Bu kitapçıkta sizler için hazırlanan 11 hobi elektronik devre sayesinde devre elemanlarının iç yapısını görüp, devre içerisindeki görev ve çalışma mantığını kavrayarak projeler geliştirmeyi öğreneceksiniz. Bilgiyi paylaşan bir toplum olmamız dileğiyle...
Este documento contiene una lista de pictogramas de Arasaac relacionados con la ropa interior, camisetas interiores, pantalones, chaquetas, trajes de baño y batas. Los pictogramas muestran diferentes tipos de prendas de vestir agrupadas por categoría para facilitar la comunicación sobre la ropa.
El término "modernismo" fue acuñado por Rubén Darío en 1888 para describir el estilo de escritura de Ricardo Contreras, caracterizado por una "expresión moderna". Dos años más tarde, Darío usó el término "Modernismo" para describir el "espíritu nuevo" de un grupo de escritores. Aunque inicialmente se usó de manera peyorativa, el modernismo ganó reconocimiento como un movimiento estético legítimo gracias a la obra de Darío. El modernismo literario tuvo su origen en Hispanoamérica entre
Este documento contiene un registro de donación realizada el 12 de octubre de 2011 por D. Doffo. Incluye una lista de 10 libros infantiles donados con sus respectivos títulos, autores, editoriales, años de publicación e identificaciones numéricas.
Bu kitapçıkta sizler için hazırlanan 11 hobi elektronik devre sayesinde devre elemanlarının iç yapısını görüp, devre içerisindeki görev ve çalışma mantığını kavrayarak projeler geliştirmeyi öğreneceksiniz. Bilgiyi paylaşan bir toplum olmamız dileğiyle...
Este documento contiene una lista de pictogramas de Arasaac relacionados con la ropa interior, camisetas interiores, pantalones, chaquetas, trajes de baño y batas. Los pictogramas muestran diferentes tipos de prendas de vestir agrupadas por categoría para facilitar la comunicación sobre la ropa.
El término "modernismo" fue acuñado por Rubén Darío en 1888 para describir el estilo de escritura de Ricardo Contreras, caracterizado por una "expresión moderna". Dos años más tarde, Darío usó el término "Modernismo" para describir el "espíritu nuevo" de un grupo de escritores. Aunque inicialmente se usó de manera peyorativa, el modernismo ganó reconocimiento como un movimiento estético legítimo gracias a la obra de Darío. El modernismo literario tuvo su origen en Hispanoamérica entre
Este documento contiene un registro de donación realizada el 12 de octubre de 2011 por D. Doffo. Incluye una lista de 10 libros infantiles donados con sus respectivos títulos, autores, editoriales, años de publicación e identificaciones numéricas.
El documento describe varios programas similares a Excel que pueden usarse para hojas de cálculo y tareas contables. Menciona programas como Gnumeric, FreeGrid, y Gestion MGD que ofrecen funciones básicas de hoja de cálculo de forma gratuita. También describe herramientas avanzadas de Excel como filtros, consolidación de datos, y tablas dinámicas que permiten organizar y analizar grandes cantidades de datos de forma eficiente.
Las aplicaciones o apps son pequeños programas diseñados para realizar funciones específicas como juegos, cálculos u otros usos en dispositivos móviles. Surgieron con los smartphones y tabletas y se han convertido en un gran negocio distribuidas a través de tiendas de aplicaciones como App Store de Apple y Google Play. Las apps ofrecen ventajas como facilidad de uso e instalación pero también tienen desventajas como falta de actualización y comentarios.
O documento discute as características e diferenças entre educação a distância (EaD) e educação on-line. A EaD surgiu no século XIX devido ao desenvolvimento dos transportes e correios, enquanto a educação on-line usa a internet e outros meios telemáticos de forma mais interativa. Embora existam diferenças como o caráter unidirecional da EaD, ambas democratizam o acesso à educação e incentivam a aprendizagem autônoma e permanente.
La toxoplasmosis es una enfermedad causada por el parásito Toxoplasma gondii que puede afectar a humanos y otros animales. El parásito se transmite principalmente a través de la ingesta de carne cruda o contaminada, o por contacto con heces de gatos. En humanos generalmente es asintomática pero puede causar problemas graves en embarazadas y personas con sistemas inmunes debilitados. El diagnóstico se realiza mediante pruebas serológicas y el tratamiento depende del caso pero incluye medicamentos como piri
1. Kendimiz Yapal›m
Yavuz Erol*
Düflük Güçlü Jeneratör
Elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüfltüren fiekil 5’de çeflitli tip rotor örnekleri ve kollek-
makineler ilke olarak bunun tersini de yapabilir. Ya- tör yap›s› görülmekte. Bu tip DC motorlar f›rçal› do¤-
ni bir elektrik motoru hem motor olarak hem de di- ru ak›m motoru olarak adland›r›l›r. F›rça yap›s› ve
namo veya alternatör olarak çal›flabilir. Piyasada çok statordaki sabit m›knat›slar ise flekil 6’da gibi.
çeflitli türde motorlar bulunmakta. Bunlar aras›nda
do¤ru ak›m motoru (DC motor) ve ad›m motoru (step
motor) önemli bir yere sahip. Bu motorlar yard›m›y-
la kolayca elektrik üretmek mümkün asl›nda. Elek-
trik-elektronikle yak›ndan ilgilenenlerin bildi¤i bu
yöntem, motor milinin tersten çevrilerek enerji üretil- fiekil 2: Alternatif gerilim üretme
mesi fikrine dayan›yor. Bu yaz›da, piyasadan kolayca
temin edilebilen malzemelerle düflük güçlü bir jene- DC gerilim üretme mant›¤› flekil 2’deki sisteme
ratörün nas›l yap›labilece¤i anlat›l›yor. Birkaç watt çok benzer. AC jeneratörde bilezik, halka fleklinde
gücündeki bu sistem ile çok çeflitli uygulamalar yap›- tek bir parçadan olufltu¤u halde, DC jeneratörde kol-
labilir. Örne¤in, LED’li veya akkor flamanl› lamba ça- lektör olarak adland›r›lan iki veya daha fazla dilim- fiekil 5: Rotor çeflitleri
l›flt›r›labilir, birkaç adet kalem pil flarj edilebilir ya da den oluflur. Böylece, iletken çerçeve flekil 3’deki gibi
motor miline ba¤lanan bir pervane ile rüzgar gülü ya- m›knat›s›n kutuplar› aras›nda döndürüldü¤ünde f›rça-
p›labilir. kollektör sistemi sayesinde lambadan hep do¤ru
ak›m geçer.
Elektromanyetik indüksiyon
Bütün elektrik motorlar› elektromanyetizma ya-
salar›na göre çal›fl›r. Bir elektrik motoru yard›m›yla
nas›l elektrik üretilebilece¤i Faraday yasas› ile aç›kla-
n›r. ‹letken bir tel, flekil 1’deki gibi, sabit manyetik
fiekil 6: Stator ve f›rça yap›s›
alan içerisinde v h›z›yla hareket ettirilirse iletken uç-
lar›nda bir gerilim indüklenir. Bir baflka deyiflle ilet- Bir DC motor yard›m›yla kolayca elektrik üretile-
kenin yatay eksendeki hareketi esnas›nda manyetik bilir fakat motorun devir say›s›n› yükseltmek amac›y-
kuvvetten kaynaklanan bir elektromotor kuvvet la diflli çark gurubuna ihtiyaç duyulur. Aksi takdirde
(emk) oluflur. Bu emk, Lorentz kuvveti olarak bilinen fiekil 3: Do¤ru gerilim üretme indüklenen gerilim çok düflük olur. Diflli çarklar, pil-
kuvvetin etkisiyle iletkendeki elektronlar›n harekete li oyuncak arabalardan sökülebilir. fiekil 7 ve 8’de
zorlanmas› sonucunda meydana gelir. ‹letken çerçeve yerine, sar›m say›s› fazla olan bir çeflitli tip diflli çarklar görülüyor.
bobin kullan›l›rsa bobinde indüklenen gerilimin gen-
fiekil 7: Diflli çarklar
li¤i büyük de¤erlere eriflebilir. M›knat›s, bobin ve f›r-
ça-kollektörden oluflan bir jeneratörü el yap›m›yla
gerçeklefltirmek hayli u¤raflt›r›c› oldu¤undan haz›r
bir motor kullanmak daha uygun olur. Jeneratörde
do¤ru ak›m motoru kullan›l›rsa ç›k›fl gerilimi DC;
ad›m motoru kullan›l›rsa AC olur. Afla¤›da bu iki mo-
tor türü ile nas›l enerji üretilebilece¤i anlat›l›yor.
DC motor Bu tür sistemlerde mekanizman›n kolayca çevri-
Bir do¤ru ak›m motoru, stator ve rotor olmak lebilmesi için mutlaka bir çevirme kolu bulunmas› ge-
fiekil 1: Gerilim indükleme rekir. Böylece, çevirme kolu bir tur döndürüldü¤ün-
üzere iki k›s›mdan oluflur. Stator, motorun manyetik
alan sa¤layan hareketsiz bölümü olup, elektrom›kna-
‹ndüklenen gerilimin de¤eri afla¤›daki formülden fiekil 8: Diflli çarklar
t›s fleklinde veya sabit m›knat›sl› olabilir. Sar›mlardan
görüldü¤ü gibi manyetik alan›n büyüklü¤üne, iletke- ve çevirme kolu
oluflan rotor ise motorun hareketli k›sm›n› oluflturur.
nin uzunlu¤una ve hareket h›z›na ba¤l› olarak de¤i-
fiekil 4’de düflük güçlü do¤ru ak›m motorlar› görülü-
flir.
yor.
Formül e=Blv
fiekil 2’de görüldü¤ü gibi iletken bir çerçeve,
m›knat›s›n N-S kutuplar› aras›nda w aç›sal h›z›yla
döndürülecek olursa, çerçevede alternatif bir gerilim
indüklenir. ‹letkenin iki ucu f›rça-bilezik sistemi yar-
d›m›yla bir lambaya ba¤lan›rsa, oluflan kapal› devre-
den bir ak›m akar ve lamba ›fl›k yayar. Böylece, mili
tersten çevrilen bir motorun jeneratör olarak çal›fla-
bilece¤i görülmüfl olur.
fiekil 4: DC motorlar
B‹L‹M ve TEKN‹K 88 May›s 2006
2. Kendimiz Yapal›m
Kullan›lan ad›m motorunun türüne göre kablo sa- kir. Bu ifl bir ohm-metre yard›m›yla kolayca yap›labi-
y›s› 4, 5 veya 6 adet olabilir. ‹ki kutuplu (bipolar) lir. Ohm-metrenin problar›, ad›m motorunun herhan-
motorlarda birbirinden ba¤›ms›z bobin çiftleri bulu- gi iki kablosuna dokunduruldu¤unda düflük direnç
nurken, tek kutuplu (unipolar) motorlarda bobinlerin görülüyorsa o uçlar bobin uçlar›n› gösterir. Çok yük-
birer ucu ortak uç olarak d›flar› ç›kar›l›r. fiekil 12’de sek direnç görülüyorsa uçlar aras›nda fiziksel ba¤lan-
görülen 5 ve 6 kablolu motorlar unipolar, 4 kablolu t› olmad›¤› anlafl›l›r. Böylece birkaç ölçüm neticesin-
motor ise bipolar türde. de uç tespiti tamamlan›r.
fiekil 9: Mandren Ad›m motoru kullan›larak kolayca elektrik üreti-
de motor milinin yüzlerce kez dönmesi mümkün olur. lebilmesi, güzel bir uygulama yapma f›rsat› da verir.
Piyasada mandren ad›yla sat›lan ba¤lant› parças› yar- Motorun miline flekil 15’deki gibi bir pervane ba¤la-
d›m›yla diflli çarklar›n çevirme koluna ba¤lant›s› ko- n›rsa, jeneratörün üretti¤i gerilim rüzgar fliddetiyle
layca yap›labilir. orant›l› olur.
DC motorun mili, çevirme kolu yard›m›yla 1000-
1500 devir/dak. gibi yüksek h›zlarda döndürüldü-
¤ünde motor uçlar›ndan ölçülen gerilim 3-5 V seviye-
fiekil 12: Kablo ba¤lant›lar›
lerine ulaflabilir. Kullan›lan motorun türüne göre ç›-
k›fl gerilimi daha yüksek de¤erde de olabilir. F›rça-
Bir ad›m motorunun as›l görevi hassas kontrol ifl-
kollektör düzene¤i sayesinde jeneratörün ç›k›fl gerili-
lemleri gerçeklefltirmek olsa da elektrik üretiminde
mi do¤rultulmufl halde oldu¤undan ilave bir do¤rul-
ad›m motorlar› rahatl›kla kullan›labilir. DC motorlar-
tucu devresine gerek kalmaz. Uygun güçte bir motor
dan farkl› olarak, çok düflük devir say›lar›nda bile
kullan›l›rsa jeneratör ç›k›fl›ndan 0.3-0.5A seviyesinde
yüksek gerilimler üretebilir. Örne¤in, bir DC jenera-
ak›m çekilebilir. Jeneratörden ak›m çekildi¤i esnada
törün kullan›labilir seviyede gerilim üretmesi için
ç›k›fl geriliminde ve devir say›s›nda bir miktar düflüfl fiekil 15: Rüzgar gülü
1000-1500 devir/dak. gibi yüksek h›zlara ç›kmak
gözlenir. Ayn› zamanda mekanizmay› çevirmek de
gerekirken, ad›m motorlar› ile 200 devir/dak. h›zda
zorlafl›r. Ç›k›fl geriliminin 10-15V kadar yüksek olmas›
bile hayli yüksek gerilimler üretilebilir. Bu özelli¤i ile
herhangi bir diflli kutusu veya makara sistemi kullan- için flekil 16’da görülen güçlü bir ad›m motoru kulla-
Ad›m motoru madan jeneratör yapma imkan› verir. fiekil 13’de gö- n›labilir. Böylece düflük devir say›lar›nda yüksek
Ad›m motoru (step motor), elektronik sektörün- rülen çevirme kolu ile motor mili saniyede 2-3 kez ak›m sa¤layabilen basit ve verimli bir rüzgar gülü
de yayg›n olarak kullan›l›r. Genellikle hassas konum çevrildi¤inde, üretilen alternatif gerilimin tepe de¤e- gerçeklefltirmek mümkün olur.
kontrolü gereken uygulamalarda, örne¤in yatay ve ri 3-5V seviyesine ulaflabilir.
düfley eksende harekete ihtiyaç duyan robotik uygu-
lamalar›nda tercih edilir. Yaz›c›, disket sürücü gibi
elektronik cihazlar içerisinde de bulunur. Ad›m mo-
torlar› özel yap›lar› sayesinde çok küçük aç›larla ha-
reket etme yetene¤ine sahiptir. Ad›m motoru kullan›-
larak bir robot kolu istenilen aç›larla döndürülebilir.
Örne¤in ad›m say›s› 200 olan bir ad›m motoru, 1.8
derecelik hassasiyetle dönüfl yapabilir. fiekil 10’da
çeflitli tip ad›m motorlar› görülüyor.
fiekil 13: Çevirme kolu montaj›
Ad›m motorunun ç›k›fl› AC oldu¤undan, do¤ru
ak›mla çal›flan cihazlar› çal›flt›rabilmek için uygun bir
elektronik devre kullanmak gerekir. Elektronik dev-
fiekil 16: Kare kesitli ad›m motoru
re, alternatif gerilimi do¤rultmaya ve istenirse büyük
kapasiteli bir kondansatörü flarj etmeye yarar. Kapa-
fiekil 17’de 2 adet kalem pili flarj eden bir rüz-
fiekil 10: Ad›m motoru çeflitleri site de¤eri 1000uF olabilece¤i gibi 0.1F veya 1F da
gar jeneratörü görülüyor.
olabilir. Elektronik devre flemas›, kullan›lan ad›m mo-
Ad›m motorunun iç yap›s›ndaki sar›mlar ve çok torunun tek kutuplu veya iki kutuplu olmas›na göre
kutuplu m›knat›s ise flekil 11’de görülüyor. Rotor sa- farkl›l›k gösterir. fiekil 14’de 4 ve 6 kablolu motor-
bit m›knat›stan olufltu¤u için bu tür motorda bilezik, lar için kullan›lmas› gereken do¤rultucu devreler gö-
f›rça veya kollektör yap›s› bulunmaz. rülüyor.
fiekil 17: Ad›m motorlu rüzgar jeneratörü
fiekil 14: Do¤rultucu devreler *F›rat Üniv. Elek-Elektronik Müh. Bölümü
Devre ba¤lant›s›n› do¤ru flekilde yapabilmek için yerol@firat.edu.tr
fiekil 11: Ad›m motorunun iç yap›s› öncelikle ad›m motorunun uçlar›n› tespit etmek gere-
May›s 2006 89 B‹L‹M ve TEKN‹K