Educación na Roma antiga. Introdución, diferentes etapas do ensino. Imaxes procedentes da Galería de Chiron ou propias.

1. A EDUCACIÓN NA ROMA ANTIGA
DO NACEMENTO Á IDADE ADULTA
Roman sarcophagus relief of M. Cornelius Statius depicting stages in a boy's life, second century, Musée du Louvre, Paris. Imaxe de Sebastiá Giralt.
Álvaro P. Vilariño
v.1.1 (abril 2010)

3. ÍNDICE
Introducción
Dies lustricus
Primeira infancia (0-7)
Segunda infancia (7-12)
Adolescencia (12-16)
A toga virilis (17)

5. Introducción
Estela funeraria. Familia romana. Museo Lugo. Imaxe propia.

6. Introducción
Fam ilia: núcleo da so cie da de
romana.
Estela funeraria. Familia romana. Museo Lugo. Imaxe propia.

7. Introducción
Fam ilia: núcleo da so cie da de
romana.
Proxenitores:
responsables da educación dos fillos
respecto ó mos maiorum
Estela funeraria. Familia romana. Museo Lugo. Imaxe propia.

8. Introducción
Fam ilia: núcleo da so cie da de
romana.
Proxenitores:
responsables da educación dos fillos
respecto ó mos maiorum
Proceso educativo:
Período:
C o m e z o : a c e pta c i ó n d o fi l l o p o l o
paterfamilias > tollere liberos
Final: cerimonia da toga virilis.
As fillas > edad adulta ó casar.
Estela funeraria. Familia romana. Museo Lugo. Imaxe propia.

10. Dies lustricus

11. Dies lustricus
Lustrare, bulla
9º día nenos/8º día nenas

12. Dies lustricus
Lustrare, bulla
9º día nenos/8º día nenas
Tria nomina
Prae n o m e n (nome
individual)

13. Dies lustricus
Lustrare, bulla
9º día nenos/8º día nenas
Tria nomina
Prae n o m e n (nome
individual)
Nomen (distintivo da gens,
le va d o co n o r g u l lo,
c o m p o r ta m e n t o s
estereotipados)

14. Dies lustricus
Lustrare, bulla
9º día nenos/8º día nenas
Tria nomina
Prae n o m e n (nome
individual)
Nomen (distintivo da gens,
le va d o co n o r g u l lo,
c o m p o r ta m e n t o s
estereotipados)
Cognomen (particularidade
física ou moral, profesión,
lugar de orixe...)

15. Dies lustricus
Lustrare, bulla
9º día nenos/8º día nenas
Tria nomina
Prae n o m e n (nome
individual)
Nomen (distintivo da gens,
le va d o co n o r g u l lo,
c o m p o r ta m e n t o s
estereotipados)
Cognomen (particularidade
física ou moral, profesión,
lugar de orixe...)
As nenas:
nomen en xénero
fe m i n i n o + o r d i n a l o u
adxectivo.

16. Dies lustricus
Lustrare, bulla
9º día nenos/8º día nenas
Tria nomina
Prae n o m e n (nome
individual)
Nomen (distintivo da gens,
le va d o co n o r g u l lo,
c o m p o r ta m e n t o s
estereotipados)
Cognomen (particularidade
física ou moral, profesión,
lugar de orixe...)
As nenas:
nomen en xénero
fe m i n i n o + o r d i n a l o u
adxectivo.
*Adnomen: sobrenome. Non
se transmite de pais a fillos.
Distinción persoal e exclusiva.

17. Dies lustricus
Lustrare, bulla
9º día nenos/8º día nenas
Tria nomina
Prae n o m e n (nome
individual)
Nomen (distintivo da gens,
le va d o co n o r g u l lo,
c o m p o r ta m e n t o s
estereotipados)
Cognomen (particularidade
física ou moral, profesión,
lugar de orixe...)
As nenas:
nomen en xénero
fe m i n i n o + o r d i n a l o u
adxectivo.
*Adnomen: sobrenome. Non
se transmite de pais a fillos.
Distinción persoal e exclusiva.

18. Dies lustricus
Lustrare, bulla
9º día nenos/8º día nenas
Tria nomina
Prae n o m e n (nome
individual)
Nomen (distintivo da gens,
le va d o co n o r g u l lo,
c o m p o r ta m e n t o s
estereotipados)
Cognomen (particularidade
física ou moral, profesión,
lugar de orixe...)
As nenas:
nomen en xénero
fe m i n i n o + o r d i n a l o u
adxectivo.
Detalle dun sarcófago de militar romano. s. II d.C. Roma. Museo nacional das
*Adnomen: sobrenome. Non Termas de Diocleciano. Museo Lugo. Imaxes propias.
se transmite de pais a fillos.
Distinción persoal e exclusiva.

20. BULLA

21. BULLA
Amuleto que colgaba do pescozo dos nenos ata ós 17 anos

22. BULLA
Amuleto que colgaba do pescozo dos nenos ata ós 17 anos
Entón tomaban a "toga virilis" e consagraban a "bulla" ós deuses Lares.
Imaxes de Ana Ovando, Diffendale, réplica dunha Bulla.

23. BULLA
Amuleto que colgaba do pescozo dos nenos ata ós 17 anos
Entón tomaban a "toga virilis" e consagraban a "bulla" ós deuses Lares.
Imaxes de Ana Ovando, Diffendale, réplica dunha Bulla.

24. BULLA
Amuleto que colgaba do pescozo dos nenos ata ós 17 anos
Entón tomaban a "toga virilis" e consagraban a "bulla" ós deuses Lares.
Imaxes de Ana Ovando, Diffendale, réplica dunha Bulla.

26. TRIA NOMINA

27. TRIA NOMINA
PRAENOMEN

28. TRIA NOMINA
MARCUS
PRAENOMEN

29. TRIA NOMINA
MARCUS
PRAENOMEN NOMEN

30. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS
PRAENOMEN NOMEN

31. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN

32. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN

33. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
NOMEN

34. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA
NOMEN

35. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA
NOMEN + ORDINAL

36. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA PRIMA / SECUNDA
NOMEN + ORDINAL

37. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA PRIMA / SECUNDA
NOMEN + ORDINAL NOMEN

38. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA PRIMA / SECUNDA CORNELIA
NOMEN + ORDINAL NOMEN

39. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA PRIMA / SECUNDA CORNELIA
NOMEN + ORDINAL NOMEN + ADXECTIVO

40. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA PRIMA / SECUNDA CORNELIA MAIOR / MINOR
NOMEN + ORDINAL NOMEN + ADXECTIVO

41. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA PRIMA / SECUNDA CORNELIA MAIOR / MINOR
NOMEN + ORDINAL NOMEN + ADXECTIVO
PRAENOMEN

42. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA PRIMA / SECUNDA CORNELIA MAIOR / MINOR
NOMEN + ORDINAL NOMEN + ADXECTIVO
PUBLIUS
PRAENOMEN

43. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA PRIMA / SECUNDA CORNELIA MAIOR / MINOR
NOMEN + ORDINAL NOMEN + ADXECTIVO
PUBLIUS
PRAENOMEN NOMEN

44. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA PRIMA / SECUNDA CORNELIA MAIOR / MINOR
NOMEN + ORDINAL NOMEN + ADXECTIVO
PUBLIUS CORNELIUS
PRAENOMEN NOMEN

45. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA PRIMA / SECUNDA CORNELIA MAIOR / MINOR
NOMEN + ORDINAL NOMEN + ADXECTIVO
PUBLIUS CORNELIUS
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN

46. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA PRIMA / SECUNDA CORNELIA MAIOR / MINOR
NOMEN + ORDINAL NOMEN + ADXECTIVO
PUBLIUS CORNELIUS SCIPIO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN

47. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA PRIMA / SECUNDA CORNELIA MAIOR / MINOR
NOMEN + ORDINAL NOMEN + ADXECTIVO
PUBLIUS CORNELIUS SCIPIO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN ADNOMEN

48. TRIA NOMINA
MARCUS TULLIUS CICERO
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN
CORNELIA PRIMA / SECUNDA CORNELIA MAIOR / MINOR
NOMEN + ORDINAL NOMEN + ADXECTIVO
PUBLIUS CORNELIUS SCIPIO AFRICANUS
PRAENOMEN NOMEN COGNOMEN ADNOMEN

50. Primeira infancia (0-7)
Nodriza vella con neno. Terracota 300-330 a.C.
Imaxe de Elaios 2008

51. Primeira infancia (0-7)
Fillos ao coidado da nai:
Nodriza vella con neno. Terracota 300-330 a.C.
Imaxe de Elaios 2008

52. Primeira infancia (0-7)
Fillos ao coidado da nai:
escravas e amas de cría.
Nodriza vella con neno. Terracota 300-330 a.C.
Imaxe de Elaios 2008

53. Primeira infancia (0-7)
Fillos ao coidado da nai:
escravas e amas de cría.
“institutrices” de aluguer.
Nodriza vella con neno. Terracota 300-330 a.C.
Imaxe de Elaios 2008

54. Primeira infancia (0-7)
Fillos ao coidado da nai:
escravas e amas de cría.
“institutrices” de aluguer.
Aprender xogando con:
Nodriza vella con neno. Terracota 300-330 a.C.
Imaxe de Elaios 2008

55. Primeira infancia (0-7)
Fillos ao coidado da nai:
escravas e amas de cría.
“institutrices” de aluguer.
Aprender xogando con:
formas das letras
Nodriza vella con neno. Terracota 300-330 a.C.
Imaxe de Elaios 2008

56. Primeira infancia (0-7)
Fillos ao coidado da nai:
escravas e amas de cría.
“institutrices” de aluguer.
Aprender xogando con:
formas das letras
ensaios de escritura, etc.
Nodriza vella con neno. Terracota 300-330 a.C.
Imaxe de Elaios 2008

57. Primeira infancia (0-7)
Fillos ao coidado da nai:
escravas e amas de cría.
“institutrices” de aluguer.
Aprender xogando con:
formas das letras
ensaios de escritura, etc.
Paedagogus
Nodriza vella con neno. Terracota 300-330 a.C.
Imaxe de Elaios 2008

58. Primeira infancia (0-7)
Fillos ao coidado da nai:
escravas e amas de cría.
“institutrices” de aluguer.
Aprender xogando con:
formas das letras
ensaios de escritura, etc.
Paedagogus
Escravos gregos mestres dos fillos
romanos.
Nodriza vella con neno. Terracota 300-330 a.C.
Imaxe de Elaios 2008

59. Primeira infancia (0-7)
Fillos ao coidado da nai:
escravas e amas de cría.
“institutrices” de aluguer.
Aprender xogando con:
formas das letras
ensaios de escritura, etc.
Paedagogus
Escravos gregos mestres dos fillos
romanos.
Ás veces abren escolas propias.
Nodriza vella con neno. Terracota 300-330 a.C.
Imaxe de Elaios 2008

61. Segunda infancia (7-12)

62. Segunda infancia (7-12)
Fillos: coidado do pai. / Fillas: seguen coa nai

63. Segunda infancia (7-12)
Fillos: coidado do pai. / Fillas: seguen coa nai
No seo da familia > educación tradicionalista: deuses, patria, familia,
etc.

64. Segunda infancia (7-12)
Fillos: coidado do pai. / Fillas: seguen coa nai
No seo da familia > educación tradicionalista: deuses, patria, familia,
etc.
Ludus:
Ed. Privada. Profesores particulares ou escolas abertas ó público
(mestres orixe grega)
Local moi modesto.
Xornada escolar: ó raiar o día. 6 horas. 1 día de descanso cada
nove (nundinae)

65. Segunda infancia (7-12)
Fillos: coidado do pai. / Fillas: seguen coa nai
No seo da familia > educación tradicionalista: deuses, patria, familia,
etc.
Ludus:
Ed. Privada. Profesores particulares ou escolas abertas ó público
(mestres orixe grega)
Local moi modesto.
Xornada escolar: ó raiar o día. 6 horas. 1 día de descanso cada
nove (nundinae)
Magister ludi/Litterator:
pobres condicións de traballo. Escravos ou libertos.
Metodoloxía:
repetición, memoria, imitación, castigos corporais.
Obxectivos:
contar, ler, e escribir, memorizar

67. Material escolar

68. Material escolar
Tabulae Ceratae, Taboiñas de madeira recubertas de cera nas que o alumno escribía as letras co
"stylus", punzón afiado nun estremo (para escribir) e romo no outro (para borrar). Cando o neno
dominaba a escritura podía escribir sobre pergamino ou papiro usando o "calamus" e a tinta
(atramentum). Os volumenes gardábanse na capsa. Tamen se facían prácticas de escritura
aproveitando pezas rotas de cerámica. O Abacus sevía para o cálculo (imaxes Talleres Ludi Saguntini,
2008, Tarraco 2009)

69. Material escolar
Tabulae Ceratae, Taboiñas de madeira recubertas de cera nas que o alumno escribía as letras co
"stylus", punzón afiado nun estremo (para escribir) e romo no outro (para borrar). Cando o neno
dominaba a escritura podía escribir sobre pergamino ou papiro usando o "calamus" e a tinta
(atramentum). Os volumenes gardábanse na capsa. Tamen se facían prácticas de escritura
aproveitando pezas rotas de cerámica. O Abacus sevía para o cálculo (imaxes Talleres Ludi Saguntini,
2008, Tarraco 2009)

70. Material escolar
Tabulae Ceratae, Taboiñas de madeira recubertas de cera nas que o alumno escribía as letras co
"stylus", punzón afiado nun estremo (para escribir) e romo no outro (para borrar). Cando o neno
dominaba a escritura podía escribir sobre pergamino ou papiro usando o "calamus" e a tinta
(atramentum). Os volumenes gardábanse na capsa. Tamen se facían prácticas de escritura
aproveitando pezas rotas de cerámica. O Abacus sevía para o cálculo (imaxes Talleres Ludi Saguntini,
2008, Tarraco 2009)

71. Material escolar
Tabulae Ceratae, Taboiñas de madeira recubertas de cera nas que o alumno escribía as letras co
"stylus", punzón afiado nun estremo (para escribir) e romo no outro (para borrar). Cando o neno
dominaba a escritura podía escribir sobre pergamino ou papiro usando o "calamus" e a tinta
(atramentum). Os volumenes gardábanse na capsa. Tamen se facían prácticas de escritura
aproveitando pezas rotas de cerámica. O Abacus sevía para o cálculo (imaxes Talleres Ludi Saguntini,
2008, Tarraco 2009)

72. Material escolar
Tabulae Ceratae, Taboiñas de madeira recubertas de cera nas que o alumno escribía as letras co
"stylus", punzón afiado nun estremo (para escribir) e romo no outro (para borrar). Cando o neno
dominaba a escritura podía escribir sobre pergamino ou papiro usando o "calamus" e a tinta
(atramentum). Os volumenes gardábanse na capsa. Tamen se facían prácticas de escritura
aproveitando pezas rotas de cerámica. O Abacus sevía para o cálculo (imaxes Talleres Ludi Saguntini,
2008, Tarraco 2009)

73. Material escolar
Tabulae Ceratae, Taboiñas de madeira recubertas de cera nas que o alumno escribía as letras co
"stylus", punzón afiado nun estremo (para escribir) e romo no outro (para borrar). Cando o neno
dominaba a escritura podía escribir sobre pergamino ou papiro usando o "calamus" e a tinta
(atramentum). Os volumenes gardábanse na capsa. Tamen se facían prácticas de escritura
aproveitando pezas rotas de cerámica. O Abacus sevía para o cálculo (imaxes Talleres Ludi Saguntini,
2008, Tarraco 2009)

74. Material escolar
Tabulae Ceratae, Taboiñas de madeira recubertas de cera nas que o alumno escribía as letras co
"stylus", punzón afiado nun estremo (para escribir) e romo no outro (para borrar). Cando o neno
dominaba a escritura podía escribir sobre pergamino ou papiro usando o "calamus" e a tinta
(atramentum). Os volumenes gardábanse na capsa. Tamen se facían prácticas de escritura
aproveitando pezas rotas de cerámica. O Abacus sevía para o cálculo (imaxes Talleres Ludi Saguntini,
2008, Tarraco 2009)

75. Material escolar
Tabulae Ceratae, Taboiñas de madeira recubertas de cera nas que o alumno escribía as letras co
"stylus", punzón afiado nun estremo (para escribir) e romo no outro (para borrar). Cando o neno
dominaba a escritura podía escribir sobre pergamino ou papiro usando o "calamus" e a tinta
(atramentum). Os volumenes gardábanse na capsa. Tamen se facían prácticas de escritura
aproveitando pezas rotas de cerámica. O Abacus sevía para o cálculo (imaxes Talleres Ludi Saguntini,
2008, Tarraco 2009)

77. XOGOS ESCOLARES

78. XOGOS ESCOLARES
xoguetes feitos de madeira
p o ucos dele s pui de ro n
chegar ata nós.
Este Cabaliño de madeira
logrou conservarse gracias
ó seco clima de Exipto.
B o n e ca a r t i c u la d a d e
m a d e i ra . O s n e n o s
entretíñanse moitas veces
cos animales domésticos. Aquí
temos a un rapaz xogando a
ser "auriga" nun carriño
tirado por gansos.
O xogo das canicas e o do
pauciño que guía un aro
(orbis ou trochus) eran moi
populares en Roma.
caput aut navis, Tesserae,
Tabas (astrágalos), tres en
raia, dados, pares ou nones...

79. XOGOS ESCOLARES
xoguetes feitos de madeira
p o ucos dele s pui de ro n
chegar ata nós.
Este Cabaliño de madeira
logrou conservarse gracias
ó seco clima de Exipto.
B o n e ca a r t i c u la d a d e
m a d e i ra . O s n e n o s
entretíñanse moitas veces
cos animales domésticos. Aquí
temos a un rapaz xogando a
ser "auriga" nun carriño
tirado por gansos.
O xogo das canicas e o do
pauciño que guía un aro
(orbis ou trochus) eran moi
populares en Roma.
caput aut navis, Tesserae,
Tabas (astrágalos), tres en
raia, dados, pares ou nones...

80. XOGOS ESCOLARES
xoguetes feitos de madeira
p o ucos dele s pui de ro n
chegar ata nós.
Este Cabaliño de madeira
logrou conservarse gracias
ó seco clima de Exipto.
B o n e ca a r t i c u la d a d e
m a d e i ra . O s n e n o s
entretíñanse moitas veces
cos animales domésticos. Aquí
temos a un rapaz xogando a
ser "auriga" nun carriño
tirado por gansos.
O xogo das canicas e o do
pauciño que guía un aro
(orbis ou trochus) eran moi
populares en Roma.
caput aut navis, Tesserae,
Tabas (astrágalos), tres en
raia, dados, pares ou nones...

81. XOGOS ESCOLARES
xoguetes feitos de madeira
p o ucos dele s pui de ro n
chegar ata nós.
Este Cabaliño de madeira
logrou conservarse gracias
ó seco clima de Exipto.
B o n e ca a r t i c u la d a d e
m a d e i ra . O s n e n o s
entretíñanse moitas veces
cos animales domésticos. Aquí
temos a un rapaz xogando a
ser "auriga" nun carriño
tirado por gansos.
O xogo das canicas e o do
pauciño que guía un aro
(orbis ou trochus) eran moi
populares en Roma.
caput aut navis, Tesserae,
Tabas (astrágalos), tres en
raia, dados, pares ou nones...

82. XOGOS ESCOLARES
xoguetes feitos de madeira
p o ucos dele s pui de ro n
chegar ata nós.
Este Cabaliño de madeira
logrou conservarse gracias
ó seco clima de Exipto.
B o n e ca a r t i c u la d a d e
m a d e i ra . O s n e n o s
entretíñanse moitas veces
cos animales domésticos. Aquí
temos a un rapaz xogando a
ser "auriga" nun carriño
tirado por gansos.
O xogo das canicas e o do
pauciño que guía un aro
(orbis ou trochus) eran moi
populares en Roma.
caput aut navis, Tesserae,
Tabas (astrágalos), tres en
raia, dados, pares ou nones...

83. XOGOS ESCOLARES
xoguetes feitos de madeira
p o ucos dele s pui de ro n
chegar ata nós.
Este Cabaliño de madeira
logrou conservarse gracias
ó seco clima de Exipto.
B o n e ca a r t i c u la d a d e
m a d e i ra . O s n e n o s
entretíñanse moitas veces
cos animales domésticos. Aquí
temos a un rapaz xogando a
ser "auriga" nun carriño
tirado por gansos.
O xogo das canicas e o do
pauciño que guía un aro
(orbis ou trochus) eran moi
populares en Roma.
caput aut navis, Tesserae,
Tabas (astrágalos), tres en
raia, dados, pares ou nones...

84. XOGOS ESCOLARES
xoguetes feitos de madeira
p o ucos dele s pui de ro n
chegar ata nós.
Este Cabaliño de madeira
logrou conservarse gracias
ó seco clima de Exipto.
B o n e ca a r t i c u la d a d e
m a d e i ra . O s n e n o s
entretíñanse moitas veces
cos animales domésticos. Aquí
temos a un rapaz xogando a
ser "auriga" nun carriño
tirado por gansos.
O xogo das canicas e o do
pauciño que guía un aro
(orbis ou trochus) eran moi
populares en Roma.
caput aut navis, Tesserae,
Tabas (astrágalos), tres en
raia, dados, pares ou nones...

85. XOGOS ESCOLARES
xoguetes feitos de madeira
p o ucos dele s pui de ro n
chegar ata nós.
Este Cabaliño de madeira
logrou conservarse gracias
ó seco clima de Exipto.
B o n e ca a r t i c u la d a d e
m a d e i ra . O s n e n o s
entretíñanse moitas veces
cos animales domésticos. Aquí
temos a un rapaz xogando a
ser "auriga" nun carriño
tirado por gansos.
O xogo das canicas e o do
pauciño que guía un aro
(orbis ou trochus) eran moi
populares en Roma.
caput aut navis, Tesserae, Moneca articulada. s. III. Imaxe de Ana Ovando
Tabas (astrágalos), tres en Moedas republicanas s. II a.C. Xano e proa. Imaxe de Sebastiá Giralt.
raia, dados, pares ou nones...
Tesserae e Tabas (astrágalos). Imaxe de Ana Ovando
Xogos. Imaxe de Ana Ovando
Dados. Imaxe de Agialos

87. Adolescencia (12-16)

88. Adolescencia (12-16)
Educación + especializada
maioría de membros das clases privilexiadas e sexo varón

89. Adolescencia (12-16)
Educación + especializada
maioría de membros das clases privilexiadas e sexo varón
Local:
decoración con escenas da literatura, mapas, figuras xeométricas.
A cathedra.

90. Adolescencia (12-16)
Educación + especializada
maioría de membros das clases privilexiadas e sexo varón
Local:
decoración con escenas da literatura, mapas, figuras xeométricas.
A cathedra.
Grammaticus (mellor pagado)
Literatura latina e grega, filosofía, ciencia, retórica. Ensino bilingüe.
Sistema educativo grego.

91. Adolescencia (12-16)
Educación + especializada
maioría de membros das clases privilexiadas e sexo varón
Local:
decoración con escenas da literatura, mapas, figuras xeométricas.
A cathedra.
Grammaticus (mellor pagado)
Literatura latina e grega, filosofía, ciencia, retórica. Ensino bilingüe.
Sistema educativo grego.
Explicación e comentario de textos literarios:
– Lectio (comprensiva), recitatio (memoria), enarratio (explicación e
comentario da forma e contido do texto), emendatio (corrección do
texto, análise de estilo), iudicium (valoración persoal).

92. Adolescencia (12-16)
Educación + especializada
maioría de membros das clases privilexiadas e sexo varón
Local:
decoración con escenas da literatura, mapas, figuras xeométricas.
A cathedra.
Grammaticus (mellor pagado)
Literatura latina e grega, filosofía, ciencia, retórica. Ensino bilingüe.
Sistema educativo grego.
Explicación e comentario de textos literarios:
– Lectio (comprensiva), recitatio (memoria), enarratio (explicación e
comentario da forma e contido do texto), emendatio (corrección do
texto, análise de estilo), iudicium (valoración persoal).
Metodoloxía: mestre fala “ex cathedra”, discípulos toman apuntes,
interpretan aos grandes poetas e fan composicións literarias propias.

94. GRAMMATICUS
Dos 12 ós 16 anos os alumnos ían ó "grammaticus", mellor pagado
e considerado que o "magister ludi". Estudiábase literatura,
filosofía, ciencia, retórica... ou sexa, o modelo educativo grego.

96. A toga viril (17)

97. A toga viril (17)
Abandono da bulla e toga praetexta:

98. A toga viril (17)
Abandono da bulla e toga praetexta:
Cerimonia no Foro

99. A toga viril (17)
Abandono da bulla e toga praetexta:
Cerimonia no Foro
sacrificio á deusa Iuventas no templo de
Xúpiter

100. A toga viril (17)
Abandono da bulla e toga praetexta:
Cerimonia no Foro
sacrificio á deusa Iuventas no templo de
Xúpiter
Consagración da bulla ós deuses Lares

101. A toga viril (17)
Abandono da bulla e toga praetexta:
Cerimonia no Foro
sacrificio á deusa Iuventas no templo de
Xúpiter
Consagración da bulla ós deuses Lares
Abandono da toga praetexta (”Banda
púrpura)

102. A toga viril (17)
Abandono da bulla e toga praetexta:
Cerimonia no Foro
sacrificio á deusa Iuventas no templo de
Xúpiter
Consagración da bulla ós deuses Lares
Abandono da toga praetexta (”Banda
púrpura)
Toma da toga virilis”(toda branca).

103. A toga viril (17)
Abandono da bulla e toga praetexta:
Cerimonia no Foro
sacrificio á deusa Iuventas no templo de
Xúpiter
Consagración da bulla ós deuses Lares
Abandono da toga praetexta (”Banda
púrpura)
Toma da toga virilis”(toda branca).
Toga virilis

104. A toga viril (17)
Abandono da bulla e toga praetexta:
Cerimonia no Foro
sacrificio á deusa Iuventas no templo de
Xúpiter
Consagración da bulla ós deuses Lares
Abandono da toga praetexta (”Banda
púrpura)
Toma da toga virilis”(toda branca).
Toga virilis
Era considerado un civis romanus.

105. A toga viril (17)
Abandono da bulla e toga praetexta:
Cerimonia no Foro
sacrificio á deusa Iuventas no templo de
Xúpiter
Consagración da bulla ós deuses Lares
Abandono da toga praetexta (”Banda
púrpura)
Toma da toga virilis”(toda branca).
Toga virilis
Era considerado un civis romanus.
O no vo ci da dán percor ría o Foro,
acompañado do seu pai e amigos e
clientes da familia

106. A toga viril (17)
Abandono da bulla e toga praetexta:
Cerimonia no Foro
sacrificio á deusa Iuventas no templo de
Xúpiter
Consagración da bulla ós deuses Lares
Abandono da toga praetexta (”Banda
púrpura)
Toma da toga virilis”(toda branca).
Toga virilis
Era considerado un civis romanus.
O no vo ci da dán percor ría o Foro,
acompañado do seu pai e amigos e
clientes da familia
Remataba no templo de Xúpiter cun
sacrificio á deusa Iuventas

107. A toga viril (17)
Abandono da bulla e toga praetexta:
Cerimonia no Foro
sacrificio á deusa Iuventas no templo de
Xúpiter
Consagración da bulla ós deuses Lares
Abandono da toga praetexta (”Banda
púrpura)
Toma da toga virilis”(toda branca).
Toga virilis
Era considerado un civis romanus.
O no vo ci da dán percor ría o Foro,
acompañado do seu pai e amigos e
clientes da familia
Remataba no templo de Xúpiter cun
sacrificio á deusa Iuventas
servicio militar (nobres tribuni militum)

109. Ensino Superior

110. Ensino Superior
Ensino superior: ó alcance de moi poucos

111. Ensino Superior
Ensino superior: ó alcance de moi poucos
Rhetor
Bon soldo e mellor consideración social que os seus colegas das etapas anteriores.
Ensina arte oratoria
O bon orador > vir bonus dicendi peritus
experiencia política
coñecer as leis, a historia, a filosofía, a psicoloxía humana...

112. Ensino Superior
Ensino superior: ó alcance de moi poucos
Rhetor
Bon soldo e mellor consideración social que os seus colegas das etapas anteriores.
Ensina arte oratoria
O bon orador > vir bonus dicendi peritus
experiencia política
coñecer as leis, a historia, a filosofía, a psicoloxía humana...
Metodoloxía:
exercicios de falar en público, asistencia ó foro, simulación de xuízos,
controversiae (temas xurídicos, posturas opostas)/suasoriae (temas históricos, decisións de
personaxes célebres: “debeu Agamenón de sacrificar á súa filla?)

113. Ensino Superior
Ensino superior: ó alcance de moi poucos
Rhetor
Bon soldo e mellor consideración social que os seus colegas das etapas anteriores.
Ensina arte oratoria
O bon orador > vir bonus dicendi peritus
experiencia política
coñecer as leis, a historia, a filosofía, a psicoloxía humana...
Metodoloxía:
exercicios de falar en público, asistencia ó foro, simulación de xuízos,
controversiae (temas xurídicos, posturas opostas)/suasoriae (temas históricos, decisións de
personaxes célebres: “debeu Agamenón de sacrificar á súa filla?)
Tirocinium fori:
aprendizaxe do foro

114. Ensino Superior
Ensino superior: ó alcance de moi poucos
Rhetor
Bon soldo e mellor consideración social que os seus colegas das etapas anteriores.
Ensina arte oratoria
O bon orador > vir bonus dicendi peritus
experiencia política
coñecer as leis, a historia, a filosofía, a psicoloxía humana...
Metodoloxía:
exercicios de falar en público, asistencia ó foro, simulación de xuízos,
controversiae (temas xurídicos, posturas opostas)/suasoriae (temas históricos, decisións de
personaxes célebres: “debeu Agamenón de sacrificar á súa filla?)
Tirocinium fori:
aprendizaxe do foro
Tirocinium militiae:
aprendizaxe militar

115. Ensino Superior
Ensino superior: ó alcance de moi poucos
Rhetor
Bon soldo e mellor consideración social que os seus colegas das etapas anteriores.
Ensina arte oratoria
O bon orador > vir bonus dicendi peritus
experiencia política
coñecer as leis, a historia, a filosofía, a psicoloxía humana...
Metodoloxía:
exercicios de falar en público, asistencia ó foro, simulación de xuízos,
controversiae (temas xurídicos, posturas opostas)/suasoriae (temas históricos, decisións de
personaxes célebres: “debeu Agamenón de sacrificar á súa filla?)
Tirocinium fori:
aprendizaxe do foro
Tirocinium militiae:
aprendizaxe militar
regreso ao Foro.

116. Ensino Superior
Ensino superior: ó alcance de moi poucos
Rhetor
Bon soldo e mellor consideración social que os seus colegas das etapas anteriores.
Ensina arte oratoria
O bon orador > vir bonus dicendi peritus
experiencia política
coñecer as leis, a historia, a filosofía, a psicoloxía humana...
Metodoloxía:
exercicios de falar en público, asistencia ó foro, simulación de xuízos,
controversiae (temas xurídicos, posturas opostas)/suasoriae (temas históricos, decisións de
personaxes célebres: “debeu Agamenón de sacrificar á súa filla?)
Tirocinium fori:
aprendizaxe do foro
Tirocinium militiae:
aprendizaxe militar
regreso ao Foro.
“Viaxe de fin de estudos”:

117. Ensino Superior
Ensino superior: ó alcance de moi poucos
Rhetor
Bon soldo e mellor consideración social que os seus colegas das etapas anteriores.
Ensina arte oratoria
O bon orador > vir bonus dicendi peritus
experiencia política
coñecer as leis, a historia, a filosofía, a psicoloxía humana...
Metodoloxía:
exercicios de falar en público, asistencia ó foro, simulación de xuízos,
controversiae (temas xurídicos, posturas opostas)/suasoriae (temas históricos, decisións de
personaxes célebres: “debeu Agamenón de sacrificar á súa filla?)
Tirocinium fori:
aprendizaxe do foro
Tirocinium militiae:
aprendizaxe militar
regreso ao Foro.
“Viaxe de fin de estudos”:
Máster en Grecia

118. Ensino Superior
Ensino superior: ó alcance de moi poucos
Rhetor
Bon soldo e mellor consideración social que os seus colegas das etapas anteriores.
Ensina arte oratoria
O bon orador > vir bonus dicendi peritus
experiencia política
coñecer as leis, a historia, a filosofía, a psicoloxía humana...
Metodoloxía:
exercicios de falar en público, asistencia ó foro, simulación de xuízos,
controversiae (temas xurídicos, posturas opostas)/suasoriae (temas históricos, decisións de
personaxes célebres: “debeu Agamenón de sacrificar á súa filla?)
Tirocinium fori:
aprendizaxe do foro
Tirocinium militiae:
aprendizaxe militar
regreso ao Foro.
“Viaxe de fin de estudos”:
Máster en Grecia
Virxilio, Cicerón, etc.