Om den romersk-katolske kirken

1. Den romersk-katolske kyrkja
• Nokre sentrale trekk ved henne

2. Lykelmakti 1
• Matt 16, 18-19: Og no segjer eg deg at du
er Peter; yver den steinen vil eg byggja mi
kyrkja, og helheimsportane skal ikkje
vinna yver henne. Eg vil gjeva deg lyklane
til himmelriket; det som du bind på jordi,
skal vera bunde i himmelen, og det som
du løyser på jordi, skal vera løyst i
himmelen.

3. Lykelmakti 2
• Peter tyder ”klippa”
• Han er den fremste av apostlane
• Deira etterfylgjarar skal styra kyrkja
• Og hev makt til å tilgjeva synd

4. Den apostoliske suksesjonen
• Ei ubroten rekka av handspåleggingar
• Frå apostlane til i dag
• Dette garanterer samband med Peter
• Andre kyrkjesamfunn hev same suksesjon
• Men desse handspåleggingane reknar DKK som ugyldige!

5. Sakramenti
• Hev sju slike
• Dåp, ferming, bot, ekteskap, sjukesalving,
presteviing, nattverd
• Altso fem slike som ikkje er innstifta i Bibelen
• Vitnar om at tradisjonen er viktig her.
• Hugs: Kyrkja bestemte kva tekstar Bibelen
skulle hava

6. Den eine sanne kyrkja
• Reknar seg som morkyrkja
• Berre frelse der
– Viss ikkje angeren for syndene er fullkomen
• Skeptisk til økumenisk arbeid
• Meiner dei representerer sambandet til Peter
• Difor er andre kyrkjesamfunn villfarne

7. Nattverden (eukaristien)
• Transsubstansiasjon
• Elementi forblir Jesu lekam og blod
• Brødet ligg i ein skåp (tabernaklet)
– Den stadige offertenesta
– Byggjer på tempeltenesta i GT
• Vinen vert drukken opp av presten
• Jesu offer ”gjort nærværende” i messa
• Gjev au fellesskap mellom Jesus og den truande

8. Kyrkjesyn
• Paven øvste leiar (Peters etterfylgjar)
– Ufeilbarleg ex cathedra
• Bispar og prestar heilt sentrale
– Bispane hev lut i suksesjonen
• Berre bispar/prestar kan tilgjeva synd
– Eller nekta å gjera det
• Stort pastoralt problem med attgifte
– Desse fær ikkje nattverd eller boti sitt sakrament

9. Bibel og tradisjon
• Protestantar: Sola scriptura
• Katolikkar: Bibel og tradisjon
– Må rekna med at DHA hev vore til stadar i
konsil og dilikt
• To sjølvstendige kjeldor til sanningi
• Kyrkja definerer til slutt
• I praksis: Tradisjon over Bibel?
– Sju sakrament eit uttrykk for dette?

10. Paven bestemmer læra
• 1870: Dogmet om ex cathedra
• Kan sjåast på som katolsk ”fundamentalisme”
• Ei kjelda til sikre svar i bibelkritikken si verd
• Modernitet og vitskap utfordra gamle syn
• Trong for ei autoritativ røyst
• Protestantiske kyrkjor
– Biblisisme – at Bibelen er ufeilbar i alt
– Dette treng ikkje katolikkar grunna synet på tradisjonen

11. Frå katolsk.no
• I Joh. 13,16 står det: "Men når han kommer, Sannhetens Ånd, da skal han
føre dere frem til hele sannheten." Den hellige Ånd er, etter katolsk
oppfatning, den som leder Kirken på den rette vei. Gud har gitt Kirken sitt
ord, gjennom Bibelen og den kirkelige Tradisjon. Oldkirken valgte selv ut de
bøker som skulle regnes til de inspirerte skrifter (Bibelens kanon). "Inspirert"
vil si at Den hellige Ånd (Spiritus Sanctus) hadde gitt forfatterne opplysning
og innsikt til å fremstille viktige trossannheter på en gyldig måte. Biskopene,
med paven som garantist for enheten i Kirken, utgjør så et kirkelig
læreembete, og dette læreembetet skal tolke og forklare Bibelen på en måte
som de troende må oppfatte som opplysende og bindende. Denne
fullmakten utøver Kirkens ledelse i Jesu Kristi navn, alltid med støtte fra Den
hellige Ånd.
• Dette læreembetet står ikke over Guds ord, men skal tjene det, og altså helt
klart under ledelse av Den hellige Ånd. Gjennom århundrene har Kirken lest
Den hellige Skrift parallelt med at den som fellesskap av kristne stadig
gjorde nye erfaringer, og kom som følge av dette til foreløpige slutninger,
ofte i form av trossetninger, som så fortløpende ble den katolske Tradisjon
(med stor T!). Bibeltolkning og Tradisjon som én sammenhengende strøm,
av erfaring skapte et slitesterkt bånd mellom Bibel og Kirke.

12. Liberal katolisisme og frigjeringsteologi
• DKK ofte kritisert for å vera reaksjonær
• Franco, Pinochet
• Mellomamerikanske bispar med nye tankar
– Gud spesielt til stadar hjå dei fattige
– Teologien politisert; mindre vekt på synd
• Mange katolikkar gjev blaffen i paven
• Tyskland: 91 % overser prevensjonsforbodet
• Liberal teologi som hjå protestantar
– Men: Desse hev lite makt i kurien (kardinalkollegiet)
– Og: Paven i dag er konservativ

13. Helgenar
• (Og Kristus) hev eit reservoar av gode gjerningar
– Difor kan ein utdela avlat!
• Er i himmelen
• Kan ganga i forbøn for oss
• Tilgjenge til Gud
• Den ultimate helgen er jomfru Maria
– For øvrig: Semper virgo (alltid jomfru)

14. Det andre vatikankonsilet
• Opna opp for økumenikk
• Drastisk brigde i liturgi (folkespråket)
• Opna for at andre religionar kan hava glytt
av sanning
• Større breidd i teologiske syn i dag?
• Anonyme kristne (Rahner)
– Opnar indirekte for frelsa utan
botssakramentet?