SYBTD Yıl: 2006 Cilt:1 Sayı:2

SYBTD
HAKEMLİ
ELEKTRONİK DERGİ
ISSN: 1306 - 4371

SPOR YÖNETİMİ VE BİLGİ TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ

Cilt: 1 Sayı: 2 Yıl: 2006

www.sporyonetimi.com

SYBTD
SPOR YÖNETİMİ VE BİLGİ TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ

Sahibi
Levent ATALI

--------------------------------------------------------------------------------

Editörler
Yrd. Doç. Dr. Kürşad SERTBAŞ
Sakarya Üniversitesi BESYO

Ahmet GÖNENER
Kocaeli Üniversitesi BESYO

--------------------------------------------------------------------------------

Bilim Kurulu

Prof. Dr. Erdal ZORBA
Prof. Dr. Faik İMAMOĞLU
Prof. Dr. Füsun ÖZTÜRK KUTER
Prof. Dr. Gazanfer DOĞU
Prof. Dr. Hasan KASAP
Prof. Dr. M.Ferit ACAR
Prof. Dr. M.Yavuz TAŞKIRAN
Prof.Dr. Seyhan HASIRCI
Yrd. Doc. Dr. Cengiz KARAGÖZOĞLU
Yrd. Doç. Dr. Dilşat ÇOKNAZ
Yrd. Doc. Dr. Demet GÖNENER
Yrd. Doc. Dr. Hakan SUNAY
Yrd. Doc. Dr.Hasan ARSLAN
Yrd. Doc. Dr. Kenan SİVRİKAYA
Yrd. Doc. Dr.M.Levent İNCE
Yrd. Doc. Dr. Nevzat MİRZEOĞLU
Yrd. Doc. Dr. Meltem N.VELİOĞLU
Yrd. Doc. Dr. Müberra ÇELEBİ
Yrd. Doc. Dr. Selhan ÖZBEY
Yrd. Doc. Dr. R. Timucin GENCER
Yrd. Doc. Dr. Velittin BALCI

İleitşim
bilgi@sporyonetimi.com

İÇİNDEKİLER

ELEKTRONİK SPOR: TÜRKİYE’DEKİ SİBER SPORCULARIN
TUTUM VE DAVRANIŞLARI
Metin ARGAN, Alper ÖZER, Erkan AKIN

(01 - 11)

BİR SPOR ÖRGÜTÜNDE ÇALIŞAN SPOR UZMANLARININ TÜKENMİŞLİK VE
ÖRGÜTSEL BAĞLILIKLARININ İNCELENMESİ
Güçlü ÖZEN, Nevzat MİRZEOĞLU

(12 - 17)

BEDEN EĞİTİMİ ve SPOR BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN
INTERNET KULLANMA DURUMLARI
Metin YAMAN

(18 - 24)

BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİMİN BASKETBOL BECERİLERİNİN
ÖĞRENİMİ ÜZERİNE ETKİSİ
Dilşat MİRZEOĞLU, Işıl AKTAĞ, Emre GÖCEK, Muhterem BOŞNAK

(25 - 34)

İDEOLOJİK BİR MEŞRULAŞTIRMA ARACI OLARAK SPOR VE SPOR BİLİMLERİ
Ahmet TALİMCİLER

(38 - 43)

SUNUŞ

Spor Yönetimi temalı E-Dergi projesi olarak yayın hayatına başlayan “Spor
Yönetimi ve Bilgi Teknolojileri Dergisi (SYBTD)” sporbilimleri camiasına katkı
sağlamaya devam ediyor. Yayın içeriği ile alanında ilk ve tek olan SYBTD, Spor
yönetimi uygulamalarında etkili bir faktör olan Teknoloji kullanımını, bilgi yöneti-
mini spor yönetimi ve organizasyon anlayışının tamamlayıcısı olarak görmekte ve
akademik anlamda da bu anlayışın gelişmesini sağlayacak adımlar atmaktadır.

SYBTD, Özellikle Çağdaş spor yönetimi yaklaşımı çerçevesinde teknoloji-
ye hakim bir yönetici, bu beceriyi uygulamada başarıya taşıyabilen bir bilgi yönet-
imi anlayışı ve tüm bu özellikleri spor yönetimi faaliyetlerinde değerlendirebilecek
mesleki beceriye sahip bireylerin oluşmasına sınırlıda olsa akademik olarak katkıda
bulunmayı amaçlamaktadır.

Ülkemizde sporbilimlerinin bugünkü konumundan daha da fazla hak ettiği
mesleki ve akademik değere az da olsa katkıda bulunuyorsa ne mutlu bizlere. Bu
yolda yürürken unutmadığımız iki faktör var. Birincisi, sporbilimlerinin bugünkü
konumuna gelmesinde emek ve zaman harcayan hocalarımız, ikincisi ise biz genç
araştırmacıların heyecanıdır.

SYBTD yayın politikası, akademik etik değerlere bağlı ve sistematik bir
değerlendirme sürecini içermektedir. Dergimiz her yıl 2 sayı olarak yayımlanacaktır.
SYBTD’nin yayın hayatındaki devamlılığı siz değerli akademisyenlerin katkıları ile be-
lirlenecektir. Bu nedenle bizleri yalnız bırakmayacağınızı umut eder, çalışmalarınızda
başarılar dileriz

Editör

SPOR YÖNETİMİ VE BİLGİ TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ ISSN: 1306-4371 CİLT:1 SAYI:2
ELEKTRONİK DERGİ

ELEKTRONİK SPOR: TÜRKİYE’DEKİ SİBER SPORCULARIN TUTUM VE
DAVRANIŞLARI

Metin ARGAN Alper ÖZER Erkan AKIN
Anadolu Üniversitesi Ankara Üniversitesi Anadolu Üniversitesi
Beden Eğitimi ve Spor Y.O. Siyasal Bilgiler Fakültesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü
margan@anadolu.edu.tr ozer@politics.ankara.edu.tr erkanakin@anadolu.edu.tr

ÖZET
Teknoloji alanında yaşanan olağanüstü gelişmeler her alanda olduğu gibi spor alanını da etkileyerek yeni bir
takım gelişmelerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu gelişmelerden biri elektronik spordur. Elektronik
spor, hem fiziksel hem de zihinsel bir takım özelliklere sahiptir. Bunlar: Sanal veya bilgisayar ortamında icra
edilmesi, yeni tesis veya ekipman bakımından geleneksel sporlarla karşılaştırıldığında çok büyük finansal
kaynağı gerektirmemesi, dünyanın her bölgesinde bu sporu icra edebilme olanağı, bireysel ve takım halinde
oyuna açık olma, ve doğasına özgü araç gereci gerektirmesidir. Bu amaçla hazırlanan bir anket, elektronik
sporla uğraşan 356 kişiye uygulanmıştır. Oyuncuların özellikleri düşünüldüğünde; yanıtlayıcıların % 14.5’i
bireysel oyunlarda, % 85.4’ü ise takım oyunlarında mücadele etmektedir. Katılımcıların % 20.8’i 3-4 yıldır
bu sporu icra etmektedir. Cevaplayıcıların % 11.7’si uluslararası resmi turnuvalara, % 71.9’u ulusal ve
uluslararası özel turnuvalara katılmış ve % 10.6’si bu turnuvalarda ödül kazanmıştır. Elektronik sporu
yapmada güdüleyici faktör olarak bilgisayar oyunlarını sevmek ilk sırada yer alırken, oyun tutkusu ise ikinci
sırada yer almaktadır. Elektronik spora yönelik tutumlar bakımından federasyona yönelik tutumlar 4.04
ortalamaya sahip olup, bu sporu profesyonel veya amatör olarak düşünenlerin ortalaması ise 4.01’dir. Zeka,
görme yeteneği, çabuk düşünme, sezgi, takım oyunu, el çabukluğu ve konsantrasyon başarıda önemli olarak
değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: E-spor, Siber spor, Bilgiseyar Oyunu, Sanal Oyun, Online Oyun.

ELECTRONIC SPORT: ATTITUDES AND BEHAVIORS OF CYBER ATHLETES IN TURKEY

ABSTRACT
Tremendous developments in technology have changed the structures of all areas as it changed the sports as
well. One of them is electronic sport. Electronic sports comprise efforts that all sport areas have psychically
or mentally however have specific characteristics. These characteristics are that it is performed in a cyber
place, does not require high level of financial resources, is possible to perform this sport everywhere in the
world, can be performed individually or with a team and requires particular tools to perform. A
Questionnaire was conducted to 356 people performing electronic sports. When considering the
characteristics of the players, it is determined that % 14.5 of the respondents participate to the individual
games and %85.4 of them participate to the matches in the team level. %20.8 of the respondents have been
performing this sport for 3-4 years. %11.7 of the respondents participated international official tournaments,
%71.9 of the respondents participated to national or international private games and %10.6 of the
respondents won prize in the games. When considering the motivating factors of electronic sports, it is
determined that loving the computer games are in the first place and passion for game is the second place. In
terms of attitudes to electronic sports, positive attitudes to federation has the average of 4.04 and the average
of players who consider electronic games professionally or as an amateur game is 4.01. Intelligence, sight
ability, thinking quickness, foresight, team play, hand quickness and concentration are considered important
for the success.
Key Words: E-sport, Cyber Sport, Computer Game, Virtual Game, Online Game.

1

ELEKTRONİK DERGİ

GİRİŞ
Teknoloji alanında yaşanan olağanüstü gelişmeler her alanda olduğu gibi spor alanını da
etkileyerek yeni bir takım gelişmelerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Spor alanıyla
ilgili olarak ortaya çıkan bu gelişmelerden biri de “elektronik spor”dur. Günümüzde
uluslararası düzeyde resmi ve özel pek çok e-spor turnuvası düzenlenmekte ve elektronik
sporlarla ilgili federasyonlar oluşum sürecini tamamlamaya çalışmaktadır. Uluslararası
katılımlı olarak gerçekleştirilen bu organizasyonlara sponsorların milyon dolarlarla ifade
edilen desteği de bu spor dalının potansiyel gelişiminin bir kanıtı olarak değerlendirilebilir.
Türkiye’de de uluslararası düzeyde yapılan e-spor şampiyonalarına bireysel ve takım
olarak katılım sağlanmış ve sağlanmaya da devam edilmektedir.
Elektronik sporlara rekreatif, amatör ve profesyonel düzeyde ortaya çıkan bu ilgi düzeyine
karşın, bu alanda yapılan bilimsel çalışmaların yok denecek kadar kıt olduğu
görülmektedir. Yapılan bu araştırmanın temel amacı ve önemi, bu alanda yok denecek
kadar az olan bilimsel araştırmalara katkı sağlamak ve e-sporla ilgili oluşturulacak
kuramsal çerçeveye bulgular ile katkı sağlamaktır. Bu çerçevede yapılan araştırmada temel
amaçlar; e-sporcuların demografik özellikleri, Türkiye’de e-sporu yapanların bu spora
ilişkin genel düşünceleri, spora yönelik güdüleyici etmenler ve spora özgü başarı
kriterlerinin belirlenmesidir.

E-SPOR KAVRAMI VE ÖZELLİKLERİ
Teknoloji alanında yaşanan olağanüstü gelişmelerin spora yansıması yeni bir takım
gelişmelerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Ortaya çıkan bu gelişmelerden biri de
“elektronik spor” alanıdır. Elektronik sporun ve bilgisayar oyunlarının gelişmeye başladığı
yer “arcede” olarak adlandırılan salonlar olmuştur. İnternetin yaygınlaşması, lan (yerel ağ)
kafelerinin ve rekabet oyunlarının ortaya çıkması, oyuncuları tek bir çatı altında toplayarak
“arcede” salonu mentalitesini bir adım ileriye taşımıştır (Yavru, 2006). İnternet ortamında

2

ELEKTRONİK DERGİ

ya da büyük organizasyonlar altında kurulan yerel ağ bağlantıları internet kafelerin elit bir
kısma yönelik olan sınırlı rekabet ortamını küresel boyutlara taşımıştır. Elektronik
sporların ilk ödüllü turnuvası “Red Annihilation” adı altında 1997 yılında İngiltere de
düzenlenmiştir. Bu hızlı gelişme ile birlikte 1997 yılında Angel Munoz isimli bir girişimci
bugünkü ismiyle “Cyberathlete Professional League” (www. computergames. com) adlı
şirketi kurarak dünyadaki bir çok ülkenin elektronik sporlara ilgili duymasını sağlamıştır
(Ersoy, 2002). Böylelikle, elektronik spor olarak adlandırılan olgu endüstri devrimi
içerisinde yerini almaya başlamış ve başlamaya devam etmektedir (Ayhan, 2000).
Günümüzde uluslararası düzeyde resmi ve özel pek çok elektronik spor turnuvası
düzenlenmektedir. Bunlar: (World Cyber Game) Dünya kupası, (European Nations
Championship) Avrupa kupası, (International Premiership Series) Uluslarası Lig, (Esl
Amateur Series) elektronik spor amatör ligi, (Esl Pro Series) elektronik spor profesyonel
ligleridir. Uluslararası elektronik spor turnuvalarındaki müsabakalar farklı kategoriler
altında sınıflandırılmaktadır (www.esworldcup.com; www.esl-shop.net;
www.worldgames.com).
Elektronik spor literatürde elektronik oyun (electronic game), siber oyun (cyber game),
bilgisayar oyunu (computer game), online oyun (online game) vb. şekilde
nitelendirilmesine karşın, esasında kastedilen elektronik spor kavramıdır. Elektronik spor,
dünyanın bir ucundan diğerine iki insanın internet aracılığıyla ya da dünyanın her yerinden
gelen insanların büyük organizasyonlar ile buluşup oyun oynayabilecekleri, hem fiziksel
hem de zihinsel olarak çoğu sporun gerektirdiğinden çok daha fazlasını kapsayan bir
spordur. Elektronik spor okçuluktaki gibi reaksiyon zamanı, beyzboldaki gibi refleks
hareketleri veya satrançta olduğu gibi düşünmeyi gerektiren bir spordur (Yavru, 2006).
Elektronik spor, hem fiziksel hem de zihinsel olarak pek çok sporun gerektirdiği çabaları
kapsayan, yeni ortaya çıkmış, örgütlenen bir spor dalını ifade etmektedir. Elektronik
sporun kendine has belli başlı ayırt edici bir takım özelikleri bulunmaktadır. Bunlar: Sanal
veya bilgisayar ortamında icra edilmesi, yeni tesis veya ekipman bakımından geleneksel
sporlarla karşılaştırıldığında çok büyük finansal kaynağı gerektirmemesi, dünyanın her
bölgesinde bu sporu icra edebilme olanağı, bireysel ve takım halinde müsabakaya açık

3

ELEKTRONİK DERGİ

olma, düşünsel ve fiziksel çabaları gerektirme ve doğasına özgü araç gereçlere sahip
olmasıdır (www.worldgames.com). Uluslararası elektronik spor turnuvalarındaki
müsabakalar farklı kategoriler altında sınıflandırılmaktadır. Elektronik spordaki belli başlı
kategoriler; platformer, macera, rol oyunu (role-playing game), first person shooter, spor
oyunu (sport game), savaş oyunu (war game), aksiyon oyunu (action game) ve simülasyon
ve strateji oyunlarıdır. Bu kategorilerin bir kısmı bireysel dalda müsabakaya açılırken,
diğer bir kısmı ise takım halinde müsabakaya açıktır.

ARAŞTIRMANIN AMACI
Elektronik spor uygulamada Türkiye’de zemin kazanmaya başlamıştır. Pek çok e-sporcu
uluslararası müsabakalara mili düzeyde katılım sağlamasına karşın, elektronik sporculuk
özellikleri, sporun özgün doğası, sporun gerektirdiği başarı kriterleri ve kişileri bu spora
yönelten güdüleyici etmenler konusunda dünyada ve Türkiye’de araştırmalar yok denecek
kadar azdır. Türkiye’de gerçekleştirilen bu araştırmanın amacı e-sporu yapan kişilerin
özelliklerini betimleme, e-spora yönelik düşünceleri, bu spora yönelten güdüleyici
etmenleri ve sporda başarıyı belirleyen etmenleri e-sporcuların perspektifinden
değerlendirmektir. Bu bağlamda, Türkiye’de gerçekleştirilen bu çalışma aşağıdaki alt
amaçları tespit etmeyi amaçlamaktadır: (1)E-sporcuların demografik özellikler ve ilgilenim
düzeyleri,(2) e-spora yönelik Türk sporcuların görüşleri, (3)Elektronik spor yapmayı
güdüleyen etmenler ve (4) Elektronik sporlarda başarıyı etkileyen faktörler.

YÖNTEM
Araştırma amaçlarına uygun olarak “Betimsel Araştırma” modeli kullanılmıştır.
Betimsel araştırmalar, bir konudaki herhangi bir durumu saptamayı hedefleyen
araştırmalardır (Erdoğan, 1998). Bu araştırma modelinde amaç; eldeki problemi, bu
problemle ilgili durumları tanımlamaktır (Kurtuluş, 198). Betimsel araştırmalar, belli
değişkenlerin özellikleri hakkında temel veri tabanı oluşturur (Erdoğan, 2003). Bu
bağlamda, elektronik sporcuların demografik, sportif özellikleri, elektronik spora ilişkin
görüşleri ve güdüleyici unsurları tespit etmek amacıyla tasarımı yapılan araştırmada

4

ELEKTRONİK DERGİ

veriler, birincil elden veri toplama yöntemi olan anket tekniği ile toplanmıştır. Anket
formunun tasarım sürecinde e-spor uygulamalarından yararlanılmıştır. Anket formu dört
bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm, Türkiye’de elektronik spor yapan kişilerin
demografik ve elektronik sporculuk özellikleri ile ilgilidir. İkinci bölüm, sporcuları
elektronik spor yapmaya güdüleyen etmenler (7 ifade), üçüncü bölüm e-spora yönelik
görüşler (7 ifade), dördüncü ve son bölümde ise elektronik sporda başarı
kriter/faktörlerinden (7 ifade) oluşmaktadır. İkinci, üçüncü ve dördüncü bölümdeki toplam
21 ifadeden oluşan sorular katılımcılar tarafından beş noktalı ölçek şeklinde
değerlendirilmiştir.
Örneklem
Araştırma Türkiye’de elektronik sporu profesyonel, amatör ve rekreatif düzeyde yapan
kişileri hedeflemektedir. Bu spor ile ilgilenen kişilere ulaşmada ve evrenin belirlenmesinde
anket öncesi yapılan derinlemesine görüşmeler temel oluşturmuştur. Bu görüşmeler
sonucunda Türkiye’deki e-sporculara ulaşmanın en iyi mecrasının internet ortamı olduğu
sonucuna varılmıştır. Türkiye’deki elektronik sporcuların yaygın olarak kullandıkları Mirc
chat kanalı üzerinde quakenet.org adresinden teamquash kanalı aracılığı ile e-spor yapan
katılımcılara ulaşılmıştır. Bu kanal farklı kategorilerde e-spor oyunlarını oynayan kişilerin
bir araya geldiği bir mecra olarak değerlendirilebilir. Özellikle e-sporu profesyonel ve
amatör düzeyde yapan ve bu spordan ekonomik bir gelir ve gelecek bekleyen kişilerin
yaygın olarak, bu internet ortamını kullanması e-sporcuların temsili açısından önemli
olarak değerlendirilebilir. Türkiye’yi iki kez Dünya Kupası’nda temsil eden takım, bireysel
oyuncular ve diğer takımlar da bu kanal üzerinden iletişim kurmaktadır. Ankete son halini
vermeden önce 40 kişi üzerinde pilot bir çalışma yapılmış ve ankete son hali verilmiştir.
Soruların yanıtlanması ortalama 14 dakika sürmüştür. Araştırmada kolayda örnekleme
yöntemi kullanılmıştır. Kolayda örneklemede bir alışveriş merkezinde dolaşan insanlar,
caddelerde veya belli bir mekanda bekleyen insanlara anketler uygulanmaktadır (Nakip,
2004; Nakip 2003; Yükselen 2000). Çalışmanın bu bölümünde de e-sporu farklı
düzeylerde yapan kişilere ulaşılabilecek ilgili internet sitesi uygulaması ile
gerçekleştirilmiştir. İnternet mecrasında gerçekleştirilen bu anket, Türkiye’de elektronik

5

ELEKTRONİK DERGİ

sporu profesyonel, amatör ve rekreatif amaçlı yapan ve yaşları on beşin üzerinde olan 356
kişi ile gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma anketi 30 gün (1-30 Mayıs 2005) Mirc chat
kanalında tutulmuş, ilk hafta 192 (% 53.9) anket verisi, ikinci hafta 283 (% 79.4), üçüncü
hafta 314 (%88.2) ve son hafta ise toplam 356 (% 100) anket verisine ulaşılmıştır.

BULGULAR
E-Sporculara İlişkin Özellikler
Türkiye’de elektronik sporla ilgilenip araştırmaya katılan sporcuların demografik
özellikleri değerlendirildiğinde; e-sporu yapan kişilerin % 97.2’si erkek, % 90.4’ü bekar,
% 87’si öğrenci, % 51.7’si 15-18 yaş arası ve % 54.4’ü aylık ortalama 500 YTL veya daha
düşük gelire sahip kişilerden oluştuğu bulunmuştur. Elektronik sporla ilgilenim süresi
bakımından araştırmaya katılan kişilerden % 20.8’i 3-4 yıldır ve aynı oranla (%20.8) 5 ve
daha fazla bir süredir bu sporla ilgilendikleri ortaya çıkmıştır. E-sporla 1 yıl ve daha az bir
süredir ilgilenen kişilerin oranı ise % 11.8 ile en düşük düzeydedir (Tablo 1).

Tablo 1. Anket Katılımcılara İlişkin Özellikler
Frekans % Frekans %
Cinsiyet Medeni Durum
Erkek 346 97.2 Evli 30 8.4
Kadın 10 2.8 Bekâr 322 90.4
Yaş Diğer 4 1.2
18 ve < 184 51.7 Gelir (Aylık Ortalama)
19-25 134 37.6 500 YTL ve < 194 54.4
26-30 18 5.0 501-1.000 YTL 102 28.6
31-35 12 3.4 1001-1500 YTL 30 9.6
36 ve > 8 2.3 1.501-2000 YTL 18 5.0
Meslek 2.001 YTL ve > 12 3.4
İşçi 4 1.1 E-sporla İlgi Süresi
Memur 4 1.1 1 Yıldan Az 42 11.8
Öğrenci 310 87.0 1-2 Yıl 46 12.9
Esnaf/ Ser.Meslek 8 2.3 2-3 Yıl 56 15.8
Yönetici 2 0.5 3-4 Yıl 74 20.8
Diğer 28 7.9 4-5 Yıl 64 17.9
5 Yıldan Çok 74 20.8
N= 356

6

ELEKTRONİK DERGİ

E-Sporculuk Özellikleri
Ankete katılan kişilerin elektronik sporlarla ilgilenim düzeyleri incelendiğinde; % 11’i
uluslararası düzeyde resmi bir turnuvaya katılmış, % 62.9’u’si ulusal düzeyde resmi bir
turnuvaya katılmış, % 71.9’u e-sporlarla ilgili uluslararası ve ulusal özel turnuvaya katılım
göstermiş ve % 10.6’sı ise uluslararası veya ulusal düzeyde resmi veya özel ödül
kazanmıştır. Elektronik sporla ilgili bir kavram olan World Cyber Games (WCG)’in
bilinirlik oranı % 91.5, hanelerinde bilgisayar sahibi olanların oranı % 33.7, takım veya
bireysel sponsor sahibi olan kişilerin oranı % 13.5, bireysel oyunlarda mücadele eden kişi
oranı % 14.6 ve takım oyunlarında mücadele edenlerin oranı ise % % 85.4’tür (Tablo 2).
Tablo 2. Elektronik Sporculuk Özellikleri
Evet Hayır
F % F %
E-Sporla ilgili uluslararası resmi turnuvaya katılım 42 11.7 314 88.3
E-Sporla ilgili ulusal resmi turnuvaya katılım 224 62.9 132 37.1
E-Sporla ilgili uluslararası veya ulusal özel turnuvaya katılım 256 71.9 100 28.1
E-Sporla ilgili uluslararası /ulusal resmi veya özel ödül kazanma 38 10.6 318 89.4
World Cyber Games (WCG) bilinirliği 326 91.5 30 8.5
Hane bilgisayar sahipliği 120 33.7 236 66.3
Takım veya bireysel sponsor sahipliği 48 13.5 308 86.5
Bireysel oyunlar 52 14.6 304 85.4
Takım oyunları 304 85.4 52 14.6
N= 356

Elektronik Sporcuları Güdüleyen Etmenler
Elektronik sporlarla ilgilenen kişileri bu tür oyunlara yönelten güdüleyici faktörlerin
başında e-sporu sevme ilk sırada (ortalama=4.0253) yer alırken, aynı değişkenle ilgili
sayılabilecek olan oyun tutkusu ise (ortalama = 3.9157) ikinci sırada ve son sırada ise
(mean =2.4775) para kazanma amacı yer almaktadır (Tablo 3).

Tablo 3. Elektronik Spor Yapmayı Güdüleyen Etmenler
N Ortalama* Std.Sapma
Boş zamanları değerlendirme 356 2.6573 1.3344
Bu alanda kariyer etme 356 3.7022 1.3452
Oyun tutkusu 356 3.9157 1.1908
Hobi amaçlı 356 3.7978 1.2709
Para kazanma amacı 356 2.4775 1.2746
Profesyonel olmak için 356 3.4270 1.2990
Bu spora (bilgisayar oyunu) olan sevgi 356 4.0253 1.1466
*1= Hiç Katılmıyorum 5= Tamamen Katılıyorum

7

ELEKTRONİK DERGİ

Elektronik Sporlara İlişkin Görüşler
Elektronik sporlarla ilgili görüşler incelendiği zaman; Türkiye’de elektronik spor alanında
yeterli sponsor desteğinin olmadığı (ortalama=2.0000), elektronik sporların gelişimi için
sponsor desteğine ihtiyaç olduğu (ortalama=3.9326), bilgisayar oyunculuğunun
profesyonel veya amatör bir meslek olarak görüldüğü (ortalama=4.0197), Türkiye’de e-
spor federasyonu kurulması gerektiği (ortalama=4.0421), bilgisayar oyunculuğunun
elektronik sporlar içinde değerlendirilmesi gerektiği (ortalama=4.0169) ve medyada e-
sporlara özgü özel programlar düzenlenmesi gerektiği (ortalama=3.9157) görüşü ortaya
çıkmıştır (Tablo 4).
Tablo 4. Elektronik Spora İlişkin Görüşler
Elektronik sporlarda ülkemizde sponsorların desteğini yeterli buluyorum 356 2.0000 1.1082
Elektronik sporların gelişimi sponsor desteğine bağlıdır 356 3.9326 1.1263
Dünya çapında veya ulusla arası çapta başarı elde etme sponsor 356 3.8539 1.1535
desteğine bağlı
Bilgisayar oyunculuğu profesyonel veya amatör bir meslek olarak 356 4.0197 1.0519
görüyorum
Türkiye’de elektronik Sporlar Federasyonu kurulmalı 356 4.0421 1.1263
Bilgisayar oyunculuğu elektronik sporlar içinde değerlendirilmeli 356 4.0169 1.0587
Medyada bilgisayar oyunları ile ilgili özel programların bulunması 356 3.9157 1.1956
gerekir
*1= Hiç Katılmıyorum 5= Tamamen Katılıyorum

E-Sporda Başarı Faktörleri
Elektronik sporlarda başarı faktörlerinin değerlendirildiği ölçek ifadelerinden zeka
(ortalama=4.4045) ilk sırada yer alırken, görme yeteneği (ortalama=4.2809) ise ikinci
sırada yer almaktadır. Son sırada ise konsantrasyon (ortalama=9.9326) faktörü ifade
edilmiştir. Elektronik sporlarda başarı faktörlerinin tümünün önemli veya önemliye yakın
olarak değerlendirildiği görülmektedir (Tablo 5).

8

ELEKTRONİK DERGİ

Tablo 5. Elektronik Sporlarda Başarı Faktörleri
Düşünme hızı 356 4.0843 1.0447
Önsezi 356 4.0169 1.0207
Zekâ 356 4.4045 0.7759
Takım oyunu 356 3.9888 1.1030
El çabukluğu 356 4.0169 1.0901
Görme yeteneği 356 4.2809 0.9005
Konsantrasyon 356 3.9326 1.0959
*1= Hiç Önemli Değil 5= Çok Önemli;

SONUÇ VE ÖNERİLER
Türkiye’de elektronik sporu profesyonel, amatör ve rekreatif amaçlı yapan kişilerin daha
çok erkeklerden ve yaş grubu olarak 15-25 yaş grubundan oluştuğu görülmektedir. Bu
sporu öğrencilerin daha fazla tercih ettiği, bu spora yönelik ilginin 3-4 yıldan daha uzun
bir süredir devam ettiği ve uygulamada ise bu sporu yapan aktif bir kitlenin varlığını ortaya
koymaktadır. Araştırmaya katılan e-sporcuların bu spor dalını rekreatif amaçlı olmaktan
ziyade müsabaka mantığı ile tercih ettiği sonucunu çıkarmak mümkündür. Zira araştırmaya
katılan kişilerin yarısından fazlası ulusal resmi veya uluslar arası/ulusal özel turnuvaya
katılım sağlamıştır. Bu bulgu, resmi bir federasyon olmamasına karşın, e-spor yapan
kişilerin resmi olarak turnuvalara katılım sağladıkları yönünde değerlendirilebilir. Bu
sonuç, zaten fiili olarak mevcut olan, ancak resmi olarak kurulması gereken bir
federasyonel yapıyı işaret etmektedir. Elektronik sporla ilgili görüşler değerlendirildiğinde
de aynı şekilde yapısal örgütlenmeyi işaret eden sonuçların ortaya çıktığı görülür. Söz
gelimi federasyon kurulması gerektiği, bilgisayar oyunlarının e-spor içinde
değerlendirilmesi gerektiği ve sponsor desteğinin müsabakalara dahil edilmesi gibi
bulgular bu yapısal gerekliliğin işaretleri olarak değerlendirilebilir. Nitekim, son birkaç
yıldır özellikle bilişim sektöründe faaliyet gösteren markalar bu alanın gelişim
potansiyelinin farkına vararak ciddi bir örgütlenme olmaksızın bu alana turnuva,
şampiyona, takım ve bireysel sporcular düzeyinde sponsorluk yapmaya başlamıştır.
E-spordaki başarı faktörleri bakımından gerek fiziksel aktivite (çabukluk), gerekse
düşünsel yeteneklerin oyunda başarı kriterini belirlediği; bundan da hareketle elektronik
sporun satranç gibi düşünsel bir yönü olduğu kadar, geleneksel çabukluk gerektiren spor
branşları ile de benzerlik gösterdiğini ifade etmek mümkündür.

9

ELEKTRONİK DERGİ

Araştırma sonucunda elde edilen bulgular değerlendirildiğinde; geleceğe yönelik bir takım
kestirim ve yapısal dönüşüm gerekliliğini ortaya koymak olasıdır. Her şeyden evvel
dünyada ve ülkemizde on binlerce kişinin bu spor dalını amatör ve profesyonel bir biçimde
yaptığı görülmektedir. Bu bakımdan tıpkı gelişmiş ülkelerde atılan adımlar gibi Türkiye’de
de spora özgü gerekli organizasyonel yapılanmanın zaman kaybedilmeden yapılması bu
alanda olunabilecek söz sahipliği açısından büyük önem taşımaktadır. Bu organizasyonel
yapılanma ile spora özgü kuralların, bu alanda çalışan ve geleneksel spor alanında söz
sahibi olan bilim çevrelerinin de görüşü alınarak yürütülmesi daha kalıcı ve sürdürülebilir
sonuçların alınmasına katkı sağlayacaktır.

SINIRLILIKLAR VE İLERİ ARAŞTIRMALAR
Bu araştırmanın en önemli kısıtlarından biri betimsel araştırma modeli ile sınırlı kalmış
olmasıdır. İlgili olabilecek değişkenler arası farklılıklar ve ilişkiler verilerin İnternet
sitesinde yüzde olarak elde edilmesinden dolayı test edilememiştir. Araştırma sadece Mirc
chat kanalı üzerinde quakenet.org adresindeki e-sporcular ile uygulanmıştır. Bu yapısı ile
küçük ölçekli bir çalışmadır. Daha genellenebilir sonuçlara ulaşmak için ulusal ve
uluslararası daha fazla sitedeki büyük örneklem gruplarına dayalı araştırmaların yapılması
katkı sağlayacaktır. E-sporcuların demografik özellikleri, ilgilenim düzeyleri, güdüleyici
etmenler, e-spora yönelik görüşler ve başarı faktörlerinin farklı ülke veya kültürler göz
önünde bulundurularak incelenmelidir.

KAYNAKLAR
Ayhan, A., Dünden bugüne Türkiye’de bilim-teknoloji ve geleceğin teknolojileri, Beta
Basım Yayım Rağıtım, 2000.
Erdoğan, İ., Araştırma Dizaynı ve Istatistik Yöntemleri, Ankara. Emel Matbaası, Birinci
Basım, 1998.
Erdoğan, İ., Pozitivist Metodoloji (Bilimsel Araştırma Tasarımı, İstatistiksel Yöntemler,
Analiz ve Yorum),Birinci Baskı, Ankara. Erk Yayınevi, 2003.
Ersoy, A., İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin internet kullanma durumları, Anadolu
Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü, 2002.
Kurtuluş, K., Pazarlama Araştırmaları, İstanbul, Genişletilmiş 6. Baskı, İstanbul
Üniversitesi, İşl. Fak.Yay. No: 274, 1998.
Nakip, M., Pazarlama Araştırmalarına Giriş (SPSS Destekli), Ankara: Birinci Baskı,

10

ELEKTRONİK DERGİ

Seçkin Yayıncılık, 2004.
Nakip, M., Pazarlama Araştırmaları Teknikler ve (SPSS Destekli) Uygulamalar, Ankara:
Birinci Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2003.
www.computergames.com/ indeks, Bilgisayar ve video oyunları 2006, (Erişim Tarihi:
13.05.2006).
www.esl-shop.net/index./language/tr, Elektronik sporda kullanılan malzemeler, 2006
(Erişim Tarihi: 25.04.2006).
www.esworldcup.com/. Lig yapısı, 2005 (Erişim Tarihi:26.06.2006).
www.worldgames.com, sponsorlar, 2006 (Erişim Tarihi:12.06.2006).
Yavru, K., Elektronik sporlar, www.clanexs.com/index.php.2006 (Erişim Tarihi:
04.05.2006.
Yükselen, C., Pazarlama Araştırmaları, Ankara: Birinci Baskı. Detay Yayıncılık, 2000.

11

ELEKTRONİK DERGİ

BİR SPOR ÖRGÜTÜNDE ÇALIŞAN SPOR UZMANLARININ TÜKENMİŞLİK VE
ÖRGÜTSEL BAĞLILIKLARININ İNCELENMESİ
Güçlü ÖZEN Nevzat MİRZEOĞLU
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Abant İzzet Baysal Üniversitesi

ÖZET
Bu çalışmada özel bir spor hizmeti sunan örgüt içinde spor uzmanı olarak çalışan
kişilerin çeşitli sosyo demografik özelliklerine göre tükenmişlik düzeyleri arasında farklılık
olup olmadığına bakılması ve farklı tükenmişlik düzeylerindeki spor uzmanlarının örgütsel
bağlılık durumlarının araştırılması amaçlanmıştır. Veri toplamak için Maslach Tükenmişlik
Ölçeği(MTÖ) ve Örgütsel Bağlılık Anketi kullanılmıştır.
Çalışmanın sonuçlarına göre, medeni durumlarına göre Duygusal tükenme alt
boyutunda anlamlı yükseklik, iş değiştirme olanaklarına göre özdeşleşme-yerimseme-
uyuşum-umursamazlık-yabancılaşma alt boyutlarında anlamlı farklılıklar bulunmuştur.
Tükenmişlik düzeyleri farklı olan uzmanların özdeşleşme-yerimseme-uyuşum-yabancılaşma
alt boyutlarında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. (p<0.05).

Anahtar Kelimeler: Tükenmişlik, Bağlılık, Spor Uzmanı

AN INVESTIGATION OF SPORT SPECIALISTS’ BURN-OUT AND
COMMITMENT WHO WORK IN SPORT ORGANİZATION
Abstract
The goal of this study was to determine burn-out level of sport specialists’ according
to their socio demogrophic states and determine their organizational commitment level
according to their different burn-out level,
Data was collected Maslach Burn-out Scale developed by Maslach and Jackson in
1981 and Organizational Commitment Scale developed by Hoşgörür in 1997.
Results of this study revealed sport specialists have different emotional burn-out level
according to their morital status and also there were differences in their subscoles whic are
identification, colonialism, accomodation, indifrence and alienation, according the posibility
of job change. Specialist who had diffferences identification, colonialism, accomodation and
alienation.
Key Words: Burn-out, commitment, sport specialists

Giriş

İlk kez Freudenberger (1974 ve 1975) tarafından ortaya konan tükenmişlik kavramı;
daha sonra Maslach ve Jackson (1981, 1982 ve 1986) tarafından tanımlanmıştır ( Ergin,1992).
Maslach tükenmeyi kişinin işinin özgün anlamı ve amacından uzaklaşması ve hizmet
götürdüğü insanlarla artık gerçekten ilgilenemiyor olması biçiminde tanımlamıştır (Maslach,
1976).Tükenmeyi örgütsel kökenli stres kaynaklarından doğan diğer tepkilerden ayıran
özellik, çalışanların iş gereği karşılaştıkları kişilerle kurdukları sık ve yoğun etkileşimler
sonucunda ortaya çıkmasıdır ( Torun, 1996)
Tükenmişlik iş yaşamında yoğun baskı sonucu gelişebilen fiziksel ve duygusal bir
çöküntü halidir. Çeşitli araştırmacıların söylediği gibi tükenmişlik düzeyi arttıkça iş doyumu

12

ELEKTRONİK DERGİ

düşer ve tükenmişlik yaşayan kişi depresyon, anksiyete sonucunda ruhsal veya bedensel
sağlığını yitirebilir (Ersoy, 2001).
Duygusal tükenme enerji yoksunluğu ve bireyin duygusal kaynaklarının tükendiği
duygusuna kapılmasıyla belirlidir. Duyarsızlaşma ise çalışanların hizmet verdikleri kişilere
birer insan yerine nesne gibi davranmalarıyla kendini gösterir. Kişisel başarıda düşme işe ve
iş gereği karşılaşılan kişilerle ilişkilere bağlı başarı ve yeterlilik duygularında azalma ile
ortaya çıkar. Tükenme sonucunda yaratıcılık yok olur, daha iyisi için uğraş verilmez. Ne
yaparsa yapsın, ne denli çabalarsa çabalasın durumda bir değişiklik yaratamadığı algısının
kişide yarattığı bir yılgınlıktır . Kişi işinde ilerlemediğini, hatta gerilediğini düşünür, harcadığı
çabanın bir işe yaramadığına inanır, gizilgücünün (potansiyel) yetersizliğini görüp yılgınlığa
düşer (Düzyürek, Ünlüoğlu, 1992; Çam, 1993).
Tükenmede kimi sosyodemografik ve işle ilgili değişkenlerin önemli olduğu
belirlenmiştir. Genç, bekar ve çocuksuz kişilerde, evli, yaşlı ve çocuklulara göre, meslekte
daha yeni ve deneyimsiz olanlarda, daha uzun süredir çalışan ve daha deneyimlilere göre
tükenmenin daha yüksek düzeylerde yaşandığı bildirilmektedir. İş yükünün ağır, günlük
çalışma süresinin uzun olup çalışma koşullarının olumsuz olarak algılanması da tükenmeyi
etkilemektedir (Aslan, Gürkan, Alparslan ve ark, 1996).) Öte yandan cinsiyet konusundaki
araştırmalar tutarlı sonuçlar ortaya koymamıştır(Torun, 1996).
İşletmelerin en önemli amaçlarından birisi, iş görenlerin yetenek ve becerilerini
geliştirerek onlardan en üst düzeyde verim almayı ve işletmeye olan bağlılıklarını artırmayı
sağlamaktır. Örgütsel bağlılığı yüksek olan çalışanların, bağlılığı olmayan çalışanlara göre,
örgüte ve üretime katılımları da yüksek olmakta ve örgüt içerisinde daha iyi bir performans
gösterdikleri görülmektedir. Ayrıca örgütsel bağlılığı yüksek olan çalışanlar, işletmenin diğer
üyeleri ile iyi ilişkiler kurmakta ve işte tatmin düzeyleri daha yüksek olmaktadır. Bu nedenle,
çalışanların örgütsel bağlılığını tespit edebilmek organizasyonlar için çok önemli bir husustur
(Obeng ve Ugboro, 2003).
Literatürde bağlılık kavramı ile ilgili olarak çok çeşitli tanımların yapıldığı
görülmektedir. Buna göre; örgütsel bağlılık, bir bireyin, örgütünün amaç ve değerlerine taraflı
ve etkili bağlılığı olarak tanımlanmaktadır. Bağlılık duyan bir iş gören, örgütün amaç ve
değerlerine güçlü bir biçimde inanmakta, emir ve beklentilere gönülden uymaktadır (Balay,
2000).
Bu çalışmada özel bir spor hizmeti sunan örgüt içinde spor uzmanı olarak çalışan
kişilerin çeşitli sosyo demografik özelliklerine göre tükenmişlik düzeyleri arasında farklılık
olup olmadığına bakılması ve farklı tükenmişlik düzeylerindeki spor uzmanlarının örgütsel
bağlılık durumlarının araştırılması amaçlanmıştır.
Yöntem

Genel tarama modellerinden kesit alma yöntemi kullanılan çalışmamızda, araştırma
evreni çalışma evreni ile aynı olup, özel bir spor hizmeti veren kurumda çalışan 16 spor
uzmanından oluşmaktadır. Anketler araştırmacı tarafından elden dağıtılarak uygulanmış ve
aynı yolla geri toplanmıştır.
Veri Toplama Aracı: Araştırmada veri toplama aracı olarak tükenme düzeylerinin
tespiti için Maslach ve Jackson (1981) tarafından geliştirilmiş ve Ergin (1992) tarafından
Türkçeye uyarlanarak geçerlilik ve güvenirlik çalışması yapılan Maslach Tükenmişlik
Ölçeği(MTÖ), örgütsel bağlılık düzeylerinin tespiti için Hoşgörür’ün 1997 yılında
“İşgörenlerinin Örgütsel Tutumlarını” ölçmeye yönelik olarak geliştirmiş olduğu anket ve
araştırmacı tarafından oluşturulmuş kişisel bilgi formu kullanılmıştır.
MTÖ, Duygusal Tükenme (DT), Kişisel Başarı (KB) ve Duyarsızlaşma (DYS) olmak
üzere üç boyutu vardır. Bu alt boyutlar için iç tutarlılık katsayısı Cronbach Alfa değeri
sırasıyla DT için .83, KB için .72 ve DYS için .65 olarak bulunmuştur ( Izgar 2001). Bizim

13

ELEKTRONİK DERGİ

çalışmamızda ise sırasıyla DT için .82, KB için .55 ve DYS için .62 ve anketin tümü için .66
olarak bulunmuştur. Hoşgörür’ün (1997) yılında “İşgörenlerinin Örgütsel Tutumlarını”
ölçmeye yönelik olarak geliştirmiş olduğu ölçek 5 alt boyuttan oluşmaktadır. Bu alt boyutlar
için iç tutarlılık katsayısı Cronbach Alfa değeri sırasıyla; Özdeşleşme alt boyutu için .79,
yerimseme altboyutu için .78, uyuşum alt boyutu için .76, umursamazlık alt boyutu 0.57,
yabancılaşma alt boyutu için .14 olarak bulunmuştur. 5 alt boyuttan oluşan anketin Cronbach
Alpha güvenirlik katsayısı α=0.82 olarak tespit edilmiştir ( Üzüm,2005). Bizim çalışmamızda
ise özdeşleşme alt boyutu için .91, yerimseme alt boyutu için .86, uyuşum alt boyutu için .83,
umursamazlık alt boyutu .89, yabancılaşma alt boyutu için .82 ve anketin tümü için .94 olarak
bulunmuştur.
Verilerin analizi: Katılımcıların sosyo-demografik özelliklerini betimlemek için
frekans analizi, çeşitli değişkenlere göre alt boyutlarda tükenmişlik farklarına bakmak için
n<30 ve gurup dağılımı homojen olmadığı için imkanları olsa iş değiştirmek ve yarı veya tam
zamanlı çalışıyor olmak değişkenleri için Mann Whitney U, çalıştıkları işten en çok doyum
sağladıkları alan değişkeni için ikiden fazla gurup olduğundan dolayı Kruskal Wallis testi
kullanılmıştır. Tükenmişlik düzeylerine göre baglılık alt boyutlarında ki farklılaşmayı bakmak
için de Kruskal Wallis testi kullanılmıştır.

Bulgular
Araştırmanın başlıca bulguları aşağıda sunulan başlıklar altında incelenmiştir.
1) Araştırma Gurubunun Bazı Sosyo-demografik Özellikleri
Araştırmaya 16 denek katılmış olup; %62,5 ‘ i erkek, % 37,5’ i bayanlardan
oluşmaktadır. Bunlardan %43,8 ‘i evli iken , %56,3 ‘ünün bekar oldukları görülmektedir.
Katılımcıların % 68,8 ‘ i yarı zamanlı çalışırken, % 31,3 ‘ ü tam zamanlı çalışmaktadır. Bu
çalışanlar işlerinden en çok %68,8 ‘i psikolojik, %18,8 ‘i ekonomik ve %12,5 ‘i sosyal statü
ile doyum sağladıklarını belirtmişlerdir. Ayrıca araştırma gurubunun % 50 ‘si imkanları olsa
iş değiştireceklerini belirtmişlerdir.(Tablo 1)
Tablo 1: Bazı Sosyo-Demografik Özellikler
n %
cinsiyet bay 10 62,5
bayan 6 37,5
Medeni hal evli 7 43,8
bekar 9 56,2
Çalışma Tam zamanlı 5 31,3
zamanı Yarı zamanlı 11 68,7
doyum psikolojik 11 68,8
ekonomik 3 18,8
Sosyal statü 2 12,4

2) Araştırma Gurubunun Malach Tükenmişlik Ölçeği Puanları

Araştırma gurubunun tükenmişlik ölçeğinin alt boyutlarındaki durumlarının tespiti için
frekans analizi yapılmış ve durum tabloda belirtilmiştir.

Tablo 2: Araştırma Gurubunun Alt Boyutlarda Tükenmişlik Durumu
Yüksek (n) Normal (n) Düşük (n)
Duygusal tükenme 18 ve üzeri (4) 12-17 Arası (2) 0-11 Arası (10)
Kişisel başarı 21’e kadar (10) 22-25 Arası (5) 26 ve üzeri (1)
Duyarsızlaşma 10 ve üzeri (1) 6-9 Arası (2) 0-5 Arası (13)

14

ELEKTRONİK DERGİ

Tablo 2 incelendiğinde % 62,5 çalışanın Duygusal tükenme alt boyutunda düşük puan
aralığında olduğu, % 81,2 çalışanın Duyarsızlaşma alt boyutunda düşük puan aralığında
olduğu ve %62,5 çalışanın Kişisel Başarı alt boyutunda yüksek puan aralığında olduğu
görülmektedir.
Tablo 3: Bazı Değişkenlere Göre Tükenmişlik Puanlarının Karşılaştırılması
Duygusal T Kişisel Başarı Duyarsızlaşma
AO±SS Z AO±SS Z AO±SS Z
İş Evet 13,77±7,19 - 1,26 20,37±3,88 -,26 3,25±4,30 -,79
Değiş. Hayır 9,00±4,65 19,87±3,75 3,25±1,83
Çalışma Tam 12,45±6,29 -1,19 21,60±3,61 -1,14 2,40±1,81 -,51
Zamanı
Yarım 8,40±6,13 19,45±3,69 3,63±3,66
Medeni bekar 14,44±6,36 -2,50* 19,22±4,38 -1,07 3,44±4,12 -,428
evli 7,00±2,82 21,28±2,42 3,00±1,63
Doyum psikolojik 10,00±4,83 Ki- 19,81±3,83 Chi- 3,09±2,34 Chi-
ekonomik 14,00±11,5 kare 20,00±3,00 Square 5,66±5,68 Square
3 ,76 ,41 2,93
statü 13,50±6,36 22,00±5,65 ,50±,70
* p<0,05

Tablo 3 incelendiğinde imkanları olsa iş değiştirecekler, yarı veya tam zamanlı
çalışanlar ve çalıştıkları işten en çok doyum sağladıkları alanlar açısından gruplar arasında
alt boyutlara göre anlamlı bir farka rastlanmamıştır. Ancak bekar olan katılımcıların evli olan
katılımcılara göre Duygusal tükenme alt boyutunda anlamlı yükseklik bulunmuştur .

Tablo 4: İş Değiştirme Değişkenine Göre Bağlılık Puanlarının Karşılaştırılması
İş Değiştirme
evet hayır Z
AO±SS AO±SS
özdeşleşme 34,75±10,19 44,12±4,08 -1,95*
yerimseme 37,75±7,42 47,12±3,52 -2,68*
uyuşum 33,00±4,37 40,25±3,57 -2,75*
umursamazlık 33,00±2,20 36,25±2,18 -2,50*
yabancılaşma 31,00±7,32 41,50±4,34 -2,80*
* p<0,05

Tablo 4 incelendiğinde deneklerin imkanları olsa iş değiştiririm diyenlerin
demeyenlere göre tüm alt boyutlarda anlamlı farklılıklar bulunmuştur.

Tablo 5: Tükenmişlik ve Bağlılık Alt boyutları arasındaki korelasyon analizi
Duygusal Tükenme Duyarsızlaşma Kişisel Başarı
özdeşleşme -,40 -,66** ,53*
yerimseme -,77** -,62* ,32
uyuşum -,64** -,38 ,29
umursamazlık -,20 -,25 -,04
yabancılaşma -,70** -,34 ,05
** 0,01< p * 0,05< p

15

ELEKTRONİK DERGİ

Tablo 5 incelendiğinde tükenmişlik alt boyutları ile örgütsel bağlılık alt boyuları
arasında en anlamlı, negatif yüksek ilişki (r= -,77) ile duygusal tükenme ve yerimseme, en
düşük ilişki (r= -,04) ile kişisel başarı ve yabancılaşma arasında olduğu görülmektedir.
Tablo 6: Tükenmişlik Puan Guruplarına Göre Örgütsel Bağlılık Altboyutları
Puanlarının Karşılaştırılması
Duygusal Tükenme
yüksek normal düşük Ki-kare
AO±SS AO±SS AO±SS
özdeşleşme 38,00±12,51 30,50±10,60 41,80±6,57 2,72
yerimseme 36,50±8,42 34,50±6,36 46,50±4,03 8,26*
uyuşum 32,75±4,34 31,00±5,65 39,30±4,08 6,93*
umursamazlık 34,50±3,69 35,00±1,41 39,70±2,66 0,61
yabancılaşma 26,75±8,53 34,50±3,53 40,00±4,45 8,13*

Duyarsızlaşma
özdeşleşme 20,05± ,0 31,00±11,31 42,23±6,09 4,99
yerimseme 24,00±,0 35,50±7,77 44,43±4,53 4,73
uyuşum 27,00±,0 32,00±7,07 38,07±4,29 3,95
umursamazlık 30,00±,0 36,50±3,53 39,76±2,35 2,80
yabancılaşma 20,00±,0 32,00±,0 38,15±7,08 5,04

Kişisel Başarı
özdeşleşme 37,00±6,75 36,80±12,35 47,00±1,41 6,13*
yerimseme 41,57±6,24 40,80±9,88 46,00±6,58 1,10
uyuşum 35,85±4,45 37,00±7,51 37,50±5,19 0,23
umursamazlık 34,71±2,98 33,40±2,40 39,68±2,06 2,24
yabancılaşma 36,42±4,50 36,00±9,60 36,25±12,98 0,50
*p<0,05

Tablo 6 incelendiğinde duygusal tükenmesi düşük olan işgörenlerin yüksek olan
işgörenlere göre yerimseme, uyuşum ve yabancılaşma alt boyutlarında anlamlı farklılıklar
bulunmuştur.
Sonuçlar ve Tartışma
Tablo 2 incelendiğinde bu iş yerinde çalışanların tükenmişlik düzeylerinin oldukça
düşük olduğu söylenebilir.
Tablo 3 incelendiğinde bekar olan katılımcıların evli olan katılımcılara göre Duygusal
tükenme alt boyutunda anlamlı yükseklik bulunmuştur. Evlilik ve aile hayatından alınan
doyumun ve aile yapısının olumlu olarak algılanmasının tükenmişlikle negatif korelasyona
sahip olduğu görülmüştür (Tevrüz, 1996). Tükenmişlikle sosyal destek arasındaki ilişki
incelendiğinde, sosyal desteğin tükenmişliğe karşı bir tampon görevi gördüğüne işaret
etmektedir. Sosyal destek kaynaklarından yararlanmak tükenmişliği azaltan, sosyal destek
kaynaklarından yoksun olmak ise tükenmişliği arttıran bir faktör olarak bulunmuştur. Yakın,
devamlı, ulaşılabilir bir aile ve dost çevresine sahip olmanın, bireye güven veren ve
destekleyen nitelik taşıdığı için tükenmişlik riskini azalttığı görülmektedir (Tevrüz,1996).
Evlilerin bekarlara göre daha doyumlu oldukları bildirilmiştir (Sünter ve ark,2006).

16

ELEKTRONİK DERGİ

Tablo 4 incelendiğinde işgörenin bilinçli yada bilinçsiz olarak örgütüne duygusal
olarak bağlanıp kendi “ben”i ile örgütü yüksek düzeyde birleştirmediği söylenebilir. İş
yerinde kendine özgü yer edinerek, işyeri kuralları ile tam bir uyuşum içinde olmadığı
söylenebilir. Algılaması ve benimsemesi kendisi için çok zor olan duygu ve şartları kabul
etmek istemediği zaman, bir bakıma geri çekilerek, çevresinde ve örgütünde olup bitenlere
ilgisiz kalıp, görmezlikten gelerek kayıtsızlık gösterdiği görülür. Örgütün olumsuz koşulları
nedeni örgütünden kopma noktasına gelebilir (Hoşgörür, 1997). Kaldı ki imkanı olsa iş
değiştirecek işgörenlerin bu tutumu ve durumu beklenen bir durumdur.
Tablo 6 incelendiğinde Duygusal yönden daha az tükenen İşgörenlerin örgüt içinde
belli yeri ve görevi kendi malı , kendi hakkı gibi gördüğü belirlediği sınırlar içinde denetleme
hakkını kendisinde gördüğü, örgüt içinde belirlenen kurallarla daha iyi uyuştuğu ve örgüte ve
yaptığı işe daha az yabancılaştığı söylenebilir.
Ayrıca kişisel başarısı düşük olan İşgörenlerin yüksek olanlara göre özdeşleşme
altboyutunda olarak anlamlı farklılık görülmüştür. Kişisel başarısı düşük olanların çalıştıkları
örgütü daha iyi özümsemesi, kendini oraya ait hissetmesi, başarısızlığını gizlemede ve eğer
işiz kalırsa başka iş bulma şansının az olduğu düşüncesinden kaynaklanıyor olabilir.
Sonuç olarak işgörenlerin tükenmişlik düzeyi ile bağlılık düzeyi arasında ilişki olduğu
ve tükenmişlik düzeylerini azaltarak örgütsel bağlılıklarının arttırılabileceği görülmüştür. Bu
sayede de işgücü devrini azaltarak uzmanlaşmış, nitelikli ve verimli işgücü kaybı
önlenecektir.

Kaynaklar
Ahmet Tevfik Sünter ve ark.; Pratisyen hekimlerde tükenmişlik, işe bağlı gerginlik ve iş
doyumu düzeyleri , Genel Tıp Derg;16(1), 2006
Aslan SH, Gürkan SB, Alparslan ZN ve ark: Tıpta uzmanlık öğrencisi hekimlerde tükenme
düzeyleri. Türk Psikiyatri Dergisi; 7: 39-45, 1996
Balay, R.), Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2000
Çam O, Tükenmişlik envanterinin geçerlik ve güvenirliğinin araştırılması. VII. Ulusal
Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Bayraktar R, Dağ İ (eds): Ankara, Türk Psikologlar
Derneği Yayını, s 155-160, 1993
Düzyürek S, Ünlüoğlu G, Hekimde tükenmişlik sendromu. Psikiyatri Bülteni; 1:108-113,
1992
Ersoy F.: Tükenmişlik Sendromu. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 2: s. 11-17, 2001
Ergin, C. “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin
Uyarlanması” VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmalar . Ed.: R. Bayraktar, İ. Dağ,
Ankara,1992
Hoşgörür, V. Eğitim İşgörenlerinin Örgütsel Tutumları. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Yönetimi Ve Planlaması Anabilim
Dalı, 1997
Izgar, H. Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik, Nobel Yayıncılık, Ankara, 2001
Maslach C: Burned-out. Hum Behav; 5: 197-220, 1976
Obeng, K., Ugboro, I, "Organizational Commitment Among Public TransitEmployees: An
Assessment Study", Journal of The Transportation ResearchForum, 57 (2): 83-98, 2003
Tevrüz,S; Örgüt Endüstri Psikolojisi, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. 1996
Torun A: Stres ve tükenmişlik , Tevrüz S (ed): Endüstri ve Örgüt Psikolojisi, Türk Psikologlar
Derneği Yayını,s.43-53, 1996
Üzüm, H.; “Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünde Görevli Spor Uzmanlarının Örgütsel
Bağlılığı”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Bolu, 2005

17

BEDEN EĞİTİMİ ve SPOR BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN
INTERNET KULLANMA DURUMLARI

Metin YAMAN

ÖZET

İnternet ve buna bağlı teknolojiler günden güne hızlı bir gelişim ve değişim göstermektedir. İnternet;
eğitim, ticaret, bankacılık, gazetecilik, spor eğitimi ve eğlence gibi sektörlerde kullanılan etkin bir araç
haline gelmiştir. Zaman içinde internetin bilgiye ulaşmada çok hızlı ve uygun bir ortam olduğu
anlaşılmış ve daha önce uygulanan sistemlere göre avantaj sağladığı ortaya çıkmıştır.
Bireylerin teknoloji ile daha iç içe olmaları, dünyadaki gelişmelerden haberdar olarak, kendilerini
geliştirmelerine katkıda bulunmaktadır. İnternet sayesinde bilginin kaynağına ulaşmak hiç zor
olmamakla birlikte, aynı zamanda konunun uzmanlarından yararlanma imkânı sağlamaktadır. Bu
yararları düşünüldüğünde teknolojiyi öğrenmek kaçınılmaz olmaktadır.
İnternet kullanımı; bilgiye ulaşmada, yer ve zaman sınırlamasının ortadan kaldırılmasında, bilginin
depolanmasında ve kullanıcılara göre seçeneklerin sunulmasında büyük avantajlar sağlamaktadır. Bu
bağlamda çalışmamızda; Beden Eğitimi ve Spor bölümü öğrencilerinin internet kullanma düzeylerini
araştırıp, spor eğitimi amacıyla bilgiye ulaşmasını kolaylaştırarak etkili kullanımına yönelik önerilerde
bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Teknoloji, İnternet, İnternet Kullanımı, Spor, Beden Eğitimi.

COMPUTER USE EFFICIENCY OF PHYSICAL EDUCATION AND SPORTS
DEPARTMENT STUDENTS

ABSTRACT

Internet and related technologies have made great progress and changes day by day. Internet has
become an effective tool used in different sectors such as education, trade, banking, journalism, sports
training and entertainment. In time, it has been understood that Internet is quite a suitable and fast
environment to access information, and it is more advantageous than applied systems before.

As individuals are more integrated with technology, they can fallow developments around world,
which contributes to improve themselves. With the help of internet, it is not that difficult to reach at
the source of information while it gives the chance to benefit from the experts in the field. When
thought of its these advantages, learning technology is inevitable.

Internet use is pretty advantageous in making time and place barriers in front of accessing
information inefficient, storing information, and suggesting options according to users. In terms of
these, in our study, the computer use level of physical education and sports department students is
searched, and suggestions towards effective computer use to facilitate accessing to information related
to sports training are made.

Key Words: Technology, Internet, Internet Application, Sport, Physical Education.

18

GİRİŞ

İnternet, 1950’li yıllarda askeri bir proje olarak ortaya çıkmış (Ceren-Bitav, 2000), zamanla
teknolojik altyapı gelişimi sürmüş ve kullanım alanı yaygınlaşarak günümüzdeki halini almıştır.
1990’lı yıllardan sonra donanım ve yazılım teknolojisindeki ilerlemeler, eğitim hizmeti sunması
bakımından interneti etkili ve yaygın bir uzaktan öğretim aracı konumuna getirmiştir. İnternet
sayesinde uluslararası iletişim daha hızlı, ucuz ve yaygınlaşarak, öğrenme eş zamanlı (online)
teknolojiler ile daha etkin ve verimli bir hale gelmektedir (Shih, Cifuentes,2000).

Dünya üzerindeki tüm bilgisayarları birbirine bağlayarak tüm bilgisayarların iletişimini sağlayan
en büyük bilgisayar ağına “internet” adı verilmektedir. Kişisel bilgisayarlardan, çok kullanıcılı
sistemlere kadar, model ve marka bağımlılığı olmaksızın, dünya üzerinde bulunan bütün bilgisayarlar;
Internet aracılığı ile iletişim kurabilmektedir.

İnternet, genel anlamda iletişim ve bilgi kaynağı olmak üzere iki amaçla kullanılmaktadır
(Akkoyunlu, 2002). Bilgisayar ve bilgi teknolojileri giderek artan biçimde yaygınlaşmakta ve çocuklar
teknolojiyle büyümektedirler. Teknolojinin eğitimsel etkinliğini çalışan araştırmalar göstermiştir ki,
doğru koşullar dahilinde, eğitimsel teknoloji her yaştaki öğrenciye, tüm konularda yarar
sağlayabilmektedir (Winn, 2002). Son yıllarda bilgi iletme ve bilgiye erişme teknolojisinin çok hızlı
gelişme göstermesine karşılık, teknolojik gelişmelere en çabuk uyum sağlaması ve bu gelişimi yoğun
şekilde günlük hayatta kullanması beklenen, eğitimin en üst noktası olarak kabul ettiğimiz üniversite
öğrencilerinin bu teknolojiden yeterli derecede yararlanamadığı görülmektedir.

Dünyanın bir ucundaki insanlarla sohbet etmek, elektronik mail göndermek, bir mikrofon
aracılığıyla bilgisayarın diğer ucundaki bir insanla konuşmak ve video konferanslar yapmak, dünya
çapındaki binlerce veri tabanından, kütüphaneden ve haber gruplarından bilgi sağlamak, dünyada olan
gelişmeler hakkında anında haber almak, müzik dinlemek veya film seyretmek, insanlarla karşılıklı
olarak oyunlar oynamak, sayısız ürün yelpazesi içerisinden alış veriş yapmak internet’in bizlere
sunduğu sayısız hizmetlerden yalnızca birkaç tanesidir.

Spor dünyada çok önemli bir sektör olarak yerini almaktadır ve tüm sektörler içinde genel ciro
olarak otomotivin de önünde birinci sırada bulunmaktadır. Sporcular dışında sadece ABD’de spor
endüstrisinde 5.5 milyon kişi istihdam edilmektedir. Dünyada televizyonlarda en çok izlenen
programlar spor programlarıdır. Birinci sırada 2003 yılı itibariyle 55 milyar kişi Formula 1’i izlemiştir.
İkinci sırada Dünya Kupası vardır. Spor gerek performans, gerek rekreatif, gerekse rehabilitif ve de
preventif boyutu ile insan yaşantısının vazgeçilmez bir parçasıdır(www.sporbilim.com, erişim tarihi:
02.06.2006 saat:18.27). Bununla beraber sportif alanda rekorları, dereceleri ve her türlü sonuçları
internet aracılığıyla takip etmek mümkündür.

Bilgisayarlar ve teknoloji, ilk bakışta beden eğitiminin amaçlarına ters gibi görünmekle
birlikte, teknoloji beden eğitiminde bir çok değişik şekilde kullanılabilmektedir. Doğru teknolojik
donanım kullanılması aracılığıyla öğretmen, bazı bedensel beceri ve hareketlerle ilgili video klipleri
çekebilir veya bilgisayarına indirebilir ve bu küçük video klipleri web sayfasında yayınlayarak
öğrencilerinin hizmetine sunabilir. Öğrenciler internet aracılığıyla, diğer sınıflardaki veya diğer
okullardaki öğrencilerle işbirliği içerisinde araştırmalar yapabilir ve çeşitli projeleri internette
yürütebilirler (Mohnsen, 2001, Sheingold ve Hadley, 1990).

Bu araştırma, ülkemizde de hızla yayılmaya başlayan ve popülerliği her geçen gün artan
internet’in, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Beden Eğitimi ve Spor Bölümü öğrencileri
tarafından daha çok hangi amaçlar için kullanıldığını, öğrencilerin bilgisayar ve Internet’e ilişkin
imkanlarını, internet kullanımıyla ilgili bakış açılarını tespit etmek amacıyla yapılmıştır.

19

Araştırmanın Amacı
Bu araştırmanın amacı, Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni adaylarının günümüzün en önemli
teknolojilerinden olan interneti kullanma durumlarını belirlemek; cinsiyet, annenin eğitim durumu,
babanın eğitim durumu, evde bilgisayar olma durumu, evde internet bağlantısı olma durumu ve
interneti kullanma eğiti eğitimi alıp almadıklarına göre değerlendirmektir.
Araştırmanın Evreni
Araştırma evrenini 2005-2006 öğretim yılında Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Beden
Eğitimi ve Spor Bölümünde öğrenimini sürdüren birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıf öğrencileri
oluşturmuştur.
Araştırma Anketi
Araştırma için, bilgisayarla farklı beceri alanlarını ölçen 23 soru hazırlanmıştır. Araştırmaya
katılan Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni adayları Tamamen Katılıyorum, Katılıyorum, Kararsızım,
Katılmıyorum ve Tamamen Katılmıyorum seçenekleri arasından birini seçerek kendilerine 1-5
arasında puanlar vermişlerdir.
Yapılan analizlerde Tamamen Katılıyorum = 1, Katılıyorum= 2, Kararsızım= 3, Katılmıyorum =
4 ve Tamamen Katılmıyorum=5 olarak puanlanmıştır.
Anket iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde bireylerin cinsiyetleri, annenin eğitim durumu,
babanın eğitim durumu, evde bilgisayar olma durumu, evde internet bağlantısı olma durumu ve
interneti kullanma eğiti eğitimi alıp almadıklarına ilişkin demografik sorular, ikinci bölümde ise
internet kullanımlarına ilişkin maddeler bulunmaktadır.
Araştırma Verileri
Bu araştırmada kullanılan veriler Beden Eğitimi ve Spor bölümü öğrencilerine uygulanan
“Beden Eğitimi ve Spor Bölümü Öğrencilerinin İnternet Kullanma Durumları” isimli ölçekle elde
edilmiştir. Araştırma anketi öğrenimini sürdüren 160 kişiye uygulanmış 158 kişinin anketi
değerlendirmeye alınmıştır.
Araştırmada geçerlik uzman görüşü alınarak sağlanmıştır. Güvenirlik için ise iç tutarlık
cronbach alfa = ,6817 olarak bulunmuştur.
Araştırmanın İstatistiksel Yöntemi
Araştırmada nicel ve nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Değişkenler için t-testi yöntemi
SPSS hazır istatistiksel paket programında çalıştırılmıştır.

YÖNTEM
Araştırma, tarama yöntemiyle yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini; üniversitede daha önceki
dönemlerde bilgisayar dersi alan ve almayan Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Beden Eğitimi ve
Spor Bölümü öğrencileri oluşturmuştur. Veri toplamak amacıyla kullanılan İşman ve arkadaşları
(2006) tarafından geliştirilen “Eğitim Yöneticisi Adayı Öğretmenlerin İnternete Yönelik Yeterlikleri”
adlı anketin beden eğitimine uyarlanarak “Beden Eğitimi ve Spor Bölümü Öğrencilerinin İnternet
Kullanma Durumları” adı altında tekrar geçerlilik ve güvenilirliği yapılarak 160 bölüm öğrencisinin
oluşturduğu örneklem grubuna, bizzat araştırmacı tarafından uygulanmıştır. Anket formunda örneklem
grubundan; cinsiyet, yaş, annenin eğitim durumu, babanın eğitim durumu, kişisel bir bilgisayara sahip
olma durumu, internet’i kullanma eğitimleri alıp almadıklarına dair toplam 23 soruya yanıt vermeleri
istenmiştir. Veriler SPSS 10.0 (Statistical Package for the Social Sciences) istatistik paket programıyla
annenin ve babanın eğitim durumu ile sınıf değişkenleri için ANOVA; diğer değişkenler için t-testi
uygulanarak değerlendirilmiştir.

BULGULAR ve TARTIŞMA
Araştırma kapsamındaki öğrencilerin cinsiyetlerine göre dağılımları Tablo-1’de gösterilmiştir.
Öğrencilerin ‘‘%40,9’’ ile 65’i bayan; ‘‘%58,5’’ ile 93 erkek iken ‘1’ kişi bu soruya cevap
vermemiştir.
Tablo-1. Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımları
Cinsiyet f %
Bayan 65 40,9
Bay 93 58,5
Toplam 158 99,4

20

Tablo-2’de araştırmaya katılan öğrencilerden ‘‘ %64,8 ’’ ile 103’ünün annesinin eğitim durumu
‘ilkokul’; ‘‘ %10,7 ’’ ile 17’sinin ‘ortaokul’; ‘‘ %15,1 ’’ ile 24 kişinin ‘lise’;‘‘ %3,8 ’’ ile 6’sının
üniversite olduğu görülürken 9’unun bu soruya cevap vermediği görülmektedir.
Tablo-2. Annenin Eğitim Durumuna Göre Dağılımı
Annenin eğitim durumu F %
İlkokul 103 64,8
Orta Okul 17 10,7
Lise 24 15,1
Üniversite 6 3,8
Missing 9 5,7
Toplam 159 100,0

Tablo-3’de araştırmaya katılan öğrencilerden ‘‘ %40,3 ’’ ile 64’ünün babasının eğitim durumu
‘ilkokul’; ‘‘ %11,9 ’’ ile 19’unun ‘ortaokul’; ‘‘ %40,3 ’’ ile 54’ünün ‘lise’;‘‘ %11,9 ’’ ile 19’unun
üniversite olduğu görülürken 3’ünün bu soruya cevap vermediği görülmektedir.

Tablo-3. Babanın Eğitim Durumuna Göre Dağılımı
Babanın eğitim durumu F %
İlkokul 64 40,3
Orta Okul 19 11,9
Lise 54 40,3
Üniversite 19 11,9
Missing 3 1,9
Toplam 159 10,0

Tablo-4’e bakıldığında evde bilgisayarı olanların sayısı ‘‘ % 40,9 ’’ ile ‘65’ iken olmayanların
sayısının ‘‘ % 58,5 ’’ ile ‘93’ olduğu görülmektedir.
Tablo-4. Evde Bilgisayar Varlığının Dağılımı
Evde bilgisayar var mı? f %
Evet 80 50,3
Hayır 66 41,5
Missing 13 8,2
Toplam 159 100

Tablo-5’de araştırmaya katılan 159 öğrenciden ‘‘ % 35,2 ’’ ile ‘56’ öğrenci evlerinde internet
olduğunu, ‘‘ % 56 ’’ ile ‘89’ öğrenci ise olmadığını belirtirken ‘‘ % 8,8 ’’ ile ‘14’ öğrenci soruya
cevap vermemiştir.
Tablo-5. Evde İnternet Bağlantısı Olma Durumu
Evinizde internet var mı? F %
Evet 56 35,2
Hayır 89 56
Missing 14 8,8
Toplam 159 100

Araştırmaya katılan öğrencilerden ‘‘% 45,3’’ ile ‘72’ si internet kullanma eğitimi aldığı; ‘‘% 49,7’’
ile ‘79’ unun ise almadığı yanıtı verdiği Tablo-6’da görülmektedir.

Tablo-6. İnternet Kullanma Eğitimi
İnternet kullanma eğitimi f %
Evet 72 45,3
Hayır 79 49,7
Missing 8 5
Toplam 159 100

21

Tablo-7’ye bakıldığında araştırmaya katılan öğrencilerin ‘‘% 25,8’’ ile ‘41’ öğrenci I. ve II.
Sınıflardan; ‘‘% 23,3’’ ile ‘37’ öğrencinin III. sınıftan; ‘’24,5’’ ile ‘39’ öğrencinin IV. sınıftan
katıldığı görülürken ‘‘0,5’’ ile ‘1’ öğrenci bu soruya cevap vermemiştir.

Tablo-7. Sınıfları Dağılımı
Sınıf f %
I 41 25,8
II 41 25,8
III 37 23,3
IV 39 24,5
Missing 1 0,5
Toplam 159 100

İstatistik analizleri
Burada alfa (α) değeri 0.05 olarak alınmıştır. Karşılaştırmalı analizler bu değere göre yapılmıştır.

t-testi cinsiyet analizi
İnternet, eğitim almak için büyük bir potansiyele sahiptir -0,023
İnternette sohbet etmek eğlencelidir -0,032
İnternette chat yoluyla sürekli arkadaş ilişkisi sağlanabilir -0,020
İnternet, insanların bilgi sahibi olmak için sabırlı olmalarını -0,044
sağlar
İnternet, gereksiz bilgileri içerir -0,025
İnternette alışveriş yaparken sinir bozucu bir şey olmaması -0,012
gerekir

Sonuç: Uygulanan t-testi sonucunda yukarıda verilen sorularda cinsiyet değişkenine göre anlamlı
farklılık bulunmuştur.

ANOVA annenin eğitim durumu
İlk Orta Lise Üniversite
İnternet, gerçek yaşamdan uzaklaşmaya neden olur -0,002 -0,002 -0,686 -0,370
İnternette sohbet etmek sosyal olmayı önler -0,000 -0,000 -0,657 -0,267

Sonuç: “İnternetin gerçek yaşamdan uzaklaşmaya neden oluşu” ve annenin eğitim durumu arasında
yapılan t-testi sonucunda annesi ‘‘ilkokul’’ mezunu olanlar ile ‘‘ortaokul’’ mezunu olanlar arasında;
‘‘lise’’ mezunu olanlar ile ortaokul mezunu olanlar arasında; “internette sohbet etmenin sosyal olmayı
önlemesi” ve annenin eğitim durumu arasında ise ‘‘ilkokul’’ ve ‘‘ortaokul’’ mezunları arasında
anlamlı bir farklılık bulunmuştur.

ANOVA babanın eğitim durumu
Araştırmada babanın eğitim durumu ile değişkenler arasındaki ilişki araştırılmış olup, bir
anlamlılık tespit edilememiştir.

t-testi evde bilgisayar varlığı
Toplumlar arasında yakın ilişkiler yaratan dijital bir ortamdır -0,001
İnternet, insanlara araştırma yolu ile öğrenme sağlar -0,007
İnternetle bilgi almak ilgi çekicidir -0,000

Sonuç: Yukarıda belirtilen sorularda, evinde internet bağlantısı olanların olmayanlara göre daha
olumlu cevaplar verdikleri görülmektedir.

22

t-testi evde internet bağlantısı olma durumu
Toplumlar arasında yakın ilişkiler yaratan dijital bir ortamdır -0,005
İnternet, insanlara araştırma yolu ile öğrenme sağlar -0,001
İnternetle bilgi almak ilgi çekicidir -0,000

Sonuç: Yukarıda belirtilen sorularda, evinde internet bağlantısı olanların olmayanlara göre daha
olumlu cevaplar verdikleri görülmektedir.

t-testi evde internet kullanma eğitimi olma durumu
İnternet, insanların bilgi toplamak için sabırlı olmalarını sağlar. 0,048
İnternet, insana yalnız olma gücü verir. 0,017

Sonuç: Yukarıda belirtilen sorularda, internet kullanma eğitimi alanlar almayanlara göre daha olumlu
cevaplar verdikleri görülmektedir.

Sorulara verilen cevaplar ile sınıflar arasında yapılan ANOVA sonucunda ise ‘‘İnternet Uluslar
Arası Dijital Bir Laboratuardır ’’sorusuna 4.sınıfların 1 ve 3. sınıflara göre; ‘‘Bilgiye Ulaşmak İçin En
Hızlı Yoldur’’ sorusuna 4.sınıfların 1 ve 2. sınıflara göre; ‘‘İnternet, Kişilere Sonsuz Bir Özgürlük
Sağlar’’ sorusuna 4.sınıfların 1. 2. ve 3. sınıflara göre; ‘‘İnternet, Eğitim Almak İçin Büyük
Potansiyele Sahiptir’’sorusuna 2. sınıfların 1. ve 3.sınıflara göre ve 4. sınıfların 3. sınıflara göre;
‘‘İnternet, İnsanların Bilgi Toplamak İçin Sabırlı Olmalarını Sağlar’’ de 4. sınıfların 2. ve 3. sınıflara
göre; ‘‘İnternet, Gereksiz, Yararlı Olmayan Bilgileri İçerir’’ sorusuna ise 3. sınıflar 2. sınıflara göre ve
4. sınıfların 1 ve 2. sınıflara göre daha olumlu oldukları görülmektedir.

SONUÇ
Araştırma kapsamında öğrencilerin internet kullanımları ve düşüncelerini tespit etmek amacıyla
analizler yapılmıştır. Yapılan analizler sonucunda beden eğitimi ve spor bölümü öğrencilerinin
internet kullanma durumları incelenmiştir.
Araştırmada ilk olarak cinsiyet durumu ile mevcut değişkenler arasındaki ilişki araştırılmış olup,
yapılan analizler sonucunda Internet’in erkek öğrenciler tarafından daha etkin bir şekilde kullanıldığı
belirlenmiştir.
İkinci olarak annenin eğitim durumu ile değişkenler arasındaki ilişki araştırılmış olup,
“İnternetin gerçek yaşamdan uzaklaşmaya neden oluşu” ve annenin eğitim durumu arasında yapılan
ANOVA sonucunda annesi ‘‘ilkokul’’ mezunu olanlar ile ‘‘ortaokul’’ mezunu olanlar arasında; ‘‘lise’’
mezunu olanlar ile ortaokul mezunu olanlar arasında; “internette sohbet etmenin sosyal olmayı
önlemesi” ve annenin eğitim durumu arasında ise ‘‘ilkokul’’ ve ‘‘ortaokul’’ mezunları arasında
anlamlı bir farklılık bulunmuştur.

Araştırmada babanın eğitim durumu ile değişkenler arasındaki ilişki araştırılmış olup, bir
anlamlılık tespit edilememiştir.
Araştırmada evde bilgisayar olma durumu ve internet bağlantısı olma durumları ile mevcut
değişkenler arasındaki ilişki araştırılmış olup, yapılan t-testi sonucunda evinde bilgisayarı olan
öğrencilerin olmayanlara göre “Toplumlar arasında yakın ilişkiler yaratan dijital bir ortamdır”, “
İnternet, insanlara araştırma yolu ile öğrenme sağlar”, “ İnternetle bilgi almak ilgi çekicidir” ve
“İnternette chat yoluyla sürekli arkadaş ilişkisi sağlanabilir” değişkenlerine göre anlamlı fark
bulunmuştur.
Araştırmada interneti kullanma eğitimi alanlar almayanlara göre “İnternet, insanların bilgi
toplamak için sabırlı olmalarını sağlar” ve “İnternet, insana yalnız olma gücü verir” değişkenlerine
daha olumlu cevap verdikleri görülmektedir.
Sorulara verilen cevaplar ile sınıflar arasında yapılan ANOVA sonucunda ise ‘‘İnternet Uluslar
Arası Dijital Bir Laboratuardır ’’sorusuna 4.sınıfların 1 ve 3. sınıflara göre; ‘‘Bilgiye Ulaşmak İçin En

23

Hızlı Yoldur’’ sorusuna 4.sınıfların 1 ve 2. sınıflara göre; ‘‘İnternet, Kişilere Sonsuz Bir Özgürlük
Sağlar’’ sorusuna 4.sınıfların 1. 2. ve 3. sınıflara göre; ‘‘İnternet, Eğitim Almak İçin Büyük
Potansiyele Sahiptir’’sorusuna 2. sınıfların 1. ve 3.sınıflara göre ve 4. sınıfların 3. sınıflara göre;
‘‘İnternet, İnsanların Bilgi Toplamak İçin Sabırlı Olmalarını Sağlar’’ de 4. sınıfların 2. ve 3. sınıflara
göre; ‘‘İnternet, Gereksiz, Yararlı Olmayan Bilgileri İçerir’’ sorusuna ise 3. sınıflar 2. sınıflara göre ve
4. sınıfların 1 ve 2. sınıflara göre daha olumlu oldukları görülmektedir.

İçerisinde bulunduğumuz çağ, bilgi çağı olarak adlandırılmaktadır ve bunun gereği olarak
teknolojik gelişmeleri izlemek ve başarı elde edebilmek için teknolojiyi yaşantımızın içerisinde etkin
olarak kullanmak gerekliliği vardır. Bu araştırmada Internet’in erkek öğrenciler tarafından daha etkin
bir şekilde kullanıldığı belirlenmiştir. Tüm dünyada genellikle erkekler kadınlara oranla bilgisayarı ve
Internet’i daha fazla kullanmaktadırlar. Bu nedenle ülkemizde kadınların bilgisayar ve Internet
kullanmalarını teşvik etmek amacıyla, yüksek öğretim kurumları ve halk eğitim merkezleriyle ortak
olarak hazırlanacak çeşitli eğitim faaliyetleri düzenlenmeli, medyada kadınları bilgisayar ve Internet
kullanımına özendirici çalışmalar yapılmalıdır. Eğitim kurumlarının her türlü kademesinde, imkânlar
ölçüsünde, öğrencilerin mutlaka bilgisayar ve Internet’le tanışmaları sağlanmalıdır. Ayrıca bilgisayar
ve Internet’in yararları anlatılarak öğrenciler, cinsiyet ayrımı yapılmaksızın, bu araçları kullanmaya
teşvik edilmelidir.

Öğretmen yetiştiren eğitim kurumlarının kapsamları lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimleri
olmak üzere çok geniş bir yelpazede karşımıza çıktığı görülmektedir. Bütün bu eğitim sürecinde
ihtiyaç, kariyer hedefi, eğitim programlarının bir arada incelenmesi ve ele alınması ayrıca, bireyin
bilgi, yetenek ve yapabilirlik gibi kişisel durumunun göz ardı edilmemesi önem taşımaktadır. Eğitim
teknolojilerinden daha fazla yararlanarak spora adapte edebilmenin yolları araştırılıp, öğrencileri
derslerde spor araştırmaları yapmalarına ve bu yolla mesleki bilgilerini geliştirmelerine yönlendirmek
faydalı olacaktır.

Sınırlı sayıda öğrenciye yapılan bu çalışma, evren genişletilerek tüm Türkiye’deki Beden
Eğitimi ve Spor Bölümü öğrencilerine yapıldığında daha sağlıklı bir sonuç elde edileceği
düşünülmektedir.

KAYNAKLAR

• Akkoyunlu, Buket (2002) Eğitimde internet kullanımı. BİTAV Yayınları.
• Ceren-Bitav, (2000). “Bilgisayar Okuryazarlığı-8, İstanbul.
• İşman,A.;Gündüz, H.B.;İşbulan,O.;Demir,Z (2006). Eğitim Yönetimi Tezsiz Master
Programında Bulunan Eğitim Yöneticisi Aday Öğretmenlerin İnternete Yönelik
Yeterlilikleri. “VI.Uluslar arası Eğitim Teknolojileri Konferansı, Cilt 2”. Doğu
Akdeniz Üniversitesi, KKTC
• Mohnsen, B. (2001). “Instructional Software To Meet National Standarts”. JOPERD.
71 (3), 19-22.
• Shih, Y & Cifuentes,L (2000) Online ESL Learning: An Authentic Contact,
paper presented at the international conference on computer asisted in instruction
8th november 21-24 2000, Taipei Taiwan.
• Sheingold, K.; Hadley, M. (1990). “Accomplished Teachers: Integrating Computers into
Classroom Practice”.Technical Report, Center for Technology in Education, Bank
Street College of Education.
• Winn, W. (2002). “Current Trends in Educational Technology Research: The Study of
Learning Environments”. Educational Psychology Review. 14 (3), 331-350.
• www.sporbilim.com, erişim tarihi: 02.06.2006 saat:18.27.

24

ELEKTRONİK DERGİ

BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİMİN BASKETBOL BECERİLERİNİN ÖĞRENİMİ
ÜZERİNE ETKİSİ

Dilşat MİRZEOĞLU Işıl AKTAĞ Emre GÖCEK Muhterem BOŞNAK
Abant İzzet Baysal Abant İzzet Baysal Abant İzzet Baysal Beden Eğitimi ve Spor
Üniversitesi Üniversitesi Üniversitesi Öğretmeni, MEB., Bolu

ÖZET
Bu çalışmanın amacı, bilgisayar destekli öğretimin basketbol öğrenimi üzerindeki etkisini tespit etmektir. Bolu
ili Merkez ilçede bulunan bir ilköğretim okulunun 7. sınıf öğrencileri üzerinde yürütülen ve 6 hafta süren
çalışmada deneysel modellerden deney-kontrol gruplu öntest-sontest modeli kullanılmıştır. Bu amaçla ilköğretim
7. sınıf öğrencilerinden oluşan deney grubuna bilgisayar destekli öğretim uygulamaları ile hazırlanan program
uygulanırken, kontrol grubuna geleneksel öğretim yöntemleri ile hazırlanan program uygulanmıştır. Deney
grubu 16 kız, 6 erkek olmak üzere toplam 21 öğrenciden oluşurken, kontrol grubu ise 11 kız ve 8 erkek olmak
üzere toplam 19 öğrenciden oluşmaktadır. Basketbol ünitesinin başında ve sonunda bilişsel alan öğrenmelerini
ölçmek amacıyla basketbol başarı testi, devinişsel becerileri ölçmek için ise seçilen beceriler için geliştirilen
gözlem formları kullanılmıştır. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde betimsel istatistik, Mann-Whitney U testi
ve Wilcoxon işaretli sıralar testi kullanılmıştır. İstatistiksel sonuçlar, deney ve kontrol gruplarının her ikisinin de
bilişsel ve devinişsel alanda kendi içinde anlamlı gelişim gösterdiğini (p<0.05), deney ve kontrol gruplarının
bilişsel ve devinişsel alanlar erişi düzeyleri karşılaştırıldığında ise, deney grubunda bilişsel alanda istatistiksel
açıdan anlamlı bir fark elde edilirken (p<0.05), devinişsel alanda ise iki grup arasında anlamlı bir fark olmadığını
(p>0.05) göstermiştir.

Anahtar Kelimeler: Bilgisayar Destekli Öğretim, Geleneksel Yöntem, Bilişsel Alan, Devinişsel Alan.

THE EFFECTS OF COMPUTER ASSISTED INSTRUCTION ON TEACHING SKILLS IN
BASKETBALL

ABSTRACT
The purpose of this study was to determine the effect of computer assisted instruction on learning basketball
skills. The participants were from one of the primary schools in Bolu. There were 40 middle school students of
7th grade, who were randomly assigned to one of the two teaching method groups. First group Traditional
Instruction (TI) –command style, second group Computer Assisted Instruction (CAI). Experimental model with
pretest-post test was used in this study. Traditional instruction (control group) consisted of 11 girls and 9 boys
with a total of 20 students while CAI (experimental) group consisted of 16 girls and 5 boys with a total of 21
students. In the beginning and the end of this study basketball achievement tests for cognitive behaviors and
basketball skills test were used to measure motor performances. During the study both groups were given a
course which lasted 80 min a week, total 6 weeks. Descriptive statistics, Mann-Whitney U ve Willcoxon Signed
Rank Test were used. The results indicated that there was a significant improvement in both experimental and
control group in cognitive and psychomotor domains. When cognitive and psychomotor scores of experimental
and control groups were compared, there was no significant difference between them except in cognitive
domain.

Key Words: Computer Assisted Instruction, Traditional Method, Cognitive Domain, Psychomotor
Domain.

25

ELEKTRONİK DERGİ

GİRİŞ
21.yy.’a girdiğimiz şu yıllarda her alanda çok hızlı değişiklikler olmaktadır.
Teknolojideki hızlı değişimlerde eğitim alanında reformlar yapabilmemize olanak
sağlamaktadır. Aynı zamanda bizler teknolojiyi takip edebilmek için de eğitim sisteminde
değişiklik yapmak zorunda kalmaktayız. Öğrenme sürecinde öğreticinin yani öğretmenin en
önemli görevi öğrenciye yol göstermektir. Bu bağlamda teknoloji eğitim sürecinin
geliştirilmesinde önemli rol oynamaktadır. Teknolojiyi eğitimde kullanmak ve eğitimi
teknolojiye göre ayarlamak için kullandığımız en etkili iletişim ve bireysel öğretim aracı
bilgisayarlardır.
Öğretim teknolojileri komisyonu (Commission on Instructional Technology)
tarafından sunulan bir özette öğretim teknolojilerinin amacı, eğitimi daha üretken ve daha
bireysel yapmak, daha bilimsel bir öğretim sağlamak ve herkesin ulaşabildiği, eşitliği
öngören, daha güçlü ve daha hızlı bir öğretime ulaşmak olarak belirtilmiştir (Tickton,
http://www.bote.odtu.edu.tr/ot/all.htm). Okullarda eğitimi daha verimli hale getirmek,
yaygınlaştırmak ve bireyselleştirme çabalarımız sonucunda ortaya çıkan bu yeni uygulamalar
Bilgisayar Destekli Öğretim (BDÖ) kavramını ortaya çıkarmıştır. Bilgisayar destekli öğretim
Senemoğlu(2005,s.435)’na göre, öğrencilerin programlı öğrenme materyalleri ile bilgisayar
kullanarak etkileşimde bulunduğu; diğer bir deyişle, bilgisayar programları aracılığıyla
öğrenmeyi gerçekleştirildiği, öğrenmelerini izleyip kendi kendini değerlendirebildiği bir
öğretim biçimidir. McKethan (2001) BDÖ’yi bilgisayarları kullanarak öğrencilere yönergeleri
vermek olarak tanımlamıştır. Öğrencilerin etkileşimde bulunarak yeni bilgileri öğrenmesine
ya da daha önceki bilgilerini geliştirmelerine yardım etmek için tasarlanmış bir oluşumdur.

Bilgisayar destekli öğretim, anında pekiştirme ve dönüt sağlayarak, dikkat çekici,
heyecanlı gösterilerle oyun ortamı yaratarak öğrenciyi öğrenmeye güdülemektedir. Bilgisayar
destekli öğretimin öğrenmeyi, geleneksel öğretimden çok daha kısa sürede sağladığına ilişkin
birçok araştırma bulgusu vardır. Ancak bilgisayar destekli öğretim, düzenli sınıf öğretimine
ek olarak uygulandığında öğrenci başarısını yükselttiği, tamamen sınıf öğretmeninin yerini
aldığı durumlarda ise başarıda çok az etkili olduğu ve tutarlı bir etkililik de göstermediği
gözlenmektedir(Billing,1983;Atkinson,1984;Kullik ve diğerleri, 1984; aktaran Ergün,1991).

Bilgisayar destekli öğretimin yararları arasında şu maddeler sayılabilir; anlaşılmayan
noktalar öğrenci tarafından istenildiği kadar tekrar edilebilir; öğrenme sırasında başkasına

26

ELEKTRONİK DERGİ

bağımlılığı ortadan kaldırır ve her öğrenciye kendi öğrenme hızında öğrenim imkanı sağlar;
öğrenci derse aktif olarak katılır; hatalar ve eksikler öğrenme sırasında anında görülür ve
düzeltilir; öğrencilerin derse karşı olan ilgilerini her zaman canlı tutar; öğretmeni dersi tekrar
etme, hata, ödev düzeltme vb. işlerden kurtararak öğrencilerle daha yakından ilgilenebilme
fırsatı verir; öğrenciler daha kısa zamanda ve sistematik bir şekilde öğrenebilirler; sınıf içinde
uygulanan öğretim yöntemleri arasındaki farklılıklar en az düzeye indirilebilir; yaratıcılığın
ortaya çıkmasını sağlar; daha çok bilgiyi paylaşma imkânı verir ve okul açısından eğitimde
fırsat eşitliği sağlar.

Bilgisayar destekli eğitimin sınırlılıkları arasında ise özel donanım ve beceri
gerektirmesi; öğrencinin bilgisayarın önünde uzun süre kalması, onun sosyal gelişimini ve
insanlarla ilişkisini olumsuz olarak etkilemesi; eğitim yazılımları ne kadar iyi hazırlanmış
olurlarsa olsunlar eğer eğitim programı ile uyumlu değillerse öğretim açısından fazla değerli
olmaması; eğitimcilerin bu konuda gerekli bilgiye ve deneyime sahip olmamaları; eğitimciler
ile teknik elemanlar arasında koordinasyon eksikliğinin olması; kaliteli yazılımlar bulma
zorluğu; bilgisayar destekli öğretimin uygulamasının pahalı olması; yeterli alt yapı olmadığı
için olacak sorunların hemen düzeltilememesi sayılabilir (F:/bilgisayardestekli eğitim1.htm).
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2000 yılında yayınlanan 7. beş yıllık kalkınma planı
kapsamında eğitimin her kademesinde teknoloji destekli eğitim yapılması, kademeli olarak
bilgisayar destekli eğitimin geliştirilerek yaygınlaştırılması, kitle eğitimine ve uzaktan
öğretime önem verilmesi hedeflemiştir (http://www.meb.gov.tr/Stats/ist2000/b11.htm).
Ayrıca Milli Eğitim Bakanlığı 2001-2002 öğretim yılında bilgisayar destekli öğretim
kapsamında bilgisayar kullanımının yaygınlaştırılması yönünde çalışmalar yapmıştır. 2000-
2001 öğretim yılında bilgisayar bulunan okul sayısı 5.536’ya ulaşmıştır. Ortaöğretim
okullarında ise 235 adet bilgi teknolojisi sınıfı kurulmuştur
(http://www.meb.gov.tr/stats/Apk2002/61.htm). Günümüzde bilgisayar kullanma ve
programlara ulaşım eskisine oranla daha ucuz ve kolay olmasına rağmen, öğretmenler klasik
yönteme teknolojinin bize sunduğu kolaylıklara rağmen daha çok rağbet etmektedirler.
Özellikle beden eğitiminde bilgisayarları bir öğretim aracı olarak kullanmak çok yaygın
olmayan bir öğretim metodudur (Kerns, 1989).

Yurt dışında konu ile ilgili yapılan çalışmalara bakıldığında Kerns (1989) bilgisayar
destekli verilen derslerin tenis kuralları ve stratejilerini öğrenme üzerine etkisine bakmış,
deney ve kontrol grupları arasında anlamlı farka ulaşılamamıştır. Vernadakis ve ark

27

SYBTD Yıl: 2006 Cilt:1 Sayı:2

SYBTD Yıl: 2006 Cilt:1 Sayı:2

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to SYBTD Yıl: 2006 Cilt:1 Sayı:2

Similar to SYBTD Yıl: 2006 Cilt:1 Sayı:2 (20)

SYBTD Yıl: 2006 Cilt:1 Sayı:2