Baki svietu-bel

1. АРЫЕНТАВАННЕ НААРЫЕНТАВАННЕ НА
МЯСЦОВАСЦІМЯСЦОВАСЦІ

2. Наша планетаНаша планета
называецца Зямля.называецца Зямля.
Успомніце, што выУспомніце, што вы
ведаеце пра яе.ведаеце пра яе.

3. Якой Бог стварыў ЗямлюЯкой Бог стварыў Зямлю
У кнізе Ёва мы чытаем: "Ён (Бог)
расхінуў поўнач над пустатою,
павесіў зямлю ні на чым". Гэта
значыць, што Зямля ні на чым не
трымаецца.
У Ісаі напісана: "Ён ёсць Той, Які
сядзіць над колам зямлі". Таксама
Ісус Хрыстос, кажа, што ў момант
прыходу Яго на Зямлю будзе і ноч, і
дзень, і раніца. Гэта пацвярджае, што
Зямля круглая.
Але людзі і навукоўцы зразумелі
гэта не так даўно.

4. У тым, што Зямля мае форму шара, людзі пераканаліся тады,
калі навучыліся будаваць ветразныя караблі і сталі плаваць па
моры.
А даказваць гэта навукоўцы пачалі ў часы Рэфармацыі.

5. Людзі заўважылі адну цікавую асаблівасць: калі маракі
сустракалі іншы карабель, то спачатку далёка ў моры
з'яўлялася шчогла карабля.
Затым з’яўляўся ветразь.
І калі карабель падплываў,
ён станавіўся бачным цалкам.

6. Падарожжа ФернанаПадарожжа Фернана
МагеланаМагелана
Амаль 5 стагоддзяў назад адважны капітан Фернан
Магелан плыў у адным і тым жа кірунку на сваім караблі на
працягу некалькіх гадоў.
Магелан абышоў Зямлю і вярнуўся туды, адкуль пачынаў
сваё вандраванне. Гэта стала яшчэ адным доказам
шарападобнай формы Зямлі.

7. ГарызонтГарызонт
Вандруючы, людзі
пазнавалі нашу
планету ўсё лепш і
лепш.
Зямную паверхню,
якую яны бачылі
вакол сябе, людзі
сталі называць
гарызонтам, ад
грэцкага "далягляд".
Гарызонт – зямная паверхня,
якую мы бачым вакол сябе.

8. Мяжа гарызонту, дзе неба сыходзіцца з
зямлёй, называецца лініяй гарызонту.
Лінія гарызонтуЛінія гарызонту

9. Бакі светуБакі свету
Той кірунак,
дзе Сонца
паднімаецца
вышэй усяго і
мацней грэе –
ПОЎДЗЕНЬПОЎДЗЕНЬ.
Пд
Процілеглы
кірунак, дзе Сонца
ніколі не
з'яўляецца, і
адкуль дзьмуць
халодныя вятры,
назвалі
ПОЎНАЧЧУПОЎНАЧЧУ.
Пн
На УСХОДЗЕУСХОДЗЕ Сонца ўзыходзіць, а на ЗАХАДЗЕЗАХАДЗЕ сядае.
З У
На схемах і мапах поўнач заўсёды пазначаюць наверсе,
поўдзень – унізе, захад – злева, усход – справа.

10. Бакі светуБакі свету
Акрамя асноўных бакоў свету ёсць яшчэ і
прамежкавыя: паўночны ўсход, паўночны захад,
паўднёвы ўсход, паўднёвы захад.
Пн
З У
Пд
ПнЗ ПнУ
ПдЗ ПдУ

11. Арыентавацца на мясцовасці гэта значыць ведаць сваё
месцазнаходжанне адносна вядомых прадметаў, умець
вызначыць напрамак шляху па баках свету.
Арыентавацца можна па Сонцы, па компасе, па мясцовых
прыродных прыкметах.
Арыентаванне на мясцовасціАрыентаванне на мясцовасці

12. Арыентаванне па компасеАрыентаванне па компасе
Компас – прыбор для вызначэння бакоў
свету.
засцерагальнік
намагнічаная
стрэлка
корпус

13. Правілы карыстання компасамПравілы карыстання компасам
1). Пакласці компас на роўную гарызантальную
паверхню.
2). Адцягнуць засцерагальнік і пачакаць, пакуль
стрэлка спыніцца.
3). Павярнуць компас так, каб сіні канец стрэлкі
супаў з літарай С (Пн), а чырвоны – з літарай Ю
(Пд). Тады ўсе літары пакажуць кірунак бакоў свету.
4). Скончыўшы працу, пастаўце стрэлку на
засцерагальнік.

14. Арыентаванне па сонцыАрыентаванне па сонцы
Раніцай (а 7-ай гадзіне)
сонца знаходзіцца на
ўсходзе, а 12-ай гадзіне
– на поўдні, увечары (а
19-ай) – на захадзе.
Калі апоўдні стаць
спіной да Сонца, то
наперадзе будзе
поўнач, ззаду –
поўдзень, справа –
усход, а злева – захад.

15. Арыентаванне па прыродныхАрыентаванне па прыродных
прыкметахпрыкметах
У дрэў, якія стаяць асобна, галіны звычайна
даўжэй і гусцей з паўднёвага боку.
У бярозы кара бялей з паўднёвага боку.
Мохаў і лішайнікаў на камянях і дрэвах больш з
паўночнага боку.
Пд
Пн
Пд

16. Снег увесну хутчэй растае на паўднёвым баку
схіла.
Мурашнікі размяшчаюцца з паўднёвага боку дрэў.
Грыбы растуць з паўночнага боку пнёў і дрэў.
Пн ПдПд
Арыентаванне па прыродныхАрыентаванне па прыродных
прыкметахпрыкметах

17. З паўднёвага боку раней пачынаюць выспяваць ягады і
ружавеюць бакі садавіны.
Таксама з паўднёвага боку назапашваецца больш
смалы на іглічных дрэвах.
Таўшчыня гадавых кольцаў на зрэзах пнёў прыкметна
вузей на баку, які звернуты да поўначы.
Арыентаванне па прыродныхАрыентаванне па прыродных
прыкметахпрыкметах
Пд Пд
Пн

18. Арыентаванне па зоркахАрыентаванне па зорках
Часцей арыентуюцца па Палярнай зорцы.
Яна знаходзіцца на поўначы.
Станем тварам да Палярнай зоркі – наперадзе будзе
поўнач.

19. Рыцар выйшаў са свайго палацу ранняй раніцай і
адправіўся вандраваць.
Спачатку ён ішоў на паўднёвы ўсход, пакуль не
ўбачыў высокае дрэва. Ад яго ён пакрочыў на поўнач,
дзе яго чакаў сябар. Калі яны сустрэліся, то вырашылі
пайсці на паўднёвы захад, бо там знаходзіўся замак
цмока, які скраў прынцэсу. Яны выратавалі прынцэсу
і адправіліся ў зваротны шлях.
Заданне: адзначце і запішыце зваротны шлях рыцара
і яго сябра.
ЗаданнеЗаданне

20. ПнПн
ПдПд
ЗЗ УУ
ПдУ
ПдУ
П
дЗ
П
дЗ
ПнПн