Ting 1 Bab 9

1. BAB 9 BUMI
Sains Tingkatan 1 KSSM
Oleh Cikgu Norazila Khalid
Smk Ulu Tiram, Johor

2. 9.1 Sistem dan
Struktur Bumi

3. Sistem Bumi
 Sistem Bumi terdiri
daripada empat
komponen yang
utama, iaitu
atmosfera, biosfera,
hidrosfera dan
geosfera yang saling
berhubung kait.

4. Hidrosfera
 Zon air yang merangkumi
sungai, tasik, lautan dan
juga air yang terperangkap
sebagai ais, di bawah tanah
dan wap air dalam
atmosfera.

5. Atmosfera
Zon udara yang
menyeliputi permukaan
Bumi

6. Biosfera
 Zon hidupan
yang terdiri
daripada
beraneka
hidupan seperti
manusia,
haiwan,
tumbuh-
tumbuhan dan
hidupan seni.

7. Geosfera
 Zon batu dan tanah di
atas permukaan Bumi.

8. Stratifikasi Atmosfera
 Lapisan atmosfera terdiri
daripada lima lapisan yang
mempunyai peranannya
masing-masing
o Lapisan troposfera
o Lapisan stratosfera
o Lapisan mesosfera
o Lapisan termosfera
o Lapisan eksosfera

9. Stratifikasi
Atmosfera

10. Lapisan troposfera
 0 – 13 km
 Lapisan tempat benda hidup
bernafas, angin bertiup,
serta awan,hujan dan salji
terbentuk

11. Lapisan stratosfera
 13 – 50 km
 Lapisan ini adalah sesuai dan stabil
untuk penerbangan kapal terbang.
 Terdapat lapisan ozon yang
mengandungi gas ozon yang dapat
menyerap sinaran ultraungu matahari.
 Masalah penipisan ozon berlaku
apabila bahan klorofluorokarbon(CFC)
yang dihasilkan oleh racun serangga,
peti sejuk dan penyaman udara
menguraikan molekul-molekul ozon
dalam lapisan ozon ini.

12. Lapisan mesosfera
 50 – 80 km
 Pembakaran dan penghancuran
meteorit berlaku dilapisan ini.

13. Lapisan termosfera
 Juga dikenali sebagai ionosfera
kerana lapisan ini mempunyai ion-
ion yang dapat memantulkan
gelombang-gelombang radio.
 Aurora,iaitu jalur-jalur cahaya
yang berwarna-warni hasil
daripada tindakan zarah-zarah
bercas dengan medan magnet Bumi
dan gas-gas atmosfera berlaku
disini.

14. Lapisan eksosfera
 480 km ke atas
 Mengandungi gas-gas ringan seperti
helium dan hidrogen.
 Udara bertambah nipis menghala
keangkasa lepas.
 Satelit komunikasi yang mengorbit
Bumi dilapisan eksosfera
membolehkan panggilan telefon dan
siaran televisyen dapat diterima oleh
manusia.

16. Stratifikasi
dalam Lautan
 Lautan juga boleh
dibahagikan kepada
zon-zon yang berbeza,
daripada zon yang
boleh ditembusi cahaya
kepada zon yang
langsung tidak boleh
ditembusi oleh cahaya
atau zon gelap

18. Taburan Air di
Bumi
 Lautan mempunyai kandungan air
yang banyak.
 Air laut mengalami penyejatan oleh
sinaran matahari dan dibawa ke
daratan oleh awan sebelum turun
semula ke sungai sebagai hujan.
 Air sungai ini pula akan mengalir
ke lautan.
 Proses kitar air ini berterusan.
 Oleh itu, dikatakan bahawa jumlah
air yang terkandung dalam Bumi, di
permukaan Bumi dan di atmosfera
Bumi adalah sentiasa tetap.

20. Lapisan Bumi
 Bumi boleh dibahagikan
kepada tiga lapisan utama
berdasarkan sifat fizikalnya
iaitu kerak, mantel dan
teras.
 Lapisan mantel terdiri
daripada komponen
litosfera, astenosfera dan
mesosfera.
 Litosfera meliputi kerak dan
bahagian atas mantel.

22. Bumi ialah Satu-satunya
Rumah bagi Semua Hidupan
 Salah satu keistimewaan sifat Bumi
yang menyebabkan Bumi sesuai
untuk semua hidupan ialah suhu
Bumi tidak terlalu panas atau sejuk
berbanding dengan planet lain.
 Hal ini disebabkan oleh kedudukan
Bumi yang berada tidak terlalu
dekat dan tidak terlalu jauh dari
Matahari.
 Selain itu, kewujudan air dan
oksigen di Bumi juga menyebabkan
Bumi sesuai untuk semua hidupan.
 Oleh itu, manusia perlu mencintai
Bumi dengan menjaga alam sekitar
dengan baik!

23. 9.2 Bahan
Bumi

24. Bahan Bumi
 Kerak Bumi terbentuk daripada
pelbagai jenis batuan yang
berbeza dari segi warna,
struktur, bentuk, tekstur dan
cara pembentukannya
 Secara amnya, batuan boleh
dikategorikan kepada tiga
kumpulan, iaitu batuan igneus,
sedimen dan metamorfik.
 Setiap jenis batuan terbentuk
dengan cara yang berlainan dan
mengambil masa beribu-ribu
tahun.
 Semua batuan mengandungi
bahan yang dikenali sebagai
mineral.

25. Jenis Batuan dan
Ciri-cirinya
 Igneus
 Sedimen
 Metamorfik

26. Igneus
 Terbentuk daripada proses
penyejukan dan pembekuan magma
atau lava yang mengalir keluar dari
lapisan mantel.
 Mengandungi pelbagai bahan
mineral.

27. Sedimen
 Terbentuk daripada
mampatan bahan-bahan
enapan yang dibawa oleh
sungai, glasier dan angin.
 Terdiri daripada lapisan yang
banyak yang kadangkala
berongga dan mengandungi
fosil.

28. Metamorfik
 Terbentuk apabila
batuan igneus atau
batuan sedimen
terdedah kepada
tekanan dan suhu
yang sangat tinggi
 Biasanya lebih keras
daripada batuan asal
yang membentuknya.

29. Proses Pembentukan Batuan

30. 9.3 Proses
Utama Bumi

31. Proses Utama Bumi
permukaan Bumi terbentuk melalui dua proses, iaitu proses
eksogen dan proses endogen.

32. Proses Eksogen
 Proses yang berlaku
dipermukaan Bumi.
 Contoh:Luluhawa,
hakisan,susutan
jisim,susutan darat,
angkutan dan
pengenapan.

33. Luluhawa
 Merupakan satu proses
pemecahan dan penguraian
atau pereputan batuan
akibat perubahan suhu, air
hujan, tindakan fros dan
mikroorganisma.

34. Hakisan
 Merupakan proses
penghausan yang
dialami oleh
permukaan Bumi
akibat tindakan agen-
agen yang bergerak
seperti air, angin dan
ombak.

35. Susutan jisim
dan susutan
darat
 Melibatkan
pergerakan tanah
dari atas cerun ke
bahagian bawah
akibat daya tarikan
graviti.
 Misalnya, tanah
runtuh.

36. Angkutan dan
pengenapan
 Bahan-bahan yang telah
diluluhawa atau terhakis
akan dibawa oleh agen-
agen seperti aliran air,
angin, ombak dan glasier.
 Bahan-bahan tersebut
akan dienapkan apabila
halaju agen menjadi
perlahan.

37. Proses Endogen
 Proses yang berpunca
daripada bahagian dalam
Bumi
 Membentuk dan mengubah
permukaan Bumi.
 Contoh:Proses olakan
mantel,aktiviti magma dan
proses pergerakan kerak
Bumi (plat tektonik).

38. Proses olakan
mantel
 Suhu yang tinggi dalam
bahagian mantel dan
teras Bumi menghasilkan
arus-arus perolakan di
lapisan astenosfera.
 Arus-arus ini berupaya
menggerakkan kerak
Bumi.

39. Proses pergerakan
kerak Bumi (Plat
Tektonik)
 Menurut Teori Plat
Tektonik, kerak Bumi
dibahagikan kepada
beberapa keping plat.
 Plat-plat ini sentiasa
bergerak menyebabkan
proses pertembungan dan
pencapahan yang
menghasilkan pelbagai
bentuk Bumi serta
hanyutan benua.

40. Aktiviti magma
 Gunung berapi ialah satu
lohong dari dalam kerak Bumi
yang membolehkan magma
yang cair dan panas keluar
melaluinya dalam bentuk
letusan yang kuat.
 Bahan-bahan letusan tersebut
akan tertimbun di sekeliling
cerun lohong dan membentuk
kon gunung berapi.

41. 9.4 Fenomena
Geobencana

42. Fenomena Geobencana
 Kesan proses endogen ialah kejadian
geobencana seperti gempa bumi, tanah runtuh,
tsunami, volkanisme dan lain-lain.

43. Volkanisme

44. Pemanasan
global

45. Tsunami

46. Tanah runtuh

47. Lubang benam

48. Gempa
bumi

49. Tanah jerlus

50. Hujan
asid

51. Sains dan Teknologi untuk Menghadapi
Geobencana
 Kemajuan dalam sains dan teknologi membolehkan ciptaan alat yang mampu
memberikan amaran awal terhadap kejadian tanah runtuh dan tsunami.

52. 9.5 Usia Bumi

53. Usia Bumi
 Usia Bumi dianggarkan sebagai
4.5 bilion tahun daripada
meteorit yang diperolehi.
 Bumi telah melalui pelbagai
peringkat masa yang telah
mengubah atau mencorak bentuk
muka Bumi dan hidupannya.
 Ahli geologi menetapkan tempoh
masa yang panjang itu sebagai
era
 Setiap era pula dibahagikan
kepada beberapa tempoh masa.

55. Fosil
 Fosil merupakan bahan
Bumi yang terbenam
dan tertimbus seperti
tumbuhan, haiwan dan
serangga, untuk
jangka masa yang
sangat lama.

58. 9.6 Sumber
Bumi dan
Geologi Gunaan

61. Mineral Ekonomi
 Mineral ekonomi di Bumi
terdiri daripada mineral
logam, mineral bukan logam
dan mineral nadir.
 Contoh mineral logam ialah
bijih besi, bijih timah dan
emas manakala mineral bukan
logam ialah arang batu dan
petroleum.

62. Mineral Ekonomi
 Mineral nadir bumi mengandungi satu atau
lebih daripada satu daripada 17 unsur nadir
bumi yang dijumpai di dalam kerak Bumi.
 Walaupun hampir keseluruhan mineral nadir
boleh didapati dengan banyaknya, namun
mineral itu sukar dipisahkan kerana wujud
bersama dengan logam-logam nadir lain.
 Disebabkan sifat-sifat unik mineral nadir,
mineral itu digunakan dalam teknologi moden
seperti komputer, DVD, alatan komunikasi,
televisyen dan lain-lain.
 Oleh itu, mineral nadir bumi amat penting
kepada perkembangan ekonomi negara dan
dunia.

65. Proses
hidroterma
 Air kolam itu
dipanaskan oleh
haba daripada Bumi
secara semula jadi.
 Hal ini dikenali
sebagai proses
hidroterma.

66. Kesan Buruk daripada Aktiviti Manusia
 Aktiviti manusia yang tidak dirancang dengan baik boleh
memberikan kesan buruk kepada semua hidupan di Bumi.

67. TAMAT