Roby D'silva graphic designer -IND-VASAI

1. रंजन रघुवीर इंदुमती जोशी
रॉबी िडिस हा शोध
आिण बोध :३:

2. रॉबी िडिस हानी जे हा यांना िमळालेले
अॅरीझोना िव यािप ची स माननीय
डॉक्टरेटचे मानपत्र दाखवले ते हा अ या
ग्रािफक्स या क्षेत्रात भारतातील ते पिहलेच
असावेत कारण मा या मािहतीत दुसरे
कु णीही नाही. “द माकर् ऑफ आयडेनटीटी”
हणून यां या पाच दशकातील कामाचा
तो गौरव आहे असे कळले. याचवेळेस
मला मा या सर जे.जे. मधील प्रा.
एस.एस. सा येसरानची आठवण झाली.
औषधे कोण यावेळी िकती घ्यावीत हे
अनेकदा डॉक्टरांनी सांगून लक्षात राहत
नाही. अिशिक्षतांचा िकवा खे यातील
क टकरी लोकांनातर हे समजणे व लक्षात
राहणे कठीणच यावर सरांनी किवचार
प धतीने मागर् शोधला तो िच ह
िवकिसत क न. कसाक्षरतेच उ म
उदाहरण हणून इ.स. १९८१ला “
इंटरनॅशनल कॉनसील ऑफ ग्रािफक
िडझाईनसर् असोिशयेशन हणजेच
आयकोग्राडा-िफिल स अवाडर् ” हे .
४०,००० हजाराचा जागितक स मान
िमळवणारे पिहलेच भारतीय ठरले. रॉबीनची
अ या प धतीची िवकिसत के लेलेली िच हे
आहेत का तो शोध घेतला कारण ते जगात
औषधे िनिमर्ती या जािहरात व मािहती
ग्रािफक्स िवषयीचे तज्ञ हणून ओळखले
जातात. परंतु याप्रकारचे काम शोधावे
लागेल. उपयोिजत कलाशाखेतील हा िवभाग
खूप मह वाच समजला जातो. सोबत प्रा.
एस.एस. सा येसरानची कलाकृ ती आिण
जगात ऑिलंिपक खेळाची िच हे िह नवी
जागितक िचत्रभाषा हणून मा यता
पावलेली असे सवर् समांतर पािह यावर रॉबी
िडिस हा एक कलाकार समज यास सोपे
जाईल.

3. रॉबीनचा नेटवर शोध घेताना बोजेरी
टूयडीओ-इटली चे हे पु तक व मािहती
िमळाली. रॉबी िडिस हा हे नाव जगातील
प्रिस ध ग्रािफक िडझाईनरान या बरोबरीने
न दलेले पिहले आिण अिभमान वाटला.
पु तक जगातील एक मह वाचे अस याने
उपल ध नाही. हा बोजेरी टूयडीओ-इटली
जागितक ग्रािफक िडझाईन या उ क्रांतीतला
मह वाच मानला गेला आहे. खालील पीटर
िव बगर् आिण ट्रेडमाक्सर् हे पु तक तर मी
१९७० पासून जे.जे.त अ यासात आलो.
प्र यक्ष रॉबीन या भेटीतून यांचे या
पु तकातील काम तसेच सौ. वीणा
गवाणकरानी घेतले या प्रदीघर् मुलाखतीतून
पीटर िव बगर् व रॉबीनचे इंग्लंडम ये
सौहादर् व मागर्दशर्काचे नाते उलघडले. मी
अचंिबत झालो. पुढील सवर् द तऐवज
सौ. वीणा गवाणकरानी घेतले या प्रदीघर्
मुलाखती या िनिम ाने मी काही प्रमाणात
येथे मांडत आहे. हे करीत असताना या
समांतर घटना जाणव या यादेखील
अ यासाचा एक भाग हणून याबरोबरीने
आ यात.
रॉबी िडिस हान या
ग्रािफक्स या िव वात
िशरताना जगातील या
िवषयी या संधभर्जगाचा
शोधात गेलो आिण
नवापट उलघडत गेला.
काही प्र न िश लक
आहेत. तरी आज इ.स.
२०१५ पयर्ंत वया या
न वदीत( ८५ पूणर्)
रॉबीनची मरणशक्ती
आिण वतःचे सवर्
द तऐवज प्र यक्ष पाहून
अनेक गो टींची खात्री
क न घेऊ शकतो.

10. िह सवर् जगातील
ग्रािफक्स या
यकलेची ि थ यंतरे
आहेत. यातील काही
आजपयर्ंत िटकू न
आहेत. जी िटकू न
आहेत यांचा थोडासा
िवचार करता असे
िदसेल िक िवज्ञान
व तंत्रज्ञान जसे
मानवी जीवनाचा
भाग यापू लागले
तसे ग्रािफक्सची भाषा
प्रभावी ठ लागली.
सोबत या
पु तकातून िह मला
िमळालीत याचा
तपशील िदला आहे.
रॉबी िडिस हा
ग्रािफक्स या कोण या
ट याव न गेले ते
काही प्रमाणात कळू
शके ल. येथे ‘ए’ इंग्रजी
अक्षर आिण बाजूस
ग्रािफक यालाच
“टेक् ट आिण इमेज”
पिरभाषेत हणतात ते
कसकसे बदलत जाते
आिण यातून िविवध
इझ स यकलेत येत
गेले ते कळते.
अिभजातता ब दल खूप
बोलले गेले आहे पण
ग्रािफक्स अजून िततकी
चिचर्ली जात नाही.
वा तिवक िह उपयोिजत
कला िन या या
वापरातील असून अनेक
िठकाणी आपणास जग
समज यास मदत
करते.
ग्रािफकला मराठी श द “ व प” हा घेतला
तर याचे इंग्रजीतील अथर्: FORM,
APPEARANCE, LOOKS, NATURE, VERSION
AND FORMAT. दशर्क: THAT EXHIBITS,
SHOWS OR POINTS OUT, IN ALGIBRA)
INDEX OR EXPONENT GRAPHIC a.grafik
(Greek: GRPHO: I WRITE) व प
दशर्क, हुबेहूब वरणा मक, सिचत्र,
लेखनाचा, आकृ ितयुक्त..इ यादी. िह झाली
िडक्शनरीची याख्या. आता आपण
प्र यक्षात यवसायात वापरली जाणारी
याख्या पाहू.
The term GRAPHIC ART is used to denote
all activities connected with the technique
of writing; yet this term seems too generic
to represent such specific research area as
the design and creation of an image. The
term moreover causes confusion by
implying an association between activities
that actually have no interaction with
each other. (The language of
Graphics by Edward Booth‐Clibborn and
Daniele Baroni‐Thames and Huddson‐
1980) या पु तकाचे लेखक रॉबी
िडिस हांचे सहकारी,िमत्र आहेत.
DESIGN in French is to draw that leads to
something. (DESIGN by Paul Clark & Julian
Freeman‐2003‐Silverdale Books‐jvy press
ltd.2000)

11. १८२० ते १९८० पयर्ंत ग्रािफक आटर्ची उ क्रांती अितशय
सो या प धतीने मांडली आहे.
यानुसार ि हक्टोिरयन आटर् १८३० ते १९००, आटर् अॅ ड क्राफटस १८५० ते
१९००, आटर् नो हा १८९० ते १९२०, ग्लासगो १८९० ते १९२०, जुजड टील
१८९० ते १९००, दादा १८९० ते १९३०, आटर् डेको १९२० ते १९४०, ि वस
इंटरनॅशनल १९४० ते १९८०आजपयर्ंत चालूच आहे, वहोटीर्सझम १९१०पयर्ंत
काहीकाळच, बाहौस १९२० ते १९३० परंतु ितचा प्रभाव अनेक शैलीत
आजपयर्ंत िदसून येतो, री हायटीिलझम आिण इलेसटीिसिझम १९५० ते
१९८० आजपयर्ंत चालूच आहे, का त्रटीिवझम १९२० ते १९३०, पोिलश
ताियल १९५० ते आजपयर्ंत, यू टायपोग्राफी १९२० ते १९३०, लेट मॉडरन
१९४० ते आजपयर्ंत चालूच आहे, डी टीजल १९२० ते १९३०, िब्रटीश
मॉडरन १९३० ते १९४०, जापनीज मॉडरन १९६० ते आजपयर्ंत चालूच आहे,
ही णार हक्र्क ताती १९०० ते १९२०, बाझल १९७० ते आजपयर्ंत चालूच
आहे, एक्सप्रेिनझम १९०० ते १९२०, ट्रीमलाईन १९३० ते १९४०,
सायक्देिलया १९६० ते १९७०, पो ट-मॉडनर् १९७० पासून आज पयर्ंत,
लाक्त टील १९०० ते १९३० पयर्ंत, पंक १९७० ते १९८०, युयचारीझम
१९१० ते १९४०, मेि फस १९८० जेमतेम एक वषर्.

12. ि हक्टोिरयन आटर् १८३० ते १९००,
ि हक्टोिरयन-फ्रच
यू वे ह ि हक्टोिरयन-िब्रटीश
आटर् अॅ ड क्राफटस १८५० ते १९००
ि हक्टोिरयन-अमेिरकन
आ र्स अॅ ड क्रा स-अमेिरकन
या प धतीने पुढील सवर् थोडक्यात िदले या “इझ स” अ यास मांडता येईल.

13. आटर् नो हां-िवए नआसेके शन आटर् नो हां-अमेिरकन आटर् नो हां-इटािलयन
अलीर् मॉडनर्- लकाट टील अलीर् मॉडनर्-िव नार ेक् ता े एक प्रेिसिनझम-जमर्न
मॉडनर्- युचिरझम मॉडनर्- टोिसझम मॉडनर्-डी टीिजल
मॉडनर्-बाहाऊस मॉडनर्- यू टाईपोग्राफी आटर्डेको-फ्रच
आटर्डेको-जमर्न आटर्डेको-ि वस आटर्डेको-इ टनर् युरोिपयन
आटर्डेको-इंिग्लश आटर्डेको-इटािलयन आटर्डेको-अमेिरकन

14. आटर्डेको- ट्रीमलाईन आटर्डेको-डच दादा
लेट मॉडनर्-ि वस लेट मॉडनर्-इंिग्लश लेट मॉडनर्-अमेिरकन
लेट मॉडनर्-ि वस इंटरनॅशनल ताईल लेट मॉडनर्-कॉप रेट ताईल लेट मॉडनर्-िरवायवल
लेट मॉडनर्-पॉिलश लेट मॉडनर्-सायकडिलक लेट मॉडनर्-जपनीज
पो ट मॉडनर्-मे फीज-बाझेल-झुरीच पो ट मॉडनर्-अमेिरकन यू वे ह पो ट मॉडनर्-अमेिरकनपंक
पो ट मॉडनर्-अमेिरकन पो ट मॉडनर् पो ट मॉडनर्-युरोिपयन यू वे ह ि हक्टोिरयन-िब्रटीश

15. इ.स. १८५६ म ये (सर जे.जे. कू लची
थापना इ.स. १८५७) ओवेन जो सने
द तेवज के लेले भारतीय अलंकािरक
नक्षीकाम यास भारतीय आ र्स अॅ ड
क्रा सचे क याकरण हंटले होते. वे टनर्
पिरभाषेत मूळ भारतीय गरिफक्स. पुढे
यावर ि हक्टोिरयन सं कार झाले. याचे
व प सर जे.जे.आटर् कू ल या कामातून
इ.स.१९३५ पयर्ंत िदसते. रॉबी िडिस हाची
घडण अ या इंटरक चरवर झाली. वरील
युरोप/अमेिरका ग्रािफक्स अ यासताना
अ या भारतीय ग्रािफक्सचा िवचार घ्यावा
लागतो. अिजंठा िचत्र शैली अ यासताना
भारतीय अलंकािरक नक्षीकाम सवर्त्रच
िदसेल.
ि हक्टोिरयन-अमेिरकन ि हक्टोिरयन-फ्रच आ र्स अॅ ड क्रा स-अमेिरकन
आटर् नो हा-फ्रच/बेि जयन आटर् नो हा- युजे तील आटर् नो हा-ग् या गो टाईल
इ.स. १८५० ते इ.स. १९५० हा मुख्य
काळ ग्रािफक ि थ यंतर हो याचा व
पुढे संगणक युग,मािहती युग, ज्ञान
युग आिण आता अवकाश युग
ग्रािफक्सचे प बदलत नेणारे ठरेल.

16. ग्रािफक आटर् मुळातच मानवी िलखाणा या अनेक प्रकारांशी संबंिधत आहे अथार्त ती ए ह याच अथार्ने न
घेता संक पना व सजर्नशील प्रितमांची िनिमर्तीसाठीची संशोधप्रिक्रया आहे हे िवस न चालत नाही. अनेकदा
पर परिवरोधी मानवी क्रीयांशी ती जोडली जाते व ग धळाची पिरि थती तयार होते. अिभजात कला व
उपयोिजत कला या दोघांना जोडणारी िह व प दशर्क हणजेच “ग्रािफक आटर्” आहे. आिदमानवा या
गुफांमधून िह िचत्रभाषा प्रथम िवकिसत झाली परंतु मानवी िवकासा या उ क्रांतीत ती िवरघळून जात आज
पु हा िवज्ञान व तंत्रज्ञान युगात नवी जागितकिच हं भाषा हणून अवतरली. जागितकीकरणा या
आिथर्क,सामािजक,सां कृ ितक थरातून संगणकाने ितला न या पािरभािषक पात अधोरेिखत के ले. हे होत
असताना तीचे मूळ अिभजात व उपयोिजत या दोह ना जोडणारीचे प मात्र कायम रािहले. “फॉमर् फॉलोज
फं क्शन” हणजे जगातील प्र येक आकाराला काहीतरी हेतू आहे यावर सतत जगातील अ यासक िवचार
करीत आले आहेत. मानवी जीवनाव यक व तूची उपयुक्तता आिण यास पूरक उपयोिज वा या टीने
सजर्नशील िनिमर्ती... ग्रिफकचे जग येथेच अवतरते. “फॉमर् दॅट डझ नॉट फॉलोज फं क्शन” हणजे जगातील
प्र येक आकार जे हा हेतूिवरिहत होतो ते हा अमूतर् अिभजात कला िनिमर्तीची सुरवात होत असते. िनसगर् हा
खरंतर हेतूिवरिहत आहे पण मानव यासं आपला अथर् देत नवं िव वं तयार करत आहे. हे अथर् देण देिखल
ग्रािफक आहे. मानवीिवकासा या क पना िनसगार्चे िनयम सांभाळतच िवकिसत करणे मा यता पावलेले आहे.
ग्रिफकचे जग येथेच भरीव योगदान देत आहे यामुळे कला व जीवन दो ही समृ ध करीत आहे.
आपला समाज ि हक्टोिरयन आटर् या काळातून अजून पूणर्पणे बाहेर पडलेला नाही.
वरील िवचारांसाठी संधभर् हणून मा या संग्रहातील या पु तकाचा उपयोग झाला. “GRAPHIC STYLES” from
Victorian to post‐modern by Steven Heller & Seymour Chwast‐THAMES & HUDSON‐1988.

17. I have applied
“Theory of
Wucius Wong”
to get the
insight of
Visual‐Signs by
Dr.Roby D'silva
या शोधा किरता
मी “िवक्यास वांग” या शोध
प धतीचा उपयोग के ला आहे.
इ.स.२००० या
जागितकीकरणा या प्रिक्रयेतील
क्यानडा देशातील ग्रािफक
िडझाईन अ यासक्रमाची
भारतात(मुंबई) मी माडणी
करताना िह प धती मला
अ यासावी लागली. प धतीचा
फायदाच झाला कारण यात
िनि चत व वैज्ञािनक िवचार
असून िचत्रकलेतील
अिनि चतता नाही.
या प धतीचा कु णीही वापर क
शकतो, माझे सवार्ंस आ हान आहे
िक आपण िह प धत मा या
प्रमाणेच वाप न पहावी जामुळे
नवे संधभर् िमळतील.

18. या प धतीचा कु णीही वापर
करताना मूळ इग्रंजीतील बाजूस
िदले या सूत्रांचा उपयोग समजूनच
करावा. कोणतेही िचत्र जे हा
संकि पले जाते ते हा िचत्रकरा या
मनात: १)संक पन २) क िवचार
३)बु िधप्राम याचा ४)कृ तीचा अशी
मुलभूत िवचार बैठक सवर्साधारण
असते. हे जागितक सवक्षणातून
िस ध झाला आहे. आपण यथे
याचा तपशीलवार अ यास क .
१)संक पन: िचत्रांत हे प्र यक्षात
िदसत नाही. िबंदू, रेषा, आकार,
घनता, रंग यां या
एकमेकां या मांडणीतून ते िविवध
प्रकारे यक्त होत असतात. उदा.
िबंदू व रेषा आकारा या अ या
कोनात असतात िक यातून
घनतेचा आभास होताना जाणवतो.
िबंदू फक्त ि थती/जागा दशर्िवतो,
िबंदू जे हा ि थती/जागा बदलतो
ते हा रेषेचे अि त व जाणवते.
रेषेतून आकार, आकारातून घनता
असे िव तािरत ि थ यातनुसार
संक पन िचत्रकार िनिमर्तेचे वतंत्र
िव व तयार करीत असतो. २) क
िवचार: िचत्रकार ‘रेषा रेखाटणे’
करतो यावेळेस ते या मक
होते व यातून तो काहीतरी
मनातील िवचार यक्त क लागतो.
याकिरता रेषेला पोत, रंग, िदशा असे
मनातील िवचारानुसार अथवा
समोरील डो यांनी िदसणार्या
जगानुसार देत असतो, उदा. रेषा
कोण या साधनाने रेखाटली,
क यावर व कशी हे सवर् मह वाचे
असते. याप्रमाणे इतर य घटक
तपासता येतात. ३)बु िधप्राम याचा:
येथे िचत्रकाराची बौ िधक उंची
िचत्रकार मुलभूत घटकां या
मांडणीतून नवे संधभर् कसे तयार
करीत असतो ते कळते. या या
क पनेतील संक पन पाहणायार्स
तसेच पोहोचवणे हे मह वाचे असे
यास वाटत असते. या किरता
िदशा, अवकाश, गु वाकषर्ण
िनयमांना समतोल/असमोतल
मांडणीतून यक्त करीत असतो.
४)कृ तीचा: यथे िचत्रकाराची मूतर्,
अमूतर् कृ तीची कला मकता व
कारािगरी चे दशर्न पाहणायार्स होत
असते. हे सवर् िचत्र सु मपणे तपासत
यातील अितंम शा क्ता व सौदयर्
िनि चत व वैज्ञािनक िवचारानुसार
पाहता येते. मूळ ईग्रजीतील िवचारांचे
हे ढोबळ मराठीकरण. कृ पया डा या
बाजूकडील मूळ मािहती पहावी.

19. हे “िचत्रसार” शेजारील साठ िच हाचे
असून याकिरता खालील प धतीचा
उपयोग के ले आहे.
I have applied
“Theory of Wucius Wong” to get
the insight of Visual‐Signs by
Dr.Roby D'silva
हे कर याचे कारण
रॉबी िडिस हानी िस बॉल
संक पन करताना काय
िवचार के ला असेल. तसेच
या प धतीतून याचा
ग्रािफक्स आकृ ितबंध देखील
समजू शकतो. मी यांना
सेट तपास यास िदला
कारण मला यां या व
मा या क िवचारातील
तफावत जाणवून घ्यावयाची
होती. प्र यक्ष भेटीत ते
हणाले मला िह प धती
मािहत न हती. यां या
वयानुसार अथार्त या साठ
िच हाचा अथर्बोध इतक्या
तपिशलात अशक्यच!
यानंतर मी दुसरा प्रयोग
कर याचे ठरवले याकिरता
प्रा. प्रशांत आचायर् माझे
माजी सहकारी व
िस बोयिससचे जे ठ
प्रा यापक या या
िव य यार्ला साठातील
िकमान पाच िचंह यास
आवडलेली काढ यास
सांिगतले. यातून आज या
िपढीला ते संधभर्हीन
वाटतात का? ते तपासून
घ्यायचे होते. तसेच दुसरी
माजी सहकारी िमसेस
जिमला वारावाला यांनी
इकोल इं युतुत लॅब या
भारतातील फ्रच आटर्
कू लमधील
िव य यार् यीर्नीस याच
प धतीने पाच िनवड यास
सांिगतले. पुढील
पानावर...पाहू कोणते
िनवडले आहेत.

20. Max Spine Waterproof
Sails: Italy Beautiful
composition of triangles
that depicts the sailing
boat. ित्रकोणाचे पांतर
सुंदर िच हात:
जल यापारासाठी होडीतून
सुरिक्षत प्रवास दशर्िवते
िह “िविशयास वॉ ंग िथयरी” काय आहे ?
आिण ितचे येथे रॉबी िडिस हान या
कामाशी काय संबंध ? असे प्र न पडू
शकतात. हयािवषयी मागील पानावर
थोडक्यात मािहती िदलीच आहे. प्रथम
माझे काही नमुने मांडतो. यानंतर दोन
जागितक थरावरील ग्रािफक िडझाईन
िशकवणार्या सं थेतील भारतातील
िव य यार्ंनी िनवडून िदलेली रॉबी
िडिस हान या साठ िच हातील नमुने.
मा या िन कषार्नुसार िह खर्या अथार्ने
टाईमलेस हणजेच कालातीत आहेत.
यामुळे यां या कामाचे मू यमापन
करताना क िवचारांचा गुणा मक अ यास
होतो. िह सवर् इ.स.१९५८ त इ.स.१९६७
या काळातील यांची िच हे आहेत...
पुढील पानावर...

21. Humphries Oil Industries:
U.K. A black circle and a
white drop that depicts oil
industry.
काळे वतुर्ळ आिण यातील
पांढरािबंदू तेलं उ योगाचे
पक हणून संक पन.
ICI Plastic Division: U.K.
Vestella Clothes for Girls: Italy.
Warli Art form image, which is
primitive art form depicting a girl
enjoying the moment.
भारतातील वारली िचत्रकलेतील
आिदमानव कालीन प्रितमेचा
वापर. लहान मुलगी दोरी या
उ या मार याचा खेळ करतांना
झग्या या कपडया या आनंदात.

23. प्रा. प्रशांत आचायर् माझे माजी सहकारी व िस बोयिससचे जे ठ प्रा यापक या या िव य यार्ला
रॉबी या साठातील िकमान पाच िच हे यास आवडलेली काढ यास सांिगतले. यातून आज या िपढीला
ते संधभर्हीन वाटतात का? ते तपासून घ्यायचे होते. तसेच दुसरी माजी सहकारी िमसेस जिमला
वारावाला यांनी इकोल इं युतुत लॅब या भारतातील फ्रच आटर् कू लमधील िव य यार् यीर्नीस याच
प धतीने पाच िनवड यास सांिगतले. पुढील पानावर पहा....

24. माजी सहकारी िमसेस जिमला वारावाला यांनी इकोल इं युतुत लॅब या भारतातील फ्रच आटर्
कू लमधील िव य यार् यीर्नीस याच प धतीने पाच िनवड यास सांिगतले. यातील िह वर मांडली आहेत.
हा प्रयोग या प धतीनुसार कु णीही क शकतो कारण यात िनि चत व वैज्ञािनक िवचार असून
िचत्रकलेतील गूढता आिण अिनि चतता नाहीशी हो यास मदतच करते. या प धतीचा कु णीही वापर क
शकतो, माझे सवार्ंस आ हान आहे िक आपण िह प धत मा या प्रमाणेच वाप न पहावी जामुळे नवे
संधभर् िमळतील. अथार्त यां या िचत्रावर हा प्रयोग करायचं यात प्र यक्ष िचत्रकार सहभागी असेल तर
िचत्रकार काय िवचार करीत असेलते या याशी पडताळावे यातून प टीकरण होऊन कलाकाराची प्रितभा
समज यास सोपी होईल. जर कलाकार भेटू शकत नसेल अथवा िजवंत नसेल तरी कलारस वाद होईल.
मला या प धतीने कलेची पा वर्भूमी नसले यांनाही कलारस वाद करीत िवचारप्रसारण करणे सोप गेले.

25. १९८३म ये वरील लेख मािहती साठी वाचून याचा गोषवारा देत
आहे. प्रथमच नमूद के ले आहे लंडनम ये जे हडे रॉबी िडझाईनर
हणून प्रिस ध आहेत ते हडे अजून येथे मुंबईत पिरिचत
नाहीत. यांची उठबस कॉिलन फो सर्, एडवडर् बूथ-क्लीबबोनर्
या या सारख्या जगातील प्रिस ध िडझाईनसर् बरोबर होती.
यां या वे टनर् ट्रेिनंगचा फायदा भारताला होणार का ? भारतात
वे टनर् सं कृ ती प्रमाणे अजून िडझाईन सं कृ ती जलेली नाही.
रॉबी याची िवशेष न द घेत नाहीत. यांना यांचा िडझाईन
यवसाय मयार्िदत संवेदनशील ग्राहका या वतुर्ळातच असावा
अ या मताचे आहेत. लेख यापेक्षा नवा िवचार देत नाही.
रॉबी भारतात १९६७म ये दहा वषार्ंनी परतले व १९७२ म ये
िडिस हा असोिसएटची थापना के ली. मुलाखत १९८३म ये
घेतलेली हणजे यांना भारतात येऊन दशक झालं होत.
थोडक्यात रॉबी काळा या पुढे होते व जम बसलेला न हता. आज
१९९० या भारतात सरकारने मुक्तं अथर् यव था हे धोरण
वीकारलं आिण १९७० म ये रॉबीना अपेिक्षत वे टनर् सं कृ ती
प्रमाणे येथ िडझाईन सं कृ ती जली व २०१५ म ये ब्रॅ डेड
ग्राहकव तू नवजीवना या सं कृ तीचा भाग बन या. याचं काळात
यांचे िमत्रं यशवंत चौधरी मुंबई या बाजार पेठेत ग्रािफक
िडझाईनर हणून ि थर झाले होते. यशवंत चौधरी यांचे
जे.जे. कू ल व लंडनम ये कालािशक्षणात समकालीन. िह तुलना
नाही पण रॉबीन या भारतातील बोधिच हांचा अ यास करताना
यां या वरील वे टनर् ट्रेिनंगचा प्रभाव कायम िदसतो. रॉबीनची
भारतीय िडझाईन संक पना जरी यांचे मूळ वसई आिण संशोधन
सखोल होते तरी यघटकाचा सृजनशील आयोजन तुलनेने कमी
पडले असे हणावे लागेल. या नमुना उदाहरणाव न याचा
अदाज येऊ शके ल.
रॉबी िडिस हा यांचे तीन देशांतील
आिण यशवंत चौधरी यांचे भात्रातील
ग्रािफक िडझाईनची कामे.

26. या मांडणीतून रॉबी िडिस हा मुख्य कोण या कप्रभावातून गेले ते यां याच
बोल यातून मला यानुसार िदसले.
रॉबी िडिस हा भारतात
आ यावर मुख्य जािहरात
यवसायातील प्रवाहात
असताना के लेली िह
जािहरात यां या मनातील
भारतीय वाचा शोध अ या
संक पनेतून घेताना
िदसतात.

27. “रॉबी िडिस हा” हे
यिक्तम व खालीलप्रमाणे
कसं बदलत गेलं ते
यानुसार मांडता येईल...
वसई िठकाण>मूळ सु वात
वाडवळ>(आिदमानव ककला
...लोककला)>इ ट इंिडय स
िख्र चन>येशू या िविवध
प्रितमां या पारंपािरक
कलाकृ ती> सर जे. जे.
प्रवेश>िद साउथ
के ि संग टोन>ि हक्टोिरयन
आटर्>आ र्स अॅ ड
क्रा स>नव िब्रटीश
कला>इटली>बाहाऊस>ि वस
िडझाईन>अमेिरकन>भारत>
महारा ट्र>वसई आटर्
कू ल>शांितिनके तन>
यारी बेकर>