
FILIPO II

8. Honek tronua hartzean, krisi egoerari buelta emateko ordena ezartzeko neurriak:
Barruko ordena lortzeko, tronua mehatxatzen zioten guztiekin akabatu.
Kanpoko ordena lortzeko, Ilirioen inbasioa bukatu militarki eta ondoren opariekin erosi.
Hori lortuta, kohesioa eta kanpo erlazio finkoak lortzeko neurriak ezarri
.
Kohesioa lortzeko, ezkontza diplomatikoez baliatu Tesalia, Iliria eta Epiroko lurraldeekin.
Kanpo erlazio finkoak lortzeko, bahituta egondako epean egindako Greziar lagunez baliatu, hauei opariak
emanez. Horrela, bere irudia Grezian hobetuz.
ERREFORMAK I

9. ERREFORMAK II
Mazedonia posizio on batean ezarrita, erreforma politiko eta militarrei ekin zien:
Politikoak:
Pertsiako sisteman oinarrituz, guztiak etekin handiagoak ateraz erregearen borondatea eginez, hau hil baino. Erregearen
zerbitzura daudenei opariak eta konkistatutako lurren zati bat emanez. Horrela monarkia sendotzen zen eta guztiak
erregearen borondatea egingo zuten.
Militarrak:
Ejertzito ahul eta aristokratiko batetik, ejertzito entrenatu, prestatu eta handi bateraino bat izatera pasatu zen.
Horretarako, falangearen erreforma egin, koraza gutxiko soldadu arinagoak egin eta arma berri batekin, 5m-ko lantza edo
“sarissa”, trebetasunarekin arma bortitza zena.
Baita, segurtatu zen bere soldaduak entrenamendu bikainena eta kondizio guztietan izatea.
Ejertzitoan meritokrazia bat ezarri zuen, soldaduak beren gaitasunengatik sozialki hobetuz eta ez beren jaiotzarengatik.
Zalditeria erreformatu zuen, erregearen guardia pertsonala zen talde aristokratiko bat sortuz eta zalditeri arineko beste unitate
bat osatuz infanteriari laguntzeko.
Bestetik, injenieruen talde bat osatu zuen setioetan eta bere ejerziotari laguntzeko arma suntsigarriak egiten zituena.

10. AURREKARIAK:
·Mazedoniaren abantaila militarra:
Armada ongi adiestratua eta eraginkorra.
Egeo itsasora irteera erraza.
Buru militar bakarra.
Inguruko lurraldeekin harreman onak.
Mazedonia Egeoko indar berria bihurtu, inguruko herriak zatituak eta desestabilizatuak.
Hasieran Atenas eta Traziarekin borrokak Egeo iparraldea kontrolatzeko.
K.a 356an Alejandroren jaiotza.
Urte berean Focidak Delfoseko santutgia inbaditu eta istiluak hasi.
Tesaliako herri batzuek Atenas, Esparta eta Tebasen laguntza.
Beste batzuek Mazedoniarena.
Hiru urteren buruan Tesaliako tentsio hauek Grezia osora zabaldu eta gerra sakratu bat hasi.
FILIPO ETA GREZIAREN ARTEKO GERRA:

11. Biak greziako politikari eta hizlari garrantzitsuak.
Demostenes: Filiporen aurkako jarrera. Honek suposatzen zuen mehatxuaz konturatu zen lehenetakoa eta hau
publikoki adierazi.
Fipipo da gure etsaia eta Atenasek bere esku dagoen guztia egin behar du bera gelditzeko!
Esquines: Filiporen aldeko jarrera.
DEMOSTENES VS ESQUINES:

13. Filipo k.a 352an Delfoseko santutegi internazionala eskuratzen saiatu.
Horretarako hegoalderantz termopiletatik desplazatzen saiatu baino Atenas eta Espartar aliantzak atzerantz
egitea eragin.
Sarbide berria eubea ko irlan ezartzea pentsatu, Grezia erdialdetik eta Atenastik oso hurbil baitzegoen.
Haurrekoaz gain filiporen tropak itsaso beltzerantz habiatu, Atenasen ale iturri nagusia.
Aldi berean bake ituna eskaini Atenasi, Demostenesen plan guztiak zapuztuz.
Atenasek Bizantzioko hiriaren aliantza bilatu. Filipok honen aurrean hiria setiatu, Atenas eta Mazedonia
ofizialki gerran.
GERRA

14. Bizantziokoaren ondoren Filipo hegoalderantz egiten hasi Atenaseko arazoa konpontzeko.
Bidean hainbat hiri zapaldu ondoren Tebas konkistatu eta baldintza bat jarri: “Podéis uniros a mí y
apoderaros conmigo de los saqueos de la guerra o podéis ser quienes sufran los estragos de la
guerra”.
Demostenesek ere Tebasera bidaiatu zuen. Tebasek erabaki beharra zuen eta Atenasen alde egitea hautatu.
“Demóstenes atizó las llamas del coraje tebano e imflamó su ejemplar ambición y oscureció toda otra
consideración, de modo que echando a los vientos su miedo y sus mentes racionales[..] se vieron arrastrados
por sus palabras a seguir la carrera del honor”.
Kontestu honetan Queroneako gudu erabakiorra ospatuko zen.
TEBASKO HIRIAREN BIDEGURUTZEA:
FILIPO ALA ATENAS

15. Pertsonaia nagusiak:
Mazedoniar aldetik, Filipo (infanteriaren burua) eta Alejandro (zalditeriaren burua).
Tebastar aldetik, “amantes del batallon” 300 gizon indartsuenak, sekula garaitugabekoak.
-Atenastar aldetik, Demostenes.
Aztarnak:
254 eskeleto elkarren ondoan, amantes del batallonekoak seguraski.
10000 baja egon zirela uste da Atenastarren artean baino ez dago frogaturik.
Mazedoniar gorpuak erreak izan ziren eta hauen hezurrak pilatuak
eta estaliak izan ziren 7m altuko eta 70m zabalerako tontortxo bat
sortuz.
Mazedoniar eremuan queroneako lehoia ezarri zen.
QUERONEAKO GUDUA, K.A 338.
MAZEDONIAK IZUGARRIZKO SARRASKIA

16. Lehen fasea: gerraldiak sortutako txikizioak konpontzea.
Filipori Atenas zein beste hiriak eta hauen armadak egoera honean egotea interesatzen zitzaion.
Horretarako batasun bat bilatu eta Greziako hiri guztiak liga batean bildu, Korintoko liga.
“Juro acatar la paz y no romper el acuerdo con Filipo ni tomar las armas contra ninguno de los que prestan este
juramento[...] ni derrocaré el reino de Filipo o de sus descendientes”.
Bigarren fasea: Greziaren etsai zaharra zen Pertsiar inperioa erasotzea, liga honen helburu nagusia.
Pertsiar inperioa garai honetan garai latzean murgildua zebilen. Bertako erregea erailia izan zen eta
ondorengotzarako liskarrak zeuden.
Greziar hiri guztiak bertara espedizio bat bidaltzearen alde agertu ziren, Esparta izan ezik.
BATAILAREN ONDORENGO ALDIA,
FILIPOREN ASMO HANDIAK

17. k.a 336an gizon batek Filipo hil zuen eta Atenasek ekintza hau txalotu zuen liga barnean tentsioak sortuz.
Korintoko liga zatitzen hasi eta Tebas, Ambracia, Tesalia, Arcadia edo Etolia ko hirien aldetik matxinadak
gertatu.
Guzti honen atzean noski Demostenes zegoen ( queroneako batailatik ihes egin zuena) baina aurkari batzuk ere
izan zituen, Focionek adibidez.
“Imprudente, ¿qué es lo que impele a irritar a un varón fiero e indomable, y que aspira a semejante gloria?[...] ¿ O quieres,
teniendo tan cerca semejante incendio, arrojar en él la ciudad?”
Focionek aipatzen zuen gizon hura Alejandro zen noski bere aitaren ondorengotza jaso zuena eta bere aitak
lortutako guztia suntzitzaren aurrean aurkitzen zena.
FILIPO II.AREN HILKETA ETA ONDORENGO
URTE LIZKARTSUAK

18. ALEJANDRO HANDIA.
Jaiotza eta heziketa.
Alejandro IIIa, Pella K.a. 356 – Babilonia K.a. 323
Txikitatik heziketa militarra, heziketa intelektuala
ARISTOTELES.
16 urterekin lehenengo bataila zuzendu.
Tronua K.a. 336an.
Kanpaina mlitarrak.
Asia Txikian.
Gránicoko guda K.a. 334an.
Sirian Issoseko guda K.a. 333an.
Fenizian Asedio de Tiroko guda K.a. 332an.
Egipto eta Mesopotamian Gaugamelako guda K.a. 331ean.
Inperio Pertsiarraren hiriburuak, Susa 331ean eta Persepolis
K.a. 330an.
Ekialdean.
Partia.
Aria.
Drangiana.
Aracosia.
Bactriana.
Sogdiana.
Indiaren konkista.
K.a. 327-325.
Indiaren mendebaldea bakarrik konkistatu zuen.

19. Pertsiaren eta Greziaren batasuna.
Sintesi Kulturala.
K.a. 324.
Pertsiar soldaduak Greziar tropetan.
“Ekialdearen eta Mendebaldearen arteko ezkontza”
Susa.
Ezkontzak, Greziar emakume eta pertsiar soldaduen artean.
Alejandro Handia ekialdeko bi printzesekin ezkondu.
Antolaketa berri bat.
Monetaren batasuna.
Merkataritza sistema konplexua.
Azpiegituren eraikuntza, garraio bideak eta ureztatze sistemak.
Batasun kulturala, Grekera pertsiarren
hizkuntzaren gainetik.
70 hiri berrien sorrera, guztiak
ALEJANDRIA goitizena.
Heriotza.
K.a. 323an. 33 urte.
Malariak jota.
Inperioa amaitu gabe utzi.
Ondorengotzarako liskar ugari.
Erreinu helenistikoen sorrera.
Alejandroren ideiak bizirik mantendu.
ALEJANDRO HANDIA

20. «Si espero perderé la energía de la juventud»
Alejandro Handiak Aristotelesi, honek esan zionean gazteegia zela, bataila
bat gidatzeko.
“Sus antepasados vinieron a Macedonia y al resto de Grecia y nos
hicieron gran daño, aunque no le habíamos agredido. Me han
designado líder de los griegos, y el deseo de castigar a los persas lo
he tomado de usted.”
Alejandro Handiak pertsiarrak konkistatu aurretik.
“Me estoy muriendo con el auxilio de demasiados doctores.”
Bere heriotzaren azken uneetan.

21. MUNDU HELENSITIKOAREN HASIERA.
Alejandro Handiaren heriotza K.a. 323- Kleopatraren heriotza K.a. 31.
Lurralde zabala.
Mesopotamiatik Punjabera.
Egipto hegoaldetik gaur egungo Afganistaneraino.
Sistema-militar, -politiko, -ekonomiko eta –kultural berri bat.
Ezaugarriak.
Monarkia militarra, izaera absolutista.
Erregea = Estatua.
Erregearen agindua GUZTIAK bete
behar zituzten.
Magistratuek eragina galdu.
Hiritarrek askatasuna galdu.
Erregearen boterea jainkoarekin lotu.
Jainkotutako erregeari, hil osteko kultua.
Dinastia ezberdinak bateratuta mantendu.
Probintziak erregeak aukeratutako
strategós kontrolatu.
Botere Militarra.
Botere Zibila.

22. J. FERNÁNDEZ NIETO, Grecia- Grecia en la primera mitad del s. IV, Móstoles
(Madrid), Akal, 1989.
J. FERNÁNDEZ NIETO, Grecia-La guerra del Peloponeso, Móstoles (Madrid), Akal,
1989.
MICHAEL SCOTT, Un Siglo Decisivo- Del Declive de Atenas al Auge de Alejandro
Magno, Barcelona (España), Ediciones B, 2010.
A. PIÑERO, Grecia- La civilización helenística, Móstoles (Madrid), Akal, 1989.
M.A. RABANAL, Grecia- Alejandro Magno y sus sucesores, Móstoles
(Madrid), Akal, 1989.
J. FERNÁNDEZ NIETO, Grecia- Las Condiciones de las Polis en el S. IV y
su Reflejo en los Pensadores Griegos, Móstoles (Madrid), Akal, 1989.
BIBLIOGRAFIA