anı (hatıra)

1. ANI (HATIRA)
MURAT ESER
ÖĞRETİCİ METİNLERDEN

2. ANI NEDİR ?
Toplum hayatında önemli görevler üstlenmiş,
toplumu ilgilendiren önemli olayları bizzat yaşamış
veya bu olaylara şahit olmuş kişilerin bu olayları
duyurmak için sanat değeri taşıyan bir üslupla
yazdıkları yazılara anı (hatıra, hatırat) denir.

3. ANI NEDİR ?
Anı günü gününe tutulmuş notlara dayanılarak
yazılabileceği gibi sonradan hatırlanarak da
yazılabilir. Hatıralar, tarih bilimi bakımından belge
niteliği taşır. Karanlıkta kalmış bazı ilginç olaylar,
durumlar hatıralarla gün ışığına çıkar.

4. ANI TÜRÜNÜN ÖZELLİKLERİ
*Anılar iddia ve ispat yazıları değildir.
* Öğretici ve bilgi verici yazılardır.
* Olay, kişi ve dönem hakkında gözlem ve izlenimler
anlatılır.
*Yazarın kendini okura açtığı bir tür olduğu için içtendir.
*Yaşanılmış zaman dilimi ben etrafında anlatılır.

5. ANI YAZIMINDA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR
* Yazarken alabildiğince duygusallıktan uzak kalınmalı ve
gerçekçi olunmalıdır.
* Konu ilgi çekici olmalıdır.
* Yazılanlar yeni nesillere ders verici, onları iyiliklere
özendirici olmalıdır.
* İyi hatırlanmayan olaylar, bilgiler yazıya alınmamalıdır.
* Abartılı anlatımdan sakınılmalıdır.

6. ANI YAZMA SEBEPLERİ
* Tarih ve toplumla hesaplaşmak
* Kaybolup gitmesine razı olunmayan bir gerçeği
ortaya koymak
* Birlikte yaşanılan kişilere karşı duyulan hayranlığı dile
getirmek
* Gelecek kuşaklara ders vermek.
* Unutulmak korkusundan kurtulmak

7. ANI – GEZİ YAZISI FARKI
Anılar genel itibariyle gezi yazısına benzese de yazarın
dış dünyadan çok kendinden söz etmesi, yani kendini ön
plana çıkarması yönüyle gezi yazısından ayrılır.
Gezi yazısında gezilip görülen yerlerle ilgili edinilen
gözlemler, bilgiler yansıtılırken yazar hep ikinci
plandadır. Gezi yazılarında mekân, çevre, yer ön
plandadır.
Anılarda çevreye ait bilgiler gezi yazısı kadar ayrıntılı
değildir. Anılarda olaylar ve olaylarda rol alan kişiler ön
plandadır.

8. ANI – OTOBİYOGRAFİ FARKI
Anı, anlatış tarzı olarak otobiyografilere benzese de
anı, otobiyografi içinde sadece bir kısım olabilir.
Diğer bir ifadeyle otobiyografiler anılara göre daha
geniş ve uzun bir zamanı kapsar.

9. DÜNYA EDEBİYATINDA ANI
Batı Edebiyatında anı türünün oldukça eski bir geçmişi
vardır. Eski Yunan Filozofu Eflatun'un birçok eseri hatırat
özelliği taşır.
18. yy'ın ünlü yazar ve filozofu J.J. Rousseau'nun İtiraflar
adlı eseri ve çağdaş romancı Andre Gide'nin Jurnal'i bu
türün örneklerindendir.

10. TÜRK EDEBİYATINDA ANI
Türk Edebiyatında şuara tezkireleri, menakıpname, siyer,
vakayiname, gazavatname, sefaretname gibi eserler
bilinen anlamıyla birer anı olmasalar bile bu türün
özelliklerini taşırlar.
Roma imparatoru Sezar'ın Gallia Savaşı, Göktürk
Hükümdarı Bilge Kağan'ın Göktürk Kitabeleri, Baburşah'ın
Baburnamesi bu türün ilk örnekleri sayılabilir.

11. TÜRK EDEBİYATINDA ANI
Hatırat kelimesi bizde 19. yy'dan itibaren Muallim
Naci'yle kullanılmaya başlanmıştır. Muallim Naci,
Lûgat-ı Naci isimli eserinde hatırat kelimesinin
açıklamasını vererek bu türün ilk açıklamasını
yapmıştır. Son yıllarda ise hatıra ve hatırat yerine anı
kelimesi daha sık kullanılmaktadır.

12. TÜRK EDEBİYATINDA ANI
Osmanlı döneminde 19. yy ortalarına kadar anı özelliği
taşıyan pek az eser verilmiştir.
Barbaros Hayrettin Paşa'nın Gazavat-ı Hayreddin Paşa,
Keçecizade İzzet Molla'nın Mihnet-i Keşan, Akif Paşa'nın
Tabsıra adlı eserleri hatıra türündedir.
1870'den sonra hatırat türüne ait kitaplar çoğalmaya
başlar. Ziya Paşa'nın Tanzimat döneminin ilk anı kitabı
olan Defter-i Amal , Muallim Naci'nin Ömer'in Çocukluğu
adlı eserleri ilk örneklerdir.

13. EDEBİYATIMIZDA ÖNEMLİ ANI ÖRNEKLERİ
* Yakup Kadri Karaosmanoğlu - Zoraki Diplomat, Vatan Yolunda
* Muallim Naci - Ömer’in Çocukluğu
* Namık Kemal - Magosa Hatıraları
* Ziya Paşa - Defter-i Âmal
* Ahmet Rasim - Falaka, Şehir Mektupları
* Halit Ziya Uşaklıgil - Kırk Yıl, Saray ve Ötesi
* Falih Rıfkı Atay - Çankaya, Zeytindağı
* Halide Edip Adıvar - Türk'ün Ateş'le İmtihanı, Mor Salkımlı Ev

14. TEŞEKKÜR EDERİM