Column

1. Sportsmanship
De ideale wereld bestaat niet. Toch lijkt topsport haar te benaderen met het streven naar perfectie
op basis van talent, gedrevenheid en toewijding. 90% afzien voor 10% euforie. Discipline, opoffering,
veerkracht, nieuwsgierigheid en een hele lange adem doen het werk bij de creatie van de mooiste
sportprestaties en gouden successen. Uitzonderlijke talenten getroosten zich onwaarschijnlijke
inspanningen voor dat ene moment, waarop alles klopt en je de allerbeste mag zijn. Niets mooiers
dan winnen, niets mooiers dan het hoogste podium. De toppers willen het en honderden miljoenen
fans en jonge talentjes willen het. Het resultaat telt. The winner takes it all. Of is er nog meer?
In de voorbije hoogconjunctuur is het winnen in sterke mate een ideaal op zich geworden. Het
belang van de manier waarop een resultaat geboekt wordt, is ondergeschikt gemaakt aan het gewin
zelf. De toon is gezet door snelle jongens en meisjes, snel geld en de kick van het snelle scoren. Ook
sport is meer dan ooit big business geworden, waarbij “winstmaximalisatie” meer is gaan tellen dan
“klantwaarde”. Flikken en geflikt worden zijn standaard onderdeel van het spel geworden,
Holzenbein en de “hand van God” de geromantiseerde alibi’s voor die standaard en
“zaakwaarnemers” en “spelersmakelaars” hebben zich de mores aangemeten van de schaamteloze
handelaren in gebakken vastgoedlucht, die ook na hun veroordeling nog goed zijn voor een
mengeling van verbijstering en stiekeme bewondering in de theaters waar de psychologie achter hun
geraffineerde valsspelerij ontrafeld wordt door de beste acteurs van het land.
Nu de economische en financiële crisis het materiële rendement van het snelle gewin heeft laten
verdampen en een collectieve bezinning op “winst” en “waarde” inluidt, ziet ook de sport - en de
topsport in het bijzonder – zich geplaatst voor de vraag hoe winnen en de waarde van de manier
waarop dat gebeurt, beter in balans kunnen worden gebracht. “Sportiviteit en respect” zijn niet
langer de titel van goedbedoelde posters van al even goedbedoelde campagnes om ons op onze
manieren aan te spreken. De samenleving heeft even schoon genoeg van het gebrek aan eerlijkheid,
zelfbeheersing, redelijkheid, bescheidenheid en matiging in het doen en laten van individuen en
collectieven. Zonder naïef of moralistisch te worden, kan de sport met zijn werkelijke intrinsieke
kracht een geweldige bijdrage leveren aan het vervullen van deze behoefte aan normalisatie.
Als er ergens een natuurlijke omgeving bestaat om competitie en concurrentie op een evenwichtige
manier in een “gelijk speelveld” plaats te laten vinden, dan is het wel de sport. De Engelsen hebben
er een prachtige term voor: sportsmanship. De ware sporter wil het beste uit zichzelf halen, wil
absoluut winnen, maar drijft bovenal op de passie voor de sport zelf en de eer om op eerlijke en
eerbare wijze de wedstrijd aan te gaan. De grootste kampioenen verstaan de kunst van het verliezen
net zo goed als de euforie van de ultieme overwinning en gaan in die geest met hun opponenten om.
Er is helaas meer dan voldoende aanleiding om ook cynisch naar deze gedroomde rol en functie van
de sport te kijken. Het dopingverleden (en –heden), waarbij de wielersport een bedenkelijke kroon
spant, agressie op en rond de (voetbal)velden en (juridische) procedures waarin daders zich als
slachtoffers afficheren, geven in ruime mate te denken. Maar als sporters ergens het verschil mee
kunnen maken, is het met hun wilskracht, hun wil om te winnen. En in dit geval, de wil om eerlijk te
winnen. Dus “back to the future”, maak 2013 (en vele volgende jaren) “the year of good
sportsmanship”.
December 2012, Vincent Pijpers