1. AngTeknolohiya at angmgaBenepisyoNito
Siguradoakonamadalasmonangnababasa
at
naririnigangsalitang
“teknolohiya.”
Maaaringnakarinigkanangmgapahayagtuladng
“high-tech” o
“high
technology”
natumutukoysamgakompyuter
o
cellular
phones o sailang
mgabagongmakina.
Kadalasan
ay
naiuugnaynatinangteknolohiyasamgamakina
atimbensyon. Angteknolohiya ay palagian ding
iniuugnaysaagham.
AngTeknolohiya at angmgaBenepisyoNito
Siguradoakonamadalasmonangnababasa
at
naririnigangsalitang
“teknolohiya.”
Maaaringnakarinigkanangmgapahayagtuladng
“high-tech” o
“high
technology”
natumutukoysamgakompyuter
o
cellular
phones o sailang
mgabagongmakina.
Kadalasan
ay
naiuugnaynatinangteknolohiyasamgamakina
atimbensyon. Angteknolohiya ay palagian ding
iniuugnaysaagham.
Sapaglipasngpanahon, angtao ay nakapagimbentongmgakagamitan, makina
atmgaparaanupangmapadaliangkanilangmgag
awain. Kabilangsateknolohiya
angparehongpaggamitngmakaluma
at
modernongkagamitan at paraansapaggawa.
Anglumangteknolohiya
ay
tumutukoysamatatandangteknolohiya
o
mgabagay
nanilikhalibongtaonnaangnakalilipas.
Angmodernongteknolohiya ay
tumutukoysamgabagongteknolohiya.
Angisanghalimbawanglumang
teknolohiya ay angpaggamitngapoy. Angapoy
ay natuklasanlibongtaonnaang
nakalilipas.
Sakabilangbanda,
angisanghalimbawangmodernongteknolohiya
ay
angkompyuter.
Samakatuwid,
angteknolohiya
ay
patuloynanagpapabagosamundonaating
ginagalawan.
Ito
ay
sapagkatumiinogangteknolohiya.Angibigsabihi
nnito ay sa
pagdaanngpanahon, angmgapagpapaunlad at
pagsasaayos ay ginagawasamga
makalumangteknolohiya.
Mulasamakalumangteknolohiya, angtao ay
nakalilikha
ngmgabago at mas mahusaynamgaparaan. Ito
angtinatawagnainobasyon.
Halimbawa, nangipakilalaangunangtelebisyon,
ito ay walangtunog. Di nagtagal,
angtelebisyon ay nagdalanangmgaitim at
putinglarawan. Sumunodangpagdating
ngmga
may-kulaynamgalarawan.
Sapaglipasngmgataon, angtao ay nagpapabago
atnagsasaayos
pa
ngmgamatatandangteknolohiyaupangmakaga
wangmga mas
mabuti at mahusaynateknolohiya.
MgaTeknolohiyangLubhangNakapagpabagosa
Mundo
Angpagbabago
ay
anglagingnagigingepektongteknolohiya.Ngunit
mayroongilangmgapagtutuklas
at
imbensyonanghigitnanakapag-iwanng
malalimnaepektokaysasaiba.
Ito
ay
angmgaimbensyon at pagtuklasnamabilis
atradikalnanagpabagosapamumuhayngtaomul
asapanahonnasila ay
maipakilalahanggangngayon. Ito rin ay
angmgateknolohiyangnagbigay-daanpara
saibangimbensyon at pagtuklas.
Angnasaibaba
ay
ilansamgateknolohiyalubhangnakapagpabagos
amundo.
Alaminkungpaanonito mas napagaanangbuhay
at nakapagpahusayngmgagawain.
Gulong (3200-3500 B.C.)
Hindi
natinalamkungsinoangpasasalamatansapagimbentonggulong,
ngunitisipin
kung
anoangmagiginganyongmundo kung walaito.
Walangmga
2. bisikleta,
walangmga
roller
blades,
walangmgakotse, at walangmga bus. Noon,
angtao
ay
naglalakadngpagkahabahabangdistansyaupangmakaratingmulasa
isanglugarpatungosaiba.
Ngunitsapagpapakilalanggulong, angtao ay
nakararatingnasamgamalalayonglugarsa mas
maiklingpanahon. Hinahayaannito
angtao noon (at hanggangngayon) nagumawa
at maglakbaynangmalayomulasa
kanilangmgatahanan.
Mas maayos at mas kasiya-siyaangpaglilibang
at paglalarodahilsa
teknolohiya.
Sailalimngimpluwensiyangmodernongteknoloh
iya, maraminganyong
laroangnabuo.
Angisanghalimbawa
ay
anglarong pang-gruponapinanonood
nglibu-libongmanonood
at
hinahainsaisangmalakingpopulasyonsa
malalakinglungsod.
Angmgabagongisporttuladng cycling, motor
racing,
parachuting,
at
hand
gliding
ay
lumabasbilangisangproduktongbagong
imbensyonnagumawasakanila.
NegatibongEpektongTeknolohiya
Angkaramihansasuliraninnakaugnayngteknolo
hiya ay lumitawsapagkatang
mgataonggumawangteknolohiya
ay
hindiisinaalang-alangangkanilangposibleng
masamangepekto.
Halimbawa,
maramingtaoangsumalubongsaimbensyonng
kotsenoongkaagahanngmga 1900. Sila ay
naniniwalanaangmgakotse ay mas
tahimik
at
mas
kauntiangamoykaysasamgakabayonakaraniwa
ngginagamit
noongaraw.
Ngunitnangdumamiangmgakotsengginagamit,
angingayngtrapiko ay mas
nagingnakakainiskaysasamgakabayo.
Angtambutsongmgakotse ay napatunayan
na mas malalakaysasaamoyngdumingkabayo.
Angusok ay nagdudulotng
polusyonsahanginna may carbon monoxide at
iba pang kemikalnanagbibigay
panganibsakalusuganngtao.
Isa
pa,
angmgakotsesangayon ay nagigingsanhing
sobrangtrapikosalungsod. Kung minsannga ay
mas mabilis pang maglakbaysa
pamamagitanngkabayo.
Angkaramihansamgatao
ay
hindinapapansinangmganegatibongepektong
teknolohiyasapagkatangilangmgaepektonito
ay nagigingkapansin-pansinlamang
kapagmalawakanna.
Balikannatinanghalimbawanglumilipadnakotse
. Oo, sapamamagitanng
lumilipadnakotse
ay
maaarikangmakaiwassatrapiko,
ngunithindiitomagtatagal.
Di
maglalaon,
dadamiangmgataongmagkakaroonngkanilangs
arilingkotseng
lumilipad.
Kapagnagkagayon,
mararanasanmoangtrapikosahimpapawid, at
maaari ring magkaroonngmgaaksidente.
PagbabagosaPag-uugali at Pagpapahalagang
Tao
Sa Aralin 1, tinalakaynatinnaangteknolohiya ay
nakapagbibigaysaatinng
iba’t-ibanguringiba’t-ibangbagay.
Dahilansaabotkamaynatinang sari-saring
mgabagay,
kung
minsan
ay
nagdudulotitongpagbabagosaugali
at
pagpapahalaga.
Kung
minsan,
hindipositiboangmgapagbabagongito.
Sapagdatingngteknolohiyangtumutulongsako
munikasyon, kung minsan ay
nagigingmadalangnaangpakikipagusapnatinngharapansaibangtao. Magingang
pakikisalamuhasapamilya ay nagbabago.
Halimbawa,
kungangpamilya
ay
may
telebisyon, angorasnadapatigugolsa
mgausapangpampamilya at pakikisalamuha ay
ginagamitnasapanonoodng
telebisyon. Kung angpamilya ay may
ilangtelebisyon, sabihinnanatingisang
