7. BELANGRIJKSTE INZICHTEN
• leren = maken verbindingen tussen hersencellen
• afleren = afsterven van verbindingen
• gedrag
• wordt aangejaagd door onze instincten (drijfveren)
• is opgebouwd uit automatismen
• is vooral onbewust
7
9. INSTINCTIEVE
• Aanleg, DNA, bijdrage van voorouders aan ons leven
• Doel is overleven als menselijke soort, veiligheid
• Best practice van 20.000 jaar terug
• Deels voorgeprogrammeerd (bijv. angst voor slang / spin)
• Deels te programmeren (bijv angst voor auto)
• Resultaat: onbewust inspelen op de omstandigheden
9
10. INSTINCTEN
• Emotie staat centraal, bij veiligheid is dat pijn /
angst
• Groepsdieren: angst voor eenzaamheid
• Kudde-instinct
• Reddersinstinct
10
11. GEAUTOMATISEERDE
• Nagenoeg leeg bij geboorte, vorming door leerprocessen
• Doel: benutten mogelijkheden van de omgeving
• Leren geschiedt door ervaring, ook door training/opleiding
• Zetten potentie om in competentie
• Levenslang proces
• Resultaat: onbewuste automatismen en patronen
11
13. BEWUSTZIJN
• Heeft geen vaste woon- verblijfplaats in brein
• Doel: inspelen op onverwachte omstandigheden
• Kan bedenken en creëren wat er niet is
• Wakend bewustzijn: supervisor
• Actief bewustzijn: focus op taak of plaats
• Slapend bewustzijn: associatief dagdromen (niet-bewust)
13
14. OMSTANDIGHEDEN
• Maken leven mogelijk
• Levert prikkels waar mens op reageert
• Grote bepalende factor van gedrag
• Lokt gedrag uit
• Makkelijkst te regisseren
14
18. MEER INFORMATIE?
• www.brainbasedsafety.nl
• Gratis blog via www.brainbasedsafety.nl/
blog
• Open training BBS http://
brainbasedsafety.nl/?p=300
• Boek: Veilig werkgedrag via Brain Based
safety
18
20. Onze waarneming (sense) en registratie
van risico’s in onze omgeving.
Het is het resultaat van een leerproces,
waarbij steeds een prikkel gekoppeld
wordt aan angst.
Deze combinatie wordt opgeslagen in
een speciaal “pas op” archief in ons brein.
Risico sensitiviteit is vooral nietbewust.
risico
sensitiviteit
RISICO SENSITIVITEIT
20
21. Net als met onze kinderen,
kunnen we nieuwe medewerkers of
bestaande medewerkers bij nieuwe
taken
opvoeden in het ervaren van gevaren
risico
sensitiviteit
RISICO SENSITIVITEIT
IN DE PRAKTIJK
21
22. Het vermogen om risico’s te detecteren te
ontdekken in onze omgeving, werkprocessen
en plannen.
Risico begrip werkt dag en nacht onbewust en
scant al onze activiteiten op mogelijke risico’s
en losse eindjes.
Als je tijdens het avondeten ineens denkt aan
iets dat je overdag vergeten bent, dan is dit
proces aan het werk.
Risicobegrip komt tot stand door een
samenwerking van ons cognitief centrum
(begrip) en ons angstcentrum (pas op!)
risico
begrip
RISICO BEGRIP
22
23. Hoe meer dat de werkprocessen begrepen
worden,
hoe sterker dat risico begrip zijn werk kan
doen.
Uitleggen wat er gebeurt, helpt de
ontwikkeling van Risicobegrip
risico
begrip
RISICO BEGRIP
IN DE PRAKTIJK
23
24. RISICO DETECTIE
De combinatie van risicosensitiviteit en
risicobegrip.
Samen vormen ze het startpunt voor
vele veiligheidsgerelateerde acties.
Zonder de hulp van de MRI-scanner
zouden we het verschil tussen beide
processen moeilijk kunnen zien.
24
25. RISICO DETECTIE
IN DE PRAKTIJK
We zien hier het belang van goed
voorbereide medewerkers.
Overal waar nieuwe opdrachten zijn
(vaak bij aannemers van werk -
contractoren) is het vooraf voeden met
de essentie en de gevaren cruciaal.
25
26. risico
evaluatie
RISICO EVALUATIE
Een inschattingsproces op basis waarvan het
brein bepaalt of er actie nodig is om een
bepaald risico te verminderen zodat het niet
kan leiden tot beschadiging van jezelf of je
omgeving.
De potentiele schade en de optredingskans
zijn van belang in die afweging.
Ons zelfvertrouwen (inschatting dat we een
situatie aankunnen) heeft een grote invloed
op risico-evaluatie.
26
27. risico
evaluatie
RISICO EVALUATIE
IN DE PRAKTIJK
Aandacht voor het zelfbeeld en
zelfoverschatting (hoe goed ben ik in deze
taak) middels feedback
Aandacht voor het minimaliseren van
optredingskans
Aandacht voor gewenning - job rotatie
27
28. perceptie
regels
PERCEPTIE VAN REGELS
Regels helpen om gedrag te reguleren.
We houden ons meer aan regels als we:
- het voordeel ervan inzien,
- de balans tussen kosten en
opbrengsten reëel vinden.
Helaas zijn kosten meer zichtbaar dan
opbrengsten en ook altijd eerder dan de
opbrengsten.
28
29. perceptie
regels
PERCEPTIE VAN REGELS
IN DE PRAKTIJK
Regel = kennis
Aandacht voor toegevoegde waarde
van navolging i.p.v. verplichting
Demonstreer de kosten van onveilig
gedrag
29
30. Druk is middel om paraatheid te creëren
Paraatheid is cruciaal voor veilig gedrag
Gezonde druk ontstaat vanuit besef dreiging
Ongezonde druk vanuit irritatie of hoge
normen. Die creëren we zelf en kan leiden
tot niet adequate reacties.
paraatheid
PARAATHEID
30
31. Optimale stress is het toverwoord
Omgeving (baas) kan druk opvoeren als men
teveel in de comfortzone zit en druk
reduceren als men zich
paraatheid
PARAATHEID
IN DE PRAKTIJK
31
32. We zijn zoogdieren, geconditioneerd om
bij elkaar te blijven.
Lid zijn van de groep hoort bij ons
overlevingsmechanisme.
Een groep staat ons maar een beperkte
afwijking van de norm toe.
Bij te veel afwijking wordt je gepest of
verstoten.
We volgen daarom een groep, zelfs als die
zich onveilig gedraagt.
perceptie
gedrag
team
PERCEPTIE VAN TEAMGEDRAG
32
33. Wees alert op teamleden aan de rand van
de groep - extra gevoelig om dingen te
doen, alleen om erbij te horen
Collectieve overtreding vraagt om
collectieve aanpak
In uiterste geval informele sociale leiders
die onveilig gedrag promoten, uit groep
halen
perceptie
gedrag
team
PERCEPTIE VAN TEAMGEDRAG
IN DE PRAKTIJK
33
34. Leider = belangrijk rolmodel met macht
Perceptie richt zich vooral op gedrag, in
mindere mate op woorden (betekenis)
Vertrouwen door:
- consistentie woord-daad
- bewaken grenzen
perceptie
gedrag
leider
PERCEPTIE GEDRAG LEIDER
34
35. Versterken besef rolmodel
Onderzoeken van uitdragen boodschap door
daden
Intercollegiale feedback
perceptie
gedrag
leider
PERCEPTIE GEDRAG LEIDER
IN DE PRAKTIJK
35
36. perceptie
veiligheids-prikkels
PERCEPTIE VEILIGHEIDSPRIKKELS
Sommige processen in ons brein werken op
basis van associatie.
Hoe sterker de associatie, hoe sterker de
neiging om volgens die associatie te handelen.
Reclame is op dit principe gebaseerd,
veiligheidsgedrag ook.
Veiligheidsgedrag is gerelateerd aan de
hoeveelheid en versheid van
veiligheidsprikkels die we ontvangen.
36
37. perceptie
veiligheids-prikkels
PERCEPTIE VEILIGHEIDSPRIKKELS
IN DE PRAKTIJK
Regisseer de veiligheidsboodschappen
Ververs prikkels, vernieuw campagnes
Ook boodschappen die onbewust worden
waargenomen hebben effect
37
38. veilig
gedrag
VEILIG GEDRAG =
Veilig gedrag is het resultaat van vele
processen die tegelijk in ons brein
plaatsvinden.
Deze processen beïnvloeden elkaar
wederzijds (+ of -) in stemrondes.
Wil = uitkomst van stemronde.
Verreweg de meest processen zijn niet-of
onbewust.
38
39. veilig
gedrag
VEILIG GEDRAG
IN DE PRAKTIJK
Oefenen is veel sterker dan uitleggen
Gun het bewuste zijn eigen taak,
verwar die niet met andere taken
(multitasking)
Besef die ingesleten gedrag niet
verandert door een goede uitleg
39
