it is written in gujarati language. it about culture of india by different parts like east india, waste india ,south and north india. with thier foods, style of living, different festivals of different states, languages that they are speaking and main clothes they used to wear.

1. ભારત:લોકજીવન

2. પશ્ચિમ ભારત નું લોકજીવન

3. રાજસ્થાન
 મખ્ય ખોરાક
◦ બાજરી અને દાળ બાટી.
◦ મારવાડી કચોરી નાસ્તા માટે જાણીતી છે.
 પહેરવેશ
◦ પુરુષો ધોતતયુું અંગરખુું તથા રુંગબેરુંગી પાઘડી
◦ સ્ત્રીઓ ઘેરવાળો ચણીયો, કબ્જો તથા ઓઢણી.
◦ પગ માટે ઊંટ ના ચામડા માુંથી બનાવેલ મોજડી તથા પગરખાું.
 રહેઠાણ
◦ ધાબાવાળા મકાનો, ગ્રામ્ય તવસ્તાર માું ઘાુંસ- માટી ના મકાનો
 ભાષા
◦ મુખ્ય ભાષા- હિન્દી, મારવાડ માું મારવાડી બોલી
 તહેવારો તથા મેળા
◦ જાણીતા લોકનૃત્યો-ઘુમ્મર, કચ્ચચઘોડી અને કાલબેલલયા
◦ કાતતિક પ ૂલણિમા એ પુશ્કારનો મેળો

4. ગુજરાત
 ખોરાક
◦ રોટલી, ભાખરી, શાક, દાળ-ભાત,કઢી-ખીચડી.
◦ ફરસાણ માું ખમણ, ગાુંહિયા તથા મીિાઈ માું જલેબી, પેંડા, થાબડી વગેરે...
◦ નાસ્તા માટે કેટલાક હદવસ ન બગાડે તેવા થેપલા, ગાુંહિયા, શુકીકચોરી, ખાખરા તથા
સુખડી
 પહેરવેશ
◦ પુરુષો-ધોતતયુું, ઝભ્ભો, પાઘડી
◦ સ્ત્રીઓ-સાડી, ચણીયો, કબજો
 રહેઠાણ
◦ ઈંટ-તસમેન્ટ માુંથી બનાવેલ આધુતનક મકાન
◦ કચછ માું ભૂુંગા નામ ના તવતશષ્િ રિેિાણ
 ભાષા- ગુજરાતી, કચછી
 તહેવારો-મેળા
◦ રાસ-ગરબા માટે તવશ્વભરમાું જાણીતુું
◦ તસદ્ધપુર નો મેળો, વૌિા નો મેળો, તરણેતર નો મેળો, ભવનાથ નો મેળો, ડાુંગ દરબારનો
મેળો

5. મિારાષ્ર
 ખોરાક
◦ સેવ-ઉસળ નાસ્તા માટે તિય
◦ દહરયા હકનારે વસતા લોકો ભાત-માછલાું ખાય છે
 પહેરવેશ
◦ પુરુષો-ધોતતયુું તથા પિેરણ અને માથે ટોપી
◦ સ્ત્રીઓ-મિારાષ્રીયન ઢબે સાડી પિેરે છે
 રહેઠાણ
◦ પાકાું તથા સુતવધાવાળા મકાનો
 ભાષા- મરાિી
 તહેવારો- મેળા
◦ લાવણી નૃત્ય િખ્યાત તથા ગણેશ ચતુથી નો તિેવાર
◦ નાતસક નો અધધકુુંભ મેળો જાણીતો છે

6. મધ્ય િદેશ
 ખોરાક
◦ મુખ્યત્વે રોટલી, શાક, દાળ-ભાત.
 પહેરવેશ
◦ મધ્ય િદેશ ના લોકો નો પરુંપરાગત પિેરવેશ ગુજરાત અને
મિારાષ્ર જેવો છે.
 રહેઠાણ
◦ ડુુંગરાળ િદેશમાું વનવાસી િજા છુટા છવાયા ઝુંપડા માું રિે
છે.
◦ પાકાું તથા સુતવધાવાળા મકાનો.
 ભાષા- હિન્દી
 તહેવારો-મેળા
◦ ઉજ્જજેન માું તશવરાત્રી નો તિેવાર ઉત્સાિથી ઉજવાય છે
◦ ઉજ્જજેન અધધકુુંભ મેળા માટે જાણીતુું છે.

7. ગોવા
 ખોરાક
◦ ભાત-માછલાું
 પહેરવેશ
◦ પુરુષો- ધોતીયુ પિેરણ
◦ સ્ત્રીઓ- સાડી,ચણીયોતથા કબ્જો
◦ ગોવા ના પિેરવેશ પર પાશ્ચયત્ય અસર જોવા મળે છે.
 રહેઠાણ
◦ પાકાું તથા સુતવધાવાળા મકાનો.
◦ કોંકણ િદેશ માું ઢાલ વાળા મકાનો
 ભાષા - કોંકણી
 ગોવા કાતનિવલ માટે જાણીતુું છે.

8. ઉત્તર ભારતનું લોકજીવન

9. પુંજાબ-િહરયાણા
 ખોરાક
◦ મુખ્ય ખોરાક ઘઉં તથા ઘઉંમાુંથી બનાવેલી તુંદુરી રોટી તથા જાતજાતના
પરોિા.
◦ પનીર તમતિત શાક.
◦ લસ્સી પુંજાબ-િહરયાણાનુું જાણીતુું પીણુું છે.
 પહેરવેશ
◦ પુંજાબ-િહરયાણા ના લોકો નો પિેરવેશ પુંજાબી ડ્રેસ તરીકે જાણીતો છે.
◦ પુરુષો - ઝભ્ભો તથા ખુલતી સલવાર અને પાઘડી.
◦ સ્ત્રીઓ - સલવાર-કમીજ.
 રહેઠાણ
◦ ધાબાવાળા મકાનો તથા શિેર માું ઈંટ-તસમેન્ટ વાળા મકાનો.
 ભાષા
◦ પુંજાબ - પુંજાબી
◦ િહરયાણા - િહરયાણવી
 તહેવાર-મેળા
◦ મુખ્ય તિેવાર વૈશાખી, લોિારી. ભાુંગડા પુંજાબ નુું જાણીતુું લોકનૃત્ય છે.
◦ પુંજાબ માું શિીદો નો મેળો ભરાય છે.

10. જમ્મુ-કાશ્મીર
 ખોરાક
◦ ભાત તથા માુંસ-મચછી.
 પહેરવેશ
◦ કાશ્મીરી ડ્રેસ તથા તશયાળા માું આંખુ શરીર ઢુંકાયજાય
એવો ડ્રેસ.
 રહેઠાણ
◦ મકાનની બનાવટમાું લાકડાનો ઉપયોગ તવશેષ થાય
છે.
 ભાષા
◦ જમ્મુ-કાશ્મીરની મુખ્ય ભાષા ઉદુધ છે. કાશ્મીર તથા
ડોંગરી પણ બોલાય છે.
 તહેવાર
◦ જમ્મુ-કાશ્મીરમાું ઈદ, મિોરમના તિેવારો ઉજવાય છે.

11. ઉત્તર િદેશ
 ખોરાક
◦ મુખ્ય ખોરાક રોટલી, દાળ-ભાત-શાક.
 પહેરવેશ
◦ અિીંના લોકો મુખ્યત્વે ધોતી-પિેરણ તથા માથે ગમછો બાુંધે છે.
◦ સ્ત્રીઓ સાડી, કબ્જો, ચણીઓ પિેરે છે.
 રહેઠાણ
◦ શિેરના લોકો ઈંટ-તસમેન્ટ ના મકાન માું રિે છે.
 ભાષા
◦ ઉત્તર િદવશ ની મુખ્ય ભાષા હિન્દી તથા ઉદુધ છે.
 તહેવારો-મેળા
◦ અિીંનો મુખ્ય તિેવાર િોળી છે તથા રામનવમી, જન્માષ્ટમી પણ
ઉજવાય છે.
◦ ઉત્તર િદેશ માું અલાિાબાદ નો કુમ્ભમેળો તથા માઘ મેળો
જાણીતા મેળા છે.

12. હિમાચલ િદેશ- ઉત્તરાખુંડ
 ખોરાક
◦ અિીંના લોકો ભાત-કિોળ(રાજમાું) તથા માસ નો ઉપયોગ કરે છે.
 પહેરવેશ
◦ અિીંના લોકો નો પિેરવેશ જમ્મુ-કાશ્મીર ના લોકો સાથે મળતો આવે છે.
◦ પુરુષો માથે તવતશષ્િ ગઢવાળી ટોપી
◦ સ્ત્રીઓ માથે રૂમાલ બાુંધે છે.
 રહેઠાણ
◦ અિીંયા લોકો બે માલ વાળા મકાન માું રિે છે. નીચે પશુ બાુંધે છે જેથી
ઉપર ના માલની લાકડાની બનાવેલી ફશધ ગરમ રિે. આ િદેશના મકાનો
છાપરા વાળા િોય છે જેથી બરફ નીચે સરકી શકે.
 ભાષા
◦ ઉત્તરાખુંડ-હિન્દી, ગઢવાળી તથા કુમાઉ
◦ હિમાચલ-પિાડી તથા દૂરના િદેશો માું િાદેતશક ભાષા બોલાય છે.
 તહેવાર-મેળા
◦ હિમાચલના કુલ્લુમાું દશેરા નો તિેવાર તવશેષ રીતે ઉજવાય છે.
◦ ઉત્તરાખુંડમાું કુમ્ભ તથા અધધકુુંભમેળા િખ્યાત છે.

13. દક્ષિણ ભારતનું લોકજીવન

14. દલિણ ભારત
 રાજ્યો
◦ આંધ્ર િદેશ, કણાધટક, તતમલ નાડુું, કેરળ, તેલુંગાણા તથા પાુંડુચેરી
 ખોરાક
◦ દલિણ ભારતના રાજ્ય નો ખોરાક મુખ્યત્વે ભાત-માછલી, કિોળ િોય છે.
◦ અિીંયા ચોખામાુંથી બનેલી વાનગી ઈડલી, ઢોસા, મેંદુવડા છે, જેની સાથે
કોપરા ની ચટણી નો ઉપયોગ કરે છે.
◦ 'રસમ'ના નામે ઓળખાતી દાળ જેવી વાનગી નો ઉપયોગ તેઓ ખોરાકમાું
કરે છે.
◦ દલિણ ભારતમાું કેરળ માું કેળ ના પણ પતરાળા તરીકે વપરાય છે.
 પહેરવેશ
◦ દલિણ ભારતમાું લોકો ખુલતા કપડાું પિેરે છે.
◦ પુરુષો લ ૂુંગી, પિેરણ, ખભે ખેસ પિેરે છે
◦ સ્ત્રીઓ દલિણી સાડી, ચણીઓ અને કબ્જો પિેરે છે.
 રહેઠાણ
◦ દલિણ ભારતના લોકો શિેરો માું ઈંટ-તસમેન્ટના મકાનોમાું રિે છે. બેંગલુરુ,
ચેન્નાઇ જેવા શિેરોમાું આધુતનક મકાનો.

15.  ભાષા
◦ અિીંયા બોલાતી ભાષા દ્રતવડકુળ ની ભાષા તરીકે
ઓળખાય છે.
◦ આંધ્રિદેશ-તેલુંગાણા માું તેલુગુ.
◦ કણાધટક માું કન્નડ.
◦ તતમલનાડુું માું તતમલ.
◦ કેરળ માું મલયાલમ.
 તહેવાર-ઉત્સવો
◦ આંધ્રમાું કુચીપુડી નૃત્ય જાણીતુું છે તથા તશવરાત્રી,
માકરસુંક્રાતરી તથા તવશાખાનો તિેવાર ઉજવાય છે.
◦ કણાધટકના મૈસુર માું દશેરા, ઈદ, અને નવરાત્રીના
તિેવારો ઉજવાઈ છે.
◦ કેરળ નુું કથ્થક જાણીતુું નૃત્ય છે તથા ઓણમ, નાતાલ,
એ ત્યાું ના મુખ્ય તિેવારો છે.
◦ તાતમલનાડુ નુું જાણીતુું નૃત્ય ભરતનાટયમ છે તથા
મુખ્ય તિેવાર પોંગલ છે.

16. પૂવવ ભારતનું લોકજીવન

17. પૂવધ ભારત
 રાજ્યો
◦ લબિાર, ઝારખુંડ, છત્તીસગઢ, ઓહડશા, પતશ્ચમ બુંગાળ, અસમ, અરુણાચલ
િદેશ, નાગાલેન્ડ, મલણપુર, તમઝોરમ, તત્રપુરા, તસક્કિમ અને મેઘાલય.
 ખોરાક
◦ લબિાર, ઝારખુંડ, છત્તીસગઢ તથા પતશ્ચમ બુંગાળના લોકો રોટલી, શાક નો
ખોરાક લે છે. પણ તેમાું ભાત નુું િમાણ વધારે િોય છે.
◦ પવધતીય તવસ્તારવાળા લોકો મુખ્ય ખોરાક ભાત છે. આ ઉપરાુંત કિોળ,
લીલાશાક ભાજીનો ઉપયોગ ખોરાક માું લે છે.
◦ 'રસગુલ્લા' અને 'સુંદેશ' બુંગાળી લોકો ની તિય મીિાઈ છે.
 પહેરવેશ
◦ લબિારના લોકો પુરુષો ધોતતયુું, ઝભ્ભો, ખભે ખેસ, માથે પાઘડી પિેરે છે
તથા સ્ત્રીઓ સાડી, ચણીઓ, કબ્જો પિેરે છે.
◦ ઝારખુંડ, અસમ, ઓહડશા લોકોના પિેરવેશમાું મોટો તફાવત જોવા નથી
મળતો.
◦ બુંગાળી સ્ત્રીઓ બુંગાળી ધાબે સાડી પિેરે છે તથા પુરુષો પાટલીવાળું
ઢોલળયુું અને રેશમી ઝભ્ભા પિેરે છે.

18.  રિેિાણ
◦ મેદાની િદેશ માું વસતા લોકો ઈંટ-તસમેન્ટ ના મકાનો માું રિે છે.
પવધતીય તવસ્ત્તારમાું વસતા લોકોના ઘરો માું લાકડા અને વાસનો
િયોગ થાય છે.
◦ વરસાદવાળા િદેશોમાું છાપરા વધારે ઢાળવાળા િોય છે.
◦ બુંગાળમાું ઘરના પાછળ ભાગમાું પુકુર(નાનકડુું તળાવ) રાખવામાું
આવે છે.
 ભાષા
◦ ઝારખુંડ, છત્તીસગઢ અને લબિારમાું મુખ્ય હિન્દી ભાષા બોલાય છે.
મૈથાલી, ભોજપુરી, માગધી એ લબિાર માું બોલાતી બોલી છે.
◦ અસમમાું આસામી, ઓહડશામાું ઉહડયા તથા પતશ્ચમ બુંગાળમાું
બુંગાળી ભાષા બોલાય છે.
◦ તમઝોરમમાું તમઝો બોલી નો ઉપયોગ થાય છે.
◦ મેઘાલય માું ગારો અને ખાુંસી બોલી બોલાય છે.
 તિેવાર-ઉત્સવો
◦ અસમનુું લબહુ અને ઑહડશાનુું ઓહડસી નૃત્ય જાણીતુું છે.
જગન્નાથપુરીની રથયાત્રા દુતનયાભાર માું િતસદ્ધ છે.
◦ લબિારમાું છટ્ઠ, ભૈયાદુુંજ તથા પતશ્ચમ બુંગાળમાું દુગાધપૂજાના
તિેવારો ભવ્ય રીતે ઉજવાય છે.

19. ધન્યવાદ!!!