h

1. Pakikibaka ng mga Pilipino sa
Panahon ng Digmaang Pilipino-
Amerikano
QUARTER 1 – MODULE 6

2. MELC (Pinakamahalagang Kasanayan sa
Pagkatuto)
• Nasusuri ang pakikibaka ng mga
Pilipino sa panahon ng Digmaang
Pilipino Amerikano.
K to 12 BEC CG: AP6PMK-lg-10

3. Pagkatapos ng araling ito,
inaasahang iyong:
1. matukoy ang mga pangyayaring nagbigay daan sa
digmaan ng mga Pilipino laban sa Amerikano;
2. makilala ang mga pinunong Pilipino na lumaban sa
panahon ng digmaan; at
3. maipaliwanag kung paano nagsimula ang
Digmaang Pilipino-Amerikano.

4. Unang Putok sa Panulukan ng Silencio at
Sociego, Sta. Mesa

5. Unang Putok sa Panulukan ng
Silencio at Sociego, Sta. Mesa
• Bagama’t pormal na ipinagkaloob ng España ang
Pilipinas sa Estados Unidos, ipinagpatuloy ni
Aguinaldo ang pagtatatag ng pamahalaan. Noong
Enero 23, 1899, pinasinayaan ang Unang Republika sa
Malolos, Bulacan. Hindi kinilala ng mga Amerikano at
iba pang dayuhang bansa ang pamahalaang ito.
Subalit kinilala ito ng mga mamamayang Pilipino at
itinaguyod ang kapangyarihan ng Republika ng
Pilipinas sa pamumuno ni Aguinaldo bilang Pangulo.

6. Unang Putok sa Panulukan ng
Silencio at Sociego, Sta. Mesa
• Pebrero 4, 1899 - pinasinayaan ang Unang Republika
sa Malolos, Bulacan.
- Hindi kinilala ng mga Amerikano at iba pang
dayuhang bansa ang pamahalaang ito
• Ang hindi pagkilala ng Estados Unidos sa Republika ng
Pilipinas ang unang hudyat ng pagbabago sa
pakikitungo ng mga Amerikano sa mga Pilipino.
Napatunayan ng mga Pilipino na ang tunay na
hangarin ng mga Amerikano ay sakupin ang Pilipinas.

7. Unang Putok sa Panulukan ng
Silencio at Sociego, Sta. Mesa
• Ang hindi pagkilala ng Estados Unidos sa
Republika ng Pilipinas ang unang hudyat
ng pagbabago sa pakikitungo ng mga
Amerikano sa mga Pilipino.
Napatunayan ng mga Pilipino na ang
tunay na hangarin ng mga Amerikano ay
sakupin ang Pilipinas.

8. Unang Putok sa Panulukan ng
Silencio at Sociego, Sta. Mesa
• Noong gabi ng Pebrero 4, 1899, isang pangyayari ang tuluyang sumira
sa relasyong Amerikano at Pilipino. Binaril at pinatay ng Amerikanong
sundalo na si Private William Walter Grayson ang isa sa apat na
Pilipinong sundalo na naglalakad sa Kalye Sociego, Sta. Mesa, Maynila.
Kinabukasan, nilusob ng mga Amerikano ang hukbo ng mga Pilipino.
Hiniling ni Aguinaldo kay Heneral Elwell Stephen Otis na ipatigil ang
barilan sapagkat may utos sa mga sundalong Amerikano na salakayin
ang mga Pilipino. Walang nagawa si Aguinaldo kundi ang magdeklara
ng pakikidigma at makipagpalitan ng putok laban sa mga
Amerikano.Ang hindi pagkilala ng Estados Unidos sa Republika ng
Pilipinas ang unang hudyat ng pagbabago sa pakikitungo ng mga
Amerikano sa mga Pilipino. Napatunayan ng mga Pilipino na ang tunay
na hangarin ng mga Amerikano ay sakupin ang Pilipinas.

9. Unang Putok sa Panulukan ng
Silencio at Sociego, Sta. Mesa
• Mula sa Malolos, sumugod ang mga pinunong Pilipino sa
panulukan ng Silencio at Sociego, Sta. Mesa upang
makipaglaban. Ang sagupaan ay nakarating hanggang Ilog-
Marikina at nabihag ng mga Amerikano pati ang mga karatig-
bayan ng Pasig, Pateros, at Guadalupe.
• Lumaganap ang labanan ng mga Amerikano at Pilipino sa iba’t
ibang panig ng bansa. Nagkaroon ng sagupaan sa labanan ng
Maynila pahilaga patungong Malolos, ang kabisera ng Unang
Republika ng Pilipinas. Nagpamalas ng buong kagitingan ang
mga kawal na Pilipino ngunit wala rin silang nagawa sa
marahas na pagsugod ng napakaraming sundalong Amerikano.

10. Unang Putok sa Panulukan ng
Silencio at Sociego, Sta. Mesa
• Nabihag ng mga Amerikano ang Malolos sa
pamumuno ni Heneral MacArthur. May mga
labanang naganap sa Maynila na pinamunuan ni
Heneral Antonio Luna. Ngunit nabigo ang mga
Pilipino sa pakikipaglaban sa mga Amerikano. Sa
labanan sa Malolos noong Marso 31, 1899
bumagsak ang kabisera ng Unang Republika sa
kamay ng mga Amerikano. Napilitang lumisan si
Aguinaldo patungong San Fernando, Pampanga at

11. Labanan sa Pasong Tirad

12. Labanan sa Pasong Tirad
• Dahil sa lakas ng puwersa ng mga
Amerikano, nagpalipat-lipat ng
punong-himpilan si Aguinaldo.
Mula Malolos ay lumipat siya sa
Nueva Ecija, Tarlac, Nueva
Vizcaya, Pangasinan, at Cagayan.
Noong Setyembre 6, 1900,
dumating siya sa Palanan, Isabela.
Dito nakilala si Gregorio Del Pilar
dahil sa kanyang ginawang
pagtatanggol kay Aguinaldo.

13. Unang Putok sa Panulukan ng
Silencio at Sociego, Sta. Mesa
• Hinarangan ni Del Pilar ang Pasong Tirad upang
hadlangan ang pananalakay ng mga Amerikano.
Noong Disyembre 2, 1900 ay nangyari ang labanan
sa Pasong Tirad. Ang grupo ng mga Amerikano sa
pamumuno ni Major Peyton March ay nakakita ng
isang lihim na daan patungo sa tuktok ng Paso sa
tulong ng isang Kristiyanong Igorot na
nagngangalang Januario Galut. Dahil dito, madaling
nagapi ang mga sundalong Pilipino at dito rin ay
nasawi si Gregorio Del Pilar.

14. Unang Putok sa Panulukan ng
Silencio at Sociego, Sta. Mesa
• Di nagtagal ay nahuli ng mga Amerikano si
Aguinaldo sa pamumuno ni Koronel Frederick
Funston. Noong Abril 1, 1901 ay dinala ng mga
Amerikano si Aguinaldo sa Maynila at dito ay
sumumpa siya ng katapatan sa Estados Unidos at
hinimok niya ang mga Pilipino na tanggapin na ang
kapangyarihan ng mga Amerikano. Ngunit ang
pagsuko ni Aguinaldo ay hindi nangangahulugan ng
pagwawakas ng himagsikan. Patuloy na
nakipaglaban ang mga Pilipino sa mga Amerikano.

15. Labanan sa Balangiga

16. Labanan sa Pasong Tirad
• Isa sa pinakatanyag na labanan sa
pagitan ng mga Amerikano at mga
Pilipino ay ang Labanan sa Balangiga
na nangyari noong Setyembre 28,
1901 sa pamumuno ni Heneral
Vicente Lukban sa Isla ng Samar.
Mahigit sa apatnapung sundalong
Amerikano ang napatay sa labanang
ito sa pamamagitan ng isang
sorpresang pag-atake at
pagtutulungan ng buong bayan ng
Balangiga.

17. Unang Putok sa Panulukan ng
Silencio at Sociego, Sta. Mesa
• Dahil sa dami ng mga Amerikanong namatay sa labanang
ito, tinagurian ang insidenteng ito na Balangiga Massacre
na nabalita maging sa mga pahayagan sa Estados Unidos.
Bilang paghihiganti, ang mga Amerikano ay nagsagawa
ng kontra-opensiba sa pangunguna ni Koronel Jacob
Smith. Lahat ng batang lalaki mula sampung taong
gulang pataas ay pinag-utos na patayin dahil sa
kakayahan nilang humawak ng armas. Sa loob ng anim
na buwan ang Balangiga ay nagmistulang isang disyerto
dahil sinunog ng mga Amerikano ang buong bayang ito.

18. Labanan sa Pasong Tirad
• Tumagal nang mahigit apat na taon ang
Digmaang Pilipino-Amerikano. Ilan pa sa
mga nakilalang Pilipinong nagpakita ng
katapangan sa pakikipaglaban sa mga
Amerikano ay sina Heneral Antonio Luna,
Major Jose Torres Bugallon, at Heneral
Licerio Geronimo. Noong Disyembre 19,
1899 ay napatay ng tropa ni Heneral
Geronimo si Heneral Henry Ware Lawton
sa isang labanan sa San Mateo. Nagwakas
lamang ang digmaan nang sumuko na si
Heneral Miguel Malvar sa mga Amerikano
noong Abril 16, 1902.

19. Tayahin
I. Panuto: Suriing mabuti ang bawat katanungan at pangungusap.
Isulat sa sagutang papel ang letra ng tamang sagot.
1. Kailan pinasinayaan ang Unang Republika sa Malolos, Bulacan?
A. Enero 23, 1899 C. Enero 25, 1898
B. Enero 24, 1899 D. Enero 23, 1898
2. Ang unang hudyat ng pagbabago ng pakikitungo ng mga
Amerikano sa mga Pilipino?
A. hindi pagkilala ng Republika ng Estados Unidos.
B. kawalan ng malasakit ng mga Amerikano sa mga Pilipino.
C. pagbaril ng isang sundalong Amerikano sa isa sa apat na
sundalong Pilipino.
D. pagtataksil ng mga sundalong Pilipino sa mga Amerikano.

20. 3. Anong pangyayari ang sumira sa relasyon ng Amerikano at Pilipino?
A. Ang hindi pagbabayad ng buwis ng mga Pilipino.
B. Ang pagbaril sa isa sa apat na Pilipinong sundalo.
C. Ang hindi pagsunod ng mga Pilipino sa kautusan ng Amerikano.
D. Ang pagwasak o pagkasira ng kuta ng mga sundalong Amerikano.
4. Kailan bumagsak ang Unang Republika ng Malolos?
A. Marso 29, 1899 B. Marso 31, 1899
C. Marso 30, 1899 D. Marso 28, 1899
5. Ang pinunong heneral ng Estados Unidos na namuno sa labanan sa
pagbagsak ng
Malolos?
A. Heneral Douglas MacArthur B. Heneral Elwell Otis
C. Heneral Frederick Funston D . Heneral Henry Lawton

21. 6. Kailan naganap ang makasaysayang pangyayari sa panulukan ng
Silencio at Sociego, Sta.
Mesa na naghudyat ng hindi pagkakaintindihan sa panig ng Amerikano
kaya nilusob nila
ang hukbong Pilipino?
A. Enero 22, 1898 B. Marso 5, 1899
C. Pebrero 4, 1899 D. Enero 21, 1899
7. Ang matapang na heneral sa hukbo ng mga pinuno ng Unang
Republika ng Pilipinas na
lumaban sa panig ng Maynila pagkatapos ideklara ni Aguinaldo ang
digmaan laban sa mga
Amerikano?
A. Heneral Gregorio Del Pilar B. Heneral Emilio Aguinaldo
C. Heneral Antonio Luna D. Heneral Miguel

22. 8. Sinong Igorot ang nagturo sa mga Amerikano ng isang lihim na daanan
papunta sa itaas ng
bundok na kung saan nagtatago ang hukbo ni Gregorio Del Pilar?
A. Januario Galut B. Felipe Calderon
C. Fermin Jaudenes D. Vicente Lukban
9. Mga nakilalang Pilipinong nagpakita ng katapangan sa
pakikipaglaban sa mga
Amerikano?
A. Antonio Luna, Juan Luna, Gregorio Del Pilar
B. Antonio Luna, Jose Torres Bugallon, Juan Luna
C. Anders Bonifacio, Apolinario Mabini, Jose Rizal
D. Gregorio Del Pilar, Vicente Lukban, Miguel Malvar

23. 10. Paano naghiganti ang mga Amerikano sa mga Pilipino sa naganap na
Balangiga Massacre?
A. pinalayas lahat ng mga Pilipino sa bayan ng Balangiga.
B. pinaputukan at sinunog ang buong bayan ng Balangiga.
C. pinagtataga lahat ng mga lalaking Pilipino sa bayan ng Balangiga.
D. pinapatay ang mga batang lalaking may gulang na sampung taon
pataas at pinasunog
ang buong bayan.