SlideShare a Scribd company logo
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

Ch æ å n g 7

ACID NUCLEIC

Muûc tiãu:
1. Viãút âæåüc cäng thæïc thaình pháön cáúu taûo cuía
acid desoxyribonucleic (ADN) vaì cuía acid ribonucleic (ARN).
2. Mä taí âæåüc âàûc âiãøm cáúu truïc cuía ADN vaì ARN.
3. Kãø âæåüc caïc saín pháøm thoaïi hoïa trung gian vaì
caïc saín pháøm thoaïi hoïa cuäúi cuìng cuía acid nucleic.
4. Mä taí âæåüc quaï trçnh täøng håüp ADN, ARN.
5. Nãu ra âæåüc yï nghéa lám saìng cuía sæû chuyãøn
hoïa acid nucleic.
Pháö n 1.
HOÏA HOÜC ACID NUCLEIC
I. ÂAÛI CÆÅNG.
Acid nucleic (AN) laì håüp cháút quan troüng báûc nháút
trong sæû di truyãön vaì täøng håüp protein. Táút caí cå thãø
säúng âãöu chæïa AN dæåïi daûng tæû do hoàûc dæåïi daûng
kãút håüp våïi protein taûo nucleoprotein
AN trong cå thãø dæåïi 2 daûng chênh:
- Acid ribonucleic (ARN).
- Acid deoxyribonucleic (ADN).
II. THAÌNH PHÁÖ N CÁÚU TAÛO ACID NUCLEIC (AN):
Thaình pháön cáúu taûo AN gäöm: H 3 PO4 , pentose, base nitå.
1. Cáúu taûo pent o s e
OH

CH2

O

OH

OH

OH

CH2

OH

OH

OH

O

H

β- D ribose
β-2 deoxy D ribose
Hçnh 7.1. Ribose vaì Deoxyribose
2. Cáúu taûo cuía bas e coï nitå
Base coï nitå âæåüc dáùn xuáút tæì 2 nhán dë voìng laì purin
vaì pyrimidin.
2.1. Bas e pyri m i d i n
Base coï nhán pyrimidin gäöm cytosin, uracil vaì thymin (Hçnh
7.2)

134
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

1N

H
6C

HC
2

5
CH
CH
4

N
3

H
4C

3N
hoàû
c

HC
2

5
CH
CH
6

N
1

Nhán pyrimidin

Cytosin (kyï hiãûu C): 2 hydroxy 6 amino pyrimidin:
NH 2

NH 2

N
HO

N
O

N

N
H

daûng enol (lactim)
daûng ceton (lactam)
Uracil (U): 2,6 dihydroxy pyrimidin:
OH

O
H

N
HO

N

O

N

N
H

daûng enol
Thymin (T): 5 methyl uracil.

daûng ceton

OH
N
HO

O
CH 3

H
O

N

CH 3

N
N
H

daûng enol
daûng ceton
Hçnh 7.2. Base pyrimidin: cytosin, uracil vaì thymin
2.2. Bas e purin
Base coï nhán purin gäöm adenin vaì guanin (Hçnh 7.3)
Ngoaìi thaình pháön trãn, ARN, ADN coìn chæïa thãm
mäüt säú base nitå khaïc:
ADN vi khuáøn coï N.6 metyl adenin, 5 hydroxymetyl cytosin.
ADN thæûc váût (máöm luïa), âäüng váût (tuyãún æïc) coï
5 metyl cytosin.
ARNr vaì ARNt coìn chæïa base purin vaì pyrimidin metyl
hoïa. ARNt coìn chæïa pseudouridin; hypoxanthin; 1 metyl
hypoxanthin; 5,6 dihydrouracil.
135
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

6
1N

5

2
N
3

4

NH 2

N7
N

8

N
9

N
N

Nhán purin

N

Adenin (A): 06 amino

purin.
Guanin (G):
OH
N
H 2N

N
N

O

H

H

N

N

H 2N

N
N

H

N
H

Daûng enol

Daûng ceton

Hçnh 7.3. Base purin: adenin vaì guanin
III. NUCLEOSID VAÌ NUCLEOTID
1. Nucle o s i d
Nucleosid laì saín pháøm thuíy phán khäng hoaìn toaìn
cuía AN gäöm base nitå liãn kãút våïi pentose bàòng liãn kãút
glucosid. Liãn kãút naìy âæåüc thæûc hiãûn giæîa C1’ cuía
pentose vaì N3 cuaí base pyrimidin hoàûc giæîa C1’ cuía
pentose vaì N9 cuaí base purin. (Hçnh 7.4)
Caïch go üi tãn:
Tuìy theo thaình pháön cuía base nitå vaì cuía pentose caïch
goüi tãn nhæ sau:
Tãn chung:
Ribonucleosid
Deoxyribosenucleosid
(Pentose laì Ribose)
(Deoxyribose)
Tãn riãng cuía caïc nucleosid theo base nitå:
Adenin
Adenosin
Deoxyadenosin.
Guanin
Guanosin
Deoxyguanosin.
Uracil
Uridin
Deoxyuridin
(êt)
Cytosin
Thymin

Cytidin
Ribothymidin
136

Deoxycytidin.
(êt)
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

Deoxythymidin.
NH2
N

N
N

N

O

Adenin

CH2OH

Ribose
OH OH

Adenosin

Hçnh 7.4. Nucleosid coï base adenin
2. Nucle oti d (nucl e o s i d pho s p h a t )
Caïc nucleosid thæåìng khäng åí traûng thaïi tæû do maì
kãút håüp våïi H 3 PO4 taûo thaình nucleotid, trong âoï pentose
liãn kãút våïi H 3 PO4 båíi liãn kãút este åí caïc vë trê 2’, 3’, 5’.
Nucleosid
monophosphat
coìn
âæåüc
goüi
laì
mononucleotid, âån vë cáúu taûo cuía acid nucleic, gäöm coï
base nitå, pentose vaì acid phosphoric (Hçnh 7.5.)
NH2
N

O

N
N

N

O

Adenin

CH2O

P

OH

OH
Ribose

OH OH
Adenosin-5'-monophosphat (AMP)

Hçnh 7.5. Nucleosid monophosphat coï base
adenin
Caïch goü i tãn:
Nucleotid coï thaình pháön laì ribose, âæåüc goüi laì ribonucleotid.
Nucleotid coï thaình pháön laì deoxyribose, âæåüc goüi laì
deoxyribonucleotid.
Goüi theo base N: Ribosid 5’ monophosphat
Deoxyribosid 5’
monophosphat
Adenin:

Adenosin 5’ monophosphat

137
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

Deoxyadenosin5’monophosphat (AMP) (dAMP)
Guanin: Guanosin 5’ monophosphat Deoxyguanosin
5’
monophosphat (GMP)
(dGMP)
Uracil: Uridin 5’ monophosphat
Deoxyuridin5’ monophosphat
(UMP)
(dUMP)
Cytosin: Cytidin 5’ monophosphat
Deoxycytidin
5’
monophosphat (CMP)
(dCMP)
Thymin: Thymin ribosid 5’ monophosphat (êt)
monophosphat

Deoxythymidin 5’

(dTMP)
Caïc nucleotid coï thãø kãút håüp våïi 2 hoàûc 3 phán tæí H 3 PO4
âãø taûo thaình nucleosid diphosphat vaì nucleosid triphosphat giæî
vai troì quan troüng trong cå thãø.
3. Caïc nucle o ti d tæ û do qua n troü n g
3.1. Dáù n xuáú t ad e n i n
-Adenosin diphosphat vaì triphosphat (ADP, ATP)
7.6)

(Hçnh

NH2
N

O

N
N

Adenin

N

O

CH2O

P
OH

O

O
O

P
OH

O

P

OH

OH

Ribose
OH OH

Adenosin-5'-monophosphat (AMP)
Adenosin-5'-diphosphat (ADP)
Adenosin-5'-triphosphat (ATP)

Hçnh 7.6. Cáúu taûo cuía AMP, ADP vaì ATP
- Vai troì ADP vaì ATP:
+ Tham gia phaín æïng phosphoryl hoïa.
+
ATP
laì
nguäön
phosphat giaìu nàng læåüng, dæû træî vaì cung cáúp nàng
læåüng cho caïc phaín æïng.
+ Hoaût hoïa caïc cháút
+ Adenosin monophosphat voìng (5’, 3’ adenosin
monophosphat = AMPv ).

138
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

AMP voìng âæåüc hçnh thaình tæì ATP nhåì enzym adenyl
cyclase xuïc taïc, coï vai troì nhæ mäüt cháút thäng tin thæï hai
maì hormon laì cháút thäng tin thæï nháút, tham gia vaìo sæû
hoaût âäüng 1 säú hormon, tham gia täøng håüp hormon (Hçnh
7.7).
- S-Adenosin methionin:
cung cáúp nhoïm metyl cho caïc quaï trçnh (Hçnh 7.8)

NH2

NH2

O
O

-

O

O

P

P

P

O

-

O

-

O

-

O CH2
O

N

ppi

N

N

N

N

N

N

O
Adenylat
cyclase
O

OH OH

P

5'

N

CH2
O
3'
O OH

n
Adenosin 3',5'-monophosphat voì g
(AMPv)

ATP

Hçnh 7.7. Phaín æïng taûo thaình AMPv
NH3
N
COOH
CH

CH2

CH2

NH2

N

N
CH2
CH2
S
O

N

+

OH OH
S_Ade ylmethion
nos
in

Hçnh 7.8. S-Adenosinmethionin
3.2. Dáùn xuáú t gua ni n : G uanosin di vaì triphosphat
(GDP, GTP) coï vai troì trong täøng håüp protein
3.3. Dáù n xuáú t uracil: Uridin di vaì triphosphat (UDP,
UTP) coï vai troì trong chuyãøn hoïa glucid.
3.4. Dáù n xuáú t cyt o s i n : Cytidin di vaì triphosphat (CDP, CTP):
tham gia täøng håüp phospholipid.
IV. ACID NUCLEIC
1. Cáúu truïc cuía ADN
139
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

1.1. Cáúu truïc bá û c I
ADN laì polyme cuía nhiãöu deoxyribonucleotid coï chæïa caïc
base nitå laì adenin, guanin, thymin, cytosin, nucleotid naìy näúi våïi
nucleotid kia båíi liãn kãút 3’, 5’ phosphodieste taûo thaình chuäùi
polynucleotid. (Hçnh 7.9)

A
O

H2C
3'



O
HO

P



O

A

O

O

O
5' CH
2
O

T



O

G

3'
O
HO

P

O

Hçnh 7.9: Cáúu truïc báûc 1 cuía ADN
Mäüt âoaûn polynucleotid cuía ADN coï thãø biãøu thë ngàõn
goün nhæ hçnh dæåïi âáy. Trong âoï P biãøu thë liãn kãút
phosphodoieste, caïc kyï tæû bàòng base nitå, âoaûn thàóng âæïng
bàòng âæåìng pentose.
Caïch viãút: pA-C-G-T OH
hay pApCpGpT hay pACGT hay
ACGT våïi âáöu 5’ phosphat vãö phêa tay traïi, âáöu 3’ OH vãö phêa
tay phaíi.

1.2. Cáúu truïc bá û c 2
- Mäùi phán tæí ADN gäöm 2 chuäùi polynucleotid xoàõn theo
140
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

hai hæåïng ngæåüc nhau quanh mäüt truûc chung (Hçnh 7.10).
- Mäùi nucleotid nàòm trong màût phàóng thàóng goïc våïi
chuäùi polynucleotid, hai chuäùi mononucleotid liãn kãút våïi nhau
bàòng nhæîng liãn kãút hydro giæîa âäi base:
A liãn kãút våïi T bàòng 2 liãn kãút hydro.
G liãn kãút våïi C bàòng 3 liãn kãút hydro.

Hçnh 7.10. Mä hçnh cáúu truïc báûc 2 cuía ADN theo Watson
vaì Crick
- Sæû hçnh thaình liãn kãút giæîa âäi base nhæ váûy goüi laì
quy luáût âäi base bäø sung, thæï tæû caïc base trong mäüt såüi coï
thãø khaïc nhau nhæng såüi thæï 2 phaíi coï tênh cháút bäø sung,
nucleotid naìy caïch nucleotid kia 0,34 nm, mäùi voìng xoàõn daìi 3,4
nm vaì gäöm 10 âäi base. Vãö sau naìy, kãút quaí âo âaût cho tháúy
ràòng mäùi chu kyì xoàõn daìi 3,6 nm vaì chæïa khoaíng 10,5
mononucleotid.
- Do nguyãn tàõc bäø sung nãn tyí lãû:
A/T = G/C = 1
A+T
Tyí lãû
khaïc nhau tuìy loaûi vaì tuìy cå quan.
G+ C

A + T>G + C: thæåìng tháúy åí âäüng váût coï vuï.
A + T<G + C: thæåìng tháúy åí vi sinh váût.
- Coï thãø hçnh tæåüng mäùi chuäùi polynucleotid gäöm 3 daíi:
141
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

Trong cuìng laì daíi base nitå liãn kãút våïi base nitå daíi âäúi
xæïng bàòng liãn kãút hydro. Kãú âãún laì daíi deoxyribose. Ngoaìi
cuìng laì daíi acid phosphoric.
Khoaíng caïch giæîa 2 deoxyribose âäúi xæïng laì 1,1 nm.
Khoaíng caïch giæîa 2 acid phosphoic laì 2 nm.
- Pháön låïn ADN gäöm 2 såüi xoàõn keïp måí hoàûc voìng,
nhæng cuîng coï mäüt säú caï biãût ADN chè gäöm mäüt såüi daûng
voìng nhæ trong thæûc khuáøn, mäüt såüi daûng måí coï trong virus
âäüng váût.
- ADN coï 3 daûng cáúu truïc khaïc nhau: daûng B coï caïc âàûc
âiãøm cáúu truïc nhæ trãn; daûng A tæång tæû nhæ daûng B nhæng
mäùi chu kyì xoàõn ngàõn hån ( 2,3 nm), gäöm 11 càûp base vaì
âæåìng kênh cuía chuäùi xoàõn låïn hån; daûng Z khaïc biãût, coï 2
chuäùi polynucleotid laûi våïi nhau theo chiãöu tæì phaíi sang traïi,
chu kyì xoàõn daìi hån bàòng 3,7 nm, gäöm 12 càûp base, khoaíng
caïch mäùi càûp theo chiãöu thàóng âæïng laì 0,38 nm.

Daûng A

Daûng B Daûng Z

Hçnh 7.11. Caïc daûng A,B vaì Z cuía ADN
1.3.T ê n h cháú t ADN
- Tênh cháút biãún tênh: ADN biãún tênh khi âun noïng, khi
thay âäøi âäüt ngäüt nhiãût âäü lãn tåïi 80 - 90 0 C, liãn kãút hydro bë
phaï våî, ADN taïch 2 såüi, nãúu laìm laûnh vãö nhiãût âäü bçnh
thæåìng, xoàõn keïp laûi hçnh thaình. Tênh cháút naìy cuía ADN
âæåüc goüi laì biãún tênh thuáûn nghëch. ADN trong dung dëch pH7
coï âäü nhåït cao, khi thay âäøi pH quaï cao hay quaï tháúp ADN
cuîng bë biãún tênh thuáûn nghëch.
- Tênh cháút lai: hai ADN coï tæì hai loaìi khaïc nhau coï tráût
tæû sàõp xãúp tæång âæång coï thãø lai taûo våïi nhau nhåì vaìo
142
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

tênh cháút biãún tênh thuáûn nghëch trãn.
- Caïc nucleotid vaì base coï nitå trong thaình pháön cuía ADN
coï thãø bë biãún âäøi hoaï hoüc (xem pháön chuyãøn hoaï).
2. Cáúu truïc ARN
Acid ribonucleic cuîng laì polyme cuía caïc ribonucletid. Caïc
base chênh laì adenin, guanin, cytosin vaì uracil. Ngoaìi ra coìn coï
mäüt säú dáùn xuáút cuía purin vaì pyrimidin.
2.1. Cáú u truïc báû c 1
ARN cáúu taûo båíi nhiãöu ribonucleotid truìng håüp våïi
nhau, chæïa caïc base nitå A, G, C, U, caïc nucleotid liãn kãút
våïi nhau båíi liãn kãút 3’, 5’ phosphodieste vaì 2’, 3’
phosphodieste åí maûch nhaïnh (Hinh 7.12).

Hçnh 7.12. cáúu truïc bác1 cuía phán tæí ARN
2.2. Cáú u truïc báû c 2
ARN chè coï mäüt såüi polynucleotid, chè coï nhæîng
âoaûn gáön nhau måïi liãn kãút våïi nhau theo liãn kãút hydro
vaì theo quy luáût bäø sung:
A - U båíi 2 liãn kãút hydro.
G - C båíi 3 liãn kãút hydro.
Caï biãût cuîng coï ARN gäöm 2 såüi polynucleotid xoàõn
vaìo nhau daûng måí nhæ reovirus gáy bãûnh cho loaìi âäüng
váût coï vuï.
2.3. Caïc loaûi ARN

143
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

Trong caïc sinh váût âån baìo vaì âa baìo, coï 3 loaûi ARN
chênh: ARN thäng tin (ARNm), ARN váûn huyãøn (ARNt) vaì ARN
ribosom (ARNr).
- ARNm: mang thäng tin di truyãön maì ADN âaî
phiãn maî cho noï ra ribosom âãø täøng håüp protein. Phán tæíí
ARNm laì mäüt såüi polynucleotid daìi, thàóng chæïa 900 12000 nucleotid, pháûn tæí læåüng khoaíng 3x10 5 âãún 4x10 6 .
ÅÍ tãú baìo coï nhán âáöu 5’ coï mang mäüt phán tæí 7methylguanosin triphosphat vaì âæåüc goüi laì “muî”. Âáöu 3’
coï gàõn nhæîng nucleotid adenylat goüi laì “âuäi poly A” coï
tæì 20 - 250nucleotid (Hçnh 7.13).
OH OH
NH2
H2N

N
N

N O CH2
N

O

CH3

O

N
P

P

P

O

H2C

O

O

N
N

N

O CH3

Hçnh 7.13. Phán tæí 7-methylguanosin triphosphat
- ARN t: váûn chuyãøn acid amin âãún ribosom âãø täøng
håüp protein. Cáúu taûo tæì 4 base chênh: A, G, C, U vaì nhiãöu
base hiãúm.. Phán tæí coï chæïa tæì 70 - 90 nucleotid, PTL
khoaíng 23 000 - 30 000.
Coï êt nháút 20 phán tæí ARNt cho 20 loaûi acid amin (coï
khoaíng 56 loaûi ARNt khaïc nhau trong mäüt tãú baìo)
Phán tæí ARNt gäöm coï 4 nhaïnh chênh vaì mäüt nhaïnh
phuû vaì coï hçnh dang nhæ mäüt laï cheí ba:
+ Nhaïnh tiãúp nháûn acid amin: kãút thuïc båíi
bäü ba CCA (chiãöu 5’- 3’)
+ Nhaïnh âäúi maî: mang ba nucleotid âäúi maî,
giuïp nháûn ra maî ba nucleotid tæång æïng trãn ARNm laìm
khuän.
+ Nhaïnh D (chæïa nhiãöu Dihydrouridin)
+ Nhaïnh Tψ C coï chæïa Thymidin, Pseudouridin vaì
Cytidin.
144
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

Ngoaìi ra coìn coï mäüt nhoïm phuû , giuïp ta phán biãût
caïc nhoïm ARNt..

-

Hçnh 7.14. Cáúu truïc phán tæí ARN t
ARN r: liãn kãút våïi protein taûo thaình ribosom laì nåi
täøng håüp protein. ARN r laì mäüt såüi polynucleotid
khäng voìng coï nhiãöu khuïc cuäün, chæïa khoaíng 100 1500 nucleotid (Hçnh 7.15).
E25

UU
U U

A

G

U A
UU
UUU
G C
C UG A A
G
G U
A A U
U U
GGUAG
UUA
U A
G
U
U
U C G UAA
C
A U
A
G A
A
G G UC
U
U G
G
A
A
CC G C G
C
G
A
C C
A G U
CU A U
G
U U U
A
U G
U A U
U
A U
A A U
U
U A
G
A U
GGUG
G CC
UU
UC G
A
U
A UU
G
U
U
G
AG C
U
U G GA
G
U
UU U
U
UUC
UG C
G
UG
U A
A
UCC AUU
AAAAACA
G UA
G A UU A
AG UU UGU A U
U
A
U
U
G C
G CA
A GG U A A
U AUUUGU
U U U GC U
A
G
G C
GA
G
AUU
U
G
U U
U
U
UAA
A
U
U A
C
U A
G
G
C
G U
U
G
G U
C A GA
U G
U
G U
U
G
C
U G
C G
C
U
U
U A
U
U A
G C
A U
G C
C G
C
U
U A
A U
C G
U
GU AA
G C
U AU
U
G
U
U G
UU
U
U
A
G U GA
U G
UUGUGCU
U
C GU
G
G
U G
C
U A
G
A
A C UA G A A U G G
G C
G U
U A UU
G
U
G U
A
UU A
U
G A
GUC
G U G
U A
U U AU
G
U
CG U G
UCU G
G
A
U
U A
U
U
UA
A
U A
A G U AG
G
UA
C GU
U
A
G
C CGU
A U
U
C
U
A
U
U
G
U G
G U
G
UUA U
A
G
A
A
U
A
GC U
A UU A
G CG
A U
U A
G
G CC
A
A
U U
A
U A
U
U G
U
A
U UU
A
A U
C
G U
U AU
A UA
U
U G
G C
G
U A GA
A A U C U A CUC G
C G
AA U
G
C G
A
G
U
U
G UA
U
A
G CUG
A
G
C G AA
G
U
A U AU
UU G
A U
U
UA
U
C G U CUA U U
A
U
U
G
U
C G
U
G CG
U
G
A
AU CUGA
U
A
A
U
U
G
CU
A
A
G
U
A
G
CU
A
U
U
A
U
A
U
A
C
U G A AG GU GU
UA
U
U U A A A GACG G
U
U G U
C A
U G
UUUAG
U
A G
U U
U
U A
G G U U A U CU U C
U U
A U
G
C
G U
AU U
G A
U
G U
U A
U
C GG A C
G
G
U
G
U
U G
U
G
U
G
UAG
U
A
A
U AA
G
G
A
U A AGU
A
U
A
UG U
U
G
C
G
GG
U
G
U
U
G U
A
G GAA U UGA U
UG
G U
A
U G
AG CA
A
A U
C
C
A U C UC G
G UG
C
G U
G
C G
A
U
U G
G
UU C
G U
G
G
A G
U U
A
U G
G C
U
A UU
GA U
C
G U
UG
U
A
U
UA U
U G
G
G
U
UC C
A
C
U G
U
UC G
G U
U AU
G
U
A U
U G
G U
U
G G
o
U A
UC G G A
A U CU
U
U
U
U G
G
A
C
U
A
U
G
A U
A
C
UU G
A
G A
A
o
U
U G
A
G
U G U UU U A U U G G C U
G C
G
U G
U
C G G UC U
U
A G
C
GU G A GG U UG A U U U
U
A
C G A
AA
A U
A U
G
U A U U UGGG
A G
A U
U U UC A
G U
U U
G C
A U
U GG G G
G U
C U
U
C
U
A UU
U
U
UUG
G
G
G U
G
G
U
U
U
G
UU
U
A
GG A
GGA

E26

Fasciola hepatica

E23

D18

E24

D19

E28

E22

G2

F1

E21

D13

E18

D12

D11

D21

IV

G16

D5

V

II

D6

D2

D10

G1

D1

3'

D7

H2

G17

G20

VI

5'

G18

G19

C1

I

Hçnh 7.15. Cáúu taûo ARN r

145
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

Ribosom cuía loaìi coï vuï coï PTL khoaíng 4,2x10 6 coï
hãû säú làõng 80S,gäöm 2 baïn âån vë: baïn âån vë låïn 60S vaì
baïn âån vë nhoí 40S.
- ARNsn: laì nhæîng ARN âæåüc tçm tháúy åí tãú baìo
nhán tháût, coï nhiãöu trong nhán tãú baìo, tham gia trong cå
chãú càõt boí âoaûn intron trong viãûc hoaìn thiãûn ARNm.
V. SÆÛ KHU TRUÏ AN TRON G TÃÚ BAÌO
- ÅÍ âäüng váût, thæûc váût, vi khuáøn tãú baìo chæïa caí
ARN vaì ADN.
ADN: Chuí yãúu åí trong nhán, ty thãø, haût diãûp luûc.
ARN: Coï trong nhán, haût nhán, ribosom, baìo træång,
ty thãø.
- ÅÍ virus gáy bãûnh khaím thuäúc laï, polio: tãú baìo chè
chæïa ARN.
- ÅÍ thæûc khuáøn thãø adenovirus: tãú baìo chè chæïa
ADN.

.
.

146
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

CHUYÃØN

PHÁÖN 2.

NUCLEIC

HOÏA

ACID

I. SÆÛ THOAÏI HOÏA
1. Sæ û thoaïi hoïa chun g
mono n u c l e o t i d

cuía acid nucleic âãú n

ÅÍ caïc mä âäüng váût acid nucleic âæåüc thuíy phán
thaình mononucleotid nhåì enzym nuclease càõt âæït liãn kãút
phosphodieste cuía polynucleotid.
Nuclease gäöm 02 loaûi:
Ribonuclease (RNase) thuíy phán ARN.
Deoxyribonuclease (DNase) thuíy phán ADN.
Mäùi loaûi laûi phán laìm: Exonuclease vaì endonuclease
tuìy theo caïch thuíy phán.
2. Sæ û thoaïi hoïa cuía mon o n u cl e o t i d
Dæåïi taïc duûng cuía nucleotidase, nucleotid bë
thuíy phán thaình nucleosid vaì H 3 PO4 vaì våïi taïc duûng cuía
nucleosidase, nucleosid bë thuíy phán thaình base nitå vaì
pentose (Hçnh 7.16).
Nucleoprot ein
Prot ein t huáön
(Hist on prot am in)

Acid nucleic
(Polynucleot id)
Nuclease
Mononucleot id
Nucleot idase

phosphoric

Nucleosid

Acid

Nucleosidase
Base nit å
Pyrim idin)

Pent ose
( Ribose, Desoxy ribose)

(Purin,

Hçnh 7.16. Caïc saín pháøm cuía sæû t huyí phán acid
nucleic
147
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

H 3 PO4 âæåüc sæí duûng cho quaï trçnh phosphoryl hoïa
hoàûc âaìo thaíi dæåïi daûng muäúi phosphat. Pentose thoaïi
hoïa theo âæåìng chuyãøn hoïa cuía glucid. Caïc base nitå thoaïi
hoïa cho saín pháøm laì acid uric, urã...
3. Thoaïi hoïa caïc bas e coï nitå
3.1. Thoaïi hoïa ba s e loaûi purin
Adenin, guanin bë thuíy phán thaình hypoxanthin vaì
xanthin dæåïi taïc duûng cuía adenase, guanase sau âoï oxy
hoïa thaình acid uric dæåïi taïc duûng cuía xanthin oxydase,
ngoaìi ra adenosin cuîng bë khæí amin båíi adenosin
desaminase taûo inosin räöi oxy hoïa cho hypoxanthin vaì cuäúi
cuìng laì acid uric (Så âäö hçnh 7.17).
Ade n o s i n
Gua ni n
NH2

Ade ni n
NH2

N

N
N

N

N

N
Ribos
e
Adenosin

N

H 2O
NH 3

O
N

Xant hi n

Adenase
NH 3

O

N

NH

N

H2N

H 2O

desaminase

HN

N

N

NH

H2O

Guanin
NH 3

O

N
Ribose

O

Nucleosidase
[ O]
N

HN
Ribose N

N

N

NH

N

N

O

Inosin

Hypo x a n t h i n
[O] OXanthinoxydase
HN

NH

Acid uric
O

O
NH

NH

Hçnh 7.17. Så âäö thoaïi hoaï base purin
3.2. Thoaïi hoïa loaûi ba s e pyri m i d i n
148
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

Thoaïi hoïa caïc loaûi base pyrimidin xaíy ra chuí yãúu åí
gan vaì chæa biãút roî. Sæû biãún âäøi cuía uracil åí mä âäüng
váût vaì mäüt säú vi khuáøn âæåüc mä taí theo så âäö sau (Så
âäö hçnh 7.18).

H2O

N
HO

N

OH

OH

NH2
N 3
H

N

N

HO

N

HO

CH3

N

Uracil

Cytosin

Thymin

NADPHH +

NADPHH +

NADP +

NADP +
OH
N

CH2
N

HO

OH

CH2

N
N

HO

Dihydro Uracil

O

N

CH2

+H2O
HOOC
NH2

CH2
CH2

CH3

Dihydro Thimin

+H2O
HOOC
NH2

CH

O

N

CH
CH2

H

H
Ureido Propionat
H2O

Ureido isobutyrat
H2O

CO2 + NH3
Alanin

Amino isobutyrat

Hçnh 7.18. Så âäö thoaïi hoaï base
pyrimidin
II. TÄØN G HÅÜP ACID NUCLEIC
1. Täøn g håü p nucl e ot i d
1.1. Täøn g håü p rib o n u c l e o t i d coï ba s e purin
Ngæåìi ta âaî xaïc âënh âæåüc caïc nguyãn täú trãn nhán
purin coï nguäön gäúc nhæ sau, xem hçnh 7.19.
149

CH3
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic
CO2
C4,C5,N7: Glycin
Asp

N1
2

Formic

6

N
7
8

5

3 4
N

9
N

Formic

Glutamin

Hçnh 7.19. Så âäö nguyãn liãûu täøng håüp ribonucleotid
coï base purin
Quaï trçnh täøng håüp gäöm 4 giai âoaûn:
Giai âoaûn 1: Bàõt âáöu tæì ribose 5’ (P) âæåüc
phosphoryl hoïa taûo thaình 5’ phosphoribosyl 1 pyrophosphat
(PRPP), sau âoï gàõm amin cuía glutamin räöi kãút håüp våïi
glycin taûo thaình glycimamid ribosyl 5’ (P) våïi sæû tham gia
cuía enzym amidotransferase vaì nàng læåüng do ATP cung
cáúp (Hçnh 7.20).
CH2O
O

C H2O
O

P
ATP
OH

ADP

P

O

Nucleotid phosphorylase

P

P

O H OH

OH O H

5'-Phosphoribosyl-1-pyrophosphat
(PRPP)

Ribose-5'- P

Gln
Amidotransferase
Glu

PPi
P

O

H2C

O

NH

C
O

OH O H
Glycinamid Ribosyl-5- P

P

C H2 NH2
ADP + Pi

Mg ++

H2N

ATP

O

H2C

O

NH2

O H OH
C H2 CO OH
Glycin
5-Phosphoribosylamin

Hçnh 7.20. Täøng håüp glycinamid ribosyl 5’ phosphat
150
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

Giai âoaûn 2: Taûo nhán imidazol cuía purin.
Glycimamid ribosyl 5’  âæåüc fomyl hoïa xuïc taïc båíi
enzym transfomylase taûo thaình glycinamidribosyl 5’ , räöi
amin hoïa vaì âoïng voìng taûo thaình aminoimidazol ribosyl 5’
, ATP cung cáúp nàng læåüng (Hçnh 7.21).
H
NH2
H2C
O

N

H-CHO

H2C

f10F.H 4

C

Transformylase

NH

5'- P
R
Glycinamid Ribosyl- P
5'-

C

C

O
NH

O

H

5'- P
R
FormylGlycinamid Ribosyl- P
5'Gln

ATP
Mg++

Glu
H

N
H2C
C
H2N

H2O
CH

H2C

C

C

O
NH

Âoïng voìng

N
R

N

++

ATP,Mg

H2N
5'- P

H

R 5'- P
FormylGlycinamidin Ribosyl- P
5'-

Aminoimidazol Ribosyl- P
5'-

Hçnh7.21. Taûo nhán imidazol cuía purin
Giai âoaûn 3: Taûo nhán pyrimidin cuía purin vaì sæû hçnh
thaình IMP: Amidimidazol ribosyl 5’  âæåüc carboxyl hoïa räöi
kãút håüp våïi aspartat taûo thaình 5 amino 4 succino imidazol
ribonucleotid, taïch fumrat räöi fomyl hoïa vaì âoïng voìng taûo
acid inosinic (IMP) (Hçnh 7.22).
Giai âoaûn 4: Chuyãøn acid inosinic thaình acid adenylic
(AMP) vaì acid guanylic (GMP) (Hçnh 7.23).
-

Taûo acid Adenylic:

Acid inosinic ngæng tuû våïi acid aspartic taûo thaình
succino adenin nucleotide, phaín æïng cáön nàng læåüng tæì
sæû phán huíy GTP. Sau âoï taïch acid fumaric âãø taûo thaình
AMP.
151
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

-

Taûo acid Guanylic:

Acid inosinic bë xy hoïa åí vj trê C2
cuía purin, sau âoï gàõn
amin âãø taûo thaình GTP. Nàng læåüng âæåüc cung cáúp tæì sæû
phán giaíi ATP.
H

H2N

C N
C

HOOC

CO 2 +Asp
++
Biotin ATP, Mg

CH

CH2

Kinosynthetase

N

HC

5'- P

R

O

HOOC

C

C N

HN

C N

H2N

CH
5'- P

R
Adenylo-Succinase

Aminoimidazol Ribosyl-5'- P

Fumarat
O
C
H2N
O

CH

N
H

O
C

N

C N
R

10

f FH
4

CH
5'- P

C

H-CHO
H2N

H2N

Transformylase

5-Formamido-4-carboxamid
imidazol ribosyl-5'- P

C

C

N

N

C N

CH

R

5'- P

5-Amino-4-carboxamid
imidazol ribosyl-5'- P

O
HN

C

C N
C N

CH

5'- P
R
Inosin-5'-monophosphat
(IMP)

Hçnh 7.22. Taûo nhán pyrimidin cuía purin
Ngoaìi quaï trçnh trãn caïc mononucleotid coìn âæåüc
hçnh thaình tæì caïc base tæû do qua kãút håüp våïi PRPP
(Hçnh 7.23).
Hypoxanthin + PRPP
acid inosinic + PPi
Hypoxanthin Phosphoribosyl transferase
Guanin + PRPP
acid guanylic +
PPi
Guanin Phosphoribosyl transferase
Adenin + PRPP

(GMP)
acid adenylic +

PPi
Adenin Phosphoribosyl transferase
(AMP)
Adenosin + ATP
adenylic + PPi
Nucleosid - Kinase
(AMP)
Hçnh 7.23. Täøng håüp mononucleotid tæì caïc base tæû do
152

acid
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

Caïc phaín æïng cuía giai âoaûn 4:
HOOC

O
HN
C

C

C

C N

N

Asp

N

HN
GTP, Mg ++
Adenylosuccinat
C
synthetase
5'- P

Inosin-5'-monophosphat
(IMP)
[O]

C

N

C

O

N

C

HN

N

C

CH
N
R

C

N

C
C

N
CH
N
5'- P

Adenosin-5'-monophosphat
(AMP)
Acid adenylat

O

HN
H2N

Fumarat

R

5'- P

Xanthosin-5'-monophosphat
Gln
ATP
Glu

CH

NH3

O
C

C N

Adenylo succinase

+

NADH+H

HN

N

C

5'- P
R
Succinoadenin nucleotid

NAD+

C

COOH

NH

H2O

CH

R

CH CH2

C

C

N

C
C

N
CH
N
R

5'- P

Guanosin-5'-monophosphat
(GMP)

Hçnh 7.24. Chuyãøn acid inosinic thaình AMP vaì
GMP
1.2. S æ û
täøn g
håü p
pyri m i d i n gä ö m hai giai âoaû n

rib o n u c l e o t i d

coï

ba s e

Giai âoaûn I: Taûo orotat:
Nguyãn liãûu âáöu tiãn laì carbamyl  vaì aspartat våïi
sæû xuïc taïc cuía aspartat transcarbamylase seî taûo thaình
carbamyl aspartat, cháút naìy âoïng voìng taûo thaình
dihydroorotat xuïc taïc båíi dihydroorotat räöi oxy hoïa taûo
thaình orotat (Hçnh 7.25).
Giai âoaûn II: Taûo thaình base pyrimidin vaì nucleotid coï
base pyrimidin:
Orotat gàõn våïi ribose 5’  do PRPP cung cáúp våïi sæû
xuïc taïc cuía orotydilic pyrophosphorylase taûo thaình oritidin
5’  räöi bë khæí carboxyl taûo thaình uridin monophosphat
(UMP) xuïc taïc båíi enzym orotidin 5’  decarboxylase (Hçnh
7.26).

153
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic
O

O

HO C
Aspartat
NH2
Transcarbamylase

HOOC

H2N

CH2

+

C
O

C

P

COOH

H2N

Carbamyl phosphat

C
O

Pi

C

N

COOH

H
Carbamyl aspartat

Aspartat

H2O

Dihydro Orotase
O

O
H

C

N
C

N

O

+
NADH + H+ NAD

C

H

H

C

Dihydro Orotat
Dehydrogenase

COOH

C

N

C

N

O

COOH

H

H
Orotat

Dihydro Orotat

Hçnh 7.25. Taûo orotat tæì carbamyl  vaì aspartat
O

O
H

C

N
C

PRPP
C

N

O

H

PPi

C

N
C

Orotidylic
COOH Pyrophosphorylase O

H
UTP

UDP

C

Reductase

ADP+Pi

dUDP

C
CH3
N
R

C
5

dUMP
P

P

P

N
C

ATP
NH2

O

P

5

Orotidin-5'-phosphat
Orotidylat
Decarboxylase

N

COOH

R

H
Orotat

NH3

C

N

O

CO 2
O
C

N
R

5'

P

Uridin -5'-monophosphat
(UMP)
Uridylat
O

Thymidin
Synthetase

H

N
C

Cytidin-5'-monophosphat
(CTP)

C

O

C

N

CH3
C

dR 5 ' P
Deoxythymidin-5'-monophosphat
(dTMP)

Hçnh 7.26. Taûo nucleotid coï base pyrimidin

154
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

Uridin monophosphat (UMP) phosphonyl hoïïa 2 láön taûo thaình
uridin triphosphat (UTP), UTP amin hoïa taûo thaình cytidin
triphosphat (CTP).
1.3. Täøn g håü p d e o x y r i b o n u c l e o t i d
Deoxyribonucleotid âæåüc hçnh thaình båíi quaï trçnh khæí oxy
træûc tiãúp åí C2 cuía ribose cuía caïc ribonucleotid:
(ADP, GDP, UDP, CDP)

(dADP, dGDP, dUDP, dCDP)

Ribonucleosid di(P) reductase
(Enzym có vit B1, B2)
ATP

ADP

NDP

dNTP

Nucleosid diphosphat kinase

Hçnh 7.27. Täøng håüp deoxyribonucleotid
Täøng håüp acid deoxythymidylic (dTTP), dTTP khäng coï
ribonucleotid tæång æïng, âæåüc täøng håüp tæì UDP nhæ sau:
Phosphoryl hoïa.
UDP
dUDP
dTTP
2. Täøn g håü p ADN:

dUMP

dTMP

2.1. Sæû taïi baín baío täön cuía ADN
Dæûa trãn cáúu truïc cuía Watson vaì Crick thç mäùi såüi cuía
phán tæí ADN xoàõm keïp âæåüc duìng laìm khuän âãø täøng håüp
mäüt såüi bäø sung theo quy luáût âäi base âãø taûo 2 phán tæí ADN
con, mäüt trong hai såüi naìy laì såüi cuía ADN meû.
Enzym xuïc taïc phaín æïng täøng håüp laì ADN polymerase (I,
II, III). ADN polymerase I xuïc taïc gàõn mononucleotid,
mononucleotid vaìo nhoïm OH åí vë trê 3’ cuía ADN mäöi âãø keïo
daìi theo hæåïng 5’ - 3’.

Ppi

(dNMP) n

+

ADN m äöi, Mg + +
dNTP

(dNMP)

Enzym
dNMP: deoxyribonucleot id 5’m ono 
dNTP: deoxyribonucleot id 5’ t ri 

155

n + 1

+
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

Caïc giai âoaûn cuía sæû taïi baín:
Så âäö taïi baín dæûa vaìo sæû thæûc nghiãûm trãn E.Coli nhæ
sau:
- Nháûn diãûn âiãøm bàõt âáöu: nhiãöu protein tham gia sæû
nháûn diãûn âiãøm bàõt âáöu giuïp cho primase täøng håüp ARN
mäöi.
- Måí voìng xoàõn keïp ADN âæåüc xuïc taïc båíi enzym
helicase, nåi hai såüi âæåüc taïch ra goüi laì chaûc ba taïi baín.
- Taûo ARN mäöi, primase gàõn vaìo âiãøm bàõt âáöu xuïc taïc
täøng håüp ARN mäöi bäø sung våïi ADN.
- Taûo ADN.
* Mäüt såüi âæåüc täøng håüp liãn tuûc theo hæåïng cuía
chaûc ba taïi baín (5’ - 3’) xuïc taïc båíi enzym polymerase III.
* Såüi kia täøng håüp khäng liãn tuûc, såüi naìy gäöm
nhæîng âoaûn khoaíng 1000 - 2000 nucleotid goüi laì âoaûn okazaki,
mäùi âoaûn bàõt âáöu bàòng mäüt máùu ARN mäöi räöi täøng håüp
keïo daìi båíi ADN polymerase III, sau âoï ARN mäöi âæåüc taïch ra
båíi enzym exonuclease, polynurase I xuïc taïc täøng håüp âoaûn
ADN thiãúu, caïc âoaûn Okazaki laûi âæåüc näúi liãön nhåì xuïc taïc
cuía ADN ligase (Hçnh 7.28).

Hçnh 7.28a. Täøng håüp ADN

156
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

Hçnh 7.28b. Täøng håüp ADN
2.2. Sæû sæía chæîa ADN
Caïc thæång täøn coï thãø xaíy ra trãn ADN:
- Do sai láöm khi keûp âäi trong quaï trçnh taïi baín
- Do yãúu täú ngoaûi lai: nhiãût âäü, tia tæí ngoaûi, tia X
Caïc hãû thäúng sæía chæîa: do haìng loaût enzym, protein:
- Keûp âäi
- Càõt base
- Càõt nucleotid
-Sæía chæîa træûc tiãúp
3. Täøn g håü p ARN
3.1. Quaï trçnh täøng håüp
Enzym täøng håüp ARN laì ARN polymerase:
- ARN poly m e r a s e phu û th u ä ü c ARN (re p lica s e : enzy m
taïi baín). ARN måïi âæåüc täøng håüp dæûa trãn khuän ARN taïc
duûng cuía ARN polymerase, enzym xuïc taïc:
ARN mäöi, Mg + +
n 1 ATP + n 2 GTP + n 3 CTP + n 4 UTP
[(AMP)n 1 - (GTP)n 2
- (CMP)n 3 - (UMP)n 4 ]
ARN polymerase
+ (n 1 + n 1 + n 1 +
n 1 ) PPi
Âáy laì sæû nhán âäi ARN cuía virus trong tãú baìo chuí
trong quaï trçnh nhiãùm truìng, ARN (+) cuía virus duìng laìm
khuän âãø täøng håüp såüi ARN (-) bäø sung vaì xoàõn keïp våïi
ARN (+) räöi tæì ARN (-) laûi laìm khuän täøng håüp ARN (+)
157
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

cuía virus.
+
+

+

−

+

+

ARN( +)

Xoàõ n keïp
ARN( +)
Hçnh
Sæû nhán âäi cuía virus trong tãú baìo chuí

7.29:

- ARN poly m e r a s e phu û th u ä ü c ADN (tra n s c r i p t a s e :
enzy m sao ch eï p ). Sæû täøng håüp ribonucleotid 5’ monophosphat
trong ARN laì mäüt quaï trçnh sao cheïp båíi vç caïc thäng tin di
truyãön chæïa trong ADN âæåüc sao cheïp sang ARN.
ARN polymerase xuïc taïc täøng håüp ARN cuía tãú baìo (ARN r ,
ARNt , ARNm ) tæì caïc ribonucleotid triphosphat giaíi phoïng
pyrophosphat, phaín æïng cáön ADN laìm khuän, caïc base cuía ARN
täøng håüp bäø sung våïi mäüt trong hai chuäùi cuía ADN vaì phaït
triãøn theo hæåïng 5’ - 3’ (Hçnh 7.30).
ADN, Mg + +
n 1 ATP + n 2 GTP + n 3 CTP + n 4 UTP →
MP)n 1 - (GMP)n 2 - (CMP)n 3 (UMP)n 4 ]
enzym
+ (n 1 + n 2 + n 3 + n 4 )Ppi

158
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

Hçnh 7.31. Sao cheïp ARN tæì khuän AND

3.2. Cháút æïc chãú sæû täøng håüp ARN
Khaïng sinh vaì âäüc täú æïc chãú ARN- Polymerase
- Amanitin æïc chãú ARN polymerase åí tãú baìo coï nhán (âáy laì cå
chãú nhiãùm âäüc cuía náúm âäüc Amanita phalloides)
- Khaïng sinh Rifampicin æïc chãú ARN polymerase cuía bacteria,
Rifampicin gàõn vaìo chuäùi bãta, âæåüc duìng âãø âiãöu trë lao
3.3. Sæû hoaìn thiãûn ARN sau sao cheïp
Caïc ARN sau khi âæåüc täøng håüp theo quaï trçnh sao cheïp
laì nhæîng phán tæí ARN så cáúp, coìn goüi laì phán tæí tiãön ARN.
Caïc phán tæí naìy phaíi qua mäüt quaï trçnh hoaìn thiãûn âãø taûo
thaình caïc ARN træåíng thaình hay ARN hoaìn thiãûn. Sæû hoaìn
thiãûn caïc ARN gäöm caïc giai âoaûn:
- Càõt båït âoaûn åí âáöu hay åí giæîa
- Näúi caïc âoaûn coìn laûi våïi nhau
- Biãún âäøi mäüt säú base trong chuäùi
- Thãm âoaûn muî vaì âoaûn Poly A våïi ARNm åí tãú baìo coï
nhán
3.4. Sao cheïp ngæåüc ADN tæì ARN/virus
Mäüt vaìi ARN virus åí trong täø chæïc âäüng váût tham gia
træûc tiãúp vaìo sæû täøng håüp ADN goüi laì sao cheïp ngæåüc:
Mäüt säú Retrovirus gáy ra ung thæ
Trong nhiãùm truìng, bäü gen trãn chuäùi âån ARN virus ( coï
khoaíng 10 000 nucleotid) vaì enzym âi vaìo tãú baìo chuí. Enzym sao
cheïp ngæåüc xuïc taïc sæû täøng håüp ADN bäø sung trãn ARN
virus taûo thaình phán tæí lai ARN-ADN. Phán tæí naìy saït nháûp
vaìo phán tæí ADN cuía tãú baìo chuí. Bàòng cå chãú naìy mäüt säú
Retrovirus gáy ra ung thæ nhæ Rous sarcom virus (coìn goüi laì
Avian Sarcom Virus).
III. RÄÚI LOAÛN CHUYÃØ N HOÏA ACID NUCLEIC
Bçnh thæåìng acid uric trong maïu khoaíng 3 - 7mg/100ml (190420 µmol/l), trong næåïc tiãøu khoaíng 0,3 - 0,8g/24giåì, êt thay âäøi
trong cuìng mäüt ngæåìi nhæng thay âäøi theo chãú âäü àn, àn
nhiãöu purin (gan, tháûn...) læåüng acid uric trong næåïc tiãøu tàng.
Trong
træåìng
håüp
thiãúu
enzym
täøng
håüp
nucleotidHypoxantin, Guanin hay Adenin Phosphoribosyl Transferase,
caïc base purin tàng thoaïi hoïa taûo acid uric, do âoï acid uric trong
maïu tàng.
Trong bãûnh tàng baûch cáöu, bãûnh goutte læåüng acid uric
trong maïu tàng 7 - 8mg/100ml, âàûc biãût trong bãûnh goutte
159
Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic

âäöng thåìi våïi sæû tàng näöng âäü acid uric trong maïu vaì næåïc
tiãøu, coï sæû làõng âoüng tinh thãø urat åí suûn, bao gán, tuïi nhaìy
cuía caïc khåïp, âäi khi coìn coï trong tháûn, da vaì cå. Xung quanh
urat kãút tinh laì täø chæïc viãm hçnh caïc haût goutte bao quanh
mä chãút, thæåìng gàûp åí caïc khåïp gáy viãm khåïp maîn tênh.

160

More Related Content

More from Canh Dong Xanh

Bia sach toi uu hoa tn
Bia sach toi uu hoa tnBia sach toi uu hoa tn
Bia sach toi uu hoa tn
Canh Dong Xanh
 
[Bc] thuc tap bia ha noi quang binh
[Bc] thuc tap bia ha noi quang binh[Bc] thuc tap bia ha noi quang binh
[Bc] thuc tap bia ha noi quang binh
Canh Dong Xanh
 
145197448
145197448145197448
145197448
Canh Dong Xanh
 
1338022181 bai khoa luan 25.5
1338022181 bai khoa luan 25.51338022181 bai khoa luan 25.5
1338022181 bai khoa luan 25.5Canh Dong Xanh
 
14394582 seminar-dien-hoa
14394582 seminar-dien-hoa14394582 seminar-dien-hoa
14394582 seminar-dien-hoa
Canh Dong Xanh
 
Trải lời bài tập phần 1 (2012 2013)
Trải lời bài tập phần 1 (2012 2013)Trải lời bài tập phần 1 (2012 2013)
Trải lời bài tập phần 1 (2012 2013)
Canh Dong Xanh
 
Hoa hoc hemoglobin
Hoa hoc hemoglobinHoa hoc hemoglobin
Hoa hoc hemoglobin
Canh Dong Xanh
 
Cay sao hamamelidales
Cay sao hamamelidalesCay sao hamamelidales
Cay sao hamamelidales
Canh Dong Xanh
 

More from Canh Dong Xanh (9)

Bia sach toi uu hoa tn
Bia sach toi uu hoa tnBia sach toi uu hoa tn
Bia sach toi uu hoa tn
 
[Bc] thuc tap bia ha noi quang binh
[Bc] thuc tap bia ha noi quang binh[Bc] thuc tap bia ha noi quang binh
[Bc] thuc tap bia ha noi quang binh
 
Aren 07
Aren 07Aren 07
Aren 07
 
145197448
145197448145197448
145197448
 
1338022181 bai khoa luan 25.5
1338022181 bai khoa luan 25.51338022181 bai khoa luan 25.5
1338022181 bai khoa luan 25.5
 
14394582 seminar-dien-hoa
14394582 seminar-dien-hoa14394582 seminar-dien-hoa
14394582 seminar-dien-hoa
 
Trải lời bài tập phần 1 (2012 2013)
Trải lời bài tập phần 1 (2012 2013)Trải lời bài tập phần 1 (2012 2013)
Trải lời bài tập phần 1 (2012 2013)
 
Hoa hoc hemoglobin
Hoa hoc hemoglobinHoa hoc hemoglobin
Hoa hoc hemoglobin
 
Cay sao hamamelidales
Cay sao hamamelidalesCay sao hamamelidales
Cay sao hamamelidales
 

Acidnucleic

  • 1. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic Ch æ å n g 7 ACID NUCLEIC Muûc tiãu: 1. Viãút âæåüc cäng thæïc thaình pháön cáúu taûo cuía acid desoxyribonucleic (ADN) vaì cuía acid ribonucleic (ARN). 2. Mä taí âæåüc âàûc âiãøm cáúu truïc cuía ADN vaì ARN. 3. Kãø âæåüc caïc saín pháøm thoaïi hoïa trung gian vaì caïc saín pháøm thoaïi hoïa cuäúi cuìng cuía acid nucleic. 4. Mä taí âæåüc quaï trçnh täøng håüp ADN, ARN. 5. Nãu ra âæåüc yï nghéa lám saìng cuía sæû chuyãøn hoïa acid nucleic. Pháö n 1. HOÏA HOÜC ACID NUCLEIC I. ÂAÛI CÆÅNG. Acid nucleic (AN) laì håüp cháút quan troüng báûc nháút trong sæû di truyãön vaì täøng håüp protein. Táút caí cå thãø säúng âãöu chæïa AN dæåïi daûng tæû do hoàûc dæåïi daûng kãút håüp våïi protein taûo nucleoprotein AN trong cå thãø dæåïi 2 daûng chênh: - Acid ribonucleic (ARN). - Acid deoxyribonucleic (ADN). II. THAÌNH PHÁÖ N CÁÚU TAÛO ACID NUCLEIC (AN): Thaình pháön cáúu taûo AN gäöm: H 3 PO4 , pentose, base nitå. 1. Cáúu taûo pent o s e OH CH2 O OH OH OH CH2 OH OH OH O H β- D ribose β-2 deoxy D ribose Hçnh 7.1. Ribose vaì Deoxyribose 2. Cáúu taûo cuía bas e coï nitå Base coï nitå âæåüc dáùn xuáút tæì 2 nhán dë voìng laì purin vaì pyrimidin. 2.1. Bas e pyri m i d i n Base coï nhán pyrimidin gäöm cytosin, uracil vaì thymin (Hçnh 7.2) 134
  • 2. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic 1N H 6C HC 2 5 CH CH 4 N 3 H 4C 3N hoàû c HC 2 5 CH CH 6 N 1 Nhán pyrimidin Cytosin (kyï hiãûu C): 2 hydroxy 6 amino pyrimidin: NH 2 NH 2 N HO N O N N H daûng enol (lactim) daûng ceton (lactam) Uracil (U): 2,6 dihydroxy pyrimidin: OH O H N HO N O N N H daûng enol Thymin (T): 5 methyl uracil. daûng ceton OH N HO O CH 3 H O N CH 3 N N H daûng enol daûng ceton Hçnh 7.2. Base pyrimidin: cytosin, uracil vaì thymin 2.2. Bas e purin Base coï nhán purin gäöm adenin vaì guanin (Hçnh 7.3) Ngoaìi thaình pháön trãn, ARN, ADN coìn chæïa thãm mäüt säú base nitå khaïc: ADN vi khuáøn coï N.6 metyl adenin, 5 hydroxymetyl cytosin. ADN thæûc váût (máöm luïa), âäüng váût (tuyãún æïc) coï 5 metyl cytosin. ARNr vaì ARNt coìn chæïa base purin vaì pyrimidin metyl hoïa. ARNt coìn chæïa pseudouridin; hypoxanthin; 1 metyl hypoxanthin; 5,6 dihydrouracil. 135
  • 3. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic 6 1N 5 2 N 3 4 NH 2 N7 N 8 N 9 N N Nhán purin N Adenin (A): 06 amino purin. Guanin (G): OH N H 2N N N O H H N N H 2N N N H N H Daûng enol Daûng ceton Hçnh 7.3. Base purin: adenin vaì guanin III. NUCLEOSID VAÌ NUCLEOTID 1. Nucle o s i d Nucleosid laì saín pháøm thuíy phán khäng hoaìn toaìn cuía AN gäöm base nitå liãn kãút våïi pentose bàòng liãn kãút glucosid. Liãn kãút naìy âæåüc thæûc hiãûn giæîa C1’ cuía pentose vaì N3 cuaí base pyrimidin hoàûc giæîa C1’ cuía pentose vaì N9 cuaí base purin. (Hçnh 7.4) Caïch go üi tãn: Tuìy theo thaình pháön cuía base nitå vaì cuía pentose caïch goüi tãn nhæ sau: Tãn chung: Ribonucleosid Deoxyribosenucleosid (Pentose laì Ribose) (Deoxyribose) Tãn riãng cuía caïc nucleosid theo base nitå: Adenin Adenosin Deoxyadenosin. Guanin Guanosin Deoxyguanosin. Uracil Uridin Deoxyuridin (êt) Cytosin Thymin Cytidin Ribothymidin 136 Deoxycytidin. (êt)
  • 4. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic Deoxythymidin. NH2 N N N N O Adenin CH2OH Ribose OH OH Adenosin Hçnh 7.4. Nucleosid coï base adenin 2. Nucle oti d (nucl e o s i d pho s p h a t ) Caïc nucleosid thæåìng khäng åí traûng thaïi tæû do maì kãút håüp våïi H 3 PO4 taûo thaình nucleotid, trong âoï pentose liãn kãút våïi H 3 PO4 båíi liãn kãút este åí caïc vë trê 2’, 3’, 5’. Nucleosid monophosphat coìn âæåüc goüi laì mononucleotid, âån vë cáúu taûo cuía acid nucleic, gäöm coï base nitå, pentose vaì acid phosphoric (Hçnh 7.5.) NH2 N O N N N O Adenin CH2O P OH OH Ribose OH OH Adenosin-5'-monophosphat (AMP) Hçnh 7.5. Nucleosid monophosphat coï base adenin Caïch goü i tãn: Nucleotid coï thaình pháön laì ribose, âæåüc goüi laì ribonucleotid. Nucleotid coï thaình pháön laì deoxyribose, âæåüc goüi laì deoxyribonucleotid. Goüi theo base N: Ribosid 5’ monophosphat Deoxyribosid 5’ monophosphat Adenin: Adenosin 5’ monophosphat 137
  • 5. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic Deoxyadenosin5’monophosphat (AMP) (dAMP) Guanin: Guanosin 5’ monophosphat Deoxyguanosin 5’ monophosphat (GMP) (dGMP) Uracil: Uridin 5’ monophosphat Deoxyuridin5’ monophosphat (UMP) (dUMP) Cytosin: Cytidin 5’ monophosphat Deoxycytidin 5’ monophosphat (CMP) (dCMP) Thymin: Thymin ribosid 5’ monophosphat (êt) monophosphat Deoxythymidin 5’ (dTMP) Caïc nucleotid coï thãø kãút håüp våïi 2 hoàûc 3 phán tæí H 3 PO4 âãø taûo thaình nucleosid diphosphat vaì nucleosid triphosphat giæî vai troì quan troüng trong cå thãø. 3. Caïc nucle o ti d tæ û do qua n troü n g 3.1. Dáù n xuáú t ad e n i n -Adenosin diphosphat vaì triphosphat (ADP, ATP) 7.6) (Hçnh NH2 N O N N Adenin N O CH2O P OH O O O P OH O P OH OH Ribose OH OH Adenosin-5'-monophosphat (AMP) Adenosin-5'-diphosphat (ADP) Adenosin-5'-triphosphat (ATP) Hçnh 7.6. Cáúu taûo cuía AMP, ADP vaì ATP - Vai troì ADP vaì ATP: + Tham gia phaín æïng phosphoryl hoïa. + ATP laì nguäön phosphat giaìu nàng læåüng, dæû træî vaì cung cáúp nàng læåüng cho caïc phaín æïng. + Hoaût hoïa caïc cháút + Adenosin monophosphat voìng (5’, 3’ adenosin monophosphat = AMPv ). 138
  • 6. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic AMP voìng âæåüc hçnh thaình tæì ATP nhåì enzym adenyl cyclase xuïc taïc, coï vai troì nhæ mäüt cháút thäng tin thæï hai maì hormon laì cháút thäng tin thæï nháút, tham gia vaìo sæû hoaût âäüng 1 säú hormon, tham gia täøng håüp hormon (Hçnh 7.7). - S-Adenosin methionin: cung cáúp nhoïm metyl cho caïc quaï trçnh (Hçnh 7.8) NH2 NH2 O O - O O P P P O - O - O - O CH2 O N ppi N N N N N N O Adenylat cyclase O OH OH P 5' N CH2 O 3' O OH n Adenosin 3',5'-monophosphat voì g (AMPv) ATP Hçnh 7.7. Phaín æïng taûo thaình AMPv NH3 N COOH CH CH2 CH2 NH2 N N CH2 CH2 S O N + OH OH S_Ade ylmethion nos in Hçnh 7.8. S-Adenosinmethionin 3.2. Dáùn xuáú t gua ni n : G uanosin di vaì triphosphat (GDP, GTP) coï vai troì trong täøng håüp protein 3.3. Dáù n xuáú t uracil: Uridin di vaì triphosphat (UDP, UTP) coï vai troì trong chuyãøn hoïa glucid. 3.4. Dáù n xuáú t cyt o s i n : Cytidin di vaì triphosphat (CDP, CTP): tham gia täøng håüp phospholipid. IV. ACID NUCLEIC 1. Cáúu truïc cuía ADN 139
  • 7. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic 1.1. Cáúu truïc bá û c I ADN laì polyme cuía nhiãöu deoxyribonucleotid coï chæïa caïc base nitå laì adenin, guanin, thymin, cytosin, nucleotid naìy näúi våïi nucleotid kia båíi liãn kãút 3’, 5’ phosphodieste taûo thaình chuäùi polynucleotid. (Hçnh 7.9) A O H2C 3'  O HO P  O A O O O 5' CH 2 O T  O G 3' O HO P O Hçnh 7.9: Cáúu truïc báûc 1 cuía ADN Mäüt âoaûn polynucleotid cuía ADN coï thãø biãøu thë ngàõn goün nhæ hçnh dæåïi âáy. Trong âoï P biãøu thë liãn kãút phosphodoieste, caïc kyï tæû bàòng base nitå, âoaûn thàóng âæïng bàòng âæåìng pentose. Caïch viãút: pA-C-G-T OH hay pApCpGpT hay pACGT hay ACGT våïi âáöu 5’ phosphat vãö phêa tay traïi, âáöu 3’ OH vãö phêa tay phaíi. 1.2. Cáúu truïc bá û c 2 - Mäùi phán tæí ADN gäöm 2 chuäùi polynucleotid xoàõn theo 140
  • 8. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic hai hæåïng ngæåüc nhau quanh mäüt truûc chung (Hçnh 7.10). - Mäùi nucleotid nàòm trong màût phàóng thàóng goïc våïi chuäùi polynucleotid, hai chuäùi mononucleotid liãn kãút våïi nhau bàòng nhæîng liãn kãút hydro giæîa âäi base: A liãn kãút våïi T bàòng 2 liãn kãút hydro. G liãn kãút våïi C bàòng 3 liãn kãút hydro. Hçnh 7.10. Mä hçnh cáúu truïc báûc 2 cuía ADN theo Watson vaì Crick - Sæû hçnh thaình liãn kãút giæîa âäi base nhæ váûy goüi laì quy luáût âäi base bäø sung, thæï tæû caïc base trong mäüt såüi coï thãø khaïc nhau nhæng såüi thæï 2 phaíi coï tênh cháút bäø sung, nucleotid naìy caïch nucleotid kia 0,34 nm, mäùi voìng xoàõn daìi 3,4 nm vaì gäöm 10 âäi base. Vãö sau naìy, kãút quaí âo âaût cho tháúy ràòng mäùi chu kyì xoàõn daìi 3,6 nm vaì chæïa khoaíng 10,5 mononucleotid. - Do nguyãn tàõc bäø sung nãn tyí lãû: A/T = G/C = 1 A+T Tyí lãû khaïc nhau tuìy loaûi vaì tuìy cå quan. G+ C A + T>G + C: thæåìng tháúy åí âäüng váût coï vuï. A + T<G + C: thæåìng tháúy åí vi sinh váût. - Coï thãø hçnh tæåüng mäùi chuäùi polynucleotid gäöm 3 daíi: 141
  • 9. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic Trong cuìng laì daíi base nitå liãn kãút våïi base nitå daíi âäúi xæïng bàòng liãn kãút hydro. Kãú âãún laì daíi deoxyribose. Ngoaìi cuìng laì daíi acid phosphoric. Khoaíng caïch giæîa 2 deoxyribose âäúi xæïng laì 1,1 nm. Khoaíng caïch giæîa 2 acid phosphoic laì 2 nm. - Pháön låïn ADN gäöm 2 såüi xoàõn keïp måí hoàûc voìng, nhæng cuîng coï mäüt säú caï biãût ADN chè gäöm mäüt såüi daûng voìng nhæ trong thæûc khuáøn, mäüt såüi daûng måí coï trong virus âäüng váût. - ADN coï 3 daûng cáúu truïc khaïc nhau: daûng B coï caïc âàûc âiãøm cáúu truïc nhæ trãn; daûng A tæång tæû nhæ daûng B nhæng mäùi chu kyì xoàõn ngàõn hån ( 2,3 nm), gäöm 11 càûp base vaì âæåìng kênh cuía chuäùi xoàõn låïn hån; daûng Z khaïc biãût, coï 2 chuäùi polynucleotid laûi våïi nhau theo chiãöu tæì phaíi sang traïi, chu kyì xoàõn daìi hån bàòng 3,7 nm, gäöm 12 càûp base, khoaíng caïch mäùi càûp theo chiãöu thàóng âæïng laì 0,38 nm. Daûng A Daûng B Daûng Z Hçnh 7.11. Caïc daûng A,B vaì Z cuía ADN 1.3.T ê n h cháú t ADN - Tênh cháút biãún tênh: ADN biãún tênh khi âun noïng, khi thay âäøi âäüt ngäüt nhiãût âäü lãn tåïi 80 - 90 0 C, liãn kãút hydro bë phaï våî, ADN taïch 2 såüi, nãúu laìm laûnh vãö nhiãût âäü bçnh thæåìng, xoàõn keïp laûi hçnh thaình. Tênh cháút naìy cuía ADN âæåüc goüi laì biãún tênh thuáûn nghëch. ADN trong dung dëch pH7 coï âäü nhåït cao, khi thay âäøi pH quaï cao hay quaï tháúp ADN cuîng bë biãún tênh thuáûn nghëch. - Tênh cháút lai: hai ADN coï tæì hai loaìi khaïc nhau coï tráût tæû sàõp xãúp tæång âæång coï thãø lai taûo våïi nhau nhåì vaìo 142
  • 10. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic tênh cháút biãún tênh thuáûn nghëch trãn. - Caïc nucleotid vaì base coï nitå trong thaình pháön cuía ADN coï thãø bë biãún âäøi hoaï hoüc (xem pháön chuyãøn hoaï). 2. Cáúu truïc ARN Acid ribonucleic cuîng laì polyme cuía caïc ribonucletid. Caïc base chênh laì adenin, guanin, cytosin vaì uracil. Ngoaìi ra coìn coï mäüt säú dáùn xuáút cuía purin vaì pyrimidin. 2.1. Cáú u truïc báû c 1 ARN cáúu taûo båíi nhiãöu ribonucleotid truìng håüp våïi nhau, chæïa caïc base nitå A, G, C, U, caïc nucleotid liãn kãút våïi nhau båíi liãn kãút 3’, 5’ phosphodieste vaì 2’, 3’ phosphodieste åí maûch nhaïnh (Hinh 7.12). Hçnh 7.12. cáúu truïc bác1 cuía phán tæí ARN 2.2. Cáú u truïc báû c 2 ARN chè coï mäüt såüi polynucleotid, chè coï nhæîng âoaûn gáön nhau måïi liãn kãút våïi nhau theo liãn kãút hydro vaì theo quy luáût bäø sung: A - U båíi 2 liãn kãút hydro. G - C båíi 3 liãn kãút hydro. Caï biãût cuîng coï ARN gäöm 2 såüi polynucleotid xoàõn vaìo nhau daûng måí nhæ reovirus gáy bãûnh cho loaìi âäüng váût coï vuï. 2.3. Caïc loaûi ARN 143
  • 11. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic Trong caïc sinh váût âån baìo vaì âa baìo, coï 3 loaûi ARN chênh: ARN thäng tin (ARNm), ARN váûn huyãøn (ARNt) vaì ARN ribosom (ARNr). - ARNm: mang thäng tin di truyãön maì ADN âaî phiãn maî cho noï ra ribosom âãø täøng håüp protein. Phán tæíí ARNm laì mäüt såüi polynucleotid daìi, thàóng chæïa 900 12000 nucleotid, pháûn tæí læåüng khoaíng 3x10 5 âãún 4x10 6 . ÅÍ tãú baìo coï nhán âáöu 5’ coï mang mäüt phán tæí 7methylguanosin triphosphat vaì âæåüc goüi laì “muî”. Âáöu 3’ coï gàõn nhæîng nucleotid adenylat goüi laì “âuäi poly A” coï tæì 20 - 250nucleotid (Hçnh 7.13). OH OH NH2 H2N N N N O CH2 N O CH3 O N P P P O H2C O O N N N O CH3 Hçnh 7.13. Phán tæí 7-methylguanosin triphosphat - ARN t: váûn chuyãøn acid amin âãún ribosom âãø täøng håüp protein. Cáúu taûo tæì 4 base chênh: A, G, C, U vaì nhiãöu base hiãúm.. Phán tæí coï chæïa tæì 70 - 90 nucleotid, PTL khoaíng 23 000 - 30 000. Coï êt nháút 20 phán tæí ARNt cho 20 loaûi acid amin (coï khoaíng 56 loaûi ARNt khaïc nhau trong mäüt tãú baìo) Phán tæí ARNt gäöm coï 4 nhaïnh chênh vaì mäüt nhaïnh phuû vaì coï hçnh dang nhæ mäüt laï cheí ba: + Nhaïnh tiãúp nháûn acid amin: kãút thuïc båíi bäü ba CCA (chiãöu 5’- 3’) + Nhaïnh âäúi maî: mang ba nucleotid âäúi maî, giuïp nháûn ra maî ba nucleotid tæång æïng trãn ARNm laìm khuän. + Nhaïnh D (chæïa nhiãöu Dihydrouridin) + Nhaïnh Tψ C coï chæïa Thymidin, Pseudouridin vaì Cytidin. 144
  • 12. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic Ngoaìi ra coìn coï mäüt nhoïm phuû , giuïp ta phán biãût caïc nhoïm ARNt.. - Hçnh 7.14. Cáúu truïc phán tæí ARN t ARN r: liãn kãút våïi protein taûo thaình ribosom laì nåi täøng håüp protein. ARN r laì mäüt såüi polynucleotid khäng voìng coï nhiãöu khuïc cuäün, chæïa khoaíng 100 1500 nucleotid (Hçnh 7.15). E25 UU U U A G U A UU UUU G C C UG A A G G U A A U U U GGUAG UUA U A G U U U C G UAA C A U A G A A G G UC U U G G A A CC G C G C G A C C A G U CU A U G U U U A U G U A U U A U A A U U U A G A U GGUG G CC UU UC G A U A UU G U U G AG C U U G GA G U UU U U UUC UG C G UG U A A UCC AUU AAAAACA G UA G A UU A AG UU UGU A U U A U U G C G CA A GG U A A U AUUUGU U U U GC U A G G C GA G AUU U G U U U U UAA A U U A C U A G G C G U U G G U C A GA U G U G U U G C U G C G C U U U A U U A G C A U G C C G C U U A A U C G U GU AA G C U AU U G U U G UU U U A G U GA U G UUGUGCU U C GU G G U G C U A G A A C UA G A A U G G G C G U U A UU G U G U A UU A U G A GUC G U G U A U U AU G U CG U G UCU G G A U U A U U UA A U A A G U AG G UA C GU U A G C CGU A U U C U A U U G U G G U G UUA U A G A A U A GC U A UU A G CG A U U A G G CC A A U U A U A U U G U A U UU A A U C G U U AU A UA U U G G C G U A GA A A U C U A CUC G C G AA U G C G A G U U G UA U A G CUG A G C G AA G U A U AU UU G A U U UA U C G U CUA U U A U U G U C G U G CG U G A AU CUGA U A A U U G CU A A G U A G CU A U U A U A U A C U G A AG GU GU UA U U U A A A GACG G U U G U C A U G UUUAG U A G U U U U A G G U U A U CU U C U U A U G C G U AU U G A U G U U A U C GG A C G G U G U U G U G U G UAG U A A U AA G G A U A AGU A U A UG U U G C G GG U G U U G U A G GAA U UGA U UG G U A U G AG CA A A U C C A U C UC G G UG C G U G C G A U U G G UU C G U G G A G U U A U G G C U A UU GA U C G U UG U A U UA U U G G G U UC C A C U G U UC G G U U AU G U A U U G G U U G G o U A UC G G A A U CU U U U U G G A C U A U G A U A C UU G A G A A o U U G A G U G U UU U A U U G G C U G C G U G U C G G UC U U A G C GU G A GG U UG A U U U U A C G A AA A U A U G U A U U UGGG A G A U U U UC A G U U U G C A U U GG G G G U C U U C U A UU U U UUG G G G U G G U U U G UU U A GG A GGA E26 Fasciola hepatica E23 D18 E24 D19 E28 E22 G2 F1 E21 D13 E18 D12 D11 D21 IV G16 D5 V II D6 D2 D10 G1 D1 3' D7 H2 G17 G20 VI 5' G18 G19 C1 I Hçnh 7.15. Cáúu taûo ARN r 145
  • 13. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic Ribosom cuía loaìi coï vuï coï PTL khoaíng 4,2x10 6 coï hãû säú làõng 80S,gäöm 2 baïn âån vë: baïn âån vë låïn 60S vaì baïn âån vë nhoí 40S. - ARNsn: laì nhæîng ARN âæåüc tçm tháúy åí tãú baìo nhán tháût, coï nhiãöu trong nhán tãú baìo, tham gia trong cå chãú càõt boí âoaûn intron trong viãûc hoaìn thiãûn ARNm. V. SÆÛ KHU TRUÏ AN TRON G TÃÚ BAÌO - ÅÍ âäüng váût, thæûc váût, vi khuáøn tãú baìo chæïa caí ARN vaì ADN. ADN: Chuí yãúu åí trong nhán, ty thãø, haût diãûp luûc. ARN: Coï trong nhán, haût nhán, ribosom, baìo træång, ty thãø. - ÅÍ virus gáy bãûnh khaím thuäúc laï, polio: tãú baìo chè chæïa ARN. - ÅÍ thæûc khuáøn thãø adenovirus: tãú baìo chè chæïa ADN. . . 146
  • 14. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic CHUYÃØN PHÁÖN 2. NUCLEIC HOÏA ACID I. SÆÛ THOAÏI HOÏA 1. Sæ û thoaïi hoïa chun g mono n u c l e o t i d cuía acid nucleic âãú n ÅÍ caïc mä âäüng váût acid nucleic âæåüc thuíy phán thaình mononucleotid nhåì enzym nuclease càõt âæït liãn kãút phosphodieste cuía polynucleotid. Nuclease gäöm 02 loaûi: Ribonuclease (RNase) thuíy phán ARN. Deoxyribonuclease (DNase) thuíy phán ADN. Mäùi loaûi laûi phán laìm: Exonuclease vaì endonuclease tuìy theo caïch thuíy phán. 2. Sæ û thoaïi hoïa cuía mon o n u cl e o t i d Dæåïi taïc duûng cuía nucleotidase, nucleotid bë thuíy phán thaình nucleosid vaì H 3 PO4 vaì våïi taïc duûng cuía nucleosidase, nucleosid bë thuíy phán thaình base nitå vaì pentose (Hçnh 7.16). Nucleoprot ein Prot ein t huáön (Hist on prot am in) Acid nucleic (Polynucleot id) Nuclease Mononucleot id Nucleot idase phosphoric Nucleosid Acid Nucleosidase Base nit å Pyrim idin) Pent ose ( Ribose, Desoxy ribose) (Purin, Hçnh 7.16. Caïc saín pháøm cuía sæû t huyí phán acid nucleic 147
  • 15. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic H 3 PO4 âæåüc sæí duûng cho quaï trçnh phosphoryl hoïa hoàûc âaìo thaíi dæåïi daûng muäúi phosphat. Pentose thoaïi hoïa theo âæåìng chuyãøn hoïa cuía glucid. Caïc base nitå thoaïi hoïa cho saín pháøm laì acid uric, urã... 3. Thoaïi hoïa caïc bas e coï nitå 3.1. Thoaïi hoïa ba s e loaûi purin Adenin, guanin bë thuíy phán thaình hypoxanthin vaì xanthin dæåïi taïc duûng cuía adenase, guanase sau âoï oxy hoïa thaình acid uric dæåïi taïc duûng cuía xanthin oxydase, ngoaìi ra adenosin cuîng bë khæí amin båíi adenosin desaminase taûo inosin räöi oxy hoïa cho hypoxanthin vaì cuäúi cuìng laì acid uric (Så âäö hçnh 7.17). Ade n o s i n Gua ni n NH2 Ade ni n NH2 N N N N N N Ribos e Adenosin N H 2O NH 3 O N Xant hi n Adenase NH 3 O N NH N H2N H 2O desaminase HN N N NH H2O Guanin NH 3 O N Ribose O Nucleosidase [ O] N HN Ribose N N N NH N N O Inosin Hypo x a n t h i n [O] OXanthinoxydase HN NH Acid uric O O NH NH Hçnh 7.17. Så âäö thoaïi hoaï base purin 3.2. Thoaïi hoïa loaûi ba s e pyri m i d i n 148
  • 16. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic Thoaïi hoïa caïc loaûi base pyrimidin xaíy ra chuí yãúu åí gan vaì chæa biãút roî. Sæû biãún âäøi cuía uracil åí mä âäüng váût vaì mäüt säú vi khuáøn âæåüc mä taí theo så âäö sau (Så âäö hçnh 7.18). H2O N HO N OH OH NH2 N 3 H N N HO N HO CH3 N Uracil Cytosin Thymin NADPHH + NADPHH + NADP + NADP + OH N CH2 N HO OH CH2 N N HO Dihydro Uracil O N CH2 +H2O HOOC NH2 CH2 CH2 CH3 Dihydro Thimin +H2O HOOC NH2 CH O N CH CH2 H H Ureido Propionat H2O Ureido isobutyrat H2O CO2 + NH3 Alanin Amino isobutyrat Hçnh 7.18. Så âäö thoaïi hoaï base pyrimidin II. TÄØN G HÅÜP ACID NUCLEIC 1. Täøn g håü p nucl e ot i d 1.1. Täøn g håü p rib o n u c l e o t i d coï ba s e purin Ngæåìi ta âaî xaïc âënh âæåüc caïc nguyãn täú trãn nhán purin coï nguäön gäúc nhæ sau, xem hçnh 7.19. 149 CH3
  • 17. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic CO2 C4,C5,N7: Glycin Asp N1 2 Formic 6 N 7 8 5 3 4 N 9 N Formic Glutamin Hçnh 7.19. Så âäö nguyãn liãûu täøng håüp ribonucleotid coï base purin Quaï trçnh täøng håüp gäöm 4 giai âoaûn: Giai âoaûn 1: Bàõt âáöu tæì ribose 5’ (P) âæåüc phosphoryl hoïa taûo thaình 5’ phosphoribosyl 1 pyrophosphat (PRPP), sau âoï gàõm amin cuía glutamin räöi kãút håüp våïi glycin taûo thaình glycimamid ribosyl 5’ (P) våïi sæû tham gia cuía enzym amidotransferase vaì nàng læåüng do ATP cung cáúp (Hçnh 7.20). CH2O O C H2O O P ATP OH ADP P O Nucleotid phosphorylase P P O H OH OH O H 5'-Phosphoribosyl-1-pyrophosphat (PRPP) Ribose-5'- P Gln Amidotransferase Glu PPi P O H2C O NH C O OH O H Glycinamid Ribosyl-5- P P C H2 NH2 ADP + Pi Mg ++ H2N ATP O H2C O NH2 O H OH C H2 CO OH Glycin 5-Phosphoribosylamin Hçnh 7.20. Täøng håüp glycinamid ribosyl 5’ phosphat 150
  • 18. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic Giai âoaûn 2: Taûo nhán imidazol cuía purin. Glycimamid ribosyl 5’  âæåüc fomyl hoïa xuïc taïc båíi enzym transfomylase taûo thaình glycinamidribosyl 5’ , räöi amin hoïa vaì âoïng voìng taûo thaình aminoimidazol ribosyl 5’ , ATP cung cáúp nàng læåüng (Hçnh 7.21). H NH2 H2C O N H-CHO H2C f10F.H 4 C Transformylase NH 5'- P R Glycinamid Ribosyl- P 5'- C C O NH O H 5'- P R FormylGlycinamid Ribosyl- P 5'Gln ATP Mg++ Glu H N H2C C H2N H2O CH H2C C C O NH Âoïng voìng N R N ++ ATP,Mg H2N 5'- P H R 5'- P FormylGlycinamidin Ribosyl- P 5'- Aminoimidazol Ribosyl- P 5'- Hçnh7.21. Taûo nhán imidazol cuía purin Giai âoaûn 3: Taûo nhán pyrimidin cuía purin vaì sæû hçnh thaình IMP: Amidimidazol ribosyl 5’  âæåüc carboxyl hoïa räöi kãút håüp våïi aspartat taûo thaình 5 amino 4 succino imidazol ribonucleotid, taïch fumrat räöi fomyl hoïa vaì âoïng voìng taûo acid inosinic (IMP) (Hçnh 7.22). Giai âoaûn 4: Chuyãøn acid inosinic thaình acid adenylic (AMP) vaì acid guanylic (GMP) (Hçnh 7.23). - Taûo acid Adenylic: Acid inosinic ngæng tuû våïi acid aspartic taûo thaình succino adenin nucleotide, phaín æïng cáön nàng læåüng tæì sæû phán huíy GTP. Sau âoï taïch acid fumaric âãø taûo thaình AMP. 151
  • 19. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic - Taûo acid Guanylic: Acid inosinic bë xy hoïa åí vj trê C2 cuía purin, sau âoï gàõn amin âãø taûo thaình GTP. Nàng læåüng âæåüc cung cáúp tæì sæû phán giaíi ATP. H H2N C N C HOOC CO 2 +Asp ++ Biotin ATP, Mg CH CH2 Kinosynthetase N HC 5'- P R O HOOC C C N HN C N H2N CH 5'- P R Adenylo-Succinase Aminoimidazol Ribosyl-5'- P Fumarat O C H2N O CH N H O C N C N R 10 f FH 4 CH 5'- P C H-CHO H2N H2N Transformylase 5-Formamido-4-carboxamid imidazol ribosyl-5'- P C C N N C N CH R 5'- P 5-Amino-4-carboxamid imidazol ribosyl-5'- P O HN C C N C N CH 5'- P R Inosin-5'-monophosphat (IMP) Hçnh 7.22. Taûo nhán pyrimidin cuía purin Ngoaìi quaï trçnh trãn caïc mononucleotid coìn âæåüc hçnh thaình tæì caïc base tæû do qua kãút håüp våïi PRPP (Hçnh 7.23). Hypoxanthin + PRPP acid inosinic + PPi Hypoxanthin Phosphoribosyl transferase Guanin + PRPP acid guanylic + PPi Guanin Phosphoribosyl transferase Adenin + PRPP (GMP) acid adenylic + PPi Adenin Phosphoribosyl transferase (AMP) Adenosin + ATP adenylic + PPi Nucleosid - Kinase (AMP) Hçnh 7.23. Täøng håüp mononucleotid tæì caïc base tæû do 152 acid
  • 20. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic Caïc phaín æïng cuía giai âoaûn 4: HOOC O HN C C C C N N Asp N HN GTP, Mg ++ Adenylosuccinat C synthetase 5'- P Inosin-5'-monophosphat (IMP) [O] C N C O N C HN N C CH N R C N C C N CH N 5'- P Adenosin-5'-monophosphat (AMP) Acid adenylat O HN H2N Fumarat R 5'- P Xanthosin-5'-monophosphat Gln ATP Glu CH NH3 O C C N Adenylo succinase + NADH+H HN N C 5'- P R Succinoadenin nucleotid NAD+ C COOH NH H2O CH R CH CH2 C C N C C N CH N R 5'- P Guanosin-5'-monophosphat (GMP) Hçnh 7.24. Chuyãøn acid inosinic thaình AMP vaì GMP 1.2. S æ û täøn g håü p pyri m i d i n gä ö m hai giai âoaû n rib o n u c l e o t i d coï ba s e Giai âoaûn I: Taûo orotat: Nguyãn liãûu âáöu tiãn laì carbamyl  vaì aspartat våïi sæû xuïc taïc cuía aspartat transcarbamylase seî taûo thaình carbamyl aspartat, cháút naìy âoïng voìng taûo thaình dihydroorotat xuïc taïc båíi dihydroorotat räöi oxy hoïa taûo thaình orotat (Hçnh 7.25). Giai âoaûn II: Taûo thaình base pyrimidin vaì nucleotid coï base pyrimidin: Orotat gàõn våïi ribose 5’  do PRPP cung cáúp våïi sæû xuïc taïc cuía orotydilic pyrophosphorylase taûo thaình oritidin 5’  räöi bë khæí carboxyl taûo thaình uridin monophosphat (UMP) xuïc taïc båíi enzym orotidin 5’  decarboxylase (Hçnh 7.26). 153
  • 21. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic O O HO C Aspartat NH2 Transcarbamylase HOOC H2N CH2 + C O C P COOH H2N Carbamyl phosphat C O Pi C N COOH H Carbamyl aspartat Aspartat H2O Dihydro Orotase O O H C N C N O + NADH + H+ NAD C H H C Dihydro Orotat Dehydrogenase COOH C N C N O COOH H H Orotat Dihydro Orotat Hçnh 7.25. Taûo orotat tæì carbamyl  vaì aspartat O O H C N C PRPP C N O H PPi C N C Orotidylic COOH Pyrophosphorylase O H UTP UDP C Reductase ADP+Pi dUDP C CH3 N R C 5 dUMP P P P N C ATP NH2 O P 5 Orotidin-5'-phosphat Orotidylat Decarboxylase N COOH R H Orotat NH3 C N O CO 2 O C N R 5' P Uridin -5'-monophosphat (UMP) Uridylat O Thymidin Synthetase H N C Cytidin-5'-monophosphat (CTP) C O C N CH3 C dR 5 ' P Deoxythymidin-5'-monophosphat (dTMP) Hçnh 7.26. Taûo nucleotid coï base pyrimidin 154
  • 22. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic Uridin monophosphat (UMP) phosphonyl hoïïa 2 láön taûo thaình uridin triphosphat (UTP), UTP amin hoïa taûo thaình cytidin triphosphat (CTP). 1.3. Täøn g håü p d e o x y r i b o n u c l e o t i d Deoxyribonucleotid âæåüc hçnh thaình båíi quaï trçnh khæí oxy træûc tiãúp åí C2 cuía ribose cuía caïc ribonucleotid: (ADP, GDP, UDP, CDP) (dADP, dGDP, dUDP, dCDP) Ribonucleosid di(P) reductase (Enzym có vit B1, B2) ATP ADP NDP dNTP Nucleosid diphosphat kinase Hçnh 7.27. Täøng håüp deoxyribonucleotid Täøng håüp acid deoxythymidylic (dTTP), dTTP khäng coï ribonucleotid tæång æïng, âæåüc täøng håüp tæì UDP nhæ sau: Phosphoryl hoïa. UDP dUDP dTTP 2. Täøn g håü p ADN: dUMP dTMP 2.1. Sæû taïi baín baío täön cuía ADN Dæûa trãn cáúu truïc cuía Watson vaì Crick thç mäùi såüi cuía phán tæí ADN xoàõm keïp âæåüc duìng laìm khuän âãø täøng håüp mäüt såüi bäø sung theo quy luáût âäi base âãø taûo 2 phán tæí ADN con, mäüt trong hai såüi naìy laì såüi cuía ADN meû. Enzym xuïc taïc phaín æïng täøng håüp laì ADN polymerase (I, II, III). ADN polymerase I xuïc taïc gàõn mononucleotid, mononucleotid vaìo nhoïm OH åí vë trê 3’ cuía ADN mäöi âãø keïo daìi theo hæåïng 5’ - 3’. Ppi (dNMP) n + ADN m äöi, Mg + + dNTP (dNMP) Enzym dNMP: deoxyribonucleot id 5’m ono  dNTP: deoxyribonucleot id 5’ t ri  155 n + 1 +
  • 23. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic Caïc giai âoaûn cuía sæû taïi baín: Så âäö taïi baín dæûa vaìo sæû thæûc nghiãûm trãn E.Coli nhæ sau: - Nháûn diãûn âiãøm bàõt âáöu: nhiãöu protein tham gia sæû nháûn diãûn âiãøm bàõt âáöu giuïp cho primase täøng håüp ARN mäöi. - Måí voìng xoàõn keïp ADN âæåüc xuïc taïc båíi enzym helicase, nåi hai såüi âæåüc taïch ra goüi laì chaûc ba taïi baín. - Taûo ARN mäöi, primase gàõn vaìo âiãøm bàõt âáöu xuïc taïc täøng håüp ARN mäöi bäø sung våïi ADN. - Taûo ADN. * Mäüt såüi âæåüc täøng håüp liãn tuûc theo hæåïng cuía chaûc ba taïi baín (5’ - 3’) xuïc taïc båíi enzym polymerase III. * Såüi kia täøng håüp khäng liãn tuûc, såüi naìy gäöm nhæîng âoaûn khoaíng 1000 - 2000 nucleotid goüi laì âoaûn okazaki, mäùi âoaûn bàõt âáöu bàòng mäüt máùu ARN mäöi räöi täøng håüp keïo daìi båíi ADN polymerase III, sau âoï ARN mäöi âæåüc taïch ra båíi enzym exonuclease, polynurase I xuïc taïc täøng håüp âoaûn ADN thiãúu, caïc âoaûn Okazaki laûi âæåüc näúi liãön nhåì xuïc taïc cuía ADN ligase (Hçnh 7.28). Hçnh 7.28a. Täøng håüp ADN 156
  • 24. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic Hçnh 7.28b. Täøng håüp ADN 2.2. Sæû sæía chæîa ADN Caïc thæång täøn coï thãø xaíy ra trãn ADN: - Do sai láöm khi keûp âäi trong quaï trçnh taïi baín - Do yãúu täú ngoaûi lai: nhiãût âäü, tia tæí ngoaûi, tia X Caïc hãû thäúng sæía chæîa: do haìng loaût enzym, protein: - Keûp âäi - Càõt base - Càõt nucleotid -Sæía chæîa træûc tiãúp 3. Täøn g håü p ARN 3.1. Quaï trçnh täøng håüp Enzym täøng håüp ARN laì ARN polymerase: - ARN poly m e r a s e phu û th u ä ü c ARN (re p lica s e : enzy m taïi baín). ARN måïi âæåüc täøng håüp dæûa trãn khuän ARN taïc duûng cuía ARN polymerase, enzym xuïc taïc: ARN mäöi, Mg + + n 1 ATP + n 2 GTP + n 3 CTP + n 4 UTP [(AMP)n 1 - (GTP)n 2 - (CMP)n 3 - (UMP)n 4 ] ARN polymerase + (n 1 + n 1 + n 1 + n 1 ) PPi Âáy laì sæû nhán âäi ARN cuía virus trong tãú baìo chuí trong quaï trçnh nhiãùm truìng, ARN (+) cuía virus duìng laìm khuän âãø täøng håüp såüi ARN (-) bäø sung vaì xoàõn keïp våïi ARN (+) räöi tæì ARN (-) laûi laìm khuän täøng håüp ARN (+) 157
  • 25. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic cuía virus. + + + − + + ARN( +) Xoàõ n keïp ARN( +) Hçnh Sæû nhán âäi cuía virus trong tãú baìo chuí 7.29: - ARN poly m e r a s e phu û th u ä ü c ADN (tra n s c r i p t a s e : enzy m sao ch eï p ). Sæû täøng håüp ribonucleotid 5’ monophosphat trong ARN laì mäüt quaï trçnh sao cheïp båíi vç caïc thäng tin di truyãön chæïa trong ADN âæåüc sao cheïp sang ARN. ARN polymerase xuïc taïc täøng håüp ARN cuía tãú baìo (ARN r , ARNt , ARNm ) tæì caïc ribonucleotid triphosphat giaíi phoïng pyrophosphat, phaín æïng cáön ADN laìm khuän, caïc base cuía ARN täøng håüp bäø sung våïi mäüt trong hai chuäùi cuía ADN vaì phaït triãøn theo hæåïng 5’ - 3’ (Hçnh 7.30). ADN, Mg + + n 1 ATP + n 2 GTP + n 3 CTP + n 4 UTP → MP)n 1 - (GMP)n 2 - (CMP)n 3 (UMP)n 4 ] enzym + (n 1 + n 2 + n 3 + n 4 )Ppi 158
  • 26. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic Hçnh 7.31. Sao cheïp ARN tæì khuän AND 3.2. Cháút æïc chãú sæû täøng håüp ARN Khaïng sinh vaì âäüc täú æïc chãú ARN- Polymerase - Amanitin æïc chãú ARN polymerase åí tãú baìo coï nhán (âáy laì cå chãú nhiãùm âäüc cuía náúm âäüc Amanita phalloides) - Khaïng sinh Rifampicin æïc chãú ARN polymerase cuía bacteria, Rifampicin gàõn vaìo chuäùi bãta, âæåüc duìng âãø âiãöu trë lao 3.3. Sæû hoaìn thiãûn ARN sau sao cheïp Caïc ARN sau khi âæåüc täøng håüp theo quaï trçnh sao cheïp laì nhæîng phán tæí ARN så cáúp, coìn goüi laì phán tæí tiãön ARN. Caïc phán tæí naìy phaíi qua mäüt quaï trçnh hoaìn thiãûn âãø taûo thaình caïc ARN træåíng thaình hay ARN hoaìn thiãûn. Sæû hoaìn thiãûn caïc ARN gäöm caïc giai âoaûn: - Càõt båït âoaûn åí âáöu hay åí giæîa - Näúi caïc âoaûn coìn laûi våïi nhau - Biãún âäøi mäüt säú base trong chuäùi - Thãm âoaûn muî vaì âoaûn Poly A våïi ARNm åí tãú baìo coï nhán 3.4. Sao cheïp ngæåüc ADN tæì ARN/virus Mäüt vaìi ARN virus åí trong täø chæïc âäüng váût tham gia træûc tiãúp vaìo sæû täøng håüp ADN goüi laì sao cheïp ngæåüc: Mäüt säú Retrovirus gáy ra ung thæ Trong nhiãùm truìng, bäü gen trãn chuäùi âån ARN virus ( coï khoaíng 10 000 nucleotid) vaì enzym âi vaìo tãú baìo chuí. Enzym sao cheïp ngæåüc xuïc taïc sæû täøng håüp ADN bäø sung trãn ARN virus taûo thaình phán tæí lai ARN-ADN. Phán tæí naìy saït nháûp vaìo phán tæí ADN cuía tãú baìo chuí. Bàòng cå chãú naìy mäüt säú Retrovirus gáy ra ung thæ nhæ Rous sarcom virus (coìn goüi laì Avian Sarcom Virus). III. RÄÚI LOAÛN CHUYÃØ N HOÏA ACID NUCLEIC Bçnh thæåìng acid uric trong maïu khoaíng 3 - 7mg/100ml (190420 µmol/l), trong næåïc tiãøu khoaíng 0,3 - 0,8g/24giåì, êt thay âäøi trong cuìng mäüt ngæåìi nhæng thay âäøi theo chãú âäü àn, àn nhiãöu purin (gan, tháûn...) læåüng acid uric trong næåïc tiãøu tàng. Trong træåìng håüp thiãúu enzym täøng håüp nucleotidHypoxantin, Guanin hay Adenin Phosphoribosyl Transferase, caïc base purin tàng thoaïi hoïa taûo acid uric, do âoï acid uric trong maïu tàng. Trong bãûnh tàng baûch cáöu, bãûnh goutte læåüng acid uric trong maïu tàng 7 - 8mg/100ml, âàûc biãût trong bãûnh goutte 159
  • 27. Hoïa hoüc vaì chuyãøn hoaï acid nucleic âäöng thåìi våïi sæû tàng näöng âäü acid uric trong maïu vaì næåïc tiãøu, coï sæû làõng âoüng tinh thãø urat åí suûn, bao gán, tuïi nhaìy cuía caïc khåïp, âäi khi coìn coï trong tháûn, da vaì cå. Xung quanh urat kãút tinh laì täø chæïc viãm hçnh caïc haût goutte bao quanh mä chãút, thæåìng gàûp åí caïc khåïp gáy viãm khåïp maîn tênh. 160