Bilingualizmi si nje element i rendesishem ne shtetin e Republikes se Maqedonise.

1. Bilingualizmi ne Republiken e
Maqedonise
Studentet:
Edmond Latifi
Saime Ramadani

2. Andre Martine, i cili në veprën e vet Elemente të gjuhësisë së
përgjithshme, gjuhën e përkufizon si mjet marrëveshje, sipas të
cilit analizohet përvoja njerëzore në çdo bashkësi ndryshe,
kurse sa u përket sa u përket ambienteve multietnike, ai do të
shtojë se “… bilingual është ai që është në gjendje t’i përdorë
njësoj dy gjuhë kombëtare.” Idenë e bilingualizmit Martine,
me të drejtë, e konsideron si mjaft të përhapur, gjë të cilën ne e
mbështesim si mjaftë të kapshme edhe për ambientin toën
multietnik

3. Bota, e cila që nga ekzistimi i saj është
shumëgjuhësore, paraqet fushëveprimin e
betejave semiotike (gjuhësore). Në shkallë më
të gjerë, këto paraqesin tensione të shpeshta
midis gjuhës së pushtetit dhe gjuhës
së pakicave.
Konfrontimet gjuhësore na tregojnë për
konfrontime në shoqëri, edhe atë në sfera të
ndryshme si në ato kulturore, ekonomike,
arsimore etj

4. • Nëse maqedonasit e mësojnë gjuhën shqipe
• vetëm në pjesën perëndimore, por jo edhe ata të
lindjes, atëherë kjo dygjuhësi është e llojit
territorial (ashtu është edhe në Belgjikë dhe
• Finlandë), vetëm Brukseli është qytet zyrtar
dygjuhësor, që duhet të jetë shembull për
Shkupin.
• Shumë popuj, që janë pakicë në shtetet
shumëgjuhësore, nëpërmjet gjuhës ata shohin
ardhmërinë, dhe gjuhën e shohin si armë kundër
robërisë së huaj.

5. • Nëse parimi “Një shtet për çdo popull, i tërë
populli në atë shtet” pranohej në shek. e 19,
nuk do të shkatërrohej asnjë nga perandoritë
shumënacionale në Evropë, si (Austro-
hungaria, Turqia, Rusia). Gabimi i tyre ishte se
ndaj territoreve të bashkuar përveç dominimit
politik, kushtëzuan vetëm një gjuhë zyrtare

6. • Ky term është i domosdoshëm në shtetet njëgjuhësore ku termi
• gjuhë zyrtare përputhet me atë nacionale, por në ato
shumëgjuhësore, gjuhë zyrtare është një nga gjuhët nacionale.
• Pra gjuhë zyrtare, në formë të shkruar është gjuha e
administratës, arsimit, gjyqit, sektorit publik dhe ushtrisë. Si
shkolla, ashtu edhe armata janë mjet të fortë dhe të
• rëndësishëm për integrimin linguistik. Gjuha zyrtare është gjuha
e pushtetit, që mundëson përparimin e individit, i cili paraqet
çelës të suksesit të një shoqërie.

7. Pasi shqiptarët e Manastirit, Prilepit, Krushevës,
Prespës dhe Velesit që së bashku paraqesin numër
më të madh nga të gjitha nacionalitetet tjera, do të
jenë të diskriminuar nga shqiptarët e tjerë, se pse nuk
e plotësojnë 20 %.

8. •
• Në Finlandë, si gjuhë e dytë zyrtare është
suedishtja, ajo ka të drejta ekskluzive, për çudi
nga 4 milion finlandez, vetëm 400.000 janë
suedes, por mbi 800.000 finlandez e flasin
suedishten. Nga ana tjetër, gjuha holandeze në
Belgjikë, irlandishtja në Britani të Madhe,
luksemburgishtja, maltishtja, janë gjuhë zyrtare,
por jo edhe ekskluzive, sepse numri i tyre është
i vogël dhe nuk e flet populli shumicë.

9. • Sipas asaj që përmendëm më lartë, shteti
shumënacional dhe shumëgjuhësor në Maqedoni, duhet
të bëj një kombinim të situatave të ndryshme që
ekzistojnë në botë, zgjidhja më e mirë do të ishte si në
• tabelat:
Rasti pare Gjuhet qe fliten (7) Gjuhe
zyrtare(2)
Gjuhe nacionale(2)
Maqedoni Gjuhe maqedonase
Gjuhe shqipe
Gjuhe turke
Gjuhe serbe
Gjuhe vllehe
Gjuhe rome
Gjuhe boshnjake
Gjuhe
maqedonase
Gjuhe shqipe
Gjuhe maqedonase
Gjuhe shqipe

10. Gjuha nacionale si në rastin e Burundit dhe
Republikës Qendroafrikane, edhe në Maqedoni
mund të jetë gjuha e shkollës ose administratës
dhe në këto raste mund ta zëvendësoj
maqedonishten (gjuha shqipe); një numër i
konsiderueshëm i gjuhëve nacionale si në Zair dhe
Guinej, mund të jenë gjuhë të një rajoni të caktuar
(gjuha rome, vllehe, serbe, turke dhe boshnjake)

11. Rasti dyte Gjuhet qe
fliten (7)
Gjuhe
zyrtare(2)
Gjuhet
nacionale(7)
Maqedoni Gjuhe
maqedonase
Gjuhe shqipe
Gjuhe turke
Gjuhe serbe
Gjuhe vllehe
Gjuhe rome
Gjuhe
boshnjake
Gjuhe
maqedonase
Gjuhe shqipe
Gjuhe
maqedonase
Gjuhe shqipe
Gjuhe turke
Gjuhe serbe
Gjuhe vllehe
Gjuhe rome
Gjuhe
boshnjake

12. • Tabela e mësipërme na tregon ngjashmëri me rastin e shtetit
• Burkina, ku si gjuhë nacionale do të konsiderohen të gjitha
gjuhët që fliten në shtet, duke kombinuar kushtetutën e Zvicrës
(e cila ka caktuar se shteti ka katër gjuhë nacionale
(gjermanishten, frengjishten, italishten dhe romansh) dhe tri
gjuhë zyrtare (gjermanishten, frengjishten dhe italishten), ashtu
edhe shteti i Maqedonisë do të ketë 7 gjuhë nacionale
(maqedonishten, shqipen, turqishten, serbishten, vllehishten,
romishten dhe boshnjakishten) ndërsa gjuhë zyrtare do të jenë
maqedonishtja dhe shkrimi çirilik dhe shqipja me shkrimin latin,
dhe do të jenë të pranishëm në të gjitha instancat e shtetit,
d.m.th. të marrin pjesë në mënyrë të barabartë në jetën
shoqërore.

13. • Zgjidhja e vetme që do ta kishte arsyetuar dëshirën legjitime që
e ka çdokush që ta përdor gjuhën e vet, është e nevojshme që
sa më shumë të huaj ta mësojnë gjuhën e tjetrit. Me fjalë tjera
kjo do të thotë sa më shumë maqedonas ta mësojnë gjuhën
shqipe, aq më shumë do ta kishte rritur motivacionin për t’u
kuptuar. Për ta realizuar këtë mund të shërbehemi me mjete
• masovike, sidomos mësimi i gjuhëve nëpërmjet televizorit, që
me të madhe praktikohet nga japonezët, të cilët edhe njihen si
kureshtarë për mësimin e gjuhëve të huaja.
• Një rrugë të tillë, gjithsesi se duhet të ndiqet edhe në
Maqedoni, ku shqipja duhet ta gjej vendin në procesin
edukativo-arsimor për maqedonasit, turqit dhe të tjerët, edhe
atë që nga shkollimi fillor, ashtu siç mësojnë edhe shqiptarët,
pikërisht për ta zmadhuar numrin e poliglotëve të vërtetë

14. • Maqedonasit duhet të jenë të aftë tu ikin rreziqeve të njëgjuhësisë, që
është kanosje serioze ndaj vetë maqedonasve, për shkak të mbylljes
së tyre në një gjuhë.
• Si qytetarë të një shteti shumëgjuhësor, maqedonasit duhet të jenë të
ndijshëm në zërat polifonik të gjuhëve tjera njerëzore.
• Me fjalë tjera ata duhet të kujdesen ndaj tjetrit i cili e flet gjuhën e tij,
kjo duhet të jetë parakusht nëse duam të ndërtojmë një solidaritet që
ka një përmbajtje konkrete sesa biseda propaganduese.
• Nëse lufta është vazhdim i politikës me mjete tjera, atëherë politika
gjuhësore paraqet formën më të butë të luftës midis dy popujve. Dhe
nëse njëherë e përgjithmonë çlirohemi nga idetë e dominimit të një
• gjuhe ndaj tjetrit, atëherë kjo ide një ditë mund të jetë shpëtimtare jo
• vetëm për këtë shtet, por edhe për në një shtet edhe më të madh dhe
më të fuqishëm se ky i yni.

15. • Nëse lufta është vazhdim i politikës me mjete tjera, atëherë
politika gjuhësore paraqet formën më të butë të luftës midis dy
popujve.
• Dhe nëse njëherë e përgjithmonë çlirohemi nga idetë e
dominimit të një gjuhe ndaj tjetrit, atëherë kjo ide një ditë mund
të jetë shpëtimtare jo vetëm për këtë shtet, por edhe për në një
shtet edhe më të madh dhe më të fuqishëm se ky i yni.
• Nga krejt kjo që thamë, gjuha shqipe duhet të jetë gjuhë zyrtare,
pra gjuhë e pushtetit, që mundëson përparim të individit, kurse
individin duhet ta konsiderojmë si çelës i suksesit të një
shoqërie.