PPS ontwikkeling MFA voor onderwijs, sport welzijn en cultuur in combinatie met parkeerkelder en woningbouw.

1. B R E E D U I T
Een uitgave van Vaessen Algemeen Bouwbedrijf B.V. | januari 2010 | € 6,95
‘Liefde is niet het kijken
naar de ander
maar het samen kijken
in dezelfde richting.’
A n t o i n e d e S a i n t -E x u p é r y, F r a n s s c h r i j v e r ( 1 9 0 0 - 1 9 4 4 )
B O U W E R S I N B E W E G I N G

2. V O O R W O O R D
Breeduit is een brede school; een bundeling van instellingen, die op een centrale plek met en voor kinde-
ren actief zijn. Vanuit de visie dat een kind voor zijn of haar ontwikkeling meer nodig heeft dan leren alleen.
Op 9 september 2009 vierde Bussum de feestelijke opening van Breeduit. We vierden de verrijking van Bussum
met een prachtig open verzamelgebouw, waarin scholen, kinderopvang, peuterspeelzaal, theater, bibliotheek en
jeugdgezondheidszorg een passende plek hebben gevonden.
Maar het gebouw is nog maar het begin. Want het bieden van maximale kansen aan de Bussumse kinderen
vraagt meer dan een mooi gebouw. Het vraagt een enthousiaste samenwerking tussen de betrokken instel-
lingen, samen met de gemeente, waarbij het kind centraal staat. Bij de bouw van Breeduit en het opstellen van
de overeenkomsten bleek meermalen dat er veel hindernissen genomen moeten worden om die doelen te be-
reiken. Hoe maak je een gebouw open, toegankelijk, maar ook veilig? Hoe werk je samen met partners die met
heel verschillende regelgeving en budgettering te maken hebben? De ervaring heeft ons geleerd dat hindernis-
sen nooit onneembaar zijn, wanneer alle partijen de gezamenlijke doelen goed voor ogen houden. De bouwers
en bewoners van Breeduit en de gemeente als regisseur zetten zo samen de wijk op voorsprong.
Drs. M. Schoenmaker
Burgemeester gemeente Bussum
2 B O U W E R S I N B E W E G I N G B O U W E R S I N B E W E G I N G 3

3. I N L E I D I N G
BREEDUIT
Het aantal brede scholen in Nederland groeit snel. Gemeenten, onderwijsinstellingen, welzijnsorganisaties,
culturele instellingen, noem maar op; allen zien steeds beter de kansen die een gezamenlijke huisvesting
biedt. Voor woningcorporaties geldt dat ook. ‘Leefbaarheid’ en ‘Wonen en zorg’ zijn voor hen belangrijke
‘Liefde is niet het kijken prestatievelden. Brede scholen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de leefbaarheid en cohesie in wijken
naar de ander en buurten. Het zijn plaatsen waar bewoners, jong en oud, elkaar weer ontmoeten. En brede scholen maken
maar het samen kijken wijken interessanter omdat voorzieningen voor alle bewoners bereikbaar worden. Voorzieningen die samen vaak
in dezelfde richting.’ beter functioneren dan alleen. Want samenwerking levert meerwaarde.
Antoine de Saint-Exupéry
Frans schrijver (1900-1944) Samenwerking is ook het sleutelwoord in dit boekje. Een boekje dat vertelt over de totstandkoming van een
bijzondere brede school. Dat u als lezer een rondleiding geeft door een boeiend en innovatief proces. We volgen
het van ideevorming tot de dagelijkse praktijk van het gebouw in gebruik. Ontwerp, bouw, inrichting, beheer,
exploitatie en heel veel overleg; het komt allemaal aan de orde. Met samenwerking dus als sleutelwoord. Niet de
eenvoudige weg van ‘hoe meer zielen, hoe meer vreugd’. Niet het platgetreden pad van ‘de schouders eronder’.
Niet de korte bocht van ‘samen delen is kosten besparen’. Uiteindelijk is het allemaal waar maar de werkelijkheid
is spannender. Het is het verhaal van een ontdekkingsreis. Een speurtocht naar synergie, voor de gebruikers
van de multifunctionele accommodatie en voor de ontwikkelaar, de bouwer en de architect. Een even ambitieus
als pragmatisch project om het beste te halen uit mensen en middelen. “Je moet de randen opzoeken om het
maximale eruit te halen”, zegt de architect elders in dit boekje. Dat hebben de betrokken partijen gedaan bij de
realisatie van hun nieuwe, gezamenlijke onderkomen. Ze keken niet naar elkaar, ze keken samen in dezelfde
richting. Maar wel: breeduit!
4 B O U W E R S I N B E W E G I N G B O U W E R S I N B E W E G I N G 5

4. EEN IMPULS VOOR DE WIJK I D E A L E M I X VA N PA R T I J E N
De Gemeente Bussum telt ruim 32.000 inwoners. Met over straat.” Stuk voor stuk belangrijke argumenten Breeduit biedt onderdak aan zes organisaties. Er zijn clustering van voorzieningen in één gebouw. Een
een oppervlakte van zo’n 8 vierkante kilometer is het voor de brede school als centrale voorziening in de wijk. twee scholen: de protestants-christelijke basisschool belangrijke doelstelling is synergie te creëren tussen
de dichtstbevolkte gemeente van het Gooi. Een van Uitgesproken voordelen zijn er ook voor de gebruikers De Zonnewijzer en de openbare basisschool de verschillende partijen en zo te komen tot een hoger
de grootste wijken is Wester Eng in Bussum-Zuid. Een en voor de gemeente. Herman Schoon: “Eén gebouw Koningin Emma. De Stichting Kinderopvang Bussum voorzieningenniveau. We hebben ook een coördinator
woonwijk met voornamelijk uit baksteen opgetrokken in plaats van meerdere verspreid over de gemeente Naarden Muiden Muiderberg (SKBNM) heeft er de in dienst genomen die ervoor zorgt dat de verschillende
naoorlogse nieuwbouw. Een woonwijk ook die wel een bespaart natuurlijk ruimte en kosten. En gebruikers buitenschoolse opvang De Zonnebloem en twee organisaties individuele en collectieve activiteiten
impuls kon gebruiken. En die moest komen van een kunnen profiteren van de gemeenschappelijke ruimten peuterspeelzalen: De Zonnetjes en De Ruytertjes. en evenementen goed afstemmen met elkaar.” De
brede school, vond de gemeente. Projectwethouder én van elkaars faciliteiten.” Bibliotheek Naarden Bussum heeft in Breeduit een mogelijkheden tot synergetische samenwerking zijn
Herman Schoon is er duidelijk over: “De brede jeugdbibliotheek ingericht en GGD Gooi & Vechtstreek legio en worden sinds de opening van Breeduit ook
school biedt meer mogelijkheden voor persoonlijke een centrum voor jeugdgezondheidszorg. En dan is al uitgewerkt.
ontwikkeling. Niet alleen voor kinderen. Ook hun er nog het Elcker Theater met een jeugdtheaterschool
ouders en andere bewoners in de wijk profiteren ervan. en een eigen toneelgroep. “Een ideale mix van partijen
Met twee scholen en peuterspeelzalen bieden we voor de doelgroep”, vindt wethouder Herman Schoon.
ouders één gebouw waar zij hun kinderen tot twaalf “Wat nog ontbreekt, is kinderopvang voor kinderen
jaar goed kunnen onderbrengen. Kinderen die na van 0 tot 4 jaar. Dat zou de brede school compleet
school naar de buitenschoolse opvang gaan, blijven maken voor kinderen tot 12 jaar.” De gebruikers zijn
gewoon in hetzelfde gebouw. Ze kunnen er bovendien niet toevallig bij elkaar gekomen. “De gemeente was
gebruikmaken van een bibliotheek, een sportzaal en als initiatiefnemer natuurlijk betrokken bij de selectie
een jeugdtheater. Dat is niet alleen efficiënt, het is ook van de partijen”, vertelt de wethouder. “We willen
veel veiliger want de kinderen hoeven dan minder vaak nadrukkelijk verder gaan dan alleen een nuttige
6 B O U W E R S I N B E W E G I N G B O U W E R S I N B E W E G I N G 7

5. I N N O V AT I E V E T E N D E R
De Gemeente Bussum wist dus precies wat zij wilde. richting van de openbare ruimte – wilde de gemeente
Vanwege de omvang van het project stond al vast dat niet meer dan één overeenkomst: een design & build-
het Europees moest worden aanbesteed. Maar eerst contract. De opdracht aan de inschrijvers was helder:
werden de kaders bepaald, zowel fysiek als inhoude- dit is het gebied en dit zijn de programma’s van eisen.
lijk. Het ontwikkelingsgebied - een zogenoemde in- Doe een voorstel en noem een prijs. En kijk ook hoe
breidingslocatie - was een terrein met een beperkte en waar je geld kunt genereren om de investering mo-
footprint. Daarop moest de brede school komen maar gelijk te maken.
‘HET IS EEN MOOIE ERVARING hoe - min - ter financiering van de school - ook woningen. En
of meer uit het niets - zo’n mooi gebouw, - geheel of gedeeltelijk verdiept - een parkeervoorzie-
met een concrete zinvolle functie voor de ning. Intensief overleg met alle betrokkenen en veel
wijk en omgeving, waarin alle deelnemers inspraak voor omwonenden leidde tot een definitieve
iets van zichzelf willen terugzien, tot stand nota van uitgangspunten. Op basis daarvan en sa-
komt. Alle leerlingen van de scholen heb- men met gebruikers en deskundigen zijn de program-
ben een bibliotheekpas gekregen waarmee ma’s van eisen geformuleerd. Deze gaven nauwkeurig
zij boeken kunnen lenen. De bibliotheek zit aan waaraan de gebouwen én de openbare ruimten
centraal in samenwerkingsverbanden met moesten voldoen. Toen de kaders waren vastgesteld,
alle participanten in Breeduit. Het samen- kon de aanbestedingsprocedure worden gestart.
wonen in het gebouw bevordert dat zeker.’ Bussum koos voor een bijzondere procedure, een
B a re n d E i k e l e n b o o m uiterst innovatieve tender. Voor het complete project
D i re c t e u r O p e n b a re B i b l i o t h e e k N a a rd e n - B u s s u m
– brede school, woningen, parkeervoorziening en in-
8 B O U W E R S I N B E W E G I N G B O U W E R S I N B E W E G I N G 9

6. HET MAXIMALE ERUIT HALEN S PA N N E N D E O M G E V I N G
Een selectiefase leidde tot vijf kandidaten die hebben ook heel wat afgediscussieerd samen. Dat is Dat Vaessen koos voor een externe architect Daardoor was echte hoogbouw niet nodig. Onder
vervolgens in de gunningsfase werden getoetst aan goed, je moet de randen opzoeken om het maximale was opmerkelijk. Het bedrijf heeft namelijk ook meer de sportzaal en de parkeervoorziening liggen
de hand van vooraf vastgestelde, objectief meetbare eruit te halen. Gaandeweg hebben we vooral respect zelf gespecialiseerde architecten in dienst. ondergronds.” Een praktische vondst omdat de
criteria. De keuze viel op een consortium dat Vaessen gekregen voor elkaar en voor elkaars werk. Uiteindelijk Projectmanager namens Vaessen John van Meel: sportzaal daarmee ook eenvoudig op het eigen niveau
Algemeen Bouwbedrijf B.V., specialist op het gebied moet je samen komen tot goed afgewogen keuzen. “Soms spelen ook andere afwegingen een rol. Snelder kan worden bereikt. Leveringen van bijvoorbeeld
van maatschappelijk vastgoed, had gevormd met De bouwer moet niet het ontwerp aan flarden rekenen is gevestigd in Hilversum en kent de regio goed, ook gymtoestellen vinden plaats via de parkeergarage.
Schouten & De Jong Projectontwikkeling B.V. Het en de architect moet niet overal kiezen voor de duurste de gevoeligheden die er liggen.” Architect Janneke “Het gebouw gaat tot 7,5 meter diep”, vertelt Snelder.
consortium kocht de grond van de gemeente. oplossing, hoe mooi die ook kan zijn. Een goede Snelder onderschrijft dat. “Het was een thuiswedstrijd “Gelukkig kan dat in Bussum omdat het grondwater
Schouten & De Jong ontwikkelde de woningen afweging is bijvoorbeeld dat lichtinval belangrijker voor voor ons. We zijn lokaal goed bekend en weten wat daar heel ver weg zit.” Hoog en laag spelen hoe dan
- deels koop en deels huur - in samenwerking met de ruimtelijke omgeving is dan design deurkrukken.” leeft in de politiek. Ik ken de Wester Eng als een ook een grote rol in het ontwerp. Door daarin ook
woningcorporatie Dudok Wonen en richtte de buiten- typische jaren zestig wijk waar na 40 jaar de glans buiten variatie te brengen ontstaat een spannende
ruimte in. Vaessen ontwikkelde de brede school en wel af was. De brede school kan een nieuwe impuls omgeving. Snelder: “De onderbouw is bijvoorbeeld
de ondergrondse parkeervoorziening. De opbrengst geven maar inspraakavonden maakten ook duidelijk gedeeltelijk verdiept en heeft op dat niveau een eigen
van de grondverkoop gebruikte de gemeente voor de waar de inwoners bang voor waren: hoogbouw, patio. Lokalen daarboven hebben op eigen niveau
financiering van de brede school. Voor het ontwerp massaliteit en natuurlijk parkeerproblemen. Niet een speelterrein buiten. Hierdoor ontstaat het beeld
contracteerde het consortium Snelder Architecten. helemaal onterecht, want de gemeente wilde nogal van een eenlaagse bebouwing. Het is één compact
Een uitdaging voor architect Janneke Snelder: wat functies realiseren op een relatief klein gebied. gebouw maar de bezoeker beleeft het als losse,
“Design & build kan een lastige constructie zijn als de Toch zagen wij wel mogelijkheden. We hebben alle zelfstandige onderdelen.”
architect puur gaat voor schoonheid en de aannemer introverte functies – zeg maar de functies waarvoor
vooral voor het geld. In het begin is het aftasten. We geen daglicht nodig is – onder de grond gebracht.
1 0 B O U W E R S I N B E W E G I N G B O U W E R S I N B E W E G I N G 1 1

7. HUURWONINGEN
KOOPWONINGEN
S P E E L P L A AT S | PA R K I N G
KLASLOKALEN (bovenbouw)
SPORTZAAL
V O G E LV L U C H T T H E AT E R Z A A L | B I L B I O T H E E K | A U L A
WIJKLOKET
(ggd)
ESDOORN
BSO | PEUTERSPEELZAAL
KLASLOKALEN (onderbouw)
1 2 B O U W E R S I N B E W E G I N G B O U W E R S I N B E W E G I N G 1 3

8. MOOI ONDERDEEL VAN HET GROTE GEHEEL
Stedenbouwkundig past het ontwerp perfect in de een appartementengebouw met huurwoningen. Dit elf
omgeving. Hoogbouw waar al hoogbouw was en meter hoge appartmentencomplex geeft een mooie
laagbouw aansluitend op de kleinschaliger woningen begrenzing aan het plangebied en past goed bij de
in de omgeving. Om de bebouwing heen veel groen hoge flat die er al tegenover stond. De koopwoningen
‘DE TOTSTANDKOMING van
waarvan zowel de brede school als de buurtbewoners zijn minder hoog. In totaal zijn er vijf blokjes met
Breeduit heb ik als een uitdagend
profiteren. Een fraaie oude zilver-esdoorn is zelfs ieder drie eengezinswoningen. Zij sluiten goed aan
proces ervaren. We zien
gespaard, schijnbaar eenvoudig door de bebouwing bij de kleinschalige woonstraatjes eromheen. Het
uitgebreide mogelijkheden voor
er omheen te plannen. Bijzonder is ook het schoolplein is nieuwbouw in een oudere omgeving maar zo
samenwerking met de andere
dat tevens dienst doet als plein voor de buurt; een vormgegeven dat het werkelijk een mooi onderdeel
participanten. Deze samenwerking
ontmoetingsplek voor jong en oud. Voor schoolgaande vormt van het grotere geheel.
krijgt inmiddels al vorm. De eerste
kinderen, docenten en andere bezoekers van de brede
gezamenlijke projecten hebben
school. En voor bewoners rond het plein en alle andere
plaatsgevonden en inhoudelijk
buurtbewoners. De brede school heeft ingangen aan
‘bouwen’ we nog steeds.’
verschillende kanten. De imposante hoofdentree is
Tiny Zevering
hoger gelegen en bereikbaar via een ingenieuze trap. Directeur PC-basisschool De Zonnewijzer
Daarnaast heeft een aantal gebruikers eigen entrees op
verschillende plaatsen en niveaus. En vanzelfsprekend
kunnen bezoekers ook vanaf het ontmoetingsplein
de brede school betreden. De woningbouw op het
terrein bestaat uit grondgebonden koopwoningen en
1 4 B O U W E R S I N B E W E G I N G B O U W E R S I N B E W E G I N G 1 5

9. OPEN EN TOEGANKELIJK ONTMOETINGSPUNT D E S C H O L E N : K L E I N , G R O O T, H O O G E N L A A G
Wie door de hoofdentree Breeduit binnenkomt, een uitstekend uitzicht over het geheel. In het hart De twee basisscholen vinden hun plek door het hele delen ze een grote onverharde buitenruimte met de
ervaart meteen de dynamiek van de multifunctionele van de ruimte zien we op de entree-etage ook een gebouw, links en rechts, boven en beneden. Doordat kinderen van de bovengelegen lokalen.
accommodatie. Een grote ruimte, open en licht. Maar vide. In het midden kijken we uit op de lager gelegen de grond rond de school glooiend is aangelegd en De middenbouw ligt op het tweede maaiveld. Er zijn
ook spannend door de verschillende functies en de aula voor de leerlingen. Dat geeft niet alleen daglicht de bebouwing gedeeltelijk verdiept, ontstaan twee twee thuisbases met ieder drie lokalen. Aan de ene
afwisseling van hoog en laag. Het plafond is hoog en in de aula maar ook interactie tussen de leerlingen en ‘maaivelden’. Het lijkt alsof de eerste én de tweede kant grenzen ze aan het buitengelegen speelterrein,
open, we zien de leidingen lopen. “Het geheel moest de bezoekers erboven. Rondom de vide staan tafels bouwlaag op de begane grond liggen. Op het eerste aan de andere kant direct aan de centrale hal. Het
een industriële uitstraling krijgen”, zegt Janneke en stoelen. Verder naar achteren vinden we de foyer maaiveld hebben de kleintjes hun onderkomen: twee langgerekte bouwdeel aan de linkerzijde van de
Snelder. “Dan mag je de leidingen ook zien. En waarom van het theater. Hier zie je al goed hoe functies zich peuterspeelzalen en zes lokalen voor de onderbouw entree biedt op de verdiepingsvloer ruimte voor vijf
zou je het ook allemaal wegstoppen? Dit is ook nog vermengen in de brede school. De leestafels van de van beide scholen. Om ze niet te laten verdwalen in bovenbouwlokalen. Deze zijn door een vide verbonden
eens leerzaam voor de kinderen.” Direct links van de bibliotheek lopen over in de zitjes van de foyer. De de grootte van de brede school, hebben ze ieder een met de centrale ruimte.
entree zien we een GGD-kantoor. Verderop heeft de daar aanwezige bar geeft – zelfs onbemand – een eigen entree. Hun eigen kleine, overzichtelijke school in
GGD nog meer ruimten maar dit vooruitgeschoven gezellige sfeer. Alles is open en toegankelijk. Dat het grote geheel. Met wel de mogelijkheid om binnen
kantoor helpt nieuwe bezoekers de organisatie direct nodigt uit tot dwalen door de ruimte. En overal kun het gebouw van de andere voorzieningen te genieten.
te vinden. Bijvoorbeeld prille ouders op bezoek bij het je gaan zitten. Om een praatje te maken. Om kranten De speellokalen bijvoorbeeld, direct grenzend aan de
consultatiebureau. Rechts vinden we de bibliotheek, of boeken uit de bibliotheek te lezen. Om een kop onderbouwvleugel. Ze hebben ook drie buitenruimten
een dependance van de centrale bibliotheek, elders in koffie te drinken, om je heen te kijken en te luisteren tot hun beschikking. Heel veilig is de patio die centraal
Bussum. De boekenkasten die de ruimte omkaderen, en te genieten van de activiteit om je heen. Daarmee tussen de lokalen ligt. Hier kunnen ze onbevangen en
zijn geperforeerd omdat dit de akoestiek in de grote functioneert de brede school ook heel nadrukkelijk als vrij spelen zonder op grote kinderen of het verkeer
ruimte ten goede komt. Iets verderop huist de ontmoetingspunt voor ouderen in de voor een deel te hoeven letten. Daarnaast kunnen ze spelen in de
accommodatiemanager in een verhoogd kantoor met vergrijsde wijk van Bussum. tuin rond de gespaarde zilver-esdoorn. En bovendien
1 6 B O U W E R S I N B E W E G I N G B O U W E R S I N B E W E G I N G 1 7

10. SPORTEN VOLGENS NOC*NSF-NORMEN
Gaan we naar beneden dan vinden we – naast de de nagalmtijd. De vloer is ook extra dempend. Ook
aula en de speellokalen voor de onderbouw – twee dat is goed voor de akoestiek maar vooral ook voor de
bijzondere ruimten waarvoor Vaessen alles uit de kast veiligheid. De dempende vloer is 9 millimeter dik en heeft
heeft gehaald. Enerzijds vanuit jarenlange ervaring, daar bovenop een extra sterke toplaag van 2 millimeter.
anderzijds zonder die bagage. “Ontwerpen en bouwen Aan echt alles is gedacht in en om de sportzaal.
van sportzalen is een van onze kernactiviteiten”, vertelt Alles is even mooi weggewerkt en veel elementen en
‘WIJ HADDEN VERSCHILLENDE redenen om
projectmanager John van Meel. “We werken volgens toestellen kunnen elektrisch worden bediend. Er zijn
deel te nemen in Breeduit. Meer kindplaatsen
de normen die gesteld worden door NOC*NSF. Dat fraaie kleedruimten met ruime douches, vrijhangende
in de buitenschoolse opvang en gebruik
betekent bijvoorbeeld dat onder de twee meter er toiletten en praktische gietvloeren. “Het vensterglas
kunnen maken van mooie activiteitenruimtes.
helemaal niets mag uitsteken. Daarmee voorkom hebben we onder een hoek geplaatst”, vertelt Van
Maar ook maatschappelijk ondernemen en
je dat de kinderen zich blesseren. Maar ook de Meel. “Hierdoor reflecteert het licht niet en hebben
gezamenlijk staan voor het welzijn van de
akoestiek voldoet aan de NOC*NSF-normering; de de sporters dus nooit meer last van verblinding.” De
kinderen in de buurt. Én samenwerking met
zogenaamde nagalmtijd is heel beperkt.” Aan die sportzaal wordt niet alleen gebruikt door de scholen.
de andere deelnemers. Het prachtige gebouw
uitstekende akoestiek wordt een belangrijke bijdrage In de avonduren maken sportverenigingen er gebruik
biedt daarvoor veel mogelijkheden. En het is
geleverd door onder meer de wandbekleding en een van en ook de naschoolse opvang profiteert van de
spannend om van alle verschillende culturen
speciale vloer. John van Meel: “Voor de wanden was ruimte. Het Elcker Theater oefent er zelfs met een
van de diverse samenwerkingspartners één
gewoon kaal beton voorzien. Daar zaten veel gaten circustheatergroep.
nieuwe Breeduitcultuur te bouwen.’
in en dat vonden we toch niet mooi. Daarom hebben
Emma Dijckmeester
we uiteindelijk besloten de wanden te bekleden. Het d i re c t e u r S K B N M
zachte materiaal dat er nu op zit is veiliger en beperkt
1 8 B O U W E R S I N B E W E G I N G B O U W E R S I N B E W E G I N G 1 9

11. ‘IK HEB DE TOTSTANDKOMING van Breeduit als een heel plezierig traject ervaren.
Voor alle partijen was er veel ruimte voor inspraak en overleg. We zijn intensief bezig geweest
met de akoestiek in ons theater en zijn daar ook goed uitgekomen. Het concept van deze brede school
vind ik heel goed; het leent zich bijzonder voor onderlinge samenwerking.’
Ron Holst
D i re c t e u r E l c k e r T h e a t e r
C O M P L E T E , P R O F E S S I O N E L E T H E AT E R O M G E V I N G GEBRUIKERSOVERLEG: HEEL GOED LUISTEREN
Maakt Elcker voor het circustheater gebruik van de creëren om de aula te betrekken bij de theaterzaal. Een bundeling van uitstekende faciliteiten dus. Dat spin in het web. Ook Van Meel noemt goed overleg als
sportzaal, alle overige activiteiten vinden plaats in Voor dat doel is een prachtige vouwwand geplaatst. maakt Breeduit tot een fantastische accommodatie belangrijkste succesfactor. “Er zijn zoveel verschillende
de prachtige eigen theaterzaal. De bouw daarvan Maar het is juist ook die wand die het geluid van de waarvan zowel de leerlingen als de buurt profiteren. belangen die moeten worden gewogen en goed op
was voor Vaessen minder vanzelfsprekend dan die soms drukke aula buiten het theater moet houden. Het ontwerpen van een gebouw voor zoveel gebruikers elkaar afgestemd. Van de indeling en de plaats van
van de sportaccommodatie. Voor de gebruikers is Met de juiste materialen en detailleringen zijn we heeft nogal wat voeten in de aarde. Wethouder Herman wanden tot jashaken en de kleur van het marmoleum.
daarvan echter niets te zien of te merken. Zij oefenen, daarin goed geslaagd. In de theaterzaal merkten we Schoon: “De samenwerking met veel verschillende Heel belangrijk is goed naar elkaar te blijven luisteren.
spelen, kijken, luisteren, ervaren en genieten in een dat te veel isolatie het geluid onvoldoende ver droeg. partijen is complex. Iedereen wil graag het beste voor Ik vind dat ook echt een kracht van deze architect.”
even fraaie als professionele omgeving. “Permanent En ook achter in de zaal moeten bezoekers optimaal de eigen organisatie en vervolgens voor het collectief. Het is de enige manier om tot een goed gezamenlijk
goed overleg met de gebruikers is bij de ontwikkeling horen wat er op het podium gebeurt. Ook dat is goed Bovendien hebben alle organisaties, begrijpelijk, heel resultaat te komen, weet Janneke Snelder. “Alles moet
van dergelijke faciliteiten heel belangrijk”, weet John gelukt.” Naast de mooie zaal beschikt het theater over veel eisen waaraan voldaan moet worden. Maar dat voortdurend helder zijn en blijven. Goede verslaglegging
van Meel. “Vooral omdat het voor een groot deel kleed- en make-upruimten voor dames en heren en neemt niet weg dat alle deelnemende partijen én de van wat besproken is, hoort daar ook bij. Eigenlijk moet
maatwerk is. Elcker had heel specifieke wensen en een grote berging voor decorstukken en rekwisieten. gemeente enthousiast zijn over het eindresultaat.” je iedere stap die je zet laten goedkeuren. En steeds
behoeften. Daarin hebben we goed kunnen voorzien.” Het is een complete, professionele omgeving om van Overleg is volgens architect Janneke Snelder het weer uitleggen en laten zien wat je bedoelt. In iedere fase
Een uitdaging was het geluid binnen en buiten de theater te genieten, als bezoeker én theatermaker. sleutelwoord. “Heel veel overleg, gestructureerd moet voor iedereen helder zijn wat er gebeurt en wat is
zaal. Beperkt het akoestiekvraagstuk zich in een in vergaderingen en ook daar buiten. We hadden afgesproken.” John van Meel: We hadden in Breeduit
sportzaal vooral tot de nagalmtijd, in een theaterzaal gebruikersoverleggen en bouwvergaderingen maar ik te maken met heel enthousiaste maar ook heel kritische
zijn de eisen een stuk complexer. “Geluid van buiten herinner me ook een periode waarin ik soms wel 50 gebruikers, echt een gemêleerd gezelschap. Dat is leuk
moet worden geweerd en binnen moet het op telefoontjes per dag had.” Projectmanager John van en soms ook lastig. Maar: de beste opdrachtgever is
iedere plaats goed klinken”, vertelt Van Meel. “Uit Meel speelde als eindverantwoordelijke bij het gehele een kritische opdrachtgever; dan weet je tenminste
capaciteitsoverwegingen wilden we de mogelijkheid ontwikkel- en bouwproces een cruciale rol. Hij was de waar je aan toe bent.”
2 0 B O U W E R S I N B E W E G I N G B O U W E R S I N B E W E G I N G 2 1

12. PPS: WEDERZIJDSE DESKUNDIGHEID BENUTTEN BETROKKENHEID EN POSITIEVE INZET
Als ontwerp en bouw zijn afgerond en het gebouw beide partijen - publiek en privaat - in die constructie De wethouder kijkt tevreden terug op de ontwikkeling en ontwerpfase. Hierdoor was van vertraging
is opgeleverd dan krijgen eigenaar en gebruikers te het best tot zijn recht komt. Aan de publieke kant van de eerste brede school in zijn gemeente. “Het door bezwaarschriften geen sprake en zijn ook de
maken met beheer en exploitatie. In een volwaardig heeft de gemeente kennis van onderwijswetgeving totaalbeeld is heel positief. De hele periode overziend, buurtbewoners heel tevreden met de nieuwe brede
proces is daarover vooraf al goed nagedacht. Zo en onderwijsgebouwen en de participanten van het was het wel een proces van ‘hollen of stilstaan’. school.”
ook in Bussum. “Het gebouw is eigendom van de concept brede school. De private partij heeft kennis Het duurde relatief lang voordat het uiteindelijke
gemeente”, vertelt wethouder Herman Schoon. “Via de van ontwikkelen, bouwen en alles wat daarbij komt ontwikkelingsbesluit werd genomen. Daarna dreigde
basisscholen ontvangen wij een kostenvergoeding van kijken. In een PPS vullen beide competenties elkaar een provinciale subsidie weg te vallen waardoor
het Rijk. De andere partijen betalen maandelijks huur. aan. Dat is ook gebleken bij de ontwikkeling van onder grote tijdsdruk de selectie en gunning moesten
Als gemeente hebben we een accommodatiemanager Breeduit. We zijn dan ook erg ingenomen met de rol plaatsvinden en het design & build contract definitief
aangesteld en zorgen we voor het onderhoud van van Vaessen als ontwikkelaar en bouwer van de brede moest worden getekend. Vooral die periode voor
het complex. De eerste vijf jaar staan we garant voor school en Schouten & De Jong als ontwikkelaar van de eigenlijke bouw is een heel intensieve geweest.
het exploitatietekort. Daarna nemen de participanten de woningen.” Dat vroeg om veel geduld en uithoudingsvermogen.
samen het beheer en het onderhoud over. ‘Echte’ private Door de tijdsdruk is ook pas tijdens de bouw de
partijen zijn tot nu toe niet aanwezig in het gebouw. intentieverklaring met de gebruikers omgezet in een
Er is wel ruimte beschikbaar voor dienstverlenende samenwerkingsovereenkomst en zijn de gebruiks-
commerciële partijen.” Bij de ontwikkeling waren juist en huurovereenkomsten getekend. Dat moet een
wel private partijen betrokken. Breeduit is immers tot volgende keer eerder. Dankzij de positieve inzet van
stand gekomen dankzij publiek-private samenwerking alle betrokkenen is het in ons geval geen probleem
(PPS). Herman Schoon noemt de voordelen: “Het gebleken. Heel goed was de vroege en intensieve
sterke punt van een PPS is dat de deskundigheid van betrokkenheid van de omwonenden in de inspraak-
2 2 B O U W E R S I N B E W E G I N G B O U W E R S I N B E W E G I N G 2 3

13. FACTS & FIGURES
Opdrachtgever Gemeente Bussum
Contractvorm Design & Build (DB)
Ontwikkeling & realisatie
Brede school Vaessen Algemeen Bouwbedrijf B.V., Raamsdonksveer
www.vaessenduurzaambouwen.nl; www.vaessenbv.nl
Woningbouw Schouten & De Jong Projectontwikkeling B.V., Voorburg
www.schoutendejong.nl
Ontwerp Snelder Architecten, Hilversum
www.snelderarchitecten.nl
Gebouw
Bruto vloeroppervlakte (BVO) 4.700 m² school, 1.200 m² parkeergarage
Aanneemsom Design & Build ca. € 7.900.000,- excl. btw, prijsindex 2009
(brede school/garage/schoolplein) Colofon
Planning Uitgave Vaessen Algemeen Bouwbedrijf B.V., Raamsdonksveer
Start bouw december 2007 Tekst Communicabel, Veenendaal
Oplevering juli 2009 Ontwerp Abel Derks, Utrecht
Opening september 2009 (09-09-09) Foto’s Luuk Kramer fotografie, Amsterdam
B O U W E R S I N B E W E G I N G