1. 1
មិនស្គគ ល់ខ្លួនឯង
មិនស្គគ ល់ខ្លួនឯង គឺជាការមិនស្គគ ល់នូវទុក្ខ មិនស្គគ ល់សច្ចធម៌
មិនស្គគ ល់ធមម ។ មិនស្គគ ល់ទុក្ខ រពះស្គស្គា បរមរគូននយយើងរទង់រាស់ថា៖
អនធភូតោ អយំតោតោ តនូតេតថវិបស្សតិ
ស្េុតោ ជាលមុតោោ វ អតបោស្គ្គគ យេច្ឆតិ ។
យោក្ិយមហាជនយនះងងឹតណាស់ ដូច្ជាមនុសសខ្វវ ក្់ ក្នុងយោក្
យនះមានមនុសសតិច្ាកក្់ណាស់ែដលានដឹងច្ាស់នូវបញ្ចក្ខនធ ាម
យសច្ក្ាីពិត តិច្ាកក្់ណាស់ែដលានយៅកាន់ស្គា នសួគ៌ ដូច្បក្សីែដល
ជាប់សំណាញ់របស់រាន យ ើយតិច្ាកក្់ណាស់ែដលអាច្រួច្ពីសំណាញ់
ាន ។
កាលយណាះ រពះស្គស្គា ននយយើងរទង់របថាប់យៅាក អគគឡវ
យច្តិយ រពះអងគរទង់រារពធធីាននជាងតមាញមាន ក្់ ធីាននជាងតមាញ
មាន ក្់យាកះ ច្យរមើនមរណសសតិអស់ ៣ឆ្នន ំាមរពះបណាា ំ យរកាយមក្ាន
យ្លើយក្នុងមរណបញ្ហា រពមទាំងានស្គា ប់រពះធម៌យទសាករបស់រពះដ៏មាន
រពះភាគ ក្៏ាំងយៅក្នុងយស្គាបតាិផល ។ ាកងស្គល ប់ក្នុងនថៃយនះឯង យោយ
អយច្តាករបស់បិាាកង យ ើយក្៏ានយៅយក្ើតក្នុងតុសិតយទវយោក្ ។
ច្ំែណក្បិារបស់ាកងែសនយស្គយយស្គក្វិយោគ ានយៅថាវ យបងគំ
រពះស្គស្គា ានស្គា ប់រពះធម៌យទសាក ច្ូលកាន់ផនួស ានសយរមច្
រពះអរ តា ។
មិនស្គគ ល់សច្ចធម៌ រពះអងគរទង់រាស់ថា៖
ជាត មរណំ តោតិ សតវយោក្ែតងែតស្គល ប់យរាះបញ្ចក្ខនធ។
អច្ិរំ វតយំ ោតោ បឋវឹ អធិតស្ស្តិឆតធធ
អតបតវិញ្ញា តោ និរតថំ វេឹងគរំ
ឱ ន៎! មិនយូរប៉ុាកម នយទកាយយនះ កាលយបើវិញ្ហា ណរាសយៅ
យ ើយ យគនឹងយក្យៅយាះបង់យោល យដក្សាូក្សាឹងយៅយលើែផនដី ដូច្
ជាអងកត់អុស រក្របយោជន៍គ្មម នយឡើយ ។
រពះដ៏មានរពះភាគរទង់គង់របថាប់យៅវិហារយជតវាករាម រពះអងគ
រទង់សែមាងនូវរពះគ្មថាថា៖ ែដលយធវើឲ្យភិក្ខុបូតិភគគតិសសយតារ ានសយរមច្
រពះអរ តាផល រពមយោយបដិសមភិទា ។
រពះភិក្ខុអងគយនះ មានាបក្មមយពៀរយវរាក្នុងយរឿងយបៀតយបៀនសតវ
និង សមាល ប់សតវ យទើបយធវើឲ្យយោក្មានអាាធធៃន់ធៃរ ប៉ុែនាយោយយោក្
ធ្លល ប់ានថាវ យទានដល់រពះខ្ីណារសព យទើបជាឧបនិសស័យឲ្យយោក្ាន
សយរមច្រពះអរ តាបរិនិាវ ន ។ រពះភិក្ខុបតិភគគ តិសសយតារ យក្ើតដំយៅយពញ
រាងកាយ ។
រពះអងគរទង់រាស់រារពធដល់ឧតារាយថរី
មរណនោំ ហិ ជីវតំ ជីវិតមានយសច្ក្ាីស្គល ប់ជាទីបំផុត ។
រពះសុគតស្គស្គា រពះអងគរទង់របថាប់យៅវតាយជតវាករាម ជា
អារាមរបស់អាកថបិណឌិ ក្យសដឋី រទង់រារពធដល់រពះាកងឧតារាយទវី ែដល

2. 1
មិនស្គគ ល់ខ្លួនឯង
មិនស្គគ ល់ខ្លួនឯង គឺជាការមិនស្គគ ល់នូវទុក្ខ មិនស្គគ ល់សច្ចធម៌
មិនស្គគ ល់ធមម ។ មិនស្គគ ល់ទុក្ខ រពះស្គស្គា បរមរគូននយយើងរទង់រាស់ថា៖
អនធភូតោ អយំតោតោ តនូតេតថវិបស្សតិ
ស្េុតោ ជាលមុតោោ វ អតបោស្គ្គគ យេច្ឆតិ ។
យោក្ិយមហាជនយនះងងឹតណាស់ ដូច្ជាមនុសសខ្វវ ក្់ ក្នុងយោក្
យនះមានមនុសសតិច្ាកក្់ណាស់ែដលានដឹងច្ាស់នូវបញ្ចក្ខនធ ាម
យសច្ក្ាីពិត តិច្ាកក្់ណាស់ែដលានយៅកាន់ស្គា នសួគ៌ ដូច្បក្សីែដល
ជាប់សំណាញ់របស់រាន យ ើយតិច្ាកក្់ណាស់ែដលអាច្រួច្ពីសំណាញ់
ាន ។
កាលយណាះ រពះស្គស្គា ននយយើងរទង់របថាប់យៅាក អគគឡវ
យច្តិយ រពះអងគរទង់រារពធធីាននជាងតមាញមាន ក្់ ធីាននជាងតមាញ
មាន ក្់យាកះ ច្យរមើនមរណសសតិអស់ ៣ឆ្នន ំាមរពះបណាា ំ យរកាយមក្ាន
យ្លើយក្នុងមរណបញ្ហា រពមទាំងានស្គា ប់រពះធម៌យទសាករបស់រពះដ៏មាន
រពះភាគ ក្៏ាំងយៅក្នុងយស្គាបតាិផល ។ ាកងស្គល ប់ក្នុងនថៃយនះឯង យោយ
អយច្តាករបស់បិាាកង យ ើយក្៏ានយៅយក្ើតក្នុងតុសិតយទវយោក្ ។
ច្ំែណក្បិារបស់ាកងែសនយស្គយយស្គក្វិយោគ ានយៅថាវ យបងគំ
រពះស្គស្គា ានស្គា ប់រពះធម៌យទសាក ច្ូលកាន់ផនួស ានសយរមច្
រពះអរ តា ។
មិនស្គគ ល់សច្ចធម៌ រពះអងគរទង់រាស់ថា៖
ជាត មរណំ តោតិ សតវយោក្ែតងែតស្គល ប់យរាះបញ្ចក្ខនធ។
អច្ិរំ វតយំ ោតោ បឋវឹ អធិតស្ស្តិឆតធធ
អតបតវិញ្ញា តោ និរតថំ វេឹងគរំ
ឱ ន៎! មិនយូរប៉ុាកម នយទកាយយនះ កាលយបើវិញ្ហា ណរាសយៅ
យ ើយ យគនឹងយក្យៅយាះបង់យោល យដក្សាូក្សាឹងយៅយលើែផនដី ដូច្
ជាអងកត់អុស រក្របយោជន៍គ្មម នយឡើយ ។
រពះដ៏មានរពះភាគរទង់គង់របថាប់យៅវិហារយជតវាករាម រពះអងគ
រទង់សែមាងនូវរពះគ្មថាថា៖ ែដលយធវើឲ្យភិក្ខុបូតិភគគតិសសយតារ ានសយរមច្
រពះអរ តាផល រពមយោយបដិសមភិទា ។
រពះភិក្ខុអងគយនះ មានាបក្មមយពៀរយវរាក្នុងយរឿងយបៀតយបៀនសតវ
និង សមាល ប់សតវ យទើបយធវើឲ្យយោក្មានអាាធធៃន់ធៃរ ប៉ុែនាយោយយោក្
ធ្លល ប់ានថាវ យទានដល់រពះខ្ីណារសព យទើបជាឧបនិសស័យឲ្យយោក្ាន
សយរមច្រពះអរ តាបរិនិាវ ន ។ រពះភិក្ខុបតិភគគ តិសសយតារ យក្ើតដំយៅយពញ
រាងកាយ ។
រពះអងគរទង់រាស់រារពធដល់ឧតារាយថរី
មរណនោំ ហិ ជីវតំ ជីវិតមានយសច្ក្ាីស្គល ប់ជាទីបំផុត ។
រពះសុគតស្គស្គា រពះអងគរទង់របថាប់យៅវតាយជតវាករាម ជា
អារាមរបស់អាកថបិណឌិ ក្យសដឋី រទង់រារពធដល់រពះាកងឧតារាយទវី ែដល

3. 2
មានរពះជនម ១២០ឆ្នន ំ ។ រពះអងគរាស់ថា រូបយនះរគ្មំរគ្មយ ើយ ជាសំបុក្
ននយរាគ ជារបស់ពុក្ផុយ រូបកាយែដលជារបស់សអុយយនះ ែតងែតែបក្
ធ្លល យយៅវិញ យរាះជាជីវិតមានយសច្ក្ាីស្គល ប់ជាទីបំផុត ។ ច្ប់ធម៌យទសាក
រពះយថរីានសយរមច្យស្គាបតាិផល ។
មិនស្គគ ល់ធមមៈ រពះសុគតស្គស្គា រទង់រាស់ថា៖
ស្តវេ ធម្មា អនោោ ធម៌ទាំងឡាយជា ភាវៈមិនយទៀង មិន
មានខ្លួន ។
កាលយណាះ រពះសុគតស្គស្គា រទង់គង់របថាប់យៅវិហារវតាយជត
ពន រពះអងគរទង់រាពធដល់ភិក្ខុ ៥០០អងគ ។ ភិក្ខុទាំងយាកះរបឹងែរបង
ពាោមយៅក្នុងយៅក្នុងនរព ប៉ុែនាមិនានសយរមច្រពះអរ តាយឡើយ យទើប
និមនាមក្គ្មល់រពះដ៏មានរពះភាគ ។ រពះអងគរទង់រជាបថា ភិក្ខុទាំងយាកះ
កាលយៅក្នុងសម័យកាលននរពះក្សសបទសពល ានរបក្បយ ើយក្នុង
អនិច្ចលក្ខណៈអស់២មុឺនឆ្នន ំ យទើបរពះអងគរទង់រាស់ថា មាន លភិក្ខុទាំង
ឡាយ សង្ខខ រទាំងឡាយយៅក្នុងភព មានកាមយទពជាយដើម ជាភាវៈមិន
យទៀងយឡើយ យរាះអតាថា មានយ ើយ ាត់រតឡប់យៅមិនមានវិញ គឺអស់
យៅវិញ ។ មិនស្គគ ល់ខ្លួនឯងយនះ បណឌិ តានយរបៀបរបដូច្យៅនឹងែវក្មិន
ស្គគ ល់សមលរ រតីែដលមិនស្គគ ល់គង្ខគ ជយនលនរុក្ដីមិនស្គគ ល់ពសុធ្ល ដូយច្នះ
ឯង ។
រស់យៅយៅមក្មិនស្គគ ល់ទីាំង ែវក្យៅក្នុងឆ្នន ំងមិនស្គគ ល់សមលរ
ែ្កយដក្យលើរសូវឥតស្គគ ល់អងករ រស់នឹងរពះធម៌យៅែតយលល ះគ្មន ។
សតវយ ើរាមខ្យល់ឥតស្គគ ល់យវហារ រតីក្នុងជលស្គរឥតស្គគ ល់គង្ខគ
ជយនលនរុក្ដីឥតស្គគ ល់ពសុធ្ល រស់រងយវទាកមិនស្គគ ល់ក្ាីទុក្ខ។
វាលវដាសងារមិនអាច្យរៀបរាប់ សុទធសឹងែតធ្លល ប់ជាមាា យឪពុក្
ឥឡូវែលងស្គគ ល់ច្ិតាយតា គគុក្ របឆ្នំងទល់មុខ្បុក្រុក្ស្គសាក។
អដ្ឋងកិោរិយបតោជនានំ តម្មេខបបតវ ស្គយឧជុ ច្
មតគ្គគ ធតម្មា អយំ ស្នោិេតោ បណី តោ តនយានិតោ តំ
បនម្មមិធមាំ ។
រពះសទធមមឯណា ជាធម៌របក្បយោយអងគ ៨របការ ជាគនលង
ដំយណើ រននរពះអរិយបុគគលជាមាច ស់ ជាផលូវដ៏រតង់ ក្នុងក្ិរិោញុុ ំងជនែដល
រាថាន នូវរពះនិាវ ន ឲ្យច្ូលយៅកាន់រពះនិាវ ន ានរពះធម៌យនះ ជាធម៌យធវើ
ឲ្យរតជាក្់រមាៃ ប់បង់នូវយភលើងទុក្ខ យភលើងក្ិយលស ជាធម៌ដ៏ឧតាម ជាគុណញុុ ំង
សតវឲ្យយច្ញោក្សងារទុក្ខាន ។
គ្មថាយនះ បញ្ហា ក្់ឲ្យយ ើញថា រពះបរិយតាិធម៌ ែដលរពះស្គស្គា
ននយយើងានរាស់ដឹងយ ើយ ជាែផនទីែដលដឹក្ាកំបង្ខា ញផលូវសតវយោក្
ឲ្យយច្ញោក្យសច្ក្ាីទុក្ខទាំងពួងក្នុងជីវិត យ ើយយៅកាន់យសច្ក្ាីសុខ្គឺ
រពះនិាវ នាន ។ ឯសងារវដាវិញ គឺជាការយដើរផលូវ ។ សំនួរថា ជាការយដើរ
ផលូបដូច្យមាច្?
ជីវិតសតវយោក្ មានជីវិតជាមនុសសក្ាី ជាយទវាក្ាី ជារព មក្ាី ជា
ជីវិតែដលរាច្់រង្ខគ ត់ក្នុងវដាសងារ ជាែខ្សែវងអាកល យ ែវងឆ្នៃ យ ូរែ រ
ែដលសតវយោក្យយើងរគប់រូបមិនានដឹងថា យតើវដាសងារយនះ ោប់យផាើមពី

4. 2
មានរពះជនម ១២០ឆ្នន ំ ។ រពះអងគរាស់ថា រូបយនះរគ្មំរគ្មយ ើយ ជាសំបុក្
ននយរាគ ជារបស់ពុក្ផុយ រូបកាយែដលជារបស់សអុយយនះ ែតងែតែបក្
ធ្លល យយៅវិញ យរាះជាជីវិតមានយសច្ក្ាីស្គល ប់ជាទីបំផុត ។ ច្ប់ធម៌យទសាក
រពះយថរីានសយរមច្យស្គាបតាិផល ។
មិនស្គគ ល់ធមមៈ រពះសុគតស្គស្គា រទង់រាស់ថា៖
ស្តវេ ធម្មា អនោោ ធម៌ទាំងឡាយជា ភាវៈមិនយទៀង មិន
មានខ្លួន ។
កាលយណាះ រពះសុគតស្គស្គា រទង់គង់របថាប់យៅវិហារវតាយជត
ពន រពះអងគរទង់រាពធដល់ភិក្ខុ ៥០០អងគ ។ ភិក្ខុទាំងយាកះរបឹងែរបង
ពាោមយៅក្នុងយៅក្នុងនរព ប៉ុែនាមិនានសយរមច្រពះអរ តាយឡើយ យទើប
និមនាមក្គ្មល់រពះដ៏មានរពះភាគ ។ រពះអងគរទង់រជាបថា ភិក្ខុទាំងយាកះ
កាលយៅក្នុងសម័យកាលននរពះក្សសបទសពល ានរបក្បយ ើយក្នុង
អនិច្ចលក្ខណៈអស់២មុឺនឆ្នន ំ យទើបរពះអងគរទង់រាស់ថា មាន លភិក្ខុទាំង
ឡាយ សង្ខខ រទាំងឡាយយៅក្នុងភព មានកាមយទពជាយដើម ជាភាវៈមិន
យទៀងយឡើយ យរាះអតាថា មានយ ើយ ាត់រតឡប់យៅមិនមានវិញ គឺអស់
យៅវិញ ។ មិនស្គគ ល់ខ្លួនឯងយនះ បណឌិ តានយរបៀបរបដូច្យៅនឹងែវក្មិន
ស្គគ ល់សមលរ រតីែដលមិនស្គគ ល់គង្ខគ ជយនលនរុក្ដីមិនស្គគ ល់ពសុធ្ល ដូយច្នះ
ឯង ។
រស់យៅយៅមក្មិនស្គគ ល់ទីាំង ែវក្យៅក្នុងឆ្នន ំងមិនស្គគ ល់សមលរ
ែ្កយដក្យលើរសូវឥតស្គគ ល់អងករ រស់នឹងរពះធម៌យៅែតយលល ះគ្មន ។
សតវយ ើរាមខ្យល់ឥតស្គគ ល់យវហារ រតីក្នុងជលស្គរឥតស្គគ ល់គង្ខគ
ជយនលនរុក្ដីឥតស្គគ ល់ពសុធ្ល រស់រងយវទាកមិនស្គគ ល់ក្ាីទុក្ខ។
វាលវដាសងារមិនអាច្យរៀបរាប់ សុទធសឹងែតធ្លល ប់ជាមាា យឪពុក្
ឥឡូវែលងស្គគ ល់ច្ិតាយតា គគុក្ របឆ្នំងទល់មុខ្បុក្រុក្ស្គសាក។
អដ្ឋងកិោរិយបតោជនានំ តម្មេខបបតវ ស្គយឧជុ ច្
មតគ្គគ ធតម្មា អយំ ស្នោិេតោ បណី តោ តនយានិតោ តំ
បនម្មមិធមាំ ។
រពះសទធមមឯណា ជាធម៌របក្បយោយអងគ ៨របការ ជាគនលង
ដំយណើ រននរពះអរិយបុគគលជាមាច ស់ ជាផលូវដ៏រតង់ ក្នុងក្ិរិោញុុ ំងជនែដល
រាថាន នូវរពះនិាវ ន ឲ្យច្ូលយៅកាន់រពះនិាវ ន ានរពះធម៌យនះ ជាធម៌យធវើ
ឲ្យរតជាក្់រមាៃ ប់បង់នូវយភលើងទុក្ខ យភលើងក្ិយលស ជាធម៌ដ៏ឧតាម ជាគុណញុុ ំង
សតវឲ្យយច្ញោក្សងារទុក្ខាន ។
គ្មថាយនះ បញ្ហា ក្់ឲ្យយ ើញថា រពះបរិយតាិធម៌ ែដលរពះស្គស្គា
ននយយើងានរាស់ដឹងយ ើយ ជាែផនទីែដលដឹក្ាកំបង្ខា ញផលូវសតវយោក្
ឲ្យយច្ញោក្យសច្ក្ាីទុក្ខទាំងពួងក្នុងជីវិត យ ើយយៅកាន់យសច្ក្ាីសុខ្គឺ
រពះនិាវ នាន ។ ឯសងារវដាវិញ គឺជាការយដើរផលូវ ។ សំនួរថា ជាការយដើរ
ផលូបដូច្យមាច្?
ជីវិតសតវយោក្ មានជីវិតជាមនុសសក្ាី ជាយទវាក្ាី ជារព មក្ាី ជា
ជីវិតែដលរាច្់រង្ខគ ត់ក្នុងវដាសងារ ជាែខ្សែវងអាកល យ ែវងឆ្នៃ យ ូរែ រ
ែដលសតវយោក្យយើងរគប់រូបមិនានដឹងថា យតើវដាសងារយនះ ោប់យផាើមពី

5. 3
យពលណាយទ យ ើយនឹងច្ប់យៅទីណាែដរ? វដាសងារគឺជាការរបរពឹតាយៅ
ននខ្នធ ធ្លតុ អាយតនៈ យនះឯងនិោយឲ្យខ្លីគឺការរបរពឹតាយៅននបញ្ចក្ខនធ។
អវីយៅែដលយៅថា បញ្ចេខនធ ?
បញ្ចេខនធ មក្ពី បញ្ច ែរបថា៥ បូក្នឹងខ្នធ គឺខ្នធរាំែដលមាន៖
-រូបេខនធ
-តវទនាេខនធ
-ស្ញ្ញា េខនធ
-ស្ង្ខខ រេខនធ
-វិញ្ញា ណេខនធ ។
រូបេខនធ គឺខ្នធ ែដលមានរូប ដូច្ជា ែភនក្ រតយច្ៀក្ រច្មុះ
អណាា ត កាយ ។
តវទនាេខនធ គឺខ្នធ ែដលឲ្យដឹងនូវអារមមណ៍ ឬការយស្គយ
អារមមណ៍ ឲ្យដឹងថា រឹង ទន់ តឹង ញ័រ យតា រតជាក្់ ។ល។
ស្ញ្ញា េខនធ ជាសញ្ហា ននការច្ងោំ នឹក្យ ើញនូវសភាវៈ យរឿងរា៉ វ
ទាំងឡាយ ។
ស្ង្ខខ រេខនធ គឺជាតំណជីវិតរបរពឹតាយៅាមក្មម ។
វិញ្ញា ណេខនធ ជាភាវៈឲ្យយ ើញរូប ឮសយមលង ធំក្លិន ដឹងរស ការ
ប៉ះាល់រតូវាមផលូវកាយ ។
គួរឲ្យសយងវគជាពន់យពក្ក្នុងវដដសងារ ែដលសតវយោក្រគប់រូប
រសវឹងវយងវង មិនានដឹងច្ាស់នូវខ្លួនឯងយោយពិត យ ើយរបយក្ៀក្របកាន់
ួងែ ង គ្មំរទបញ្ចក្ខនធ ថាជាខ្លួន ជាខ្លួនឯង ជារបស់ខ្លួន ។ យសច្ក្ាី
របកាន់យនះឯងយ ើយ ែដលបញ្ហា ក្់ឲ្យយ ើញច្ាស់ថា សតវយោក្
រសឡាញ់ខ្លួនឯងយោយពិត ។
សំនួរសួរថា យតើសតវយោក្រសឡាញ់អវីជាងយគ?
យ្លើយថា រសឡាញ់ខ្លួនឯងជាងយគ ។
រពះស្គស្គា ននយយើងរទង់រាស់ថា៖
នតថិ អតោ ស្មំ តបមំ
សូមយធវើអាា ធិបាយ អំពីការរសឡាញ់ខ្លួន សូមយមើលច្ុះ ាំងពី
ច្ុងសក្់មក្ដល់ាតយជើង ក្ែនលងណាែដលថាមិនយពញច្ិតា រសឡាញ់
សក្់ កាត់ យកា អ៊ុត ោបពណ៌ យផសងៗឲ្យស្គអ ត រសឡាញ់ែភនក្ ោបពណ៌
ឲ្យ ាក្់ែវនាឲ្យវា រសឡាញ់មុខ្ោបយមៅឲ្យ រសឡាញ់ែសបក្ោប
រក្មួនឲ្យ រសឡាញ់មាត់ោបរក្ មឲ្យ រសឡាញ់ក្ រសឡាញ់នដ
រសឡាញ់យជើង ។ល។ សយមលៀក្បំាក្់រគប់ឈុត រគប់មា៉ ក្ ក្៏ជាឧបក្រណ៍
សរមាប់ការរសឡាញ់យាកះែដរ ។ យបើមានការឈឺោប់វិញយស្គត ក្៏រពួយ
ារមមណ៍ ែរក្ងយោខ្លួនយាកះវារទុឌយរទាម អស់សរមស់ អស់រសឡាញ់
ក្៏ខ្ំរបឹងែរបងយៅពាាលយៅមនទីរយពទយខ្វល ំងពូែក្នថលៗ ឬក្៏យៅបរយទស។
យបើមានអនក្ណាមួយនិោយ ឬយធវើអំពីអវីែដលខ្លួនយល់ថា ជាអំពីយមើល
ង្ខយ បាកទ បបយាកា ក្បនាុះបង្ខអ ប់មក្យលើខ្លួនឯង ក្៏ាំងច្ងយសច្ក្ាីខ្ឹង

6. 3
យពលណាយទ យ ើយនឹងច្ប់យៅទីណាែដរ? វដាសងារគឺជាការរបរពឹតាយៅ
ននខ្នធ ធ្លតុ អាយតនៈ យនះឯងនិោយឲ្យខ្លីគឺការរបរពឹតាយៅននបញ្ចក្ខនធ។
អវីយៅែដលយៅថា បញ្ចេខនធ ?
បញ្ចេខនធ មក្ពី បញ្ច ែរបថា៥ បូក្នឹងខ្នធ គឺខ្នធរាំែដលមាន៖
-រូបេខនធ
-តវទនាេខនធ
-ស្ញ្ញា េខនធ
-ស្ង្ខខ រេខនធ
-វិញ្ញា ណេខនធ ។
រូបេខនធ គឺខ្នធ ែដលមានរូប ដូច្ជា ែភនក្ រតយច្ៀក្ រច្មុះ
អណាា ត កាយ ។
តវទនាេខនធ គឺខ្នធ ែដលឲ្យដឹងនូវអារមមណ៍ ឬការយស្គយ
អារមមណ៍ ឲ្យដឹងថា រឹង ទន់ តឹង ញ័រ យតា រតជាក្់ ។ល។
ស្ញ្ញា េខនធ ជាសញ្ហា ននការច្ងោំ នឹក្យ ើញនូវសភាវៈ យរឿងរា៉ វ
ទាំងឡាយ ។
ស្ង្ខខ រេខនធ គឺជាតំណជីវិតរបរពឹតាយៅាមក្មម ។
វិញ្ញា ណេខនធ ជាភាវៈឲ្យយ ើញរូប ឮសយមលង ធំក្លិន ដឹងរស ការ
ប៉ះាល់រតូវាមផលូវកាយ ។
គួរឲ្យសយងវគជាពន់យពក្ក្នុងវដដសងារ ែដលសតវយោក្រគប់រូប
រសវឹងវយងវង មិនានដឹងច្ាស់នូវខ្លួនឯងយោយពិត យ ើយរបយក្ៀក្របកាន់
ួងែ ង គ្មំរទបញ្ចក្ខនធ ថាជាខ្លួន ជាខ្លួនឯង ជារបស់ខ្លួន ។ យសច្ក្ាី
របកាន់យនះឯងយ ើយ ែដលបញ្ហា ក្់ឲ្យយ ើញច្ាស់ថា សតវយោក្
រសឡាញ់ខ្លួនឯងយោយពិត ។
សំនួរសួរថា យតើសតវយោក្រសឡាញ់អវីជាងយគ?
យ្លើយថា រសឡាញ់ខ្លួនឯងជាងយគ ។
រពះស្គស្គា ននយយើងរទង់រាស់ថា៖
នតថិ អតោ ស្មំ តបមំ
សូមយធវើអាា ធិបាយ អំពីការរសឡាញ់ខ្លួន សូមយមើលច្ុះ ាំងពី
ច្ុងសក្់មក្ដល់ាតយជើង ក្ែនលងណាែដលថាមិនយពញច្ិតា រសឡាញ់
សក្់ កាត់ យកា អ៊ុត ោបពណ៌ យផសងៗឲ្យស្គអ ត រសឡាញ់ែភនក្ ោបពណ៌
ឲ្យ ាក្់ែវនាឲ្យវា រសឡាញ់មុខ្ោបយមៅឲ្យ រសឡាញ់ែសបក្ោប
រក្មួនឲ្យ រសឡាញ់មាត់ោបរក្ មឲ្យ រសឡាញ់ក្ រសឡាញ់នដ
រសឡាញ់យជើង ។ល។ សយមលៀក្បំាក្់រគប់ឈុត រគប់មា៉ ក្ ក្៏ជាឧបក្រណ៍
សរមាប់ការរសឡាញ់យាកះែដរ ។ យបើមានការឈឺោប់វិញយស្គត ក្៏រពួយ
ារមមណ៍ ែរក្ងយោខ្លួនយាកះវារទុឌយរទាម អស់សរមស់ អស់រសឡាញ់
ក្៏ខ្ំរបឹងែរបងយៅពាាលយៅមនទីរយពទយខ្វល ំងពូែក្នថលៗ ឬក្៏យៅបរយទស។
យបើមានអនក្ណាមួយនិោយ ឬយធវើអំពីអវីែដលខ្លួនយល់ថា ជាអំពីយមើល
ង្ខយ បាកទ បបយាកា ក្បនាុះបង្ខអ ប់មក្យលើខ្លួនឯង ក្៏ាំងច្ងយសច្ក្ាីខ្ឹង

7. 4
យរកាធ ច្ងគំនុំរ ូតដល់យធវើឲ្យមានការយបៀតយបៀនពាាទយោយអំយពើ
អារក្ក្់យផសងៗ ឯការយៅរសឡាញ់អនក្ដនទវិញ ក្៏យដើមបីសរមាប់ការ
រសឡាញ់ខ្លួនឯងែដរ ។
យបើនិោយអំពីទុក្ខយទាសរបស់បញ្ចក្ខនធ មានយរច្ើនយ តុ យរច្ើន
របការណាស់ បញ្ចក្ខនធជាសំបុក្ននយរាគ បញ្ចក្ខនធជាយពជឈឃាដ ។ល។
និង ។ល។
បឋមយទសាក ាកនរពឥសិបតនមិគទាយវ ័នា រពះអងគរទង់ែមាងថា៖
ឥទំ តោ បន ភិេខតវ ទុេខំ អរិយស្ច្ចំ ជាតិបិ ទុោខ
ជោបិ ទុោខ (វាធិបិ ទុតោខ ) មរណមប ិ ទុេខំ តស្គេបរិតទវ
ទុេខតធមនស្សុបាោស្គបិ ទុោខ អមប ិតយហិ ស្មបតោតគ្គ
ទុតោខ បិតយហិ វិបបតោតគ្គ ទុតោខ យមប ិច្ឆំ ន លភតិ តមប ិ
ទុេខំ ស្ងខិតតោន បញ្ចុបាធនេខនាធ ទុោខ ។
មាន លភិក្ខុទាំងឡាយ ជាតិ គឺក្ិរិោយក្ើតននបញ្ចក្ខនធ ជាយ តុមក្
នូវទុក្ខ ជរា គឺក្ិរិោោស់រគ្មំរគ្មននបញ្ចក្ខនធ ក្៏ជាយ តុមក្ាកំនូវទុក្ខ ពាធិ
គឺជមៃឺតមាក ត់ទាំងឡាយ ក្៏យ តុាកំមក្នូវទុក្ខ មរណៈ គឺក្ិរិោែបក្ធ្លល យ
ននបញ្ចក្ខនធ ក្៏ជាយ តុាកំមក្នូវទុក្ខ យសច្ក្ាីយស្គក្ខ្សឹក្ខ្សួលទុក្ខយទាមនសស
និង យសច្ក្ាីច្យងអៀតច្ងអល់ច្ិតាទាំងឡាយ ក្៏ជាយ តុាកំមក្នូវទុក្ខ ក្ិរិោ
រាសោក្សតវសង្ខខ រទាំងឡាយែដលជាទីរសឡាញ់យពញច្ិតា ក្៏ជាយ តុ
ាកំមក្នូវទុក្ខ កាលយបើច្ង់ាននូវវតាុណាមួយ យ ើយមិនាននូវវតាុយាកះ
ក្៏ជាយ តុាកំមក្នូវទុក្ខ ឧាទានក្ខនធទាំងឡាយ៥ ែដលតថាគតសែមាង
យ ើយយោយបំរពួញ ក្៏ជាយ តុាកំមក្នូវទុក្ខ ។
បរងួញមក្ សតវយោក្រគប់រូបែដលរសវឹងរសឡាញ់បញ្ចក្ខនធ
គឺសតវយោក្រសឡាញ់ទុក្ខយោយពិតរាក្ដ ។
រពះអងគរទង់រាស់ថា៖
នតថិ ខ្នធ ស្ម្មា ទុោខ ទុក្ខអវីៗណាយសមើនឹងបញ្ចក្ខនធមិនមាន
យឡើយ ។
គ្មថាខ្វងយលើបញ្ហា ក្់ថា សតវយោក្ែដលមានជីវិតក្នុងវដាសងារ
យបើាមបរមតាធម៌ គឺជាការយក្ើតយឡើងននទុក្ខ ែតសតវយោក្មិនានរាស់
ដឹងយទ យរាះអវិជាា ែដលជាយរគឿងបិទាំងរារាំងមិនឲ្យដឹងនូវអរិយសច្ចៈ
៤របការគឺ៖
ទុតេខអញ្ញា ណំ ការមិនានរាស់ដឹង្ខ បញ្ចក្ខនធាកំមក្នូវទុក្ខ។
ទុេខស្មុទទតយអញ្ញា ណំ ការមិនានរាស់ដឹងនូវយ តុ
ែដលាកំមក្នូវទុក្ខ ។
ទុេខនិតោតធអញ្ញា ណំ ការមិនានរាស់ដឹងនូវយ តុែដល
រំលត់នូវទុក្ខ ។
ទុេខនិតោធគ្គមិនីអញ្ញា ណំ ការមិនានរាស់ដឹងនូវ
បដិបបទាយដើមបីរំលត់ទុក្ខ ។

8. 4
យរកាធ ច្ងគំនុំរ ូតដល់យធវើឲ្យមានការយបៀតយបៀនពាាទយោយអំយពើ
អារក្ក្់យផសងៗ ឯការយៅរសឡាញ់អនក្ដនទវិញ ក្៏យដើមបីសរមាប់ការ
រសឡាញ់ខ្លួនឯងែដរ ។
យបើនិោយអំពីទុក្ខយទាសរបស់បញ្ចក្ខនធ មានយរច្ើនយ តុ យរច្ើន
របការណាស់ បញ្ចក្ខនធជាសំបុក្ននយរាគ បញ្ចក្ខនធជាយពជឈឃាដ ។ល។
និង ។ល។
បឋមយទសាក ាកនរពឥសិបតនមិគទាយវ ័នា រពះអងគរទង់ែមាងថា៖
ឥទំ តោ បន ភិេខតវ ទុេខំ អរិយស្ច្ចំ ជាតិបិ ទុោខ
ជោបិ ទុោខ (វាធិបិ ទុតោខ ) មរណមប ិ ទុេខំ តស្គេបរិតទវ
ទុេខតធមនស្សុបាោស្គបិ ទុោខ អមប ិតយហិ ស្មបតោតគ្គ
ទុតោខ បិតយហិ វិបបតោតគ្គ ទុតោខ យមប ិច្ឆំ ន លភតិ តមប ិ
ទុេខំ ស្ងខិតតោន បញ្ចុបាធនេខនាធ ទុោខ ។
មាន លភិក្ខុទាំងឡាយ ជាតិ គឺក្ិរិោយក្ើតននបញ្ចក្ខនធ ជាយ តុមក្
នូវទុក្ខ ជរា គឺក្ិរិោោស់រគ្មំរគ្មននបញ្ចក្ខនធ ក្៏ជាយ តុមក្ាកំនូវទុក្ខ ពាធិ
គឺជមៃឺតមាក ត់ទាំងឡាយ ក្៏យ តុាកំមក្នូវទុក្ខ មរណៈ គឺក្ិរិោែបក្ធ្លល យ
ននបញ្ចក្ខនធ ក្៏ជាយ តុាកំមក្នូវទុក្ខ យសច្ក្ាីយស្គក្ខ្សឹក្ខ្សួលទុក្ខយទាមនសស
និង យសច្ក្ាីច្យងអៀតច្ងអល់ច្ិតាទាំងឡាយ ក្៏ជាយ តុាកំមក្នូវទុក្ខ ក្ិរិោ
រាសោក្សតវសង្ខខ រទាំងឡាយែដលជាទីរសឡាញ់យពញច្ិតា ក្៏ជាយ តុ
ាកំមក្នូវទុក្ខ កាលយបើច្ង់ាននូវវតាុណាមួយ យ ើយមិនាននូវវតាុយាកះ
ក្៏ជាយ តុាកំមក្នូវទុក្ខ ឧាទានក្ខនធទាំងឡាយ៥ ែដលតថាគតសែមាង
យ ើយយោយបំរពួញ ក្៏ជាយ តុាកំមក្នូវទុក្ខ ។
បរងួញមក្ សតវយោក្រគប់រូបែដលរសវឹងរសឡាញ់បញ្ចក្ខនធ
គឺសតវយោក្រសឡាញ់ទុក្ខយោយពិតរាក្ដ ។
រពះអងគរទង់រាស់ថា៖
នតថិ ខ្នធ ស្ម្មា ទុោខ ទុក្ខអវីៗណាយសមើនឹងបញ្ចក្ខនធមិនមាន
យឡើយ ។
គ្មថាខ្វងយលើបញ្ហា ក្់ថា សតវយោក្ែដលមានជីវិតក្នុងវដាសងារ
យបើាមបរមតាធម៌ គឺជាការយក្ើតយឡើងននទុក្ខ ែតសតវយោក្មិនានរាស់
ដឹងយទ យរាះអវិជាា ែដលជាយរគឿងបិទាំងរារាំងមិនឲ្យដឹងនូវអរិយសច្ចៈ
៤របការគឺ៖
ទុតេខអញ្ញា ណំ ការមិនានរាស់ដឹង្ខ បញ្ចក្ខនធាកំមក្នូវទុក្ខ។
ទុេខស្មុទទតយអញ្ញា ណំ ការមិនានរាស់ដឹងនូវយ តុ
ែដលាកំមក្នូវទុក្ខ ។
ទុេខនិតោតធអញ្ញា ណំ ការមិនានរាស់ដឹងនូវយ តុែដល
រំលត់នូវទុក្ខ ។
ទុេខនិតោធគ្គមិនីអញ្ញា ណំ ការមិនានរាស់ដឹងនូវ
បដិបបទាយដើមបីរំលត់ទុក្ខ ។

9. 5
មិនែតប៉ុយណាោ ះយទ អវិជាា យនះយដើរតួសំខ្វន់ណាស់យធវើឲ្យសតវយោក្
យល់ខ្ុសថា ការយក្ើតយឡើងននជាតិ ឬបញ្ចក្ខនធយនះ ផាល់នូវយសច្ក្ាីសុខ្
ខ្លះៗែដរយតើ យ ើយក្៏ខ្ំពាោមយធវើនូវអំយពើាកាកែដលខ្លួនយល់ថា ជាអំយពើ
ែដលាកំយសច្ក្ាីសុខ្មក្ឲ្យ ។
សំនួរសួរថា ានសុខ្យទ?
យ្លើយថា មិនានសុខ្យទ ។ យរាះអវី ?
យរាះយសច្ក្ាីសុខ្យាកះមិនយទៀង ែរបរបួល
យក្មង ែរបរបួល យៅជា ោស់
ជា ែរបរបួល យៅជា ឈឺ
ោស់ ែរបរបួល យៅជា ជរា ពាធិ
ជរា ែរបរបួល យៅជា មរណៈ
ឯរពះនិាវ នយទើបជាបរមសុខ្ (និាវ នំ បរមំ សុខ្ំ) ។
យដើមបីានសុខ្ សតវយោក្រតូវរាស់ដឹងឲ្យច្ាស់នូវទុក្ខ ។ ការ
រាស់ដឹងនូវទុក្ខ គឺជាការយដើរយច្ញពីទុក្ខ ការយដើរយច្ញពីទុក្ខ គឺជាការ
រោស់យោលនូវការរបយក្ៀក្របកាន់ថា បញ្ចក្ខនធយនះជាខ្លួន ជារបស់ខ្លួន។
ឯយសច្ក្ាីសុខ្ខ្លះៗ ែដលានមក្ពីបញ្ចក្ខនធ រពះស្គស្គា ននយយើង
រពះអងគរទង់រាស់យរបៀបរបដូច្យៅនឹងយរាគ លង់ ែដលែតងែតយបៀតយបៀន
ោយីអនក្ជមៃឺ ឈឺច្ុក្ោប់ ដល់នូវទុក្ខយទាសយសទើរនឹងស្គល ប់ក្៏សឹងមាន
ដល់ការយ្អើយភលើងយ ើយក្៏រោយធូររស្គលនូវការច្ុក្ោប់ ក្៏យរតក្អរ ។
សំនួរសួរថា លង់ ជាសះយសបើយយទ ?
យ្លើយថា មិនអាច្ជាសះយសបើយានយទ ។
ការយដើរយច្ញពីយសច្ក្ាីទុក្ខាន គឺការរោស់យោលនូវការបយក្ៀក្
របកាន់ថា មានសតវ មានបុគគល យៅក្នុងខ្លួន ែដលជាផលូវែតមួយគត់
ែដលាកំឲ្យយៅកាន់យសច្ក្ាីសុខ្ គឺបរិនិាវ នាន ។
ឯតស្វតនាោ ទុេខស្ស យនះគឺជាទីបំផុតទុក្ខ ។
តោយតោេ វងស ត៉ៅ
៣០-០៤-២០១១

10. 5
មិនែតប៉ុយណាោ ះយទ អវិជាា យនះយដើរតួសំខ្វន់ណាស់យធវើឲ្យសតវយោក្
យល់ខ្ុសថា ការយក្ើតយឡើងននជាតិ ឬបញ្ចក្ខនធយនះ ផាល់នូវយសច្ក្ាីសុខ្
ខ្លះៗែដរយតើ យ ើយក្៏ខ្ំពាោមយធវើនូវអំយពើាកាកែដលខ្លួនយល់ថា ជាអំយពើ
ែដលាកំយសច្ក្ាីសុខ្មក្ឲ្យ ។
សំនួរសួរថា ានសុខ្យទ?
យ្លើយថា មិនានសុខ្យទ ។ យរាះអវី ?
យរាះយសច្ក្ាីសុខ្យាកះមិនយទៀង ែរបរបួល
យក្មង ែរបរបួល យៅជា ោស់
ជា ែរបរបួល យៅជា ឈឺ
ោស់ ែរបរបួល យៅជា ជរា ពាធិ
ជរា ែរបរបួល យៅជា មរណៈ
ឯរពះនិាវ នយទើបជាបរមសុខ្ (និាវ នំ បរមំ សុខ្ំ) ។
យដើមបីានសុខ្ សតវយោក្រតូវរាស់ដឹងឲ្យច្ាស់នូវទុក្ខ ។ ការ
រាស់ដឹងនូវទុក្ខ គឺជាការយដើរយច្ញពីទុក្ខ ការយដើរយច្ញពីទុក្ខ គឺជាការ
រោស់យោលនូវការរបយក្ៀក្របកាន់ថា បញ្ចក្ខនធយនះជាខ្លួន ជារបស់ខ្លួន។
ឯយសច្ក្ាីសុខ្ខ្លះៗ ែដលានមក្ពីបញ្ចក្ខនធ រពះស្គស្គា ននយយើង
រពះអងគរទង់រាស់យរបៀបរបដូច្យៅនឹងយរាគ លង់ ែដលែតងែតយបៀតយបៀន
ោយីអនក្ជមៃឺ ឈឺច្ុក្ោប់ ដល់នូវទុក្ខយទាសយសទើរនឹងស្គល ប់ក្៏សឹងមាន
ដល់ការយ្អើយភលើងយ ើយក្៏រោយធូររស្គលនូវការច្ុក្ោប់ ក្៏យរតក្អរ ។
សំនួរសួរថា លង់ ជាសះយសបើយយទ ?
យ្លើយថា មិនអាច្ជាសះយសបើយានយទ ។
ការយដើរយច្ញពីយសច្ក្ាីទុក្ខាន គឺការរោស់យោលនូវការបយក្ៀក្
របកាន់ថា មានសតវ មានបុគគល យៅក្នុងខ្លួន ែដលជាផលូវែតមួយគត់
ែដលាកំឲ្យយៅកាន់យសច្ក្ាីសុខ្ គឺបរិនិាវ នាន ។
ឯតស្វតនាោ ទុេខស្ស យនះគឺជាទីបំផុតទុក្ខ ។
តោយតោេ វងស ត៉ៅ
៣០-០៤-២០១១